Sollicitant
wordt
getest
met de natte vinger
DE „BOKKERIJDERS" WAREN IN
FEITE GUERILLASTRIJDERS
Wie remt groei van
(kern)energie af?
Moede
rSit
Gigantische windmolens in Noordzee
kunnen heel Nederland energie geven
SïMPAl®
Prof. dr. W. Hofstee
vindt psychologische
test puur ritueel
'M i
-sJfLjÉIÏ
BRABANTSE INDUSTRIE DOET BESPARINGEN TENIET
We gebruiken nu a! meer kernenergie
dan de „groeimatigers" in 1985 willen
Waardeloos
Fatsoen
ANTWERPSE
SCHRIJVER
LINDEKENS:
DE FRANSE
REVOLUTIE
WAS NIET
DE ENIGE
Werkgroep biedt regering over maand plan aan:
Financiën
DOOR
CORN.
VERHOEVEN
'J-4 - v •'.'y'; j
HINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN
INGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN "PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN
PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PÈ|nL
EILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINge,
PROF. HOFSTEE
.mensenkennis is folklore.
(Van een onzer
verslaggevers)
GRONINGEN Het nat
te vingertje is nog altijd
de meest gebruikte tech
niek om een sollicitant te
testen. En dat terwijl men
senkennis niet bestaat. Maar
ook de zogenaamde psycho
logische testen, waar de toe
komstige werknemer mee
doorgezaagd wordt, zijn op
zijn zachtst gezegd povere
methodes voor een selectie.
Hoewel prof. dr. W. K. B.
Hofstee, hoogleraar psycho
logie aan de universiteit van
Groningen, zich al jaren ge
leden verzet heeft tegen de
huidige selectieprocedures,
is zijn stem als die van een
roepende in de woestijn ge
bleven.
Ongeveer 150.000 sollicitanten
worden jaarlijks onderworpen
aan een proces dat amper ver
dienste heeft, maar toch taai
blijft leven: de psychologische
test.
De sollicitant moet boompjes
tekenen, naar een inktvlek tu
ren, verhalen vertellen bij fo
to's met en zonder snor, een
specimen van zijn handschrift
overleggen en zich uit proble
men bevrijden waarna hij als
een geblinddoekte op het oor
deel moet wachten.
Een oordeel waartegen prak
tisch geen beroep mogelijk is,
dat niet wordt toegelicht en dat
dikwijls is gebaseerd op folk
lore.
Tussen de kandidaatwerkne
mer en de werkgever staat de
onbegrijpelijke magie van de
psycholoog.
Hofstee: „Kent u die politieke
prent van Watergate, waar de
medewerkers van Nixon alle
maal met het beschuldigende
vingertje naar elkaar wijzen?
Zo is het hier ook. De psycho
loog wordt gebruikt als blik
semafleider door de werkgever
die zich beroept op de test. In
de praktijk worden bij sollici
taties psychologische methodes
gebruikt die pure rituelen zijn
en waar de eigen verantwoor
delijkheid voor het aannemen
of afwijzen van een sollicitant
wordt weggemoffeld ergens
tussen psycholoog en op
drachtgever. De gevallen
waarin het werkelijk goed
functioneert, zijn uitzonderin
gen".
Trof. Hofstee heeft enkele ja
ren geleden in „Ruim Zicht"
de gedachte geopperd om een
nationaal selectiebureau op te
richten, dat onafhankelijk
kandidaten moet beoordelen
volgens serieuze en weten
schappelijk verantwoorde pro
cedures.
Zijn bureau is nog niet van de
grond gekomen. Het leidt een
schimmig leven in de hoofden
van velen, maar of het ooit
tastbare werkelijkheid zal
worden is de vraag.
Er bestaan ongeveer 40 selec
tiebureaus in het land en de
grote ondernemingen als Phi
lips en Hoogovens hebben een
eigen psychologische dienst.
Dan is er nog de Rijks Psy
chologische Dienst die jaar
lijks 16.000 sollicitanten langs
de boompjes en snorren laat
wandelen. Al deze testorganen
maken gebruik van technieken
waarvan het overgrote deel
waardeloos is.
Hofstee: „We hebben een paar
jaar geleden enkele honderden
tests onderzocht en in klassen
ingedeeld. Slechts drie tests
kregen de kwalificatie vol
doende objectief mee. Ruiim 20
waren tamelijk goed en de
rest was minder-valide, dus
niet te gebruiken."
Sinds Hofstee's noodkreet in
Ruim Zicht is er niet veel
veranderd. Wel is er een com
missie opgestaan, onder voor
zitterschap van de Twentse
hoogleraar Hessel, waarin de
rechten van de sollicitant wor
den bepaald, maar deze com
missie is pas in het stadium
van huiswerk en is nog lang
niet van de grond.
Hofstee: „Er is een merkwaar
dige redein waarom het balle
tje niet hard zal rollen. De
selectieprocedure schijnt na
melijk niet te leven onder de
mensen. We hebben eens bij
Van Dam, toen die nog om
budsman was, gevraagd of hij
veel klachten had ontvangen
over de gang van zaken bij
een sollicitatie. Hij had niets
vernomen. We zijn nu bezig in
Groningen om met medewer
king van het Arbeidsbureau
na te gaan hoe sollicitanten
zelf de procedure ervaren. En
uit het eerste materiaal krij
gen we de indruk dat wat de
sollicitant dwars zit, niet zijn
rechtspositie is, of inspraak,
maar uitsluitend bezwaren in
de sfeer van burgerlijk fat
soen.
De sollicitant lijkt er tevens
bij voorbaat van uit te gaan
dat arbeid het exclusieve ei
gendom van de werkgever is.
Als je ze vraagt of ze de
mogelijkheid van beroep wil
len hebben, zeggen ze „Nee,
want stel dat ik het win en
aangenomen moet worden.
Dan word ik toch weggepest".
Die reactie is misschien wel
begrijpelijk, maar als de vak
bonden zo hadden gereageerd,
bestonden ze nu niet."
Psychologische tests zijn, hoe
wel verre van feilloos, ook
niet helemaal waardeloos, al
dus prof. Hofstee. „Een test
kan hoogstens nagaan wat de
intelligentie is en wat de vor
deringen zullen zijn. Het is
niet mogelijk om de persoon
lijke geschiktheid te meten en
zeker niet de persoonlijkheid,
want die ls aan veel grotere
veranderingen onderhevig dan
de intelligentie. Bovendien
kom je op de vraag: wat is
persoonlijkheid? Iedereen
praat er over, maar wat het is
weten we niet. Iemand diie
lang en mager is, vinden we
ongezellig. Dat is zijn aureool.
Donkere ogen en zwart haar is
romantisch. Maar deze indruk
ken, dit aureool, wij noemen
het halo in de psychologie,
heeft met persoonlijkheid
niets te maken. Hoe moeten
we doorzettingsvermogen me
ten? Daar is geen psycholo
gisch kruid tegen gewassen.
Mensenkennis is folklore. Af
gestudeerde psychologen heb
ben geen enkele pre boven een
secretaresse als het er om gaat
om iemand te beoordelen via
mensenkennis. Ervaring telt in
deze niet."
Is psychologie dan helemaal
kwatsj? Prof. Hofstee wil niet
zo ver gaan. „Psychologen zijn
er niet om handgrepen te ge
ven om het beter te doen,
maar om de mensen te vertel
len waar ze moeten ophouden
met meten en waar ze beter
dobbelstenen kunnen gebrui
ken. De psycholoog kan aange
ven wat een mens niet is. En
dat is heel wat. De wiskunde
is enorm vooruit gegaan toen
eenmaal bewezen was dat de
kwadratuur van de cirkel niet
bestond en de natuurkunde
toen bewezen werd dat een
perpetuum mobile onmogelijk
was."
JAN KOESEN
(Van een onzer verslaggevers)
ANTWERPEN De Bokke-
rij dersbenden die in de acht
tiende eeuw gruwelijk huis
hielden in de beide Limburgen
en in de Duitse grensstreek
waren !n feite guerilla's in
opleiding. De grote leiders op
de achtergrond zijn nooit ge
grepen. Van de overvallen
werd niemand rijk. Die dien
dien voornamelijk om de man
nen te harden voor een soort
partizanenoorlog tegen de Oos
tenrijkers die uit deze streken
verdreven moesten worden
met Engeland als lachende
derde op d- achtergrond-
Dit is de overtuiging van Je
Antwerpse schrijver Ben Lin-
dekens (56), die na zeven ja
ren studie over dit onderwerp
een boek heeft geschreven
over de mysterieuze gruwel-
historie van de Bokkerijders
onder de titel „Zij reden bij
nacht".
Dat boek komt hij zaterdag
middag om twee uur officieel
presenteren in het atheneum
nieuwscentrum aan het Vrijt
hof in Maastricht, waarbij hij
wordt ingeleid door de in St.
Geertruid wonende schrijver
Noud van den Eerenbeemt een
specialist op het gebied van
occulte zaken.
„Tot een revolutie is het nooit
gekomen", zegt Lindekens,
„maar voor mij is het wel
zeker dat de Bokkerijders een
opstandige beweging vormden
zowel tegen de heersende reli-
gie -vandaar hun ver doorge
dreven hekserijen en ketterij
en- als tegen de wereldlijke
macht die het volk opzadelde
met zware verplichtingen te
genover kleine landpotentaten
als graven en baronnen. Bo
vendien was er in deze pré-
industriéle periode veel te wei
nig werkgelegenheid. De
volkssehrij v ers hebben het
thema van de Bokkerijders tè
zeer geromantiseerd en tè een
zijdig belicht. Ik wil er aan
meehelpen het op een Euro
pees plan te zetten want daar
is het cultuur-historisch oog
punt belangrijk genoeg voor.
De Fransen eisen wel de eer
van de Franse Revolutie voor
zich op, omdat die daar toe
vallig is uitgebroken, maar
vergeet niet dat toen overal in
Europa al de verzetshaarden
groeiden en dat één van die
kernen gevormd werd door de
Bokkerijders".
Een tweede reden die de Bok
kerijders uniek maakt ziet
Ben uindekens in de ver door
gevoerde heksencultus die in
feite een laatste overblijfsel
moet zijn geweest van het ge
loof in de gehorende god zo als
dat van oudsher alleen maar
beleden werd in Engeland.
„Vandaar dat de justitie hier
naar mijn smaak in feite ver
kapte heksenprocessen voerde,
terwijl lie tiio officieel al
voorbij was", zegt Lindekens.
Hij verwacht dat zijn collega
(Van een onizer verslaggevers)
HAARLEM Onuitputtelij
ke energie, opgewekt via
ontzaglijke windmolens in de
Noordzee, is over een jaar of
tien wellicht geen hersen
schim als de minister ak
koord gaat met een plan dat
hem over een maand wordt
voorgelegd.
Dat plan omvat een park van
windmolens die meer dan
honderd meter naar de he
mel grijpen en die met el
kaar een gebied van honder
den vierkante kilometers be
zetten. Bedoeling is dat deze
giganten de gehele energie
voorziening van Nederland
voor hun rekening gaan ne
men zodat ons land bijna
volledig onafhankelijk kan
worden van het buitenland,
en wij de sjeiks en hun olie
alleen nodig hebben voor de
auto.
Het plan is een dezer dagen
in de openbaarheid gebracht
door de secretaris van de
Koninklijke Nederlandse
Maatschappij voor Handel en
Nijverheid, de heer G. Gal-
landat Huet die op een za-
kenlunch sprak over de mo
gelijkheden van de Noordzee
voor het bedrijfsleven. Het
plan is een geesteskind van
de Industriéle Raad voor de
Oceanologie (IRO) die een
werkgroep heeft ingesteld
onder voorzitterschap van ir-
Boom, die ondervoorzitter is
van de Centrale Organisatie
van het TNO.
Windmolens, een der eerste
energiebronnen, en vooral
door Nederland in vroegere
tijden intensief gebruikt,
blijken voordelen te hebben
die juist in een tijd van
energieschaarste en roofbouw
op de natuur hoge prioriteit
genieten. Ze zijn milieu
vriendelijk en blijven bij
wijze van spreken zolang er
wind is draaien, dat wil zeg
gen tot het einde der dagen.
dient. De grootste problemen
zijn van financiële aard, maar
het project wordt haalbaar
als de door windmolens op
gewekte energie ongeveer
evenveel gaat kosten als
energie uit olie en gas die
sinds de brandstofboycot
enorm in prijs gestegen zijn.
De heer Gallandat Huet ziet
grote voordelen in de wind
molens. „De lokatie is de zee
omdat het rendement van de
wind daar tweemaal zo hoog
is als op het land. Voorts heb
je op zee geen last van de
Hinderwet. In beginsel is het
de bedoeling dat de totale
Nederlandse elektriciteitsbe
hoefte met een park van
windmolens wordt opgevan
gen. Ik denk nu aan molens
van zeker honderd meter
hoog verdeeld over uitge
strekte parken in zee. Ze
moeten, willen ze elkaar niet
storen, op grote afstand van
elkaar staan. Wij denken dat
een park honderden vlerkan
te kilometers zal beslaan.
Wat de plaats op zee betreft,
denken wij aan mijnenvel
den die toch buiten de vaar
route liggen en natuurlijk
komt alles op het Nederland
se deel van de Noordzee. Als
constructie komen in aan
merking kruiende molens
voorzien van zeer grote pro-
pellorbladen of molens die
rondom aanblaasbaar zijn
waarbij we van verschillende
technische nieuwe vondsten
gebruik gaan maken. Wij
moeten nagaan hoe we de
kennis van de wind voor on
ze kust kunnen vergroten."
Volgens de heer Gallandat
Huet zal het project een vol
ledig Nederlandse affaire
blijven. „Alles kan in het
eigen land gemaakt worden.
En dit heeft niet in het
minst voordelen voor de
werkgelegenheid. Maar ook
zie ik de windmolens als be
lang voor onze export, vooral
naar onderontwikkelde lan
den of afgelegen gebieden,
bijvoorbeeld eilanden in het
Passaat-gebied. Maar ook in
dustriecomplexen kunnen er
mee werken. Nader moet nog
worden bestudeerd of we
met elektrolyse van water
(water wordt door een ge
lijkstroom gesplitst in zijn
samenstellende elementen
waterstof en zuurstof. Red.)
een buffervoorraad waterstof
kunnen aanleggen voor ener
gieopwekking op windstille
dagen.
Het grootste probleem Ls de
financiën. Als de windmolene
nergie driemaal zo duur zou
worden als energie uit olie,
dan zeg ik: u wordt bedankt.
Maar als de kosten aanvaard
baar worden, dan kan het
best zijn dat de molens er al
over tien jaar staan. Tja, en
dan is Don Quichote weer
terug."
- 'ui
De werkgroep ls driekwart
jaar geleden begonnen en
kan al over een maand de
overheid een plan aanbieden
dat serieuze overweging ver-
0 Zoiets, maar dan op zee
Van den Eerenbeemt daar za
terdag nog wel het nodige aan
zal toevoegen.
,'Er zijn zo'n tweeduizend pro
cessen tegen de Bokkerijders
gevoerd maar veel akten zijn
verdwenen", zegt hij. „Ik ben
ervan overtuigd dat heel wat
dokumenten zijn weggenomen
door of op bevel van hogere
kopstukken die achter deze
beweging staken. Er zijn tal
van kleine aanwijzingen die
het vermoeden rechtvaardigen
dat met name de opper-chirur-
gijn Kerckhoffs udt Herzogen-
rath deel uitmaakte van dit
geheim genootschap dat aan
de touwtjes trok. Hij moet
daarmee in aanraking zijn ge
komen toen hij vijf jaar lang
als leger-chirurgijn in Brussel
werkte. Kerckhoffs scheen ook
wapens besteld en gedeeltelijk
betaald te hebben voor een
legertje van 1500 man".
In zijn boek dat wordt uitge
geven door de Wetenschappe
lijke 'Jitgeverij B.V. in Am
sterdam, in de 9erie „Geschie
denissen buiten het boekje
en dat 24,50 kost behandelt
hij de hele geschiedenis van
de Bokkerijders binnen de re
gio waarin zij geopereerd heb
ben-
(Van een onzer verslaagevers)
DEN BOSCH Wie nog
eens na-neust in het PNEM-
jaarverslag dat begin deze
week is uitgebracht, kan zich
maar moeilijk voorstellen dat
ons land net een periode ach
ter de rug heeft waarin de
regering er alles aan gedaan
heeft om het energieverbruik
wat terug te draaien: alleen
het Brabantse energiebedrijf
kon al een verdubbeling van
de nettowinst noteren ten op
zichte van het vorig boekjaar,
toen van een energiecrisis of
olieboycot nog helemaal geen
sprake was.
Natuurlijk dient opgemerkt
dat in het verslag over '73 de
crisis maar twee of drie maan
den echt heeft doorgewerkt.
Toch is het ook dan opvallend,
dat in de sector kleinverbruik
al direct een teruggang van
het groeipercentage valt waar
te nemen.
Gebruikten de gezamenlijke
Brabantse huishoudens in 1972
nog 12,5 procent méér stroom
dan in het daarvoor liggende
boekjaar, over 1973 bedroeg
deze toename „slechts" (in re
latieve zin dus) 10,3 procent
Ook de sector die omschreven
staat als „gemeenten en gros"
(winkels, kleine bedrijvigheid
en ambachtelijk verbruik) gaf
een daling van het groeiper
centage te zien. van 10,5 pro
cent in 1972 naar 7,5 procent
vorig ia ar.
Tegenover deze twee staat
een verdubbeling bijna van
het energieverbruik in de in
dustriële sector, die in één
keer alle huishoudelijke spaar
zaamheid teniet doet: van 6.6
procent groei in '72 naar 12,9
proeent in '73. Het energiever
bruik steeg daardoor vorig
iaar in relatieve zin 0 0 nro-
cent, in absolute zin 10,3 pro
cent.
Met deze cijfers voor ogen
vraagt men zich af wat voor
zin het nog heeft op algemene
bezuiniging aan te dringen.
Behalve mogelijk wat psycho
logische winst valt er met een
dergelijke maatregel nauwe
lijks eer te behalen. En die
psychologische factor ver
zwakt naarmate het energie
verbruik toeneemt, zeker als
blijkt dat een regering zijn
groot-industrieën niet durft of
kan aanpakken.
De PNEM-direetie schoof
deze week deels terecht
de schuld dan ook af: de piek
in hei energieverbruik zou
voor meer dan 7 procent te
wijten zijn aan de komst van
Budelco en Shell-Moerdijk, en
die beide grootverbruikers
zijn er door tussenkomt van
de regering gekomen. Het is
in dit opzicht zeker belangrijk
dat bleek ook hierboven al
om de sector grootverbruik
aan te pakken. Maatregelen in
de sfeer van het kleinverbruik
dat is nu practisch bewezen
sorteren veel te weinig ef
fect, omdat het huishoudelijk
gebruik maar één kwart van
het totaal energieverbruik be
draagt.
Aan de andere kant en
daar heeft de PNEM-leiding
welvolledig gelijk in kan
het grootverbruik niet aange
pakt worden zonder passende
maatregelen in de andere sec
toren, met andere woorden:
niet de auto-industrie in zijn
productie beperken, en tege-
en 95 procent energie uit con
ventionele bronnen. Toch is
ook dat nog veel minder dan
bijvoorbeeld de SEP in Neder-
lan 1 beoogt.
Nu al is het zo, dat van de
8.009 Megawatt stroom die in
Nederland verbruikt worden,
er 500 uit kerncentrales be
trokken worden (Borssele en
Dodewaard). Dat betekent ruim
6 procent kernenergie. Het to
taal beschikbaar vermogen be
loopt op dit moment 11.000 MW.
Als de SEP de Samenwer
kende Energie Producenten,
hun zin krijgen, en de rege
ring „stinkt erin", om maar
even met Jan van Thillo te
praten, dan zal vóór 1985 de
stroomproduktie 16.000 MW
bedragen, waarvan 3500 MW
afkomstig uit kerncentrales.
Omgerekend: in 1985 knippen
wij ons schermclampje aan
van ruim 20 proeent kernener
gie méér dan de stichting Toe-
komstbeleid der Techniek be-
lijk het autobezit bevorderen.
Kortgeleden nog heeft de
stichting Toekomstbeeld der
Techniek een nota uitgebracht,
waaraan ditzelfde idee ten
grondslag lag.
En de vader van de Europe
se gedachte, Sicco Mansholt,
wil blijkens een artikel van
zijn hand in dc Economisch-
Statistische Berichten in het be
lang van de gehele wereldbe
volking nog verder gaan. Hij
vraagt zich zelfs af, of na een
aantal drastische maatregelen
van overheidswege het ge
bruik van kernenergie nog
wel nodig zal zijn, zodat de
hele energie-termijnplanning
zoals die nu ontwikkeld is,
inclusief de proefnemingen
met kweekreactoren, defini
tief op de heiling kan.
Sicco Mansholt spreekt in
dit verband van een sterk te
ruggedrongen economische
groei, die tenslotte moet uit
monden in een stilstand. Hij
gaat daarmee verder dan de
stichting Toekomstbeel en
Techniek, die met haar ener
gie-scenario uitkomt in 1985
op 5 procent nucleaire energie
t
rekent, van ruim 25 procent
meer dan Mansholt het wil.
Dat betekent, dat in Neder
land (vermoedelijk vestigings
plaatsen: Borssele 2, Maas
vlakte en Flevopolder) maar
liefst drie kerncentrales van
1.000 MW elk méér kritisch
zullen zijn. Zonder dat vooraf
de straiingsgoiven bek»nd
zijn, zonder dat iemand kan
vertellen waar het stralingsge-
vaarlijke afval heen moet.
Het is duidelijk, dat tegen
dergelijke hoeveelheden ener
gie een uurtje vroeger slapen
gaan niet opgewassen is, hoe
zeer ook misschien de burger
er het zijne toe zou willen bij
dragen en verdere uitgroei
van de kernenergie te voorko
men. Het komt opnieuw neer
op een mentaliteitsverande
ring, in het groot en in het
klein.
En de PNEM zelf zou daar
al mooi mee kunnen begin
nen in Brabant, bijvoor
beeld door de perstafel voor
taan overdag niet meer door
een kleine dertig lampen te
laten besrhijnen.
FRANS BOOGAARD.
PJen persoonlijke «marl,
kan soms enig iiCht
pen op de tijd waarin
leven. Onlangs overkwam b
mij, dat ik door een paar lee«
lingen op het terrein van
school werd nageroepen me
een scheldwoord. Ouder™!
in deze situatie is dat
gebeurde door leerlingen 5a,
wie ik geen les meer geef
die zich dus veilig kondi
voelen. Ouderwets is ook e
woede die ik in mij voeU
opkomen en het pak slaag 4
ik de jeugdige helden gr<g
had gegeven. Maar omdat ui
in deze moderne tijd lëuJ
heb ik mijn toorn bedwan
en de zaak toevertrouwd
beuoegcle instanties,
Die lieten er geen gras
groeien, zodat al spoedig
telefoon ging. Maar hoe leg
iemand uit, dat het onzin L
om namens iemand anders ej.
cuses aan te bieden, en dat l.
tamelijk onmogelijk is eê]
woord te herroepen, dat
exact de werkelijkheid weer
geeft? Als ik iemand voor lat)
of doof uitscheld en hij
inderdaad lam of doof, kan h(
excuus moeilijk hierin besta
dat ik hem bliksemsnel
scherphorend noem of dat j
aankom met het verhaal,
die kreupelheid zo goed bij hei
past. De zaak is vrij eerwondj
zo'n woord is niet te hen
pen en ah het een beledig
is, kan zij niet goedgemaali
worden.
Het enige is een poging
het gebruik van een schelf
woord te verklaren. Dat
goed of slecht gebeuren, mat
levert ook in het beste gevij
hooguit een beetje psychologl
op. Nu vernam ik alleen,
het „spontaan" geb
en dat die leerlingen mij nis
sympathiek vonden. Een merk
waardig excuus is dat wel\
alsof spontaniteit een som
van deugd is en alsof het rol
strekt noodzakelijk is elki
vorm van antipathie luid «ill
te schreeuwen. Toch lijkt mijj
dat Hier een hele theorie
de opvoeding achter zit. Aal
elke uiting van zo'n SpockJ
baby hoort volgens die theorii
een maximale waarde te win
den toegekend: het is immer
de onbedorven natuur zelf di(|
hier spreekt en wat die natuur
spontaan brabbelt is een rer-J
heven waarheid of op ziji
minst een eerlijke mening. Erl
is geen groter misdaad denk-f
baar dan een vorm van
taniteit onderdrukken of i
teraf afstraffen. Spontmf
groei is het denies en nooit
komt iemand op het idee rich
te herinneren, dat het effect]
van zo'n groei nog altijd een
monster geweest is. Monsten
zijn tmmers wezens die tichf
volledig ontplooid hebben.
Als ik het goed begrijp,,
houdt zo'n verklaring Vou-<
wens ook nog een duidelijks 1
vorm van chantage in. „Mi"!
zoontje vindt u niet sympc-j
t.hiek" betekent„U schiet «I
kort in uw voornaamste plicht,»
namelijk in het winnen van it|
sympathie". Blijkbaar worde»!
leerlingen als kleine, reelei-M
sende klantjes beschouwd i|<l
koning zijn, en leraren als P' I
assen die er op de eerste I
plaats zijn om deze koning te
vermaken en te behagen.
Als vadsige vorstjes l>
de Spock-baby's in de banken
en vergelüken het hun gebf
den vermaak met wat de telt-
visie hun te bieden hee
handje houden ze al
om de knop in te drukken of I
naar een ander progrcmmel
over te schakelen: niet leuk, I
weg ermee. Wie de si/flip""1'' I
niet weet te winnen, kan beter j
maar verdwijnen, hij heeft f I
faald en wordt dus1
gens de Spock-logica tiiff"
jouwd.
En eigenlijk moet, nolje"
dezelfde logica van verwend*
consumentjes, hetzelfde maa'
gebeuren met iedereen die
niet altijd op uit is de snjmp'
thie van alle klantjes te W'"'
nen. Kijkdichtheid en poP*1'"
riteit zijn troef en als zc
dat I
zijn, gelden ze meteen als de
enige troef. Zo blijkt iets
als excuus en verklaring -■
voud'S 1
ie I
doeld leek te zijn, een'
een voortzetting van
scheldpartij, maar nu doof ct
oudere, zwichtende 9ener°{#'
die maar één vrees ken?
oude zeur genoemd te u
den.
Toneelgroep Podium, op
gericht en geleid door ac
teur Bob de Lange, moet
„phouden te bestaan. On
danks 780.000 gulden sub
sidie heeft de groep het
niet gered. De Amsterdam
se gemeentelijke accoun
tantsdienst constateerde na
controle van de boeken een
tekort van 500.000 gulden,
gevoegd bij de bijna 8 ton
subsidie leert een optel
sommetje dus, dat in een
seizoen 1 miljoen 280 dui
zend gulden verdwenen is.
Voor sommige mensen
voldoende aanleiding om
driewerf schande te roepen
en Bob de Lange aan de
schandpaal te nagelen op
In zijn werkkamer, een loss
I zitten we als twee sanatorium
j de Lange, gehuld in
Ik zeg hem, dat het een paar
ceertl heeft van een steekpr
<,en voorgelegd: „Als U naa
I U danlachen, een drama zi
kiemen met een boodschap?
Zeventig procent van de on
een gezelschap op, Podium,
nauwelijks een seizoen mo
den te bestaan. Dat moet voo
Hij: „Dat woordje „lachen" da
ItM 'ik nogal beperkt. Het iet
llÜiikt zo hol, banaal bijna.
I .Usof 70% van de Nederlan- tin
Iders alleen maar naar toneel lij"
I vü komen kijken om een f
Iavond te schuddebuiken. Daar j
I geloof ik niet in. Dat klinkt zo:
Ine te arm in de oren. Kome- de
I dies, zoals wij die wilden we
Ibtengen, hebben toch oneindig ge
litel meer te bieden dan „la- ee
IWalleen?" „Je kunt al kij- del
I lende zien hoe acteurs hun ne
1 werk doen; hoe karakters in ee
I elkaar zitten; waarom de men- vo
lis op het toneel doen zoals
luis ze doen. Dat alles geeft, m~
I kien al z'n beperkingen ook ko
I 'érmatie en het is zeker niet be
J iSitn maar om te lachen. Het kl
1 li ook nooit mijn bedoeling rei
I [tweest om een gezelschap op rij"
Ik richten, dat de lach terug oo"
[nu brengen in bet theater, op
Mthans dat heeft nooit voorop De
■gestaan". to
Du
„Ik vond, dat binnen het te-
I grote geheel van wat dan cul- aCl
I tuur heet. de komedie verlo-
Iren dreigde te gaan. En daar Qp
Ibeb ik wat aan willen doen. c0
I Komedie spelen is fundamen- an
I teel noodzakelijk voor een Ve
I echte toneeltraditie. Dat was ko
I het punt. En dat het misluk- ge
I ten van die droom voor mij gu
I persoonlijk een hard gelag is, Sc'
laaaaa. Natuurlijk! vooral om- ho
Jdat, al klinkt dat misschien d.u
l«n beetje pedant, ik een ac- de
|tar ben met een bepaald vak- pi-
Wanschap".
„Ik dacht, echt uit de grond de
tan mijn hart, is het nou niet he
Je moeite waard om met dat ni
vakmanschap waar je zoveel ve
|J>a houdt, nieuwe mensen te zo
I kweken binnen zo'n gezel- va
I schap en die aan het toneel te ge"
lieven. Ik zou het heerlijk ge-
I vonden hebben, wanneer ik w-
I wensen in de praktijk had m
kunnen opleiden om ze ten- v;
lotte over te geven aan ande- w;
I ren Dat zou mijn trots en ru
Wijn glorie geweest zijn". ga
K: die droom van je heeft
I uSsen meer dan 1 miljoen
I pioen gekost, in nog geen p
tijd. Aan subsidie is 1
UOOO gulden op gegaan, er ge:
1 v jen tehort van vijf ton. mi
zullen er ook nog wel zat
ukomsten geweest zijn. Al he
i „.Venhorst zoekt u een <a
I J,'fder huisdier Iets dat
I E« en nooit zullen hebben, de
11[J1 antwoord op de hond, de „e
I D,t v '"""not en de parkiet? ze
troo Wat vindt U van een te
I,,.ne leguaan, een toorns- pr
sekt 6611 Parelhagedis, ei» v<
>i ,?en Python, een rood- w
-anolis of een hoornkikker? st
I voor kdiIren ziJn te ko°P ra
IQO- agon tussen de f m
I Veel" t? 3'" Ze vraffen met he
...'ben terrarium, warmte st
"ate rre een bakje met E
I - r en als voer bladeren gs
I "leelwi
j 'ik, v°nnen, vliegen, torren H
I Ken - en als ze honger heb ee
I tyje ep muis of halfwas-rat. u
«k nu gorgelend va:.
I i'vr Wendt, moet niet ver-
dornio vn' In het Brabant»
ritipj enhorst woont in een cc
4elSU boerderij dTs. W d(
I bieën Vw--'n. reptielen en amfl- h(
frhei importeert via een sc
d* g1 Proces voor detailhan st
"aterentuin maar ook parti-
bandei ?x°lische dieren. Dp
Dover 18 levendig, want De H
ka,. dat hij er goed van st
ti
krijgt een bizsi o
Nietr?"fkomen.
iedereen krij.