(pAartsbisschop van Canterbury treedt half november af
ANGR1JKE
verkoop!
STUKS
f ORIGINELE
SCHEI
JTEN
lok Amerikaanse
TOUW
iaü de ruimte in
*h-
Schot of Amerikaan zou
volgende Anglikaanse
primaat kunnen worden
r»
eel waard
iek
DE AARTSBISSCHOP van Canterbury woont niet in liet stadje van zijn prachtige middel
eeuwse kathedraal, zelfs niet binnen de grenzen van zijn bisdom. Bijna veertien eeuwen
geleden had de Engelse Sint-Augustinus zich in het glooiende land van Kent gevestigd,
fcjn opvolgers betrokken voordat de helft van deze lijd was verstreken een Loudens paleis; ze
Buizen al achthonderd jaar te Lambeth aan de Theems, vrijwel tegenover de parlementsgebouwen.
BJet is een grote, op het eerste gezichtgeen aantrekkelijke residentie, eerder een gevangenis, grim-
-jni,r naast een oud kerkje; maar het paleis heeft een fraaie portretgalerij, een beroemde bibliotheek,
Jen reeks indrukwekkende zalen en kamers voor ontvangsten en een tuin 0111 van de zon te genieten.
Fier werkt de anglicaanse primaat, hier komen de brieven vandaan met de ondertekening Michael
ntuar: van Canterbury.
ERSE TAPIJTEN
os KHT
VOORDEEL
HIP"
- BREDA
PRIJZEN
Geen schietgebed
Hereniging
Anders
Vogelvrij
Niet-Engels
FWAALF VERPLEEGSTERS
ILS PROEFKONIJNEN
^WAREHOUSES
Spanningen
Protesten
Horizontaal
Zaterdag 27 april 1974
K in Leiden is een orth0
en capaciteit van 80 be?
teit draagt veel bij
maakt promoties snel:,,
veel bieden.
directrice geeft desgewaj
intern is nog mogelijk KJ
ij desgewenst alle hulp
ICHAEL RAMSEY:
OME IS NADERBIJ
en 30 april en 1 mei om ken
ring tropische kamerplanten
p-kassen. Tevens willen wp
i2 potplantenkwekerij te beat
soneel
■bmb
HU
rlEEN kerkvorst lieeft meer zijn uiterlijk mee dan de
^aartsbisschop Michael Ramsey. Niets anders dan een
ter lijkt voor hem ontworpen te zijn, of de fluwelen
iterbury Cap die hij droeg bij zijn bezoek aan paus
Htlttv toen hij de kloof van de Hervorming kwam over-
krlggen, nadat zijn voorganger bij paus Johannes op ver-
bkniiu. was geweest. Tijdens plechtigheden toont dr.
MiButel Ramsey een groot besef van waardigheid.
van Britse paspoorten in de
voormalige' Oostafrikaanse ko
loniën niiets meer dan een zaak
van de eenvoudigste recht
vaardigheid dat de hoogste
geestelijke leider hen verde
digde toen de hoogste wereld
lijke leider Harold Wilson in
zijn benauwdheid verraad
pleegde aan die mensen en
aan het socialisme.
A'JS
VN 1 TOT 6 UUR
van OFFICIEEL CERTIFICAAT
NDAG VAN 1 TOT 6 UUR
PLLECTIE
HE TAPIJTEN
N EETKAMER
E SHOWS EN EXPOSITIES
NBIEDINGEN
100,- - 125r
100,- - 125,-
75
100/190 140~
225,- en 245,-
475,— en hoger
:N 11
Altijd spreekt hü trouwens met
BSdru iVie ooit zijn gast is
gareert. neemt de neiging
mee het aartsbisschoppelijk
.Yes, yes. yes" na te doen
voer [belangstellenden. Maar er
Bt opgewektheid mee te
in. meestal. De glimlach
lijnt in de omgang nooit
Bang. Vertrouwen in an-
bans goede wil mag zelden
flen onderdrukt. Somber
t de primaat bij de hoogste
hthebber in Zuid-Afrika
ezoek en even somber
hij na het onderhoud de
1 uit, met de opmerking
1 de verslaggevers dat het
kon overkomen
denloos en zonder opzet
j een bezwaard gemoed
lis te geven, maar dat hij
het gegeven ogenblik be-
j wat zijn gezicht te lezen
|Zo liet hij weten hoe de
efenaars van de rassen-
fiding hem stemden. Het
[even doeltreffend als een
or zin uitgewogen preek.
geleden was Zijne Gena-
jfletterlijk nog de titel van
hertogen en anglicaanse
choppen- professor in
dgeleerdiheid. Hij heeft
ermogen zich helder en
uit te drukken, zon-
(teeds een slag om de arm
uden. Dit heeft hem niet
een roep van radicalis-
L gegeven, wamt hij gaat
Jiver op de door veel angld-
en andere christenen
den opvattingen over oor-
peweld, huwelijksverdriet
dere beproevingen voor-
is teveel eer hem een
feet te noemen omdat hij
er naast zijn chauffeur in
forris Minor zit dan in de
ier die evengoed klaar
En het was ondanks de
[verspreide vooroordelen
de Aziatische houders
§3
In de herfst van dit jaar,
daags nadat hij op de veer
tiende novermber zeventig is
geworden, treedt dr. Ramsey
af, ozals dat in de Engelse
Kerk de gewoonte wordt. Het
is dart' jaar geleden dat hij
als de honderdste aartsbis
schop van Canterbury werd
aangewezen door de conserva
tieve premier Harold Macmil-
lan die daarbij zoveel haast
had dat aan een ongenoemde
kerkelijke waardigheidsbekle
der de klacht wend toege
schreven: „We kregen zelfs
geen tijd voor een schietgebed
tot de Heilige Geest!" Ditmaal
loopt het voorzichtiger. Naar
alle waarschijnlijkheid is het
trouwens de laatste keer (jat
de Staat het benoemingsrecht
uitoefent
Toen dr. Ramsey mij in de
eerste jaren van zijp primaat
schap een vraaggesprek toe; -
stond, uitte hij de verwachting
dat mettertijd de hereniging
van Rome en Canterbury tot
stand zou komen zonder dat
de identiteit van de Angli
caanse Kerk zou worden op
geofferd- „Dan zullen de
Roomse- bisschoppen in Enge
land zich misschien als over-
van bisschoppen door de Hei
lige Stoel zouden dulden
Dit klinkt voor katholieke
oren thans heel anders dan in
het begin van de jaren zestig,
zoals de Kantelbergse primaat
(vroeger in onze taal zo ge
noemd) natuurlijk beseft. Na
het tweede Vaticaanse Conci
lie ziet hij geen roims triom
falisme meer, geen ultramon-
ste bestuurder van de Kerk
taans autoritarisme. Daarom
kan hij nu zeggen: „Ik vind
dat Rome terecht een bepaald
merkteken van bovennatuur
lijk gezag in stand houdt: het
christendom heeft dat nodig."
Tegenover The Times voegde
de aartsbisschop hieraan met
grote zorgvuldigheid zelfs toe
dat van rooms-katholieke zijde
het begrip der pauselijke on
feilbaarheid steeds meer oip
zodanige wijze werd uitgelegd
dat hij persoonlijk er geen on
overkomelijke mioeite mee
hoefde te hebben.
0 Aartsbisschop Michael Ramsey, de anglikaanse „Primaat van geheel Engeland", heeft geen
zeggenschap over andere bisdommen dan Canterbury. Hem wordt de ereplaats verleend in de zui
delijke kerkprovincie en in de Generale Synode van Canterbury en York te zamen, hoewel de
aartsbisschop van de noordelijke provincie vanouds „Primaat van Engeland" is. Het christen
dom was eeuwen eerder in Engel, gevestigd dan bij ons; er heerste nog lang geen Engelse een
heid toen de kerkelijke bestuursorganisaties ontstonden. Voorts worden sinds de vorige eeuw met
tussenpozen van omstreeks tien jaar de conferenties van Lambeth gehouden Waarvoor de bisschop
pen van alle 360 diocesen der anglikaanse gemeenschap overal ter wereld worden uitgenodigd,
zonder dat een vergelijking van het gezag van de aartsbisschop van Canterbury met dat van de
paus over de rooms-katholieke bisschoppen mogelijk is.
Hendrik de Achtste zich aan
matigde, Supreme Governor,
verleent aan koningin Eliza
beth een kerkelijke macht die
door het parlement wordt uit
geoefend, meer in theorie dan
ke Sint Paulus-kathedraal
weigerden formeel hun stem
uit te brengen op de nieuwbe
noemde bisschop Ellison van
Londen. Dit verzet haalde
niets uit, evenmin echter ,wer-
'fmK
*f .1
0 De aartsbisschop en mevrouw Ramsey in de tuin van het
Londense paleis Lambeth.
bodig moeten beschouwen",
had hij maar half in scherts
opgemerkt. Hij versterkte dit
door een schriftelijke toelich
ting die nu opnieuw voor me
ligt: „Het past bij de eenheid
dat er geen afzonderlijke
rooms-katholieke bisdommen
in ons land blijven bestaan,
maai' er zal wel een overgangs
tijd nodig zijn." Hieraan was
zijn opmerking voorafgegaan
dat op de duur „de Paus als
presiderend bisschop van de
gehele christenheid erkend
zou kunnen worden", hetgeen
minder sterk klonk nadat zijn
secretaris het als volgt voor
mij oip papier had gezet: -In
dien de exclusiviteit van de
rooms-Katholieke aanspraken
zou worden prijsgegeven, zou
het mogelijk zijn dat de paus
optrad als een president onder
de christelijke bisschoppen".
Tevens voorspelde dr. Ramsey
dat de anglicanen en andere
niet-roomse christenen in En
geland nooit de benoeming
De „primaat van geheel Enge
land" heeft alleen aan de ko
ningin v.n de hertogelijke le
den van de koninklijke fami
lie voorrang te verlenen; ver
der zelfs niet aan de minister
president die met hoffelijke
omslag aan de koningin 'laat
weten wie de volgende pri
maat dient te zijn. Lang voor
dat in 1533 Hendrik de Acht
ste erkenning eiste ais opper-
had de Raad van de Vorst, de
middeleeuwse installing die
het Hogethuis werd, als leden
de Lords Spiritual en Lords
Temporal gehad. Zo bleef het:
in de kamer van de edelen
zitten behalve de hertogen,
markiezen, graven, burggraven
en baronnen tijdens elk debat
dat ze wensen bij te wonen de
beide primaten (merkwaardi
gerwijs is de aartsbisschop
van de noordelijke provincie
York „primaat van Engeland",
een overblijfsel van oude ge
westelijke tegenstellingen) en
twee dozijn van de anglicaan
se bisschoppen. Kerk en Staat
grijpen in elkaar. De titel die
in praktijk. Beslissingen inza
ke leer en eredienst zouden de
politici kunnen nemen of te
genhouden of veranderen.
Theoretisch kunnen zij tevens
vele honderden kerkelijke
ambten vergeven. De werke
lijkheid is niet zo absurd,
maar de discrete handgrepen
onder de dekmantel van de
Kroon kunnen niettemin moei
lijkheden veroorzaken, zoals
vorig jaar toen acht leden van
het kapittel der hoofdstedelij
den de daders vogelvrij ver
klaard zoals in theorie tot 1967
mogelijk was.
Aartsbisschop Ramsey zou als
opvolger op de Stoel van Can
terbury graag de vierenvijftig
jaar oude bisschop John Howe
zien, die geen Engelsman is
maar tot de Episcopaalse (ral.
anglicaanse) Kerk van Schot
land behoort. Bisschop Howe
is de spil van de onderlinge
contacten der anglikaanse
kerkgenootschappen overal ter
wereld. De mogelijkheid dat
het Lambeth Palace in het na
jaar een Canadeke of Ameri
kaanse hoofdbewoner krijgt
als de eerste niet-Engelse pri
maat wordt ook besproken.
Canterbury is niet bezig een
anglicaanse Rome te worden,
doch de Engelse belijdenis
heeft een meerderheid van
buitenlandse aanhangers ge
kregen en sommige gelovigen
hier te lande zouden graag
zien dat dit op dramatische
wijze tot uitdrukking kwam.
Gokmakelaars noteren de
koersen, tot ergernis van een
deel van het kerkvolk. Inmid
dels raadpleegt een hoge amb
tenaar namens de (niet-angli-
caanse) minister-president al
lerlei kerkelijke instanties;
het zal wel voor het laatst zijn
dat de machinerie van het be
noemingsbeleid op deze wijze
werkt. De aftredende aartsbis
schop zelf vindt dat de banden
tussen Kerk en Staat losser
moeten worden, voornamelijk
uit oecumenische overwegin
gen. Verzet van de politici zal
er niet veel zijn, mits de Ge
nerale Synode maar met dui
delijke en door een goede
meerderheid van dit zich ont
wikkelende kerkelijke be
stuurslichaam gesteunde voor
stellen komt.
HENK VAN MAURIK
)OR WOON- EN EETKAMER
ay, Shiraz, Mehrivan, Moodi,
JFLIJK VOORDEEL!
er auspiciën van:
HAARLEM
inkoopkantoren In
op de meest voordelige
aangeboden tapijt Is
(NDWERK
(Van onze ruimtevaartmede-
B"erker Piet Smolders)
BLC jaren tachtig zullen niet
r*. gn mannen maar ook vrou
we vluchten maken aan
JfflOrd van de space-shuttle,
«wjtomtevliegtuig dat na af-
®j>lf van zijn missie op een
vliegveld kan landen.
^^Vlijde nieuws is afkomstig
r-t'L NASA Ames Research
bij San Francisco. Daar
^^•rgingen twaalf verpleeg-
Kfif, van de Amerikaanse
^^Hfnacht vijf weken lang
j^Boenge lichamelijke tests
j 2,,en of zij fysiek zou-
^^■Zijn opgewassen tegen de
eisen die het ruimtevliegtuig-
tijdperk aan de vrouw zal
stellen. Dokter Hans Mark, di
recteur van het NASA-cen
trum zei onlangs dat de resul
taten van dit onderzoek alle
reden geven tot optimisme.
„Ik zie enkele van deze twaalf
vrouwen nog wel .voor of kort
na 1980 de ruimte in gaan"
voegde hij er aan toe.
De Russen mogen dan één'
ruimtevrouw hebben (Valen
tine Teresjkova), NASA heeft
tot nu toe zeer nadrukkelijk
0 Valentine Teresjkova met haar dochtertje Jelena.
0 Lorraine Clare Schoen, een van de twaalf geteste lucht
machtverpleegsters, draagt een bril met prisma's met behulp
waarvan zij kan lezen zonder het hoofd te hoeven optillen
(NAS A-foto).
0 Een van de twaalf verpleegsters wordt door collega's in
de „horizontale douche" gereden. (NASA-foto).
afgezien van deelname van
vrouwen aan ruimtevluchten.
Daarin komt nu verandering.
Top-ruimtevaartarts dr. Char
les Berry maakte de achter
gronden duidelijk: „Gemengde
bemanningen moeten zeker
ook serieus worden overwogen
voor langdurige ruimtevluch
ten van een jaar of meer. Het
ontbreken van normale hetero
seksuele relaties zou aanzienlij
ke emotionele spanningen
kunnen vqroorzaken." Berry
'voegde er aan toe dat gemeng
de bemanningen gezien de ge
wijzigde seksuele moraal niet
meer zo'n delicate kwestie be
hoeven te vormen.
Protesten tegen deze uitlating
konden natuurlijk niet uitblij
ven. Amerikaanse vsouwen lie
ten horen ervoor te passen uit
sluitend als kosmische ani-
meerjuffrouw te fungeren. In
het blad „Aviation Week"
schreef ene Mrs. Mason: „Ik
ben geen dolle mina (al dat
verbranden van beha's maakt
de milieuverontreiniging al
leen maar erger) maar ik zou
denken dat wanneer vrouwen
ruimtevluchten gaan maken er
van hen een serieuze weten
schappelijke bijdrage wordt
verwacht in plaats van alleen
maar te fungeren als veilig
heidskleppen voor hun manne
lijke odllega's. Er zijn natuur
lijk interessante experimenten
denkbaar die een nieuw licht
zouden kunnen werpen op
Newtons bewegingswetten
(bij gewichteloosheid), voorop
gesteld dat ze worden uitge
voerd in een goede weten
schappelijke onderzoeksfeer.
Maar ik zie niet graag dat de
indruk wordt gewekt dat de
rol van de vrouw in de ruimte
alleen maar op dit terrein
ligt". Voorzover bekend heeft
dokter Berry nog niet gerea
geerd, maar waarschijnlijk
heeft hij alleen maar willen
zeggen dat een gemengd ge
zelschap van mannen én vrou
wen aan boord van ruimte
schepen en ruimtestations een
meer harmonieus geheel kan
vormen dan een club die al
leen maar uit mannen bestaat.
Intussen is dus ook in Ameri
ka de vrouw ruimtewaardig
bevonden. Acht van de twaalf
vrouwen moesten bij Ames
gedurende twee weken volko
men horizontaal blijven liggen,
waardoor de invloed van lang
durige gewichteloosheid op
spieren, hart en bloedsomloop
zoveel mogelijk werd bena
derd. Zelfs douchen gebeurde
horizontaal in een cabine die
veel weg had van een auto
douche. Zowel voor als na het
experiment werden alle vrou
wen (de vier overigen dienden
ter vergelijking) aan centrifu-
geproieven onderworpen.
Daarbij werden zij blootge
steld aan de versnellingen die
optreden wanneer een ruimte
vliegtuig start oi terugkeert
naar de aarde. Na twee weken
bedrust bleken de acht ver
pleegsters aanzienlijk minder
incasseringsvermogen te heb
ben in de centrifuge, maar
niet minder dan mannelijke
testpersonen die eerder aan
soortgelijke proeven waren
onderworpen. Volgens dr.
Hans Mark zullen vrouwen
aan boord van het ruimte
vliegtuig allereerst als weten
schappelijke onderzoekers op
treden. „maar", zei hij, „ik zie
geen enkele reden waarom ze
niet ook als piloten zouden
worden opgeleid."
PiE'f SMOLDERS