Han van
Meegeren
voor hele
publiek
HOLLAND FESTIVAL*!)
Hoe Gerard Bilders vrolijk verstierf
HOZART ALS ORGANIST
Mi
Latijns Amerika
in de kunstgreep
9 - «tS'
LEO POT BRENGT EERSTE
GROTE EXPOSITIE
ijdschrift
oek
-s-
te* fe
TTIfbT Dolmans, de uit
.rika naar Breda terugge-
A®2, kunstschilder, heeft op
a.s een eenmans-expo-
>sme' persoonlijke receptie
a» Amerikaanse ambassa-
W Den Haag. Het is de
itulj. keer, dat een kunste-
eel nn deze ambassade deze
keurt valt.
KlNSTENAABS-Kol-
1 irfid-ActW is een tentoon-
n V van elf kunstenaars
t'^Jn oP Zoom: van 17
tot 3 juni bij Etcetera ter
plaatse.
ïAQI'ES Siegers exposeert
'hllderijen in galerij Trout-
«erte te Westdorpe van 11
Jd tot 10 juni.
WERKCENTRUM, nieu-
Mneelgroep te Eindhoven,
2 S door experimentele
Klukt'es ten doel stelt tot
ILuwe gezichtspunten over de
Se van de acteur te ko-
brengt op 28 mei in het
nobe-theater te Eindhoven de
„«er van Herman Hof-
Ks Dat kan je ook van
jou zeggen.
Wol Zomers Theater
heeft afgelopen seizoen 279
Stellingen gegeven voor
hel basis- en voortgezet onder
lijs Uitbreiding met twee ex
tra artiesten en o.a. nieuwe
tukken als (H)aanzet en Kin
ieren vallen naar boven, voor
jet voortgezet onderwijs, ho
ren bij de nieuwe plannen.
VLAAMS Nationaal Zang
feest op 26 'nel in het sportpa
leis te Antwerpen. Acht diri-
renlen dirigeren massaliede
ren als De Zilvervloot, In
naam van Oranje, Wilhelmus
en De Vlaamse Leeuw. Ee#i
koperensemble en de Bob
Boon Singers ondersteunen
.drae Vlaamse geengageerde
volksmanifestatie".
SPOOKSCHAAF en Hor-
letoet is de titel van een expo
sitie met historisch bouwge
reedschap. Op 15 mei wordt
tee in het Rotterdamse
Bouwcentrum geopend door H.
Vonhoff als vertegenwoordiger
raB het Monumentenjaar
1915.
I CHARLES Eyck heeft het
erecomitc voor zijn grote ten
toonstelling in het Bonnefan-
ten museum te Maastricht to
zijn hemd gezet". Ik doe het
niet meer", zei hij", nadat hij
een expositie van lleyboer ta
dat museum gezien had. Dat is
I kippesoep".
„Het is een vent waar nog
niets aan gedaan is. Het ligt
nog allemaal braak". Leo Pot,
programma-leider van Kultu-
reel Sentruin De Koningswei
te Tilburg, heeft het over de
schilder-vervalser Han van
Meegeren. En toch is er de
laatste 25 jaar misschien niet
meer over een schilder ge
schreven, gesproken en gepro
cedeerd, dan juist over Van
Meegeren. „Maar", zegt Leo
Pot, „dat was het werk van de
kunstcritici en van de deskun
digen. Laat nu het publiek
zelf maar eens een standpunt
innemen: hoe waardeert het
grote publiek Van Meegeren
als schilder? Er is in het ver
leden één onbelangrijke tem-
t< onstelling van zijn werk ge
weest. Nog nooit is er een
goede overzichtstentoonstelling
geweest". Daar werkt Leo Pot
nu aan- In september zal deze
te zien zijn in het Kultureel
Sentrum van Tilburg. Een op
vallende daad.
„Mijn motieven voor deze
expositie? Er is nooit iets aan
Van Meegeren gedaan. De
kleine tentoonstelling, die er
ooit in Kortrijk is geweest,
werd door iedereen geschuwd.
De kenners voelden zich in de
boot genomen. Met deze ten
toonstelling wil ik het publiek
in de gelegenheid stellen zelf
een standpunt iin te nemen. Er
hangt een waas om Van Mee
geren; hij wordt gekend als
prutser. Ik wi'l beslist geen
eerherstel bewerken met deze
tentoonstelling: zoiets in de
geest van: Van Meegeren is
een even groot schilder als
Vermeer, wiens stijl hij overi
gens meesterlijk heeft geïmi
teerd zonder hem te copiëren.
De opzet van deze tentoonstel
ling is informatie en documen
tatie bieden. We laten verval
singen zien en de drie catego
rieën van zijn goede en slech
te werk: bijbelse taferelen,
portretten en dieren. Verder
komen er vitrines vol met
krantenknipsels, boeken etc.
Van Meegeren is een belang
rijke man geweesit; een intri
gerende man, die van invloed
op de kunstkritiek is ge
weest", aldus Leo Pot.
Het grote uitgangspunt voor
deze tentoonstelling zou uiter
aard moeten zijn de beide
doeken: De Emmaüsgangers
en het Laatste Avondmaal; de
bekende vervalsingen in de
collectie Van Beuningen- Maar
ondanks bemiddeling van o.a.
de Tilburgse en Rotterdamse
wethouders van culturele za
ken, weigert het Rotterdamse
museum categorisch medewer
king. „Deze weigeringen en de
motivaties", zegt Leo Pot zijn
in ieder geval interessant voor
het documentaire gedeelte van
de tentoonstelling. In bijv. een
brief van de oud-Van Beunin
gen man D. Hannema, proef
je, dat hij nog steeds in eohte
Vermeers gelooft. Het is Leo
Pot gebleken, dat intens on
derzoek naar de echtheid er
bestaan daarvoor voldoende
moderne technieken op de
lange baan geschoven worden,
omdat er nog teveel mensen
leven, die zich met deze zaak
geblameerd hebben. Het
Rijksmuseum van Amsterdam
heeft inmiddels wèl medewer
king toegezegd. Met de Neder
landse ambassade te Bonn zijn
nog onderhandelingen bezig
om De Overspelige Vrouw
waarvoor Goering indertijd
meer dan één miljoen gulden
betaalde uit dit gebouw
naar Tilburg te krijgen. Van
xpositie
de Dienst Rijks Verspreide
Kunstvoorwerpen komt in ie
der geval en vervalste Pieter
DE Hoogh. Een aardige anek
dote is, dat De Emmaüsgan
gers tóch te zien zal zijn- In
dertijd heeft een zekere Willy
Knip dit „Vermeer"-sohilderij
in Boymans perfect gecopieerd
en toen de Tillburgse expositie
bekend werd, kwam dit doek
te Rotterdam boven water.
De reacties zijn overigens
zeer bemoedigend te noemen.
Nadat Leo Pot zelf al een
dertigtal werken van Van
Meegeren opgespoord had,
kwam na het bekend worden
van deze onderneming, nog
een 60-tal aanmeldingen uit
het gehele land binnen vain
bezitters van authentieke Van
Meegerens. „Het heeft veel
losgemaakt", vertelt Leo Pot.
„Vanmorgen schreef iemand:
mijn zoon in Australië heeft
nog een Van Meegeren. Ik heb
verder afspraken lopen met de
nog levende zus van Han van
Meegeren in Deventer; met
een nicht van hem etc. Alleen
van zijn zoon, die goed op de
hoogte is heb ik nog geen
contact kunnen krijgen. Er
zijn op dit moment al ruim
100 titels binnen".
„Het fenomeen Van Meege
ren" zal de tentoonstelling
g-an heten. Toevallig gaf Ma
rie-Louise F. C, Doudart uit
Laren dezelfde titel moe aan
twee tv-documentaires, die zij
voor de NCRV over Van Mee
geren sdhreef- Henk van Ulsen
gaat nu deze tekst op het to
neel brengen en zal bij de
opening van de expositie al
enkele fragmenten ten gehore
brengen. Dezelfde schrijfster
is ook een boek over Van
Ulsen aan het schrijven.
„Nee", zegt Leo Pot, „ik
haal er geen deskundigen bij,
al voel ik me nu zelf ook niet
zo deskundig op dit terrein".
Duidelijk blijkt, dat hij Van
Meegeren eens uit de handen
van de kibbelende deskundi
gen wil halen en het publiek
wil vragen: wat denken jullie
nu over Van Meegeren als
schilder? Hoe waardeer je
hem? Ja, natuurlijk, het origi
nele befaamde hertje zal er
ook komen. Volgens Leo Pot
moet het bij zijn dochter zijn.
Overigens doen de Van Mee
gerens het op de kunstmarkt
van dit moment (financieel)
niet zó geweldig. Bij Van
Waay ging een Van Meegeren
twee jaar geleden voor f 520
van de hand. Christus in de
tempel werd nog niet zo lang
geleden voor f 700 verkocht.
Toch sohoot vorig jaar een
portret van zijn hand naar
f 4000 toe. Maar dat zijn alle
maal zaken, die voor deze ex
positie niet zó van belang zijn.
Leo Pot wil Van Meegeren op
de eerste plaats als artiest aan
het grote publiek presenteren
en wat weghalen uit de des-
kundologen-imythe.
HENK EGBERS
STREVEN—8: "Wie met
enige bela gstelling het Ierse
christendom onderzoekt, kan
er zoveel vormen in ontdek-
ke i en er zoveel opinies over
op na nouden als nü maar
wenst", aldus de redactie van
Pro Mundi Vita in een gedo
cumenteerde bijdrage over:
Hoe ehristelijk is het conflict
in Ierland? P. Meekels schrijft
over "Wonen in de stad"
waarbij hij vooral de situatie
in en om Antwerpen doorlicht-
M. Jacobs brengt „Vrimetse-
larij in beeld" aan de hand
van de onlangs verschenen
platenatlas: De beoefening van
de Koninklijke kunst in Ne
derland. F.Lorda Alaiz bekijkt
De Spaanse Burgeroorlog en
rijn gevolgen aan de hand van
een verzamelbundel, die door
bet Leidse studium generale is
samengesteld en Geert Ver
schiepen spreekt over „Gelo
ven te midden van wetenschap
pelijke zekerneden". Heeft ge
loven nog bestaansreent voor
mensen uit de 20e eeuw?
(Streven, postbus 233, Den
Bosch)
SAMENSPEL—3: Op het
ministerie van CRM voiral op
de afd. Amateuristische kunst
beoefening die het subsidiebe-
heer voert over kunstzinnige
vorming, heerst onrust en ver-
karring. De huiver voor een
kerkelijke creatieve ontwik
keling is verbazingwekkend
/groot. De strijdkreten zijn al
gevonden Zieleknijperij. Te-
tapie! Aldus Jan Velzenboer
m maak van jezelf geen mu
seum!" Dit nummer werd "op
gedragen aan de vereniging
voor ereativiteitsontwikke-
"Pe imede kunstenaar
hoe je het ook wendt of
nü een rebel, een afwijke-
zegt Ben Bos in "Het
atieve zet lawaai stil". Ook
nv„1Uel va" L°SRem schrijft
ereativiteit en Ben Brou-
s vraaSt zich af: creatieve
naareo" w°f seniale kunste-
sloti a 0de betoogt ten-
toe hint i creativiteit nergens
richt ^Ls zc niet sociaal ge-
M,iarsén^menSPel' Zandpad
Vl\rF'l,GD, EN SAMENLE-
hnk |...ar'e Aosé Groot-
jen-dh i"j over gemeentelijk
re* a,s iets wat méér
doen" n voor de .ieugd
J van' M Dotinga en drs
g~™ ,e werken dit uit en
nverheirf1" de klo°f tussen
them "'"Ws rond dit
Johanna kan «oeden.
over de ortuin heeH het
gezinsin ^arPe normen van de
«Mend Sie; »»-
geestéiiit Bezmnen zitten vol
de mini stoo.rnissen; doordat
dicht enV°jdik' de deuren z0
/eren k "'"tie zo ideali
st" Remi we dat alleen
•Srzicht Ta" e geeft een
edu„an,.de rtrti Perma-
AmwikiT^. waa">a de
deze
„Latijns-Amerikaanse kunst
als zodanig bestaat niet. Wel
bestaan er typische Latijns-
Amerikaanse problemen, die
het logisch gevolg zijn van
onze huidige revolutionaire si
tuatie". Met deze tekst begint
de tentoonstelling KUNST
SYSTEMEN IN LATIJNS-
AMERIKA 1974 in het ICC,
Meir 50, Antwerpen. Een in
trigerend informatief beeld,
waarbij „kunst" als uitgangs
punt is genomen voor het te
kenen van een maatschappelij
ke situatie in dit werelddeel,
middels bijna 500 werken van
ruim 40 artiesten uit Argenti
nië, Brazilië, Peru, Chili, Uru
guay, Colombia en Ecuador.
Het ICC, dat zich ondanks
de paleisachtige omgeving,
ontwikkelt tot een kunstcen
trum, waarbij je je vingers
aflikt heeft momenteel ook
nog een informatieve tentoon
stelling over Centraal Wonen
en een foto-expositie van de
bekende fotograaf en cineast
William Klein. Alles n«g tot
19 mei.
Een muis stoot zijn neus;
rent door een doolhof van
plastic plastische gangetjes op
zoek naar zijn voedsel. Dit uit
de sociologie niet onbekende
beeld is bij de ingang van de
expositie door de Argentijn
Benedit opgesteld, als repre
sentatief voor de Zuid-Ameri
kaanse leefsituatie en als te
kenend voor bijna alles wat
erop volgt in de talrijke zalen.
Nu is deze vorm van geënga
geerde kunst niet nieuw; je
verwondert je je er zelfs over,
dat alle mogelijke „ismen" uit
de „kapitalistische" kunstwe
reld van de laatste tijd zo
voetstoots door deze „proleta
rische" wereld wordt overge
nomen. Je twijfelt aan de nog
al rationele manier, waarop in
dit werelddeel een verpauper
de bevolking wordt benaderd
bij een bewustwordingsproces.
Bij ons komt het nauwelijks
over bij de meeste mensen.
Het revolutionaire bewustwor
dingsproces is hier georgani
seerd in een nogal westers
kunstsysteem. En zoals iedere
orm
ideologie per definitie haar ei
gen ondergang bewerkt, zodra
deze georganiseerd wordt in
een systeem (behalve mis
schien het Maoïsme, door het
systeem met telkens andere
organisaties te doorbreken), zo
lijken ook deze kunstsystemen
in Latijns-Amerika al bij
voorbaat ten dode opgeschre
ven en kunnen de regimes in
deze landen deze kunst straf
feloos subsidiëren.
Dat neemt niet weg, dat de
ze tentoonstelling ondanks
nogal wat Spielereien met de
ellende toch wel enkele
stilmakende en Informatieve
momenten bezit. Het heeft
geen zin, dunkt me namen te
noemen van kunstenaars, om
dat op een enkele uitzonde
ring na deze de meesten
niets zeggen. Een dodenhuis
roet grafmonument, omrankt
met druipende kaarsen en kit
scherige versieringen, als her
denking van de guerrilla's; een
Trompe l'oeil, bestaande uit
vierentwintig gelijke maskers
verpakt in dozen (cinema; 24
beelden per seconde) als spel
met de begrippen masker en
persoon; foto's met omvor
mingsacties van politieke mas
sa's; het verloop van agressie
een belangrijk thema op de
expositie —van een telkens
kleiner wordende mens in een
stalen kooi; cartoons met bij
tende onderwerpen; een met
metappanatuiur bevestigde re
volutionaire invloed van de in
Zuid-Ametrika gegroeide aard
appel in Europa; maar ook
modellen voor net veranderen
van een stedelijk landschap;
om wat grepen te doen. Gra
fisch wordt er verder gespeeld
met allerlei prenten, kaarten,
documenten, waarbij het soms
niet meer duidelijk is waar
het nu om gaat: sociaal enga
gement of kunst-foe£jes.
Kortom op deze expositie
viert de ambivalentie hoogtij.
Toch kan ik u aansporen er
een kijkje te gaan nemen. Er
is dan altijd nog de interes
sante tentoonstelling Centraal
Wonen te zien ;een expositie
die verdiend meer spreiding te
krijgen. Aan de hand van ont
worpen of bestaande projecten
o.a, te Eindhoven, Hilversum,
Beek (gem. Bergh), Hamburg
en in de Sovjet-Unie wordt
duidelijk hoe op verschillende
manieren door bewoners ge
zocht wordt naar een nieuwe
vorm van woongemeenschap
pen, waarbij via andere behuj-
zingsvormen gezocht wordt
naar nieuw evenwicht tussen
gezamenlijke verantwoorde
lijkheid, vrijheid en sociabili
teit. Een onderwerp om nog
eens op terug te komen. Geïn
teresseerden kan echter al een
bezoek aan deze goed gedocu
menteerde tentoonstelling aan
bevolen worden.
H.E.
Nu we toch aan het grasdui
nen zijn in het verleden en
met vertedering alles verheer
lijken wat oud is, omdat het
oud is, kan het een openbaring
n iets te vernemen over het
leefklimaat, waarin die oude
spullen ontstaan zijn. Sihilde-
rijen e.d. uit de Haagse Sdhool
en alles wat in de 19e eeuw
aan mooie plaatjes is gepen
seeld, gaan momenteel voor
grof geld de handel in. De
dikwijls nogal oppervlakkige
taferelen krijgen er een di
mensie bij als je leest GE
RARD BILDERS: VROLIJK
VERSTERVEN (uitg. Meulen-
A^Hkaan m?;. waarna de
"rte niet ia. 6r 7eert dat
Pkoint js Se.op vriie ont-
hoff - f 19,50)een keuze uit
dagboekfragmenten en brieven
va deze jong gestorven schil
der (1838-1865), bijeenge
bracht door de aartsspeurder
naar oude zaken Wim Zaal.
Een allesbehalve vrolijk boek,
maar wel een boeiende kijk ip
het versterven van een 19e
eeuwse kunstenaar, die zich
afvTaagt; Wat is schilderen en
wat betekent net? en ander
zijds gemangeld wordt door de
opkomende kunsthandel, ar
moede en slechte gezond
heid.
Gerard Bilders, die op 26-
jariige leeftijd aan de tering
stierf heeft - aldus Zaal -
vermoedelijk ongeveer 200
werken nagelaten (ca. 120 zijn
er nu nog bekend). Hij was de
zoon van de landschapschilder
J.W. Bilders die met name in
Oosterfoeek en Amsterdam
werkte. De auteur .Klikspaan'
Johannes Kneppelhout wierp
zi. h als gefortuneerd man, op
als beschermheer van de jonge
Bilders; hij maakte o.a. enkele
buitenlandse reizen voor Ge
rard mogelijk maar spoort
1 i eigenlijk ook aan om
maar flink kapot te gaan.
Wanneer je de briefwisseling
tussen beiden leest slik je wel
eens even om de hiërarchische
v houdingen uit die tijd en
de nederige en vernederende
toon.
„Wanneer men hem zo eens
vrij hoort spreken, zou men
zc -gen dat hij getuige moet
zijn geweest van bittere te
leurstelling, van miskenning.
In een woord dan kan hij
zwaarmoedig worden, die goe
de Gerard" Dat rapporteert
zijn Haagse leraar H. Derksen
aan Kneppelhout, toen Bilders
bij deze inwoonde tijdens zijn
0 Studieblad van Gerard Bilders
studie aan de tekenacademie
tn Den Haag. Dat heeft Dirk-
sen goed gezien; de rest van
het boelj getuigt van deze
zwaarmoedigheid. ,,Ik twijfel
of ik wel ooit iets zal wor
den", is een uitspraak van Ge
rard, die in allerlei variaties
telkens voorkomt. De situatie
waarin hij in die tijd als
kunstschilder verkeerde was
daarvoor een goede voedings
bodem. Verkopen doet hij
weinig en als hij wat kwijt
raakt is het voor belachelijke
prijzen. „Ja schilderijen zijn
ook een tak van handel, een
middel om te foppen, af te
zetten, een meubel, waarvan
de maker veelal een beroerde
vent, de verkoper meestal een
smeerlap en de koper gewoon
lijk een stommerik is." Rem
brandt en Ruysdael bewondert
hij bovenmate maar een bont
schilderij vindt hij afschuwe
lijk. Hij besteedt zijn halve
vermogen op gegeven moment
In de culturele raad van
Noord-Brabant zijn de afgelo
pen maanden nogal wat moei
lijkheden gemaakt om de rela
tief hoge provinciale subsidies
aan het Holland Festival. In
Brabant komen alleen Eindho
ven en Den Bosch en in Zee
land alleen Middelburg in het
verhaal van dit (Randstad)
Festival voor. De nadere be
zinning (met voorlopige hand
having van de subsidie), die
de raad omtrent dit culturele
gebeuren van plan is te hou
den Kan in de komende maand
voeding krijgen aan de hand
van het nieuwe programma,
dat zich hoofdzakelijk afspeelt
in Amsterdam, Rotterdam,
Den Haag en Utrecht.
Het Holland Festival zal 15
juni in het Haags Gemeente
museum beginnen met een
muziek- en dansfeest en met
de opening van de iverzichts-
tentoonstelling Nieuw Baby-
Ion van Constant. De sluiting
is dit jaar in Amsterdam, met
een aantal manifestaties, op 6
juli. In de tussenliggende drie
weken zullen twee operagezel
schappen, zes theatergroepen,
zes balletgezelschappen, zeven
orkesten, vier kamermuziek-
ensembles, zes koren, drie
kleine muziekgezelschappen
en vijf popgroepen een reeks
van voorstellingen geven.
Het Holland Festival 1974 is
het laatste dat traditiegetrouw
half juni begint. Volgend jaar
wordt het de periode 1-23 ju
ni, die blijkens de uitslag van
een enquête bij de kunstinstel
lingen het meest geschikt is.
Het Holland Festival draait dit
jaar met ruim f 850.000,- sub
sidie van het rijk, anderhalve
ton meer dan vorig jaar. Pessi
misme over de subsidiëring
voor de komende tijd acht fes
tival-directeur Den Daas niet
op zijn plaats.
Naast de series opera-, to
neel-, ballet- en muziekuitvoe
ringen staan ook de volgende
festivalevenementen op het
programma: Poetry Internatio
nal, van 19 tot en met 22 Juni
in Rotterdam, het Internatio
nale Orgel-Improvisatie Con
cours in Haarlem, van 2 tot 5
juli. een Internationaal Bei
aardconcours op 22 juni ln
Tiel, een programma met
films van het festival in Can
nes en popconcerten van de
groepen Yamash'ta Stomu,
Captain Beafheart, Hawk Wind
en Joe Walsh uit het huiten-
land, en Golden Earring van
eigen bodem.
„Nieuw Babyion", te openen
tijdens de museum-ouverture
van het festival op 15 juni
geelt in constructies, maquet
tes, schilderijen, tekeningen
en grafiek een neerslag van de
futurologische ideeün van Con
stant voor een geheel nieuwe
stedelijke omgeving.
In het muziekprogramma
ligt het accent op het werk
van drie componisten:
Schönberg, die honderd jaar
geleden werd geboren; Bruno
Maderna, en de 30-jarige En
gelsman John Tavener. „Ulti-
mos Ritos" van Tavener zal 22
juni in de St.-Bavokerk in
Haarlem zijn wereldpremière
beleven. Schönbergs „Gurre-
lieder" zullen op 18 juni in de
Doelen in Rotterdam worden
uitgevoerd, waaraan o.a. de
Bredase gitarist Benny Lude-
mann meewerkt.
De opera-liefhebbers staan
in het festival drie opera's te
wachten: „I' Erismena" van
Cavalli en „Le Nozze di Figa
ro" door de Nederlandse Ope
rastichting, en als bijzondere
produktie van een team onder
dirigent Jan Boogaarts een se
rie opvoeringen in de Geerte-
kerk in Utrecht van „Eumeli-
o", een uit 1606 daterend werk
vali Agostino Agazarri. „Eu-
meiio" zal worden opgevoerd
in de oorspronkelijke barok
stijl-
Het Zwei-Mann-Orchester
van de in West-Duitsland wer
kende Argentijnse componist
Manricio Kagel zal drie uit
voeringen in Amsterdam ge
ven met de door Kagel ont
worpen orkestmachine.
Het Theater komt dit jaar
aan bod met twee „Kijkkast-
produkties": de show „Corfax"
van La Mama e.t.c. uit New
York en „Twelfth Night"
(„Drie Koningenavond") van
Shakespeare, gespeeld door
The Young Vic uit Londen.
Voorts zijn er voorstellingen
in kleinere theaters: de Com
pagnie Pierre Spivakoff uit
Parijs brengt eenakters van
Sarah Bernhardt en het Deut-
schcs Schauspielhaus uit Ham
burg, „Stallerhof', een „Boe
rendrama" dat Franz Kroetz
op 21-jarige leeftijd schreef.
Uit eigen land komt de pro
duktie „Waark" van de Stads
schouwburg iji Groningen, en
een première van nieuw werk
van de toneelgroep Appel uit
Scheveningen. „Tafels", dat op
17 juni voor het eerst wordt
opgevoerd in Amsterdam.
Ook het balletprogramma
vertoont een wereldpremière:
„Le Sacre du Printemps" van
Hans van Manen op muziek
van Strawinsky, op 16 juni te
geven door het Nationale Bal
let in Amsterdam. Het Ballet
Van de XXe Eeuw van Mauri
ce Béjart en het Royal Ballet
van Dame Ninette de Valois
uit Londen zuilen 21 juni in
Amsterdam zijn vior de uit
reiking van de Erasmusprijs
aan de beide oprichters van
deze gezelschappen. Uit Ame
rika komt evenals vorig jaar
de Louis Falco Dance Compa
ny, en ais nieuweling voor ons
land het Pilobolus Dance Thea
tre uit New York. De Stich
ting Eigentijdse Dans comple
teert de zes balletgezelschap
pen in het festival.
De Mimespeler Rob van
Rijn geeft tijdens het Holland
Festival op 19 Juni ln Amster
dam de première van zijn
nieuwe programma „Exegese",
waarmee hij zijn 25-jarig jubi
leum op de planken zal vie
ren.
Aan het slot van het festival
zal de slichting Shaffy-Tliea-
ter in Amsterdam in samen
werking met The Movies en
De Melkweg een driedaags
manifestatie houden, met een
scala van artistieke vormen.
fm
-g 4 L
V" 4 MOZART
'ultlli'J- 7
V i
f f
i Kirdxh&ncMi i. ??»'B
i Cür Orgel
t imiOtrJiésler
DANIEL
CIlOEZEpfPA ff
ËfateUscha K Él
Ép;' -Bachsolteten I
aan eieren, om almaar te ei
witten om vervolgens te zoe
ken naar de toon gekleurd-
grijs waarop een deel van de
faam van zijn doeken berust.
Met zijn vader gaat hij naar
-en tentoonstelling te Brussel
en ontdekt de school van Bar
bizon, hetgeen zijn sporen in
de Nederlandse schilderkunst
achterliet. Zelf worstelt hij
met het begrip kunst: „Men
heeft altijd gezegd: een aar
dig koetje, een lief schaapje,
maar dit gaat mij volstrekt
niet aan. Dit bedoel ik niet,
dit is geen kunst". Het is een
van zijn weinige uitspraken
daaromtrent Gerard Bilders
geeft over het algemeen niet
zo veel van zijn innerlijk
bloot, maar openbaart zich wel
als een zelfkweller; hetgeen
wordt versterkt door de maat
schappelijke context waarin
hij te leven heeft. Juist het
pr 'even van die weinig gefor
tuneerde tijd, waaraan nu for
tuinen wordt verdiend en het
worstelen van een kunstenaar
met kunst en maatschappij,
maakt dit boek tot een boei
end document.
eindredactie
henk egbers
Als componist voor orgel is Mozart niet zo bekend, al heb ik
ooit eens een geweldig fijnzinnig stuk van hem op het orgel
kunnen spelen, waarvan me de naam niet meer te binnen wil
schieten. In een cassette verscheen nu bij Phonogram MOZART
SaMTLICHE KIRCIIENSONATEN FÜR ORGEL UND ORCHER-
STER (Philips 6700 061). Ook al is het orgel het kerkinstrument
bij uitstek en beschikte Mozart in zijn Salzburger Dom over zes
orgels, toch is dc rol bij de meeste van deze sonaten relatief
bescheiden; integrerend deel van het orkest. Al is op de hoes de
naam van organist DANIëL CHORZEMPA, van wie vorig jaar
nog zo'n uitstekende plaat met Bach op het orgel van de Grote
Kerk in Breda, verscheen, vetter gedrukt dan die van de
DEUTSCHE BACHSOLISTEN, het aandeel van beiden is even
perfect en fijnzinnig. De Amerikaan Chorzempa is een geweldig
organist. Met een intense beheersing van het instrument is hij
een architect van muzikale structuren, die hij vaak op een „eigen
gereide" manier vorm geeft. De Bachsolisten bevestigen ook met
deze opname weer hun faam met een bijna wellustige doortim
merde uitvoering van deze sonaten, die ook weinig te maken
hebben met het geijkte begrip kerkmuziek; al zijn er hier en daar
reminiscenties aan Mozarts missen maar nog meer aan zijn frivole
opera's. „Man schmiickte den Gottcsdienst mit instrumentalen
Einlagen", zegt de Duitse tekst van de bijgeleverde beschrijvingen
'n zin waarvan je de gevoelswaarde nauwelijks in het Nederlands
kunt omzetten. Op twee lp's staan 17 kerksonaten, waarmee de
eredienst werd opgeluisterd weergegeven. Ze zitten tussen KV 67
en KV 366; een periode, die zo ongeveer ligt tussen zijn 14e tot
zijn 24e jaar; dus nogal jong werk. Met het toenemen der jaren
groeien zowel het muzikale aandeel van het orgel, de bezetting
van het orkest als de zeggingskracht, maar de muzikale preten
ties zijn niet zó hoog in vergelijking met wat hij nog meer
schreef. Korte speelse stukken, die steeds meer overtuiging krij
gen, al is het spel al vanaf de eerste sonate overtuigend. Vooral
ta de laatste sonates speelt Mozart (en de uitvoerenden) met de
klankkleur van de instrumenten; met de thema's. Eerlijk gezegd
zit ik dit verhaal een beetje vervelend te schrijven, want de
tweede plaat uit mijn cassette werd ongenietbaar gemaakt door
een grove tik. Deze versterkte alleen maar het besef hoe fiin het
moet zjjn om feilloze exemplaren van deze opnamen ter beschik
king te hebben-
