Muzikale
achterdeur
van de
gemeenten
POETRY-LABBEKAK
Wat is werkelijkheid?
De enorme wereld in Kafka's hoofd
6
NIEUW 0? DE PLAAT
Rijd.
berg
MUZIEKSCHOLEN MANIFESTEREN
Duitse tekeningen 1400-1700
n'
cultuur
xpositie
^"|^)ijdschrift
ioek
ota bene
Maximum
snelheid
cararans ii
buifenlan<
door JAN EDIN1?
m m jb
$cPaaoan
fe' fe fe
NATUUR en sculptuur W;
Gees van den Benglh; Jan As
jes van Dijk, Jam Mulder,
Godfried Pietera en Toon Sie
gers exposeren plastieken in
de tulin van Kunstzaal De Ho
ge Hees, tussen Steensal en
Bersel- Tot 25 aiug.
UITREIKING verlote prij
ken aian nieuwe abonnees
Openibaair Kunstbezit op 29 ju
ni, 11 uur in Beursha'ile te
Brugge. Werk van o.a. Over
mans, Bonies, Ha vet:J en Mui
kers. Kunstzinnige kader:
Brugse Triënnale 22 juni 1,
sept, met ca 40 Belgische kun
stenaars (o.a. De Keyser, Ba-
namarenko) en expositie
Meesterwerken uit Praag
29 juni, 20 okt (o.a. Geertgen
tot St. Jans, Alb. Guyp, Jan
Steen. G. Terborchl.
CHOBEOGRAFTE-mani-
festatie van Stichting Dans-
oontaot met Blanda van Dillen,
Amy Gale. Johan Kos, Ton
Simons, en Pajul Versteeg op 7
juli in schouwburg Amster
dam, Herhalingen: 9 juli in
schouwburg Tilburg en 10 juli
in De Lantaren, Botterdam.
JAN van Leeuwen, kera
miek, Jan Zembsch, sereens,
Rinie van Dijke, objecten en
Miems van Citters, beeld
houwwerk, van 28 juni tot 12
juli te zien. Kerkstraat 3.
Burfih.
WIM de Graaf Breda, ex
poseert schilderijen dn de Kiiie-
kenhoeve te Éssen (Belg).
Van 29 juni tot 7 juli. Dage
lijks 10—18 uur. weekends
1120 uur.
De meeste muziekscholen
zijn financieel van de gemeen
te afhankelijk. De financiële
positie van de scholen is be
nard. Toch wordt in gemeente
raden de vraag gesteld: Waar
om subsidiëren en waarom zo
vervloekt hoog? Om daarop
een antwoord te geven en om
leerlingen en docenten van
muziekscholen in een inspire
rend contact met elkaar te
brengen organiseert de stich
ting Gemeentelijke Cultuur
fonds door het gehele land een
tiental manifestaties van on
derwijs aan muziekscholen.
Vandaag om 14.00 uur vindt er
een plaats in De Stoelemat te
Bergen op Zoom (deelname
muziekscholen Roosendaal,
Bergen op Zoom, Oudenbosch,
Dongen, Etten-Leur, Tilburg,
Uden, Waalwijk, Oisterwijk,
Goirle en Oosterhout) om
19.30 uur in de schouwburg
van Eindhoven is de volgende
manifestatie. Zo schetst de se
cretaris van het fonds J. Hof-
tijzer te Den Haag de achter
grond van deze manifestaties.
Hij heeft de meeste in het
land bezocht en voegt eraan
toe: „Mijn lekenindruk is, dat
de manifestatie in Terneuzen
er tot nu toe uitsprong door
het grote enthousiasme en het
gedisciplineerd luisterende pu
bliek; vooral het kinderkoor
uit Goes en liet Zeeuws Jeugd
Orkest maakten daarbij
indruk''.
„De meeste muziekscholen
worden met kunst- en vlieg
werk overeind gehouden",
zegt hij. „Met deze bijeenkom
sten willen wij een mogelijk
heid scheppen voor een extra
dimensie aan het werk daar
verricht. Zelf zijn ze financieel
daartoe niet in staat. De
gemeentetoesturen hebben toch
al het gevoel dat ze (te) veel
moeten subsidiëren aan deze
instellingen, zodat er vanuit
die hoek ook geen financiële
bijdragen hiervoor te ver
wachten zijn. Als Stichting
Gemeentelijk Cultuurfonds,
opgericht door de rev. Bank
voor Nederlandse Gemeenten
dat laatste moet er wel bij,
want anders was het niet mo
gelijk geweest meenden we
daar iets aan te moeten doen.
We wilden daarbij echter niet
het voorbeeld van onze zuster
vereniging in België volgen,
waar het wedstrijdelement, de
concurrentiestrijd, meespeelt.
Het wedstrijdkarakter wordt
bij ons vermeden. Ook de lan
delijke bijeenkomst als afslui
ting ontstaat niet door selectie
op prestaties, maar door het
maken van een staalkaart
waarin alle regio's op een af
wisselende manier vertegen
woordigd zijn", zegt de secre
taris.
„Het vorig jaar hebben we
enkele proeftajeenkomsten ge
houden te Breda (toij het af
scheid van directeur De
Braai), Zaandam en Hilver
sum. In de praktijk blijkt",
aldus Hoftijzer, „dat ze zeer
inspirerend werken op leerlin
gen, docenten en niet minder
op de uitgenodigde gemeente
besturen". Voor het aanwezige
publiek zijn de presentaties
uitermate geschikt om op de
hoogte te komen van het on
derwijs der muziekscholen. In
hoofdzaak gaat het daarbij
niet om individuele prestaties
der leerlingen maar het accent
ligt op het ensemlblespel. In
Bergen op Zoom treden o.a. op
vier orkesten, waarvan twee
met solisten, een gitaarduo
met gitaarorkest, een blok-
fluittrio en een klarinetensem
ble. In totaal ongeveer 250 uit
voerenden. Uitgevoerd worden
werken van o.a. Mozart,
Gershwin, De Sutter, Corelli,
Grieg, Bach en Quanz. Pro
jectleider namens de stichting
is dr. J. Danisbas en de mani
festatie te Bergen op Zoom
werd voorbereid door de
muziekschooldirecteuren van
Roosendaal, Oudenbosch, Ber
gen op Zoom en Dongen. De
toegang is gratis. Het is daar
bij te hopen, dat alle gemeen
tebesturen die met muziekon
derwijs in deze streek te ma
ken hebben en welke gemeen
te is dat niet? vertegen
woordigd zijn.
HE.
„Dat zijn de feiten. Dat is
de realiteit". Hoe gemakkelijk
wordt dat in een gesprek niet
gezegd. Maar de feiten en de
realiteit bestaan niet. Er is
altijd sprake van een realiteit of
een feit in relatie tot KIJ
KEN NAAR DE WERKE
LIJKHEID is dan wel een aar
dige titel voor een opvallende
tentoonstelling met ruim hon
derd schilderijen en objecten
van zeventien zogenaamde
Amerikaanse hyperrea listen
en achtentwintig Europese re
alisten in het surrealistisch
museum Boymans-Van Beu-
ningen te Botterdam. Hij is
niet minder pretenitius. De
werkelijkheid wordt hier ge
makshalve synoniem gesteld
met het precieus copiëren van
delen uit het dagelijks leven.
Mogelijk als werktitel bruik
baar.
Het is overigens een intrige
rende tentoonstelling, waarin
een omvangrijk overzicht van
dit verschijnsel te zien is. Een
verschijnsel, dat o.a. via de
popart de laatste jaren al3 re
actie op het abstracte (ook een
vorm van werkelijkheid) in
de belangstelling staat. In '72
toonde het Van Abbemuseum
in Eindhoven de tentoonstel
ling Relativerend Realisme,
waarop oak Kacere, Salt, Bra
vo, Hofkunst, Gnoii, Sanders
en Gaflgen te zien waren; ga
lerie Mofcum kwam met Vijf
tig jaar Nederlandse realisti
sche kunst; de Toer- in
Noord-Holland voriig jaar heet
te Vervreemding, vormen van
realisme in de beeldende
kunst etc. Kortom: realisme
elaat de klok. Wat daar Jan
ook onder verstaan mag wor
den. En in Rotterdam zijn er
heel wat gezichtshoeken,
waaronder de verschillende
artiesten die zogenaamde rea
liteit bekijken.
De Amerikanen zijn daarbij
de meest uigesproken maat-
schappijtooodschappers In het
verlengde van de popart. Zij
maken via Madam Tussaud-
achtige beelden en het overac-
oenitueren (hyper) van (aso
ciale gebeurtenissen, de ons
omringende wereld tot een op
geblazen ballon waarbij de toe
schouwer in staaf geacht moet
worden er zélf een speld in te
prikken. Bij de Europeanen
blijft toch het estheticisme of
de literaituur de boventoon
voeren; ze isoleren ook vaker
details uit de werkelijkheid.
Het mogelijke vervreemdings
effect wordt meestal toch
0 Net echt. Twee beelden van
Duane Hanson.
Johan Liss: portret.
Je kunt de confrontatie met
het realisme in miuseum Boy-
mans-Van Beundngen te Rot
terdam nog voortzetten bij de
tentoonstelling DUITSE TE
KENINGEN 1400-1700. Het
prentenkabinet ligt als een co
con temidden van de werke-
lij-kheddskijkers en het is een
treffende ervaring daar zo
maar binnen te lopen. Een fij
ne expositie met 82 tekenin
gen. Aanleiding is het ver
schijnen van de oatalogus
Duitse Tekeningen 1400-1700
in de verzameling Boymans-
Van Beuningen; de vierde in
een reeks. De gecatalogiseerde
tekeningen worden getoond,
aangevuld met exemplaren uit
het Rijksprentenkabinet, Pren
tenkabinet universiteit Leiden„
Teylere Museum en de Fonda-
tiern Custodia (coll. F. Lugt) te
Parijs (met apparte oatalogus
supplement), zodat een vrij
representatief beeld over deze
periode ontstaan is. De catalo
gus is een fijn informatief
boekwerk geworden waarin je
alleen nog wat meer kleur en
een index zou wensen.
Duitse tekeningen zijn een
tamelijk verwaarloosd gebied,
waaraan Boymans iets gedaan
heeft. Natuurlijk zijn b.v.
DüreT met zijn sierlijke grafi
sche wetmatigheden en Hans
Holbein de Jonge met zijn
transparante zuiverheid alom
bekend, maar de rest is voor
de experts. Dürer is vertegen
woordigd met twaalf tekenin
gen en van Holbein is er een
niet zó representatief ontwerp
voor een glasraam. Maar dan
zit je al in de 16e eeuw.
Behalve de met naam genoem
de Martin Sohongauer (met
een prachtige man met tul-
barnd)' is de rest anoniem of
voorzien van noodnamen als
Meester van de Draperiestu
dies en Meester van Gross-
main.
Opvallend uit de 16e eeuw
zijn ook enkele boeken uit de
voormalige bibliotheek van de
humanist Pirckheimer, voor
zien met miniaturen van
Dürer. In de algemene be
kendheid uit het hoogtepunt
16e eeuw deelt uiteraard ook
Grünewald, van wie een voor
studie voor schilderij: Maria
met kind. Verdere namen (en
werken) om te onthouden:
Hans Baldung Grien (Madon
na), Jörg Breu (Marcus Curti-
us)', Barthel Beham, Urs Graf
en Heinridh Aldegrever. om
een greep te doen.
De 17e eeuw, waarin de
functie van de lijn steeds
meer vervloeit naar het schil
derij toe, leverde voor deze
expositie veel op wat nog
maar zelden zo op een rijtje
gezet is voor deze periode.
Namen als Hermann Weyer,
Hans Werl, Ottmar Elliger de
Jonge, Heinrich Roos, Zehen-
der Wenzel Hollar, Joachim
von Sandrat e.a. zullen de
meesten waarschijnlijk weinig
zeggen,maar er is van hun
handen dikwijls vooral ico
nografisch interessant en soms
DE REVISOR 4-5: Een
aflevering met een opwaartse
lijn en iets meer eigen gezicht.
Chomsky's gedachten zijn nog
al utopisch concludeert G.
Booij aan het slot van zijn
bijdrage over Noam Chomsky:
taalkundige, rationalist en po
litiek filosoof. Leo Ross zit
bewust met hoofdstuk X van
Multatuli's Max Havelaar
(tirade van Batavus Droog
stoppel tegen Heine's Auf
Flügeln des Gesanges) in zijn
maag en knoopt daiar in „A-
dinda aan de Gangesenkele
gedachten vast. H. Verdaas
donk maakt Lectuurnotities
bij Wolf Wondnatschek (zij
tekstopvatting) Paul van
Beers gaat in op lonesco's Le
Solitaire, waarvan in het na
jaar een Nederlandse vertaling
verschijnt. Ron Kaal heeft een
gesprek met de „dubbelschil-
der" Jochem en Rudi Van de
Wint over zijn werk en plaats
binnen de beeldende kunst.
Nieuwe Verhalen zijn in deze
aflevering te lezen van Arion,
Donkers, Kooiman. Matsier,
Mieijsing, Van der Pijl, Romijn
Meijer, Verstegen en Van
Weerlee. Poëtische bijdragen
van Kopland, Groot. Fokkema,
Herzeberg e.a- In een adver
tentie vraagt de Bezige Bij
rich nog steeds af wie J. Rit-
zerfeld (Anima) is? Vraag het
nu Oscar Tiinmers zelf eens.
Hij is in de buurt (De Revi
sor, postbus 6176 Den
HaagT.
Het is deze maand vijftig
jaar geleden, dat FRANZ
KAFKA stierf. Er zijn weinig
schrijvers uit het verleden,
waarover zo onophoudelijk zo-
velen zich het hoofd gebroken
hebben. Kafka heet een duis
tere schrijver te zijn maar is
het niet de duisternis in de
mens zelf, die hij in zijn ge
schriften in beelden tracht te
beteugelen? Het Proces, Het
Slot, Amerika, zijn verhalen
en brieven waarvan Neder
landse vertalingen bestaan
worden steeds herdrukt en
door duizenden tóch weer ge
lezen. Waarom? Die boeiende,
bijna mystieke duisternis
wordt nog versterkt wanneer
je rijn niu in het Nederlands
(vert. Nini Brunt uit het
Duits) verschenen DAGBOE
KEN en Reisdagboeken (uit.
Querido-2 511 pg. f 45) leest.
Ze geven je iets van de con
text van zijn bestaan, waarin
zijn andere werken ontston
den. Ze lopen van 1910-1923.
Kafka werd 41 jaar en stierf
aan tbc.
Een bewust en eerlijk door
leefde worsteling was zijn le
ven. Je zou er zelfmoord uit
kunnen verwachten. „Bijna
zelfmoord niet naar de syna
goge te gaan", luidt ergens
een losse notitie. Kafka, die
zegt „het grensgebied tussen
eenzaamheid en gezelschap
heb ik maar uiterst zelden
overschreden", wist zich ver
bonden met het jodendom -r-
ook al had hij zijn bezwaren
op een wijze, die hem niet
helemaal liet verzinken in een
moordende eenzaamheid. Na
tuurlijk is het waar, dat de
literatuur, het schrijven hem
op de been hield, omdat hij
geen aansluiting vond bij de
dingen, die „normale" mensen
doen, het „huisje, boompje,
beestje", vond hij dijkwijls
wel aantrekkelijk, maar even
zeer moordende voor zijn ei
gen individualisatie-proces en
daarom voor hem niet zo „nor
maal",
„Van de literatuur uit be
schouwd is mijn lot hoogst
eenvoudig. De neiging om
mijn gefantaseerd innerlijk le
ven uit te beelden heeft al het
andere naar de achtergrond
gedrongen en het is op eet
verschrikkelijke manier aan
getast en vervalt meer en
meer", schrijft hij. Literatuui
en dagboek zijn voor hem eei
vorm van leven geworden
Maar daar doorheen speel
zijn verbondenheid met he
Jodendom in het met golem
mythe geladen Praag (Ook a
is Meyerinks Golem niet zo'r
beste afspiegeling ervan, he'
geeft te denken dat ook jui?
het laatste jaar dit boek wee
in een Nederlandse herdru
verscheen) Beide elementei
bepalen bv. de inhoud van eer-
uitspraak als: „Als ik r-eroor-
deeld ben, dan ben ik niet
alleen tot het einde veroor
deeld maar ook veroordeeld
mij tot aan het einde toe te
verzetten. Alleen het Ou
de Testament ziet niets
meer erover zeggen".
Het dagboek geeft een groot
aantal reflecties van Kafka
vanuit deze worsteling en
niet zozeer vanuit een duide
lijk omlijnd mens en we
reldbeeld op gebeurtenissen
in zijn leven. Omdat „de"
werkelijkheid, het transforme
ren daarvan naar hallucineren
de beeldenreeksen, aanzetten
tot zijn vertellingen, dromen
van zichzelf en anderen etc.
dooreen lopen is het leven er-
van tegelijk een boeiende en
moeilijke bezigheid.
Als historisch document
voor bepaalde feitelijkheden is
het ook wel interessant, maar
je moet geen duidelijk tijds
beeld verwachten. Het vertelt
over zijn ouders, zijn zusters,
verloofde Felice Bauer, het
(Joodse) theater van die da
gen, zijn lievelingsliteratuur,
zijn werk op de bank (als
jurist) en de (familie)fa-
briek, vrienden (Brod, Werfel
e.a.) maar het gaat niet zozeer
om die feitelijkheden als wel
-m zijn reacties er op om „de
enorme wereld die ik in mijn
toofd heb". Maar tevens om
sijn poging zich daarvan te
cevrijden zonder verscheurd
te worden. „Schrijvers praten
stank" is een van zijn eerste
ipmerkiïigen.
Ik zal me niet wagen aan
:en exegese van Kafka's tekst
n verband met zijn andere
literaire werken. Wat me per
soonlijk het meest geboeid
heeft in dit dagboek in de
totale leefsfeer, die eruit
spreekt en die je toch wel
zij het misschien alleen ge
voelsmatig, maar dat is al heel
wat in staat stelt, zijn an
dere boeken beter beleefbaar
te maken. Een gevecht met de
(zijn, onze?) werkelijkheid.
De rest is voor filologen, psy
chologen, filosofen, en andere
ogen en ofenDe emotio
nele vervreemding van „het"
leven, die Kafka oproept zal
nooit helemaal rationeel te
ontvreemden zijn.
H.E,
Aoh, zo moeilijk is het niet.
Je hebt schrijvers, dichters en
critici, die elkaar goed ken
nen; in dezelfde café's dron
ken worden en elkaar voort
durend vriendelijk over de bol
aaien. Of niet natuurlijk, en
dan wordt het pas echt leuk.
Een keer per jaar komt deze
letterlievende kliek bijeen op
de vooravond van Poetry In
ternational in de Doelen te
Rotterdam. Daar treden een
aantal Nederlandse dichters
op, die te licht bevonden zijn
om tijdens het „echte" festival
verzen uit eigen werk te reci
teren. Zo'n avond mag je niet
missen. Trouwens, als het om
middelmatige poëzie gaat, is
mij werkelijk niets te dol.
Zo'n openingsavond lijkt op
gezet te zijn om in de stem
ming te komen. Dat lukt aar
dig, ais bijvoorbeeld Hans
Dorrestijn op de piano gaat
rammen en vrolijk lachend
zijn grote-mensen ellende uit
Bofkont bezingt. Of als Rutger
Kopland zijn ontroerende
moestuinen, met piepers voor
de winterdag weer tevoor
schijn haalt. Voor de rest: lab
bekak en dichtersgeknoei. Een
aanwezige presteerde het om
tijdens het optreden van Arie
van de Berg plotseling Bull
shit" te schreeuwen, maar er
kwam uit de zaal geen reactie.
le in het privé zwembj
een rijke kunstlui.s uit 7
met bier en al het WJ
tuimelde en dat h»
kwam met de woorden
or not to bop, that's k
Hans Verhagen loopt
lend met een bandrj
rond en interviewde
Griensven tot twee mil
Komrij liet zich ontvalU
hij de enige dichter v3
festival is die niet
staat in de speciaal vootl
try International ve,3"
aflevering van Gedicht i
ge Bij). „En dat, terw
toch op goede voet
alle groten der aarde".
De eerste buitenlands]
men binnenvallen. Dc
overheerst door een vorm van
Schöngeisterie of bij enkelen
door een slechte schildertech
niek (ze doen zichzelf wel wat
aan). Ergens blijft het toch
een variant oip het surrealis
me, dait de vervreemding als
het ware buiten ons zichtbare
bestaan legde, terwijl bij de
ze (hyper)realisten de ver
vreemding binnen ons dage
lijkse leven (de schijnwereld)
wordt gehouden. Landschap
pen, etalages, architectuur,
straten, mensen etc. min of
meer (vooral meer) uiterst
nauwkeurig gesdhilderd en
door de directe waarnemng
heen stotend, confronteren je
pijnlijk (soms) met de wereld
waarin wij leven. Namen van
artiestenArtsehwager, As-
mius, Blankert, Gottingham,
Gramatzki, Hanson Jones,
Klapheak, Klasen, McLean,
Moninot, Salt, Syaiger, Ulrich
e.a. behalve de reeds genoem
de. Een tentocmstell' ng om
naar te gaan kijken (tot 18
augustus).
H.E.
Toeristen als (spiegel) beeld
nan een werkelijkheid.
Beleefd applaus, dat wel, zelfs
voor Arie. Er wordt in Neder
land meer afgedicht, dan een
normaal mens zou vermoe
den.
Voor het eigenlijke festival
werden lien Nederlanders uit
genodigd, waaronder Komrij,
Sjoerd Kuyper, Ten Berge,
Xeeltje Maria Min, Gelder
blom en Wim de Vries. Gel-
derblom hoort sowieso niet op
het festival thuis en over Wim
de Vries mag je niets onvrien
delijks zeggen. Maar om eer
lijk te zijn: deze arbeider
weet best zinnige dingen over
de maatschappij te zeggen,
maar zijn eerste gedicht moet
nog uit zijn pen vloeien.
Maar goed, de familie is
weer verzameld, en snuifelt
langs de boekenstands. De
eerste vrolijke verhalen ko
men los. Dat Marcel van Mae-
Festival-dichter Sjoeril
per.
man Eugène Guillevic bij
in Kuypers poèmes aim
de vertaalster Jana BelL
wordt omhelsd, want iedd
heeft veel met haar
jaar geen Ted Joans en f
Brian Fatten, maar
Mitbell en Christopher ij
Dat zit weer goed. Er 1,
het echte festival niet,"
gaan. Vandaag, is de
AHe dichters treden voo
laatste keer op, de elite i
valgangers ondergaan nogl
keer de wonderen der sdl
poëzie. Het eerste lustrum!
Poetry International is
zien.
Op zo'n openingsavond I
je alleen verzuchten: ach, I
de Giza Ritschl, de mo]
der zondagsdichters nog l
Dan had er het er een j
anders uitgezien.
JOHAN DIEPSTEAjj
ook fraai werk te zien. Apart
te noemen rijn b.v. nog de
twee erg mooie bladen van
Maria Sibylla Merian en de
twee tekeningen van Johann
Liss. Wat er met pen, stift en
krijt in deze eeuwen vanuit
Duitsland naar Rotterdam
kwam blijkt de moeite waard;
meer nog dan vorig jaar, bij
Duitse tekeningen uit de 19e
eeuw. Zeker is de expositie
boeiend in verband met de
aangrenzende „Realiteits"-ten-
toonstelling, maar die reactie
laat ik liever aan u zelf over.
(Tot 14 juli).
H.E.
Bijna honderd jaar geleden,
op 14 juni 1876,, beleefde de
Parijse opera de première van
een nieuw ballet van LEO DE-
LIBES: „SYLVIA" in drie ac-
tes en vijf tableaux, gebaseerd
op een scenario van Jules Bar
bier die als een ervaren libret
tist (o.a. van „Mignon" en
„Faust" van Gounod) bekend
stond. Louis Mérante tekende
voor de choreografie. Als fun
dament voor Barbiers verhaal
diende een mooie idylle van
de zestiende eeuwse Italiaanse
dichter Torquato Tasso. Heer
lijke romantiek, door Delibes
hoogst melodieus verklankt,
werd door Richard Bonynge
en de New Philharmonia voor
de eerste maal integraal en
met veel nuances opgenomen
(DECCA SCL 6635-6 2 LP
f 49,80).
Kennelijk voorkeur hebbend
voor de Franse orgelmuziek
presenteert de Engelse orga-
niste Gillian Weir zich met
een tweede plaats met werk
van Couperins tijd- en geest
genoot LOUIS-NICOLAS CLé-
RAMBAULT. Zij speelt op het
orgel yan de St. Leonard Kir-
che in Bazel. De twee suites
die op deze plaat staan geven
weer welk een vakman (voor
namelijk Parijs organist) Oté-
rainbault was en Gillian Wen'
maakt dat in haar reproduce-
rend-scheppende wijze zeer
duidelijk (ARGO ZRG 742 f
24.90).
Leopold Stokowski, de hoog
bejaarde maestro die onver
droten doorgaat met het ma
ken van platen heeft zich,
naast de waardering van pro
pagandisten en liefhebbers
van de moderne muziek voor
zijn werk ten bate van deze
muziek ook de minachting van
velen op de hals gehaald met
zijn orkestraties van BACHS
ORGELWERKEN. Maar het
waren juist die bewerkingen
die veel hebben bijgedragen
tot de pomiiairiteit die het
werk van Bach thans geniet.
Toen Stokowski lang voor de
Tweede Wereldoorlog zijn be
werking maakte was met na
me Bachs orgelmuziek vrijwel
vergeten en door die bewer
kingen kregen composities als
de Passacaglia in c ,de Toccata
en fuga in d en de Koraal-
voorspelen „Wir glauben all'-
an einen Gott, Ich ruf zu
dir, Waehet auf. ruft uns die
Stimme", en „Aus der Tiefe"
grote bekendheid. Die Toccata
en fuga, die Passacaglia, kn-
raalvoorspelen en nog meer
bekende zaken heeft de Grand
Old Man weer eens voor D«c-
ea gesneeld. mef de Tsjechi
sche Philharmonie. in Phase
Four Stereo (DECCA PFS
4278 f 21,-)
De geest van het Franse Fn
fant terrible ERIK SATTF
(1866—1925) en die van ziin
bewonderaar DARIUS MIL-
HAUD zijn vertegenwoordigd
op een tweede PFS-plaat in de
Phonogram release. The Lon
don Festival Players spelen
onder leiding van Bert
Herrmann (die op vorige
ten al vertrouwdheid mei
Franse impressionisten I
de) balletmuziek. Music
muziek en muziek die
spronkelijk voor pantoi
was geschreven maar
Milhaud al in 1926 werd
kestreerd voor het Ra
Ballet („Jack in the
Van Milhaud helemaal zelf t
de danssuite Saudades do
sil uit 1921 (Ouverture,
twaalf dansen) geschrevet
het bezoek van de compL
aan Brazilië. Jij noemt lot j
„geïdealiseerde potpourri
moderne zuidamerikaanse I
sen". (DECCA PFS 4286 f2
Haar vaste begeleider,
toil Baldwin en het Engels
merorkest onder Iido de
staan Eliy Ameling terzijde
een gloednieuwe MOZART|
name waarop lang is gewil
Nederlands beste sopraan zi.
opera-aria's en concert-aria'si
bewijst daarmee opnieuw I
bijzondere kwaliteit. 0pg«
men zijn aria's uit Ie Noza
Figaro, Cosi fan tutte, Don
ovanni en een aantal conct
aria's. Zowel La Ameling j
Edo de Waart werden
jaar toegejuicht in het
Yorkse „Mostly Mozart"-iel
val, Elly voor haar vertol!
van Mozart liederen, en
als gast bij de symtonieotL
ten van Chicago en Los All
les (Philips 650(1 544
24.90).
Eerste uitgave in een rt,
HISTORISCHE ORGELS Vil
EUROPA De Alpenlandi
AHe werken zijn geschri
in de periode tussen zestiel
en achttiende eeuw. waai
voor deze platen zoveel mof
lijk de „klankkleur" van
composities van o.a. PachelR
Newman, Ammerbach, FtoM
ger, Eberlin, Krebs. Muf
e.a. in overeenstemming is I
bracht met die van het m
Of, anders gezegd, veel
posities werden geschn
voor de orgels, waarop ze
nu uitmuntend door
Leonhardt tot uitvoering
den gebracht. Uitvoerige
kumentatie over de insfmmfl
ten vindt men er bij. Het r
om orgels in Italië. Zvit
land en Oostenrijk, in le111!
zes. (Philips 6775 006 21?I
39,- (Seon-serie).
In de rij van Zuidnederlai
se componisten uit de vijfWj
de eeuw neemt Josquin 9"
prez een van de belangrijk
plaatsen in. Zijn stijl
niet alleen -groot vakman?®'
maar ook een bijzondere a
voor melodie en klank, ia»1
ca. 25 missen, ongeveer M
motetten en zestig 'hans»'
die hij schreef is in een ''u"j
belalbum een keus
aangevuld met nog enne
zuiver instrumentale
De uitvoeringen berusten
dc Capella Antiqua
München, die oa. aan het
te Josquin congres m ik|
York van 1972 een belang
bijdrage leverden 5
6775 005 2LP f 39,- <»e
serie).
eindredactie;
henk egbers^
In 'en groot aanta
ropes landen geldt
rijde met een caraval
zelfd maximum sn<
als n Nederland, n.l
80 lm. per uur. Ii
aanil landen is echtei
80 lm. per uur niet I
stan, in weer anderi
deigeldt geen maxim
Hl navolgende lijstjej
terake uitkomst:
Natuurlijk is het te dc
oer te praten (maar he
hurtdat mensen een
yken nadat ze hun rijt
Ebben gehaald met eer
•laden auto (soms zelf?
•n aanhanger erachter)
erden kilometers gaan i
aar verre vakantielande
waasheid daarvan moet
erstandig mens zonder
nzien.
Ook ervaren automotor
:ien er echter vaak tege
enge vakantierltten te rr
gn vooral wanneer di
bergtrajecten overwonnej
moeten worden. Toch bef
het rijden in de bergen L
onoverkomelijke problem!
te leveren. Een algemene y
regel voor het rijden in d«
gen is: tijdig terugschal]
d.w.z. voordat de motor q
te stoten; kies dus zoveel
gelijk het juiste toerentl
aarzel niet bij een steile?
ling terug te schakelen I
de eerste versnelling. BI
dalen niet in een te hoger
snelling rijden; veelal z|
tweede versnelling ge|
moeten worden.
Wordt er met een cal
of andere aanhanger gel
dan is het zaak te wet!
de auto de zaak wel kanj
ken. Op vlakke wegen z|
combinatie gewoonlijkl
veel problemen opleveren
ders wordt het wanneer
en aanhanger de bergej
moeten. Is de auto dan
den de maat dan kan del
fout lopen. Als minimuf
voor het rijden in de
wordt aangehouden dal
auto in staat moet zijn o|
helling van 12%> op ong^
2000 meter hoogte in de
versnelling weg te rijdel
de ANWB kan men u al
hand van gegevens oveT
auto en aanhanger veil
hoe groot het maximald
lingspercentage is dat da
kan verwerken. I
Ook als de combinatie;
is kan men toch voor p|
men komen te staan, die i
met enige kennis van
kunren worden opgelos|
wel voorkomen:
0 stop nooit op een steill
ling, de kans is groot I
dasrna de combinatie I
meer in beweging krijgt,I
rijdt in de eerste versnel
4 om te vermijden dy
koetwater bij bergritter
Op Hemelvaartsda is
dag gehouden wa*>Ü
ere-klasse vertegerroord
In deze poule is Ivent'
naar geworden vóó R.D.c
uit Amsterdam.
De verrassende ltslag
de overwinning yn drs.
dreas Kuyken, warbij K
ling nam die nir oud
burg is genoemd.
Deze interessate parti;
Wit: Kuyken; wart: Rc
1. 32—28, 19-23; 2. J
10—14; 4. 35—3 20—25;
nodiging OU1?1. ?en,
komen. 5. 33—0, 11 "J9;
10—14; 8. 45-0. 17—22;
11—17; 11. 30-24, 19x30:
stelling is ni/oltooid zon
de bestaandeheorie over
611; 14. (—38, 17—2
50—45, 11—4; 17- 46—41
Terecht zoy zwart er stc
blijft in griil van de aa
19. 4741 22x31; 20.
zwart aanV't de gdegen
opstelling-® v®r^ceken,
(611) 2819 (1822) 27X
voordelige voor wit te zij
j 11 mm jê
m i S k
WK
