ftsswyj!
ult-
igbouw
fe fe PURE EXPOSITIE VAN COSMA IN HILVARENBEEK
De Wet
V er voort
KUNSTHANDEL BORZO JUBILEERT
GOUDSE EXPOSANTEN
IN BERGS ETCETERA
ROMANTISCHE FILMS
PROLOOG-MANIFESTA TIE
LEAUTAUD: 20 VROUWEN EN NOG NIET GELUKKIG
Cultuurtechnische D
Brabantse
Proms vieren
lustrum met
Jasner
4 na
bnze,
MMDEl
■per, die volle-
|ranche op de
in staat is
te maken.
1.00 telefonisch
Jekenweg 45-47
1-48442.
VERKQt
Voor r. I
T u.
Zaterdag 27 april 1974
personeel aan
lONC-.E VROUW zoekt M
l-erK allerlei ook
|en kindje verzorgen van V. Zt
Jende ouders. Tel. orffi*
■306. 01140.
lAKlNG
It
pp een veilige
J! VIA
lEUROPA
Itste buro met
piddeling. (Er-
aad van Toe-
iis boekje
|vend de nieu-
een neutrale
I afzender, dus
etie.
ieuropa
Vmkenbos 3.
Breda) Hoofd-
1073, Bever-
110-25720.
ho#
langs deze7>
«men no6
te maken6
-» ...v-n nog w.v^i
te maken tM
RK50S6S?' BSl
•'Mo<nnTkèr~r>l
te leggen. die
rt,'.clen"
die een levenL2
wenden rich ft
STICHTINGul
centrum,
nuwelijkscol
Adres: prm,,,r,:v'l
Tel. ü3O-76063l),fl«l
ontstaan door 51
vier levembiSf
reaus en teit ,gJJ|
inceschreveS,'
f,fns gratis) I
waardoor u pP„ 1
Itfligt over*;»
kw'jze en d,
(erkend door II
Toezicht).
«J
IKERINGEN
f 9.000.-. En
[ceringen vanaf
inlichtingen
I-PAAL:
fcaterdag 27 en
I bij Wed. De
1 15.00 uur.
:hieting
lil voor de Ie-
flock, Zuiddor-
uur.
dag 27 april
ert-nijs
|4.30 uur.
inedag
..De Batavie-
\anvang 14.30
I op 2 wippen
Ibfi
essens
1 Begin 15.00
koningin»
30 april schietn,
te Hulst, inle,
d.The Clipper,
en Z bekers Beau
als u tot
wilt komen en
inlichtingen Jui'
bureau Postbus
dam of Tilburg k,
weg 92.
Schieting zon<ia.j,
CAFé „OUDE i
Koewacht. Alnm
f 35,- gratia.
koningin*
Genieting bij a
Zuiddorpe. Gratiij
Schieting zondïjj
.,HET WITTE
Kloosterzande. Ac
uur.
Schieting op 2
dag 28 april bij 1
p- vanl
te Hengstdijk. aJ
uur.
^IE VAN LANDBOUW envl
reau van uitvoering te Kapel
onder de Hoofdingenieur Da
ndinrichting in de provinciei
nor een
UWELIJKE KRACH
zaamheden bestaan o.a. uit:
choonhouden van het kanton
.erveren van koffie en thee
kan afhankelijk van leeftrli
ïimaal plm. f 680,- bruto per]
bij een 25-urige werkweek M
gr - 11.00 uur en van 13.30 uur*J
bedrag is exclusief de alge
Iing per 1 april 1974.
elage 7,5 proc.
worden uitgenodigd hun s
I dagen te richten aan tie H?:3
kteur voor de Landinriohtin!]
ïeeland. Westsingel 58 te GUI
6446, tst. 321.
impany en Cosmonda
pen en dextrose voor
tekenkamer:
tructies of delen van
lemische of voedings
afdeling personeels-
iberof €p€/E^i
ji\ü«
CTTn i KVNS'li kur.st van
J, drukpers uit Hilvaren-
K,bc.'ks bezit, is een expost-
die gisteravond is geopend
i„ het gemeentehuis vaal Hil-
v i'-ettbeek. Oe tentoonstelling
Eg vooral is samengesteld uit
soit van inwoners van Hilva-
„beek en verzamelaars, is
K van 10 tot 5 uur op
M-kdagen en van 2 tot 5 uur
Kg en zondag en
£urt tot en met 12 mei.
tl DE ZONNEWIJZER van
Philips Ontspannings Cen-
■um :u Eindhoven wordt n»
Kenter: (tot en met 5 mei)
tentoonstelling gehouden
)L,n d» collectie van Tromp
EUtcrs. De expositie is da-
Eyka van 12 tot 22 uur geo-
fcd.
BjZONDER is de tentoonstel-
ta.r die momenteel wordt gc-
Emden in de vijf expositieza
len van liet Zeister Slot- Het
ik een tentoonstelling van 143
hilderijen. aquarellen en te
keningen van Nederlands gro-
ï'te impressionist Isaac Israels-
,ii n musea en zo'n hon-
lerd particuliere verzamelaars
lebben werk voor de tentoon-
lelling afgestaan. Israels
rerleed veertig jaar geleden,
j tentoonstelling duurt tot 5
jogust U.s.
[DE EINDHOVENSE construc-
Krlstische kunstenaar Guido
Eppens exposeert tot en met
fcnderdag 16 mei in de Club
tecu aan de Moriaanstraat in
Afwerpen.
feEN alleraardigste tentoon-
ielling wordt tot 4 juni ge
ilden in het museum Boy
hans-Van Beuningèr. in Rot-
.jrdam Onder de titel „Bcu-
pls-tassen-knippen" wordt
een met zorg samenge-
I stelde collectie tasjes geëxpo-
peerd, Het oudste exemplaar
Etamt uit 1736.
1/r OPZIENBARENDE film
BThr Exorcist (De duiveluit-
jban-n r) komt half augustus
naar Nederland. De film, die
4s scbaseerd op een werkelijk
al van duiveluitbanning in
er.ka, leidt overal waar hij
|wordt vertoond tot opgewon-
,en reacties van afkeer en en-
.ousiasme. Linda Blair en
van Sydow spelen de
loo fd rollen.
Uns WORTEL exposeert liaar
Rouaches in Galerie Kokon in
llilhurg. De tentoonstelling
Huurt tot 17 mei en is van
fensdae tot en met zaterdag
tëopen.l tussen 12 en 19
luur,
GISTERAVOND is in de Jubl-
■eumhal van het philips Ont-
■pannings Centrum in Eindho-
Iven de première gegeven van
t,The Man from the East" door
het Red Buddha Theatre- Het
werd een bijzonder evene
ment. waarop wij nog uitvoe
rig zullen terugkomen. Tot en
met l mei worden nog voor-
Itellingen in Eindhoven gege
ven.
VRIJDAG 10 mei geeft toneel
groep The Family in theater
I de Brakke Grond de première
Ivan de non-stop non-thriller
|„As you like it", geschreven
I en geregiseerd door Dimitri
Erenkel Frank. De bezetting
•beslaat uit Cocki Boonstra,
t Huib Broos. Martine Cref-
peur, IVim Kouwenhoven.
Paula Petri, Roelant Rodier en
Henk Votel.
ÏOT 13 mei worden in de
IMRO Galerij in Amsterdam
khilderijen geëxposeerd van
Ie in Argentinië geboren kun-
iitcnaar Julio Romera en plas-
ueken van de uit Utrecht af
komstige Ger Zijlstra. De AM-
RO Galerij bevindt zich in de
Utrechtsestraat, tussen Rem-
Brandtplein en Herengracht.-
OP uitnodiging van de directie
van het Grand Theatre du Ca
sino in Monte Carlo zal het
Nationaal Ballet zaterdag 13,
14 en maandag 15 april
rvicr voorstellingen in dit thea
ter geven.
'ETER Bogdanovich gaat voor
Universal de film BUGSY
Toduceren en regiseren.
■ugsy is een gefingeerd vei-
■aal op het leven van de
'kleurrijke gangster Bugsy Sie-
gel, die itn 1940 op geheimzin
nige wijze vermoord werd. De
[film is gebaseerd op een origi
neel scenario van Pulitzer
prijswinnaar Howard bac
kier-
ROMAN Polanski Regiseert
voor Paramount de film CHI
NATOWN met in de hoofdrol
len Faye Runaway, John Hus
ton en Jack Nicholson. Huston
tpeelt de rol van Faye Duna-
Way's gepensioneerde vadei,
die mr Jjonair is. Dit is zijn
osrste filmrol na die in „Mart
- m the Wilderniss" in Spanje,
Iou anderhalf jaar geleden.
Chinatown is de eerste film,
6ii Roman Polanski In ae
Verenigde Staten maakt sinds
*968 (..Rosemary's Baby").
He* originele scenario Ls van
Robert Towne.
•CLINT Eastwood zal de rol
van romantische super anti-
halt' Jonathan Hemlock spelen
■nde film „The Eiger Sancti-
,rl' naar de gelijknamige ro-
^an van de auteur Trevaman.
t. ^-'m 'n augustus op
«katies in Eui-opa worden op-
fenomen. The Eigen Sanction
wordt geproduceerd door Ró-
,,rt Daley, die ook de film
IrMagnum Force" produo rde.
Het scenario is van Hal Dies-
lier.
De Franse kunstenaresse
Cosma (dat staat voor Made
leine Castes-Malavieille) is in
Nederland onbekend. Nd is
dat natuurlijk een lot. dat veel
Franse en andere buitenlandse
kunstenaars treft (om over de
Nederlandse nog maar niet te
spreken), maar in het geval
van Cosina is (lat eigenlijk erg
verwonderlijk. Want wat deze
vrouw schildert (of constru
eert, zo men wil) is een open
baring. Een openbaring door
het nieuwe procédé, dat zij
hanteert, maar vooral door de
sublieme artistieke puurheid,
die haar werk kenmerkt. Al-
th-ns de doeken, die momen
teel in galerie de Kinderkus
achter de molen in Hilvaren-
beek worden geëxposeerd.
Cosma behoort niet tot de
jonge generatie beeldende
kunstenaars: zij liield haar eer
ste expositie al in 1929 in
- Parijs. Voor en in de Tweede
Wereldoorlog exposeerde ze
regelmatig in Frankrijk en
verdiende 'haar boterham als
tekenlerares in Parijs, Abbe
ville en Nice. In de vijftiger
jaren was er een periode,
waarin zij zich minder met de
beeldende kunst bezig hield:
zij zocht het toen vooral in de.
decoratieve sfeer. Na haar bp-
noemmg tot ridder van de
Palmes Académiques duurde
het nog tot 1966 voordat zij op
zoek ging naar nieuwe uit
drukkingsmogelijkheden. In
die periode bloeide het driedi-
mensionele „schilderij" welig:
het was de tijd, waarin het als
het summum gold om een
tuinhark of in plastic verpakte
vissen op een stuk linnen te
bevestigen en het tot kunst
werk te verheffen.
Het is kenmerkend voor het
kunstenaarsschap van Cosma
dat zij er zich niet zo gemak
kelijk van af heeft gemaakt:
jarenlang heeft zij gezocht
naar een methode, die in zich
combineerde de aantrekkelijk
heid van de ruimtelijke wer
king van het reliëf en de
strelende kracht van de vak
bekwaam en kunstzinnig toe
gepaste olieverf, die haar blij
kens haar voorgaande werk zo
vertrouwd was. En ze heeft
die worsteling met de materie
gewonnen. Ze vond een procé
dé om het doek zelf blijvend
te vervormen op de wijze, die
haar artisticiteit alle kansen
gaf: in geometrische figuren,
die een functionele en zinvolle
verdieping (in de meest let
terlijke zin van het woord)
aan haar werk heeft gegeven.
En ze. heeft daarmee aange
toond een kunstenares te zijn
in de ware zin van het woord:
niet verstard in het vertrouwd
patroon, niet veranderend om
dat het modieus is en goed
verkoopt, geen verraad ple
gend aan eerlijk vakmanschap
en steeds op zoek naar oor
spronkelijke vormen om uiting
te geven aan haar artistieke
pretenties.
Er zullen wel mensen zijn.
die deze pretenties niet hoog
genoeg gericht vinden: naai
werk is niet geëngageerd in
de zin van verkondigende
strijdbaarheid. Maar Cosma's
werk is wél heel erg mooi, het
streelt het oog en het hart, het
wekt de ontroering, die elke
schoonheid oproept, het doet
een appèl op de fantasie van
de toeschouwer. Want hoe „af"
haar doeken ook zijn, hoe dik
wijls ideaal de samenvloeiing
van vorm en kleur ook is, er
is geen sprake van doodsheid.
Integendeel: veel van haar
werken vertonen een nieuw
aspect, een nieuwe dimensie
vanuit Iedere andere gezichts-
hoek van waaruit men er naar y
kijikt. Telkens weer ontdekt
men een ingetogen speelsheid,
een puurheid van kleur, een
soepelheid van vorm, die ons,
daarvan moge deze beoorde
ling getuigen, zeer heeft aan
gesproken.
Cosma's expositie in de Hil-
varenbeekse galerie is een
tentoonstelling, die men eigen
lijk meer dan eens moet be
zoeken en waarvoor men in
ieder geval de tijd moet ne
men. Om zich iedere keer met
meer overgave te laten vangen
door de onweerstreefbare be
koring van deze doeken.
HANS LUTZ
Volgende week wordt in
kunsthandel Borzo te 's-Herto-
genbosch een jubileumtentoon
stelling Impressionisten geo
pend. Het is dit jaar anderhaf-
vc eeuw geleden dat de Itali
aan Joseph Borzo deze beken
de kunsthandel stichtte en bo
vendien is het vijftig jaar ge
leden dat hij onder directie
van Jan J. van Rosmalen
kwam.
Ter gelegenheid van dit
dubbele jubileum is een be
langrijke expositie van 118
schilderijen van meesters uit
do Haagse school, de Larertse
school, de Amsterdamse im
pressionisten en de School van
Barbizon georganiseerd. Men
zal er werken aantreffen van
Jacob en Willem Maris, Jozef
Israels, J. H. Weissenbruch,
Hendrik Mesdag, Louis Apol,
Albert Neuhuys, Anton Mau
ve, Isaac Israels, Jac. van
Looy, Charles Daubigny en
Victor Dupré.
De kunsthandel Borzo was
aanvankelijk aan de Schapen-
markt gevestigd, later aan de
Vorwerstraat, waar hij nu nog
ls. De weduwe en de kinderen
van Joseph Borzo hielden de
goede reputatie van het be
drijf ook na de dood van de
stichter in 1839 in stand, zoals
tot uitdrukking kwam in prij
zen op tentoonstellingen in
Londen, Parijs en Amsterdam,
terwijl men bo-^endien hét
predikaat Hofleverancier ver
wierf- Bij gebrek aan opvol
ging geraakte de zaak in 1890.
eerst in handen vain de Ei-vein
Do-ens, later van G. Met-
trop.
Evenals bij oprichter Borzo
het geval was, heeft de kunst
handel zich onder directie
van Jan van Rosmalen op
nieuw tot een familiebedrijf
ontwikkeld. De broers Jan,
Klaas en Wim van Rosmalen
zijn in de zaak werkzaam of
werkzaam geweest.
De bloei van het bedrijf ma
nifesteerde zich in de vijftiger
jaren door de aankoop van
twee belendende panden, die
in 1987 tot een fraai expositie
gebouw van ruim achthonderd
vierkante meter werden vere
nigd. Een nieuwtje was dat
kunsthandel Borzo als eerste
in Nederland bij alle geëxpo
seerde voorwerpen de prijs
zichtbaar vermeldde. De speci
alisatie in de kunsthandel in
he-, algemeen leidde ertoe dat
Borzo zich vooral op de im
pressionisten ging toeleggen
en op grafiek van de zestiende
eeuw tot vandaag.
De tentoonstelling die vrij
dag 26 april opengaat, blijft
tot en met 18 mei. Ze is alleen
op werkdagen van negen tot
zes uur open, op vrijdagen bo
vendien tot negen uur 's
avonds. De schilderijen zijn
alle te koop en van een uit
voerig!' documentatie voor
zien.
Een van de vele werken die bij kunsthandel Borzo te pronk
hangen.
Francois Rabelais leverde de ideeën Voor de revue „Grote Bek en Grote Buik", die in
september in première gaat. Jules Croiset (.rechts) schree] de revue. Men ziet hem santen met
medespeler Coen Flink.
De stichting Etcetera, die >n
de Molstraat in Bergen op
Zoom een galerie exploiteert
heeft ver buiten de Markie-
zenstad een zeer goede naam.
Dat is niet verwonderlijk, om
dat Etcetera in de jaren van
zijn bestaan al veelvuldig bij
zondere activiteiten heeft ont
plooid en in ieder geval met
veel zorg en artistieke des
kundigheid de exposities se
lecteert.
Dat geldt ook voor de ten
toonstelling, die momenteel
(tot en met 2 mei) te zien is.
Rini Leefsma exposeert goua
ches, monotypes en etsen en
Josche Roverts zogenaamde
„klein olieverven".
De twee Goudse kunstenaars
hebben in Etcetera nogal wat
weggehangen, bij elkaar zo'n
Zestig werkstukken en dat is
voor de ruimte van Etcetera
vrij veel. Nu zou men wellicht
denken, dat dit in ieder geval
vooi de „klein olieverven",
niet zo'n probleem is, maar
eigenlijk is het dat wel: er
hangen er te veel. En dat is
niet, omdat ze zo dicht op
elkaar hangen, maar omdat je
het na een stuk of vijf van die
klein-olieverven wel hebt ge
zien. Aanvankelijk werken de
doekjes, geschilderd als me-
daillonvormige miniaturen,
heel verrassend. Maar bij na
der toezien vallen ze erg te
gen: ze zijn onzorgvuldig ge
penseeld, de ovalen zijn niet
echt ovaal, de details, die ver
fijnd hiadden moeten zijn zijn
grof afgewerkt. Nu kan het
natuurlijk, dat Joschè Roverts
dat bewust zo heeft gewild,
men komt immers die wei-
bedoelde beginnersstijl wel
vaker tegen. Je zou dat bijna
gaan denken als je getroffen
wordt door het prachtige
kleurgebruik, dat je met heel
veel tekortkomingen verzoent.
Maar mij is de zin van een
dergelijke onvolmaaktheid
niet duidelijk: als je deze pre
cieuze stijl kiest dan moet je
hem ook consequent uit
voeren. Een totaal andere in
druk maakt het werk van Kmi
Leefsma, althans de gouaches.
Er hangen ook een paar por
tretten in houtskool, die knap
zijn getekend, maar niets ver
rassends hebben. Dat hebben
de gouaches, wel. Leefsma is
kennelijk gebiologeerd door
vogels. Niet alleen hebben
veel van zijn werken vogels
tot onderwerp, maar hij Iaat
ze figureren in nagenoeg alle
werk. Op een heel verrassende
manier: ze zijn de bladeren en
de takken aan de bomen, ze
zijn het kleed van de bis
schop. En dat heeft een ge
heimzinnige, nieuwsgierig ma
kende werking. Met als ge
volg, dat er heel fraaie wer
ken hangen. Die maken in ie
der geval een bezoek aan Et
cetera meer dan waard.
HANS LUTZ.
Tijdens het Romantisch Fes
tival Arnhem 1974 worden on
der auspiciën van de Stichting
Internationale Filmweek Arn.
hem romantische filmdagen
gehouden in het Saskia-thea-
■ter, Looierstraat, Arnhem.
Het thema van deze drie
filmdagen, 4, 5 en 6 juni is:
film tussen romantiek on rea
lisme.
Iedere ochtend, om 10..3U
uur, is er een discussie-ro-
g ram ma. Over het onderwerp
De Bloei en de Ontaarding
van de Duitse Romantiek zal
dr. Jan Hes een drietal inlei
dingen houden. Daarbij wordt
de eerste dag vertoond Sieg-
fireds Tod van de grote film
regisseur Fritz Lang en de
beide andere dagen fragmen
ten uit films van het Derde
Rij k.
De middagen hebben weet
een ander thema, n.l. de be
werking van romantische mo
tieven in actuele films:
4 juni: Amerika tussen rea
lisme en romantiek met de
films The Ballad of Joe Hill
van Bo Widerberg en The Bal
lad of Cable Hogue van Sam
Packjnpah.
5 juni: In.gmar Bergman,
tussen realisme en romantiek
met de films Het oog van de
duivel en Het gezicht
6 juni: Franïois Truffaut:
tussen realisme en romantiek
met de films L'enfant sauvage.
Les deux Anglaises et le Con
tinent.
In de avondvoorstellingen,
die om 20.00 uur beginnen,
zuilen films vertoond worden,
die een zeer bekende klank
hebben en verfilmingen zijn
uit de romantische litera
tuur-
Gestreefd wordt naar de
vertoning van een groot aantal
films uit werk van Victor Hu
go (1302-1885), Stendhal
(1783-1842), Alexandre Dumas
(1803-1870) en Charlotte
Brontë 1816i,j 1855 e.a.
Om 22.00 uur staan op het
programma films van Roger
Corman, gebaseerd op vertel
lingen van Edgar Allen Poe:
The Mask of the Red Wead,
The Raven en The house of
Usiher
De romantische filmdagen
worden afgesloten met een
filmnacht in de open lucht, n.l.
van 7 op 8 juni in het Ronde
Weitje in het park Sonsbeek.
Allereerst wordt dan vertoond
de Hongaarse film Romantica,
een première voor Nederland
Vervolgens om klokslag twaalf
uur de film van Roman Po
lanski: The fearless Vampire-
killers Het slot van de film-
nacht is een romantiscne Wes
tern.
Tijdens het Romantisch Fes
tival wordt nog meer aandacht
besteed aan de romantische
film, n.l. op donderdagavond
en vrijdagavond 16 en 17 mei
worden in .het park Sonsbeek
openluchtfilmvoorstellingen
gegeven. Vertoond worden de
film Jane Eyre van Delbert
Mann en de bekende film De
Klokkenluider van de Notre
Dame met Charles Laughton
in de hoofdrol.
Het Romantisch Festival
Arnhem 1974 omvat een reeks
van culturele manifestaties op
het gebied van muziek, toneel,
schilderkunst, ballet, koorzang,
beeldende kunst, cabaret en
declamatie. Het wordt gehou
den van 15 mei t.m. 15 juni
as. Hoogtepunten zijn: - een
muziekfestival van Het Gel
ders Orkest m.m.v. de beken
de Amerikaanse solisten Aa
ron Rosand, Jascha S-ilberstein,
Frank Cooper en Jorge Bolet -
een toneeluitwisseling van 6
Europese toneelscholen - een
tentoonstelling van romanti
sche schilderkunst in het Arn
hems museum - een concert
dooi alle Arnhemse koren
m.m.v de solisten René Kollo
en Erica Köth.
Vandaag is er in Eindhoven
een landelijke manifestatie en
demonstratie, min of meer ter
wille van Proloog. Het moet
een massaal gebeuren worden:
het gaat om het recht op poli
tieke vorming. Omdat het in
de bedoeling ligt om deze dag
te laten zien i dat Proloog geen
alleenstaand verschijnsel is,
maar wel een onderdeel van
een groeiende cultuurbewe
ging vanuit de arbeidersklasse,
zullen de deelnemende groe
pen in staat gesteld worden,
een volledig programma te la
ten spelen. Iedere toeschouwer
krijgt de gelegenheid om twee
programma's naar keuze bij te
wonen
Het programma luidt ais
volgt:
14.30 uur. vertrek van de de-
ïonstratie vanaf de markt in
Eindhoven.
17.00 uur: aanvang van de ma
nifestatie in de stadsschouw
burg (tevens eindpunt van de
demonstratie).
Tegelijkertijd treden op m
verschillende zalen: GLTWEE
(uit Maastricht) met „Klaar
voor de start", een programma
voor LBO ASJEERA (studen
tentoneel uit Eindhoven), met
drie eenacters van B. Brecht.
Theaterschool Amsterdam, To
neelschool Arnhem, Skrien,
me' fragmenten uit de Maatre
gel van B. Brecht en Politieke
films. De Internationale Nieu
we Scène (uit Antwerpen)
me- „Putch" een Chilipro-
gramma.
18.30 uur: pauze, met optre
dens van: Morgenrood (arbei
derskoor uit Rotterdam) De
Volharding (politiek koor uit
Amsterdam): De Minimum-
band (werkende jongerenkoor
KWJ).
20.00 uur: optredens van: Sa
ter (uit Amsterdam) met
„Hier klopt iets niet", een
werkende jongerenprogram. en
„Energie en macht", een vak
bondsprogramma. Boerento-
neel (uit Wageningen) met
„Ondernemingslust of investe-
ringsdwang", over de positie
vai d.' Nederlandse boer in de
kapitalistische economie. Het
Trojaans Paard (uit Antwer
pen) met „Hoe eerder, hoe
beter, zei de arbeider en hij
smeet zijn baas buiten",over
de arbeidersstrijd. Proloog,
met „Maak van je hand een
vuist", een programma over
het leger.
23.00 u: afsluiting met Morgen
rood, De Volharding en De
Minimu-mband
Deze dag wordt georganiseerd
door Het Steunkomitee Eind-
hm en: PvdA, PPR. PSP, D'66,
CPN, Kommunistenbond Pro
letarisch Links, Socialistische
Partij, SSB, 'KSB, KWJ, BVD,
SOF. De Effenaar, Paperclip
(THE), Werkgroep Zuidelijk
Afrika Vredeswerkgroep Nue-
nen. JAC, Release. Levens
school voor Meisjes, Studenten
Soc. Akademies „Den Elzent"
en „De Dommel" en Kath. Sod.
Akademie Breda, Wereldwin
kel.
he Steunkomitee Tilburg:
Streekcen-trum Tilburg, KWJ,
PSP, Studio 38, Kedalrtie Til-
burgs Hogeschoolbiad, Tref
centrum. Politiek Kafee,
ANJV. Trefcentrum voor scho-
lie-en (STTOMD-
Achttien jaar na zijn dood
op vierentachtigjarige leeftijd
lijkt Ie populariteit van de
uitzonde rde lijke Franse schrij
ver Paul Léautaud nog steeds
toe te neinen. Zeker in Neder
land, waar in een paar jaar
tijd een half dozijn vertalin
gen van zijn werk verscheen.
Daar is nu een nieuw deeltje
aan toegevoegd: "Het geheime
leven van Paul Léautaud"
door Marie Dormoy. Men late
zich door deze titelomschrij-
ving niet in de war brengen.
Want veel meer dan een boek
over Léautaud is het een boek
van hem zelf geworden.
Zijn trouwe biografe, die
de uAgave van de dagboeken
van Léautaud als haar levens
werk beschouwt, heeft- onuit
gegeven dagboekfragmenten
van de schrijver tot het relaas
verwerkt dat ten blik werpt
op zijn gevoels- en liefdesle
ven. Die dagboekfragmenten,
vooral uit de tijd van zijn
jeugdliefdes, zijn integraal op
genomen en zo één geworden
met de verbindende en ver
klarende teksten van Marie
Dormoy dat men het gevoel
heeft de zoveelste versie van
Léautauds beroemdste stukken
Le petit ami, Amours, In
memonam te lezen De
schrijver, hoe hoogbejaard hij
ook geworden is, is immers
nimmer 'osgekomeu van het
erbarmelijk gebrek aan liefde,
aan toewijding en genegenheid
waaronder hij in 2ijn kinder
en jeugdjaren heeft geleden.
De enige vrouw die hem moe
derlijke gevoelens heeft toege
dragen was een bewoonster
van de rosse straten op Mont-
ma-rtre en die band werd
doorgesneden omd-at ze het ab
jecte gedrag van zijn vader
niet langer kon verdragen.
Pauil Léautaud moge in zijn
leven dan een twintigtal ver
houdingen van kortere of lan
ge diuur hebben gekend
Marie Dormoy geeft er een
heel lijstje van, evenals van
alle adressen waar hij heeft
gewoond aan de beste er
van bewaart hij slechts wee
moedige herinneringen. Zijn
hunkering naar egnegenheid
wordt gedwarsboomd door zijn
aangeboren verlegenheid, door
de materiële omstandigheden,
door domme pech. Merkwaar
dig genoeg neemt zijn succes
bij vrouwen toe naarmate hij
ouder wordt. Zijn faam draagt
daar natuurlijk toe bij. Maar
geluk is hem ook dan niet
beschoren, altharus niet blij
vend. Want n azijn dood vond
Marie Dormoy een foto van
een naakte, nog jonge vrouw,
staande in de deuropening van
een tuindeur, donkerbruin, erg
groot, net een donkere haar
lok over het gezicht om her
kenning onmogelijk te maken.
Op de achterkant was een pa
piertje geplakt waarop ge
schreven stond: „Als ik ooit
mocht weggaan, praat nooit
over mij- Laat niemand er ooit
achter komen of er ook maar
een vermoeden van hebben
hoeveel ik van je gehouden
heb. Bewaar deze herinnering
voor jezelf, als. een geheim."
Marnie Dormoy trekt hieruit
de conclusie dat Léautaud ten
minste één keer in zijn leven
de grote liefde heeft gekend
die het mogelijk maakt zich
zelf voor een ander weg te
cijferen. Ik vind dat bij zo
weinig gegevens een wat al te
voorbarige conclusie. Ik geloof
eerder dat Marie Dormoy
Léautaud dat geluk zo graag
gunde.
Om elk misverstand uit te
sluiten: de betrekkingen tus
sen mevrouw Dormoy en de
schrijver waren uitsluitend
In een damesblad onthulde
Hans Vervoort dat hij het wel
eens benauwd krijgt van alle
juichende kritieken op zijn
verhalenbundel „Heden Mossc.
len Morgen Gij". Al weet ik
dat ik definitief de kans ver
gooi eindelijk één keer origi
neel te zijn, het moet me van
het hart: Vervoorts verhalen
zijn uitstekend. Heden Mosse
len Morgen Gij is een prima
boekwerkje. Je vraagt je al
leen af wat je hem met zo'n
uitspraak nu weer aandoet
Hoe kun je bovenstaande
bewering waar maken? Er zijn
mensen die serieus vertellen
dat je aan de eerste regels van
een roman of verhaal kunt
zien of je al dan niet met een
meesterwerk te doen hebt.
Voorwaar, de openingsregels
van Vervoorts eerste verhaaL
dat niet voor niets de titel
Boekhouder heeft liegen er
niet om:
Later hoorde ik het volgende:
hij kwam een keer het kan
toor binnen met een groot vel
postzegels in de hand. Hij zei
luid en verbaasd: „Ik vind
hier tweehonderd gulden aan
postzegels op straat En er is
op gelópen". „O", zei jemund
nonchalant, „dat is naar buiten
gewaaid. Legt u het daar maar
neer".
In enkele rake zinnen, zon
der onnodige uitweidingen,
schetst Vervoort de sfeer. Dit
verraadt de meesterhand,
dunkt me. Al enkele maanden
loop ik met het idee dat juist
de laatste regels van een ver
haal of roman het ware mees
terschap aantonen. Wie Kent
niet de laatste passage uit Ke-
ves „De Avonden", de mono
loog van Frits van Egters met
üe uitstekenlë slotalinea:
Hij zoog de borst vol adem en
stapte in bed. „Het is gezien",
mompelde hij, „het is niet on
opgemerkt gebleven". Hij
suekte zich uit en vlei in een
diepe slaap.
Of, om eens een recenter
voorbeeld te geven, de slotali
nea van Guus Luijters' schitte
rende verhalenbundel Circus
Melancholia:
Circus Melancholia, een mooie
naam, want iedereen wordt
alsmaar ouder, je ziet het aan
hun hals en handen en je auto
kun je ook al nergens meer
kwijt. „Het zal allemaal nog
eens heel slecht aflopen",
dacht ik en Theun keek ook al
niet zo erg opgewekt.
Dank zij Vervoort ben ik er
zeker van dat wel degelijk de
laatste regels van een literair
werk normatief zijn voor de
kwaliteit. Het is om die reden
dat ik deze bescheiden theorie
naar hem vernoem: de Wet
van Vervoort.
In het verhaal Navrant be
schrijft Vervoort het bezoek
aan een vroegere, inmiddels
getrouwde vriendin Brit. Dit
allesbehalve vrolijk makende
bezoek eindigt met het vol
gende afscheid:
In het halletje gaf ik haar
een hand. „Het was een korte
vreugde", zei ik, „het spijt
me. De groeten aan Karei in
elk geval". Ze keek me aan en
even dacht ik nog dat ik haar
bereikt had. Maar nee. ze pak
te de deurknop beet en deed
open. „Dag Brit", zei ik, stak
mijn hand uit en tikte haar
even tegen het bruine haar.
Buiten keek ik nog omhoog,
maar er werd niet gezwaaid,
of ik kon het juiste raam niet
vinden.
Voor mij mag Vervoort met
deze verhalenbundel de litera
tuurgeschiedenis in, alleen al
omdat hij het verhaal „Kogels
en Bamamen' zo laat eindigen:
gen:
„Het was donker, maar op een
zachtaardige marnier, met
straatlantaarns. Een warme,
windstille augustusnacht. Ik
haalde diep adem. In de straat
hing de zachte, zoete geur van
hondepoep".
JOHAN DIEPSTRATEN
van vriendschappelijke aard,
gebaseerd op liefde voor de
litteratuur. Maar ik vrees dat
de jonge vrouw op de foto
slechts een van die voorbij
gaande geluksmomenten in
zijn leven symboliseerde wel
ke hem zijn fundamentele
eenzaamheid des te scherper
hebben laten voelen. Tenzij
hij, later, naar het woord van
Bernard Shaw er vrede mee
kon hebben dat de gelukkigste
liefde de ongelukkige is.
JOOP BARTMAN
CMarie Dormoy: Het geheime
leven van Paul Léautaud. Ver
taling Mathieu Kackelkoren.
Arhe'd'rspers, Amsterdam
18.50).
Aangemoedigd door de grote'
successen van de voorgaande
Promenade-concerten, is het
initiatief genomen om dit jaar
wederom een serie van negen
Prom-concerten te organiseren
in de provincie Noord-Bra
bant. in de periode van 16
augustus 1974 t.m. 3 septem
ber 1974. Het batig saldo van
deze concerten zal worden af
gedragen aan UNICEF.
Wij zijn bijzonder trots u te
kunnen mededelen, dat de lus
trumconcerten dit jaar worden
verzorgd door: Het Brabants
Orkest, het Trio Louis van
Dijk en Jasperino de Jong.
Voor het Trio Louis van Dijk
is dit 'Ok het eerste lustrum
bij de Brabantse Proms.
Aan de Proms hebben de
afgelopen vijf jaar meege
werkt: Emmy Verhey, pop
groep Kkseption, popgroep 3-
cus, het team van Farce Ma
jeur en The Chris Huize Com
bination. De opbrengsten zijn
afgedragen aan het Rode
Kruis, het Nederlands Astma-
fonds en de Aktie Natuur.
