Zaterdagbijlage van 22 juni 1974
Met een schot in haar voorhoofd werd kort geleden de Nederlandse verpleegster-
zendelinge Anna Strikwerda (52) in Ethiopië vermoord door een groepje terroris
ten van het „bevrijdingsleger" van de provincie Eritrea. Bij deze overval op het
liospitaaltje van Ghinda, waar deze Friese ontwikkelingshelpster sinds 1966 werk
zaam was, werd ook haar Amerikaanse collega-verpleegster om het leven ge
bracht. Dat bloedige incident roept de vraag op. of de veiligheid van de buiten
landers in Ethiopië door de roerige politieke ontwikkelingen van de laatste maan
den niet ernstig wordt bedreigd.
Bloedbaden
Politiestaat
Belasting
Gelag
D)H
niM
vrn.
BUITENLANDERS
N ETHIOPIË
anan mmmÊÊaamÊÊÊÊÊÊmÊÊmÊmmÊm^mtmÊÊÊÊim^mÊmmmÊmmÊÊaaÊmmmmmÊÊ^Êmmmm^
WACHTEN BANG
QP ,DAG-X:
Flip Essing (46), pater Lazarist uit Kerkdriel, die vorige
maand uit Ethiopië terugkeerde, verklaart: „De situatie in
het land is erg verward. Algemeen wordt gevreesd, dat
er een revolutie op komst is. Na de muiterij van afgelopen
februari heeft het leger een loonsverhoging gekregen,
maar wanneer die over enkele weken door de enorme in
flatie weer zal zijn ingelopen, zal het verzet opnieuw de
kop opsteken en waarschijnlijk veel heviger zijn dan de on
lusten, die het politieke klimaat in Ethiopië tot dusver
vertroebeld hebben. Met name onze ambassadeur in Addis
Abeba heeft de toestand ernstig genoeg gevonden om voor
de Nederlanders in het land een evacuatieplan op te stel
len. Men is in elk geval op het ergste voorbereid!"
Mocht deze „Dag X" werke
lijk komen, dan zullen (aldus
mijn informaties) Amerikaan
se vliegtuigen, die daarvoor
speciaal in het Midden-Oosten
en in sommige Afrikaanse
buurlanden van Ethiopië in ge
reedheid worden gehouden,
worden ingezet om o.a. de
Amerikaanse en Nederlandse
staatsburgers zo snel mogelijk
op te halen. Daarvoor is een
aantal vliegvelden en airstrips
in het binnenland aangewezen.
De Nederlandse lazaristen-
groep, die plm. 25 paters en
broeders omvat, zal zich zo
dra de toestand daartoe aanlei
ding geeft verzamelen in het
stadje Dembidollo in het zuid
westen van het land, waar van
de kant van de bevolking wei
nig gevaar te duchten is en
waar tevens een sterke Ame
rikaanse nederzetting van
SOLOMON ABEBE
Presbyteriaanse zendelingen
ligt, die over een eigen vlieg
veldje beschikt.
Flip Essing, dit zelf in Dembi
dollo werkzaam is, meent
overigens: „Van echte haat te
gen de buitenlanders is in
Ethiopië op dit moment nog
geen sprake. Toen ik een
maand geleden voor vakantie
naar Nederland vertrok, had
de toestand in het land zich
weer grotendeels gekalmeerd.
Maar in Ethiopië kan iets van
de ene dag op de andere ver
anderen. De moord op zuster
Strikwerda is voor mij geen
aanleiding tot grotere bezorgd
heid, omdat de vrijheidsbewe
ging in Eritrea op zichzelf
niets te maken heeft met de
onlusten van de laatste tijd!"
„Ik sluit overigens niet uit,
dat deze terroristen nog meer
aanslagen zullen gaan plegen,
nu er in heel Ethiopië meer
onrust en minder controle is
dan normaal. Het bestuur in
het binnenland is praktisch
verlamd, omdat veel gouver
neurs gevlucht zijn en de ach
tergebleven bestuursambtena
ren geen maatregelen durven
te nemen, die in geval van een
omwenteling hun kop zouden
kosten!"
Betrouwbare informaties over
de huidige politieke stand van
zaken in het uitgestrekte kei
zerrijk (36 x Nederland) van
de 84-jarige Haile Selassie
zijn erg spaarzaam, maar het
staat vrijwel vast, dat er links
en rechts op flinke schaal
moordpartijen hebben plaats
gevonden. Flip Essing: „Ik
durf daar, ook voor mijn eigen
veiligheid, weinig over te ver
tellen. Er zijn inderdaad ster
ke geruchten geweest over
bloedbaden, die door politie en
leger in het binnenland zijn
aangericht onder de burgerbe
volking!"
Een bijkomende factor is, dat
nu de ingewortelde tegenstel
lingen tussen Galla's en Am-
haren, de twee grootste Ethio
pische stammen, sterker aan
de oppervlakte komen. De
Galla's vertegenwoordigen
plm. 70% van de Ethiopische
bevolking, maar de Amharen
hebben in het algemeen de
beste baantjes in handel, nij
verheid en bestuur. Flip Es
sing: „Er zijn, overal in het
land, al incidenten op kleine
schaal geweest, waarbij huizen
in brand werden gestoken en
mensen met wapengeweld
werden gemolesteerd, maar tot
dusver is het georganiseerd
FLIP ESSING
verzet tegen het feodaal be
wind beperkt gebleven tot de
studenten, die een eind ge
maakt willen zien aan de cor
ruptie en het grootgrondbezit
in Ethiopië. Aan hun acties zit
een duidelijk maoïstisch tintje
en ze zijn goed gediscipli
neerd!"
In alle steden van het land is,
in „de roes van de revolutie"
(februari-april), gedemon
streerd door studenten en
scholieren. Zij zijn in hoofd
zaak, aldus betrouwbare be
richten, het slachtoffer gewor
den van gewapende tegenac
ties van leger en politie. In
Dembidollo werden twee mid
delbare scholieren de benen
afgeschoten. Bij een demon
stratie in Komegoffa werden
16 schoolkinderen afgemaakt
door mitrailleurvuur. Daar
stond b.v. tegenover, dat in
een stadje als Bonga de leer
lingen van de middelbare
school het complete politie
korps gevangen namen en op
sloten in de cel. In Jimma, de
hoofdstad van het Kaffage-
bied, werden tientallen lijken
van vermoorde burgers in het
oerwoud gevonden.
Flip Essing: „Ethiopië heeft op
de rand van de anarchie ge
staan. Mijn persoonlijke visie
is, dat er na een volgende
ronde van uitbarstingen en ge-
weldaden uiteidelijk een
politiestaat uit de bus komt,
waarbinnen de politieke in
vloed van de keizer tot een
minimum gereduceerd zal zijn.
Mij lijkt, dat een staatsgreep
van het leger zelfs door Haile
Selassie als laatste redmiddel
gesteund zal worden. Ook de
bevolking, althans die in de
grotere plaatsen, staat niet af
wijzend tegenover een machts
overname door de Ethiopische
strijdkrachten!"
Ethiopië (ca. 25 miljoen inwo
ners) kent geen politieke par
tijen en slechts zeer beperkte
democratische vrijheden. De
onderontwikkeldheid van de
bevolking (80 pet. analfabetis
me), het bijzonder lage inko-
menspedl (minder dan 100
per jaar per hoofd van de
bevolking) en vooral het ver
lammend gebrek aan voldoen
de staatsfinanciën hebben Ethi
opië binnen de Afro-Aziati-
sche verhoudingen op een gro
te achterstand gezet, waarvan
met name de studenten zich
thans bewust beginnen te wor
den.
Flip Essing: „De enorme hon
gersnood in de noordelijke
provincies, die aan zo'n
250.000 mensen het leven
heeft gekost, heeft eigenlijk
de druppel doen overlopen.
Vooral toen geruchten bekend
werden, dat bepaalde voedsel-
zendingen uit het buitenland
spoorloos verdwenen waren en
de regering moedwillig de
ernst van de situatie jarenlang
verzwegen bleek te hebben.
Na de studenten zijp ook het
personeel van de ziekenhui
zen, de politie en het verbin
dingswezen in verzet geko
men. De regering heeft alle
groeperingen thans loonsver
hogingen toegezegd, in navol
ging van de soldij verhoging
voor het leger, maar de staats
kas laat uitvoering van deze
beloften eenvoudig niet toe.
Dus is nu het wachten op een
nieuwe golf van acties!"
De vorige regering, waarvan
de leden thans in een kazerne
ln Addis Abeba op hun be
rechting wachten, heeft zich in
het binnenland vooral impopu
lair gemaakt door de instelling
van een z.g. „development
tax" ontwikkelingsbelasting
die neerkomt op 40% extra
over het normale belastingta
rief voor specifieke ontwikke
lingsdoeleinden als scholen
bouw en aanleg van wegen. In
januari j.l. vertelde mij g >u
verneur Solomon Abebe (401
van de zuidelijke provincit
Kelem, die thans voortvluchtig
schijnt te zijn uit angst voor
de volkswoede, tijdens een in
terview in zijn paleis te Dem
bidollo: „De regering had geen
andere keus, want er zijn een
voudig niet voldoende algeme
ne staatsfondsen!"
De belastingopbrengst in de
provincie Kelem (250.000 in
woners) was op jaarbasis ca.
800,000 Ethiopische dollar,
hetgeen neerkomt op 1,2
miljoen. Dit bedrag moest 'n
zijn geheel aan de centrale
regering in A.A. worden over
gemaakt, terwijl gouverneur
Abebe een totaalbudget van
zegge en schrijve 320.000 Ethi
opische dollar per jaar kreeg
toegemeten, waarvan ook de
salarissen van het ambtelijk
apparaat betaald moesten wor
den. Hij zei mij: „Hoe wil ik
daarvan eniige vooruitgang fi
nancieren in een gebied, dat
niet één meter asfaltweg rijk
is en buiten primitieve land
bouw geen enkele bron van
werkgelegenheid kent? Kunt
u zich verder voorstellen,
welke frustraties dit schept
voor studenten, die onze mid
delbare school afmaken en
geen reële toekomst voor zich
zien?!"
Solomon Abebe, die rechten
en economie studeerde in En
geland en de V.S., behoort tot
de meest progressieve gouver
neurs van Ethiopië. Hij kreeg
zijn vrouw nog toegewezen
door keizer Haile Selassie en
was op 37-jarige leeftijd reeds
gouverneur van de provincie
Harrar, waar Haile Selassie
ook zelf zijn politieke carrière
begonnen was. Toen hij zich
in 1972 liet scheiden, haalde
bij zich uiteraard de woede
van de „Leeuw van Juda" op
de hals en werd prompt ver
bannen naar de uitzichtloze
negorij van het Kelemgebied.
Na beëindiging van de Viet-
nam-oorlog schreef hij uit eigen
initiatief een brief aan presi
dent Nixon met het verzoek,
hem twee „caterpillars" uit d°
Amerikaanse legeroverschot-
ten te willen sturen voor de
aanleg van een beter wegen
net. Nixon verwaardigde zich
niet eens, een antwoord te stu
ren!
Flip Essing „Op zichzelf was
de ontwikkelingsbelasting, die
een golf van stakingen veroor
zaakte, een goede zaak. De
regering heeft echter op zo
veel punten aan bepaalde
groeperingen toegegeven, dat
nu de weerloze boer als enige
het gelag betaalt. Vandaar, dat
de studenten een fundamente
le wijziging in de sociale ver
houdingen willen. Dat bete
kent een einde maken aan de
corruptie en het invoeren van
landhervormingen. De nieuwe
regering, die onder druk van
leger en studenten tot stand
gekomen is, zal daartoe wel
licht nauwelijks in staat zijn,
omdat het opnieuw figuren
zijn uit het rijke Ethiopische
establishment!"
Het is de tragiek van Ethiopië,
dat dit land niet beschikt over
krachtige politieke leiders van
duidelijk profiel. De huidige
regering onder leiding van
Andetkachew Makonnen is
een gelegenheidsformatie om
de gemoederen minstens tijde
lijk tot bedaren te brengen.
Een tweede handicap is, dat
de troonsopvolging na de dood
van Haile Selassie nog altijd
niet geregeld is. Flip Essing:
„In feite komt het erop neer,
dat het leger straks de enige
stabiele machtsfactor in Ethio
pië zal zijn. Het leger is het
sterkste van heel Afrika en,
althans op dit moment, zeer
trouw aan de keizer!"
In de loop van deze maand zal
de 24-jarige kroonprins, zoon
van Haile Selassies verlamde
zoon Asfa Wossen, uit Europa
naar Ethiopië komen om het
volk te begroeten, zoals offi
cieel is medegedeeld. Een
kleurloze jongeman, van wie
weinig concrete invloed op de
gespannen binnenlandse situa
tie verwacht kan worden.
Ethiopië staat aan de vooravond
van een ingrijpende sociaal-
politieke koerswijziging, waar
van niemand de richting kan
voorspellen. De meest waar
schijnlijke einduitslag is een
politiestaat (niet de eerste in
Afrika!), waarin de keizerlij
ke monarchie voor het eerst
sinds bijbelse tijden genoegen
zal moeten nemen met een
symbolisch bijrolletje.
JAN DERIX
