;aal
koningin op bezoek
DRIEKWART EEUW
GELEDEN
KWAMEN DE
PATERS
NAAR SLUISKIL
Muziekfeest
in Graauw I
Onroerend
goed-
belasting
in Goes
Axel
jmmmmmL-
Warmer
jongst
det*eie
•\dtoe
tVten
Comité
Geschiedenis
Kloosterkerk
Stempel
Parochie
Herinneringen
schikt nu over vier gyminV,
len", aldus de burgemet
zodat de sportveren;mnEt.r.
9cholen het wat makkelijk
hebben gekregen". qJ*
blies hij op het fluitje u*I
teken dat de «ymnastiétau.
monstratiie kon beginnen.
Onder de sprekers die da*
na nog het woord voerden Wa.i
ren onder andere de heer G
Zeegers, directeur van dé
christelijke LTS in Axel Mi!
een voetbal aanbood)
hoofd van de school de heerjS
vxl Hengel, de directeur van
de christelijke Mavo in Avni I
de heer J. Th. Klein (du I
eveneens een voetbal aan. 1
bood) en het hoofd van dè
Warandeschool, de heer JJ)
van Toorn. Deze dankte vooral 1
de heer van Lanige<velde en
memoreerde nog even het te.
tob waaraan nu een einde wat I
gekomen, 's Avonds werdeaB
de ouders van de leerlingen 'n
de gelegenheid gesteld, het in-
strumentarium van de gymzaj
zelf eens te proberen.
r
(Van een onzer verslaggevers)
GRAAUW Tijdens het
komende weekeinde wordt in
Graauw een muziekfestival ge.
houden. Het feest wordt ge
start met een rondgang door
het dorp, waaraan twee orkes
ten deelnemen, te weten De
Scheldezonen uit Nieuw-Na-1
men en Nooit Gedacht uit
Graauw. De tocht langs de
straten begint om halfacht 11
avonds.
Op zondag doen vier
ziekgezelschappen mee aan j
het festival. Het zijn de ko.
ninklijke stedelijke harmoni
van Hulst, de muziekverenj
ging Heikant, Weldoen doe
Vermaak uit Cliinge en Nooi^
Gedacht uit Graauw, Het fet
tival op zondag start om half-J
drie. Na het spelen en ee
rondgang door het dorp won
gerecipieerd in het gemeen
schapshuis van Graauw.
(Van een onzer verslaggevers)
GOES Tijdens de eerst
volgende raadsvergadering vat
de gemeente Goes op dmsia)
20 juni zal ook hier de onro»
rend goedbelasting aan de ar
de komen. Andere punten op
de agenda zijn de vaststelling
van de structuurschets binnen
stad en de culturele nota. Ai-
les bij elkaar belooft het^ een
flinke kliuif voor de
raadsleden te worden.
Zoals in andere gemeentes
van Zuid-Beveland, komt er I
ook in Goes waarschijnlijk"
een onroerend goedbelasting.
Door een wijziging in de te-I
meentewet is het voor de gf|
meente mogelijk geworden on)l
deze belasting te heffen. Bi)
het invoeren van deze belas* f
ting vervallen andere belastinjl
gen die betrekking hebben of I
onroerende goederen J» I
grond-belasting, de straat- en I
rioolbelasting en de persons.» I
belasting worden dan »e-
schrapt. I
Over het advies van het col
lege van B. en W. van Gom
wat betreft de culturele not» I
en de structuurschets, won» I
nog overleg gepleegd.
wordt waarschijnlijk volger-o
week pas bekend gemaakt.
Een ander punt waar o
Goese raad zich over za- 1,111
gen, is het toekennen van
een
extra subsidie aan de veren.'l I
ging het Groene
Kloetinge, over de jaren
en 1972. Een eerder verzoek
van deze vereniging is nl
ingewilligd in afwachting va
een samenwerkingsvorm
s»n de verschillende kruisv
enigingen. Dit samenwerking
verband is intussen nog 1
tot stand gekomen, met
resultaat dat de Kloetin-k»
vereniging financieel me"
kwam te zitten.
B en W. van Goes ad
ren de raad het nadelig te
van ruim 4800 gulden aan
vullen in de vorm van
subsidie.
Een brief van de comm
Sorsele ad hoe wenst B. en
can Goes voor kennisgew"»
ïan te nemen. Dit in navolg
van andere gemeenten-
brief handelt over de ve
held van kerncentrales.
ollege van Goes acht
niet deskundig op dit ju.
Te raadsvergadering op ky
li vindt plaats In het ge
nureerde stadhuis. De raa
te kunnen dan voor hete
ie we' zeer gemakke'iV
rtnde stoelen rondom de^
z»v»«
afel „inzitten". De aanval
'an ci« vergadering i«
vr
f GOES. Een langzamerhand zeldzaam geworden tafereel ontvouwde zich gisteren voor de koningin, toen zij op de eerste
dag van haar tweedaags bezoek aan Zeeland in Goes was. Bij het pas gerestaureerde stadlhuis werd de vorstin begroet door een
tostuumgroep van de Plattelandsvrouwen Bond. De dames vertegenwoordigden tezamen alle Zeeuwse drachten, waaronder er vele
zijn die men zelfs in de Zeeuwse dorpen niet meer te aanschouwen krijgt. Twee dames, de twee dames Allaart uit Oudelande, ge
noten de speciale aandacht van de vorstin. Deze nu tachtigjarige dames hebben tijdens een bezoek aan de toenmalige koningin
ffilhelmina en prins Hendrik aan Zeeland, een halve eeuw geleden, de jonge prinses Juliana in Zeeuwse dracht gestoken. De
koningin herinnerde zich dit gebeuren nog heel goed, maar zij zei. De dames Allaart wisten nog te vertellen dat het Zeeuwse kos
tuum dat zij indertijd de prinses aampasten, precies op maat was. „We hadden naalden meegenomen," herinnerden zij zich, „maar
die waren niet nodig!"
-it,iLt.w - ,i.
I Burgemeester Huber begroet de koningin.
(Van aem omzer verslaggevers)
GOES - MIDDELBURG
Aan koninklijke bezoeken zit
een bijzondere charme. Die
charme schuilt altijd in het
onverwachte. Gisteren, tijdens
de eerste dag van het bezoek
van de koningin aan Zeeland
deed zich een enkele maal iets
voor waarop zelfs de rijks
voorlichtingsdienst niet had
kunnen rekenen.
Dat was bijvoorbeeld bij de
aankomst van de antieke
stoomtram Goes - Borssele in
het Zuid-Bevelandse dorp
Kwadendamme. De koningin
maakte een rit met deze, van
af heden koninklijke, trein dia
geheel in ffS-jl, door twee loco
motiefjes getrokken werd. Bij
haar aankomst bij het station
netje van Kwadendamme
werd de vorstin toegezongen
door de leerlingen van de r.-k.
basisschool uit Kwadendamme,
een manifestatie die niet op
het zorgvuldig voorbereide
programma stond. Bovendien,
maar dat wist men wel, speel
de de plaatselijke fanfare
„Con Affezzione" op het per
ron.
Het lied dat de kinderen
van de basisschool onder lei
ding van mevrouw Peeters lie
ten klinken was een „gouwe
ouwe" waarmee de enthousi-
ADVERTENTIE)
irrn miiii iAVK ■tttttt urm
Weersvooruitzichten in cij
fers gemiddeld over neder-
land, opgesteld op woensdag
om 18 00 uur: droog, vrij zon
nig en geleidelijk hogere tem
peraturen.
Voor vrijdag:
Aantal uren zon; 7-16. Min.
temp.: omstreeks 10 gr. Max.
temp.: omstreeks 19 gr. Kans
op een diroge periode van min
stens 12 uur: 95 procent. Kans
op een geheel droog etmaal:
90 procent.
Voor zaterdag:
Aantal uren zon: 7-16, Min.
temp.: omstreeks 10 gr. Max.
temp.: omstreeks 20 gr. Kans
op een droge periode van min
stens 12 uur: 95 procent. Kans
op een geheel droog etmaal:
90 procent.
waterstanden
Konstanz 371 min I, Rhein-
felden 285 plus 10, Straatsburg
278 plus 6, Plittersdorf 447
min 3, Maxau 496 plus 3, Plo-
chingen 149 min 4, Mannheim
317 plus 14, Steinbach 124
plus 5, Mainz 298 min 5, Bin-
gen 170 min 5, Kaub 211 min
7, Trier 232 min 6. Koblenz
213 min 7, Keulen 178 min 2,
Ruhrort 330 plus 1, Lobith 955
plus 11, Pannerdense Kop 928
plus 11, Nijmegen 753 plus 12,
IJsselkop 875 plus 9, Eefde
I.Tssel 400 plus 18, Deventer
270 plus 8, Monsin 5462 plus
10, Borgharen 3803 onv.. Bel
feld 1103 plus 7. Grave bene
den de sluis 505 plus 4.
Morgen, vrijdag 14 juni
Bergen op Zoom 10.04 en
22 27
Hansweert 9.31 en 21.45
Terneuzen 9.04 en 21.16
Vlissingen 8.31 en 20.49
Wemeldinge 9.54 en 22.17
aaste club van spoorwegvrien
den, die de stoomtram Goes
Borssele in stand houdt inge
nomen 'kan zijn. Via oude in
woners van Kwadendamme
heeft mevrouw Peeters name
lijk tekst en melodie te pak
ken weten te krijgen van een
tophit uit het Kwadendamme
anno 1927 getiteld „De spoor
trein". Bijna een halve eeuw
geleden werd ditzelfde lied
ook aangeheven toen de eerste
spoortrein uit die dagen Kwa
dendamme aandeed-
Enige verwarring was er
even toen de koningin die
zichtbaar van de rit door het
Zuid-Bevelandse landschap
genoot, de mannen op de bok
van de twee locoomtieven de
hand wilde drukken. De ma
chinisten en de koningin
schrokken tegelijkertijd van
het contrast tussen de blin
kend witte handschoen van de
koningin en de met kool en
vet bedekte handen van de
„meesters".
Het koninklijk bezoek begon
gisteren op de Grevelingen-
dam, de Zeeuwse provincie
grens, waar de commissaris
der koningin en mevrouw Van
Aartsen de koningin verwel
komde. In Goes had zich in
tussen bij de ingang van het
fraai gerestaureerde stadhuis
een flinke menigte verzameld,
die de koningin met applaus
begroette. De vorstin toonde
bijzondere aandacht voor het
interieur van het Goese stad
huis, dat voor deze geiegen-
hid op bijzondere wijze met
boeketten bloemen, die als
kroonluchters aan de plafonds
hingen, was versierd. Na een
lunch in „De Korenbeurs"
reed de koninklijke stoet naar
het NS-statio®. Daar stapte de
koningin en haar uitgebreid
gezelschap in de fonkelend op
gepoetste en zelfs van nieuwe
vloerbedekking voorziene
„suikerbieten express", die
voorafgegaan door een ran
geerlocomotief - getrokken
door twee stoomloos, die vro
lijke fluittonen en belgerinkel
lieten horen, naar Kwaden
damme reed. Vooral de jeugd
was op en rond het station
semplacement ruim aanwe
zig. Na het vertrek van de ko-
ze een bezoek bracht aan de
nieuwe verpleeginrichting
ningin naar Koudekerke, waar
„Derboede" beklom de jeugd
de spoorrijtuigjes, om daar
mee de doelstelling van do
stoomtram Goes - Borssele
waar te maken: „Leuk spelen
in een treintje uit betover
grootmoeders tijd".
De rit per stoomtram was
voor de koningin overigens
„net echt" onderweg werd
zelfs haar kaartje geknipt dooi
de 78-jarige hoofdconducteur
H. P. van der Veen, een oud-
sppoorman en lid van de 24
man sterke „stoomtram
club".
In het verpleeghuis „Der-
boele" raakte de koningin in
gesprek met een der oudste
inwoonsters, die zich uit haar
jeugd nog een vers herinnerde
waarin koning Willem III lof
werd gezongen. Zij liet her
haaldelijk blijken dit vers nog
precies te kennen.
Gisteravond woonde de vor
stin een deel bij van een con
cert, dat door Zeeuwse musici
werd gegeven in de Oostkerk
te Middelburg.
Vandaag bezoekt de konin
gin achtereenvolgens Schoon-
dijke, Terneuzen en Sas van
Gent. Om 10.25 uur arriveert
de vorstin bij de landbouw-
praktijkschool „Prins Willem"
in Schoondijke, vanwaar zij
om 11.20 uur weer vertrekt
om tegen twaalf uur aan te
komen bij de huishoudschool
De Leeuwtjes in Terneuzen.
Om 13.30 uur wordt de konin
gin bij de Vlaanderenhal in
Sas van Gent verwacht-
Het klooster van de Capueijnen.
Op zondag 13 oktober vieri
Sluiskil het 75-jarig bestaan
van de kerk, toegewijd aan
de heilige Antonius van Pa
dua, en van het ernaast gelet
gen klooster van de paters
Kapucijnen. De kloosterge
meenschap, waar vroeger on
geveer vijf paters en even
veel broeders woonden en
werkten, is thans geredu
ceerd tot drie: pater Gardi
aan Ignatius Breuer, pastoor
van de parochie, pater Mik
kers, rector van het Elisa-
bethziekenhuis en broeder
Hilariën, voor de huishou
ding. In het klooster, dat
vooral voor de vorige gene
ratie als een heiligdom en in
de loop van tientallen jaren,
voor velen als een echt toe
vluchtsoord gold, is nu ook
het kantoor van de Industrie
bond NKV gevestigd. Een
bordje links naast de voor
deur laat daarover geen twij
fel bestaan.
Als ik met pater Ignatius
Breuer naar zijn spreekkamer
ga, dan valt me de glimmend
geboende vloer op en onwil
lekeurig denk je: „Hoeveel
uren zouden de broeders in
die 75 jaren op hun knieën
hieraan hebben besteed, om
dit resultaat te bereiken". De
sfeer van stilte, gebed en
bezinning is er nog heel dui
delijk aanwezig. Maar ook de
paters zijn met de nieuwe
tijd meegegaan. Verwacht
geen blotevoeten-pater meer,
met de bruine pij en het wit
te koord om de middel.
Aan zijn kleding kun je in
ieder geval niet meer zien
dat pater Ignatiuis Breuer ka
pucijn is. Hij draagt een bei
ge sportjasje en zijn coiffure
is heel anders dain wat je
vroeger bij een Kapucijner
zag. Je denkt: „Dat is geen
échte pater". Maar hij is het
wél. En ais je er soms aan
zou twijfelen: „Ik ben pries
ter zegt hij. Ten overvloe
de overigens. Ik zeg: „Vroe
ger wist je het, als je een
geestelijke tegenkwam, maar
er zijn wel meer zekerheden
weggevallen". Een beetje fel
antwoordt hij: „Er is 'zoiets
als een tweede Vaticaans
concilie geweest. Hoe moei
lijk dringt dat tot de mensen
doop'. Daarmee kan ik het
doen.
Ik zit te kijken naar de
brede rode sjerp met de gou
den letters: „EERBIED IN
GODS HUIS", die de suisse
vroeger droeg en nu achte
loos op de radiator hangt. Er
naast staan twee grote, bij
zonder fraai bewerkte, hou
ten kandelaars. „Er zijn er
maar twee meer over", zegt
de gardiaan. „De andere zijn
weggegeven. Ik geloof niet
dat ik ze nog ooit terug zal
krijgen. Er is veel weggege
ven", zegt hij een beetje
spijtig. Dan ineens heel wat
enthousiaster? Ais het paro-
chiefeest gevierd wordt, dan
is er een tentoonstelling van
al die oude dingen en van
oude foto's. Er is nu een
comité dat zich daarmee be
zighoudt".
Op het feest van Maria
Boodschap (25 maart) 1899
is de kerkelijke oprichtings
datum van het Sluiskilse Ka
pucijnenklooster. Op 16 juli
van hetzelfde jaar werd de
kerk door bisschop Leijten
van Breda geconsacreerd.
Nog geen jaar later, in de
nacht van 13 op 14 maart
1900 werden kerk en kloos
ter door brand volkomen
vernield.
Het officiële politierapport
hierover zal op de historische
tentoonstelling te zien zijn.
Ook 75 jaar geleden duurde
het soms heel lang voor de
(kerkelijke) autoriteiten de
noodzaak van iets inzagen.
Pastoor Kersten» van Ter
neuzen (waar de Sluiskille-
naren hun godsdienstplichten
moesten vervullen) bracht
telkens naar voren dat er
wegens de grote afstand, te
Sluiskil dringend behoefte
was aan een kerk. In één
van zijn brieven aan het bis
dom schrijft hij: „De mensen
verzuimen op zon- en feest
dagen steeds de mis. De kin
deren hebben vóór en na hun
Eerste Communie weinig of
geen christelijk onderricht.
Een parochie zou een kleine
400 mensen tellen, waarvan
350 communikanten. Er wo
nen hier 14 welgestelde
pachtboeren en geen armen,
tenzij een paar weduwen".
Om verschillende redenen
kon er geen parochie komen.
„Maar wel een openbare
kloosterkerk, die in de gees
telijke behoeften van Sluis
kil zou kunnen voorzien en
tevens goede diensten zou
kunnen bewijzen voor heel
Zeeuwsch-Vlaanderen van
het bisdom Breda", aldus een
brief van monseigneur Leij
ten.
In het begin kon men er
alleen maar naar de mis en
te biechten. Niet alleen uit
Sluislkil en de naaste omge
ving, zelfs uit Breskens en
uit het Land van Hulst kwa
men de mensen -vooral in de
paastijd en omtrent de grote
feestdagen- bij de paters te
biechten. Vanaf het eerste
ogenblik was de kerk in
Sluiskil een echte biecht
kerk. Eén of twee paters
gingen regelmatig in de
buurtparochies assisteren en
bij feestdagen of extra gele
genheden kwamen de paters
uit andere kloosters in Ne
derland om in Sluiskil te
preken of te vervangen. Pa
ter Ignatius Breuer herinnert
zich dat hij zelf eens -dat
moet zo'n 35 jaar geleden
zijn- vanuit het klooster te
Babberich (nabij de Duitse
grens) in Hontenisse kwam
assisteren. „In die dagen
leek dat een wereld reis",
herinnert hij zich. Het kwam
nogal eens voor dat parochies
gedurende langere tijd assis
tentie van de paters kreeg en
b.v. in geval van ziekte of
afwezigheid van de pastoor,
als de parochie te klein was
om er nog een kapelaan bij
te hebben, of als de pastoor
te oud was óm het allemaal
alleen te doen.
Onmiskenbaar hebben de
paters hun stempel op
Zeeuwsch-Vlaanderen en ui
teraard het duidelijkst merk
baar op Sluiskil gedrukt. On
telbaar is het aantal missie,
veertig-urengebeden en al
lerlei oefeningen, die zij
vanaf het begin van deze
eeuw hebben geleid. In late
re jaren trokken zij. ook rond
om -hetzij voor K.A.B.,
K.A.J„ of andere verenigin
gen- vormingscursussen te
geven.
Sluiskil zelf heeft van de
culturele vorming wel het
meeste geprofiteerd. Na de
oorlog bemoeide wijlen pater
Gonzaga zich met de toneel
groep „Sempre Avanti". En
hoe! Pater Innocentius richt
te destijds de harmonie „St.
Franoiscus" op. Pater Alfon-
sus was een tijdlang de man,
die zich met het jeugdwerk
bezighield. Sluiskil had een
uitstekend zangkoor en voor
die tijd voortreffelijke bibli
otheek enz.
Zeer belangrijk voor de
streek was de zorg van de
paters om in 1915) de eer
ste zusters naar Sluiskil te
krijgen voor de ziekenver
zorging (vooral in verband
met ongelukken op de (co-
kes)fabriek). Alleen in Hulst
was er in die dagen een r.k.
ziekenhuis. In 1937 werd het
toen zeer bescheiden St Eli-
sabethziekenh/uis uitgebreid
tot 65 bedden. Na de tweede
Wereldoorlog kwamen er op
nieuw forse uitbreidingen,
zodat het nu 140 bedden telt.
Bovendien kwamen ei- zusters
voor het geven van onder
wijs.
„Vroeger werd er altijd
van een rectoraatskerk ge
sproken", weet ik mij te her
inneren. „Is het nu een paro
chiekerk"? vraag ik pater
Breuer. „Je moet maar niet
teveel onderscheid maken
tussen die benamingen. Nu
kun je gerust van een paro
chiekerk spreken", zegt hij.
Tot 1929 is de paterskerk
voor Sluiskil een hulpkerk
gebleven. Men moest in Ter
neuzen of in Westdorpe ge
doopt worden, trouwen en
begraven worden. Op 7 april
1929 werd als eerste door
pater Accursius gedoopt, An
tonius Honoré Rudolf Lafort.
Op 10 november 1929 werd
als eerste op het eigen kerk
hof begraven: Anna Cort-
vriendt-Goethals, oud 73
jaar. Eerst in 1948 werd er
ook verlof verleend om in de
kloosterkerk te trouwen. Het
eerste huwelijk was van Ja
cobus Wullems en Emma
Geeregat. De toenmalige gar
diaan, pater Cleophas, zegen
de het huwelijk in. In die
tijd was het de gewoonte dat
de gardiaan (overste van het
klooster) ook de rector en de
zielzorger van het ziekenhuis
was.
Ouderen uit Sluiskil en
overig Zeeuwsch-Vlaanderen
herinneren zich die tijd nog
wel. Toen er vier a vijf pa
ters waren en een broeder
kok, een broeder-bakker, een
broeder-kleermaker en een
broeder-koster. En niet te
vergeten de termijn-broeder,
die overal rondging om te
bedelen voor de kloosterge
meenschap en voor de mis
sie. Het is allemaal voorbij.
De paters hebben zich aan
de nieuwe tijd aangepast.
„Vroeger waren we maat
schappelijk werker, en nog
veel meer. Nu heb je daar
voor specialisten en zijn wij
er niet meer voor nodig",
constateert pater Ignatius
Breuer. De Sluiskillenaren
zullen het zegenrijke wenk
van „hun" paters niet verge
en.
G. WIJNE
Ingang pastorie.
eindredactie:
rein van der helm
