cretaressc n PHILIPS ichinist Lastige vragensteller gooit zich in strijd tegen racisme Het draaiboek voor Nixons afzetting is kant en klaar „Papa Aandeelhouder bisdom Utrecht machtigt prof. dr. W. Hessel AAR MTS/UTS AAR MTS/UTS Nieuw verschijnsel op aandeelhoudersvergaderingen Drukmiddel werktuigbouw HET LOT VAN EEN SOORT HALFGOD Handboeken Trauma Vonnis DOOR CORN. VERHOEVEN Zal£li -cm PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN r N rCILiiiv».!» nrn nrn IKI^CM ntll UI/T1.1 nrii uirrui nni i M f* r i nrii iki/>tki nrn iki^rn nr 1 k i r k i nrn ni/HPki n r> n i s-% r- t npii iti/^rki nrn fmrFN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILING LING EN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN of ervaringen een leeftijd tw eno in vreemde talen iSsol laar niet overal. 1 ganisatorisch talent belan» mische of sociale interesse ilfstandigheid en kontakt- id nodig mei G Faas, Philips zaken in Eindhoven, '55544 of zet uw gegevens zend het aan haar, lummer 35, Eindhoven, inleiding zijn tot een interess», igd te Zundert, fabriceert Wij zijn er trots op dat wn te eenheid n Nederland bij elkaar it is een man te weinig i. en het moet een goede zijn I zelfstandig het hart van ons llaties en het ketelhuis houden leze apparatuur met bij -ploegendienst gewerkt tie is er wel per vier weken een ie weekends blijven vnj len eh vakman A of diploma dige v d met ervaring in zelfstandigheid en enthousiasme n wij een prima salaris iningen op voor een afspraak of Emke, roko B V - Zundert - Tel 01696-3151 (Van een onzer I verslaggevers) ^^SCHEDE Er is een nieuw fenomeen in de strijd tegen het racisme: het „las- tigeF vragen stellen". Een vondst van de Werkgroep Betaald Antwoord, een in stelling die het anti-racis me jögnmiina van de We reldraad van Kerken in on- lantfwil bevorderen en uit voeren Het betekent, dat econo mische leskundigen, ten minste ls ze een aandelen pakket achter zich hebben, voortaan „lastige vragen" gaai? stellen op aandeelhou- rgaderingen van on- ^^lingen, die belangen hebben n zuidelijk Afrika. „Lastige vragensteller" van het eerste uur is de Enschede- se hoogl' Prof- dr.W.Hes- sel (52) Behalve enkele be kende Nederlanders (onder wie Jijvmirbeeld de politicus Bas de laay Fortman) heeft nu [ook het aartsbisdom Utrecht de Werkgroep Betaald Antwoon gemachtigd om na mens hem „lastige vragen" te stellen op aandeelhoudersver gadering v.,n ondernemin gen, Idle belangen hebben in Zuidelijk Afrika. Drs. B. J. Weterman eco noom van het aartsbisdom Utrecht; vertelt dat het idee om de1 bedrijven waarin het bisdom aandelen heeft, op de ze wijre ander kritiek te stel len, iebo ren is in de Pastorale Raad van het bisdom. De be doeling'was om dat samen met de andere bisdommen te doen. maar omdat deze zaak ook daarlo.a. met de pastorale ra- d^Horgc-! omen moet worden, is dl reactie uit die bisdom men! zo vertraagd dat „U- trecht'fmaar besloten heeft al- vastpe beginnen. Dit besluit zou Bverigens pas volgende maand officieel bekend ge maakt worden. In pet bisdom Breda komt de kwestie zeer waarschijnlijk in de a.s. meivergadering van dBei> -,e Pastorale Raad te: -irakc Dim, Weterman wil niet zeg gen om vat voor aandelennak- ketten het gaat („dat hebben we ■gesproken"), maar wel dat liet ook gaat om bedrijven die in Zuidelijk Afrika inves teringen hebben. „Dat kan ook nauwelijks anders", zegt hij. ,Een beetje bedrijf van for- naat is op de een of andere nanier betrokken bij investe ringen daar. multi-nationals naar praktisch ook alle ban ier, en zeker de grote beleg ingsmaatschappijen". Het gaat hier wat de aande- 'en van de bisdommen betreft eigenlijk vooral om geld uit de pensioenfondsen voor de priesters. De sociaal-econoom Hessel. adviseur "-an „Betaald Ant woord", is de man, die voor de werkgroep namens het aarts aanwezig, die constateren, dat bepaalde "ragen niet goed be antwoord worden, om een un derstatement te gebruiken. En als de vergadering weet, dat er journalisten zijn en dat er een vragensteller is, die een aandelenpakket achter zich heeft moet men zelf maar be oordelen of men de eventuele publiciteit prettig zal vinden". Prof. Hessel haalt dan het voorbeeld aan van een Engels bedrijf dat de zwarte werk nemers bij zijn vestiging in Zuid-Afrika minder betaalde dan de blanke. Daarin kwam echter spoedig verandering na dat het beleid vam deze on derneming in de gezaghebben- minderheid de zwarte bevol king onderdrukt) had aange nomen. Het gaat er bij deze actie niet alleen om, dat de zwarte werknemer er in materieel op zicht op vooruit gaat. Het hele bestel in de desbetreffende landen zal fundamentele ver anderingen dienen te onder gaan en dat het bedrijfsleven daarin een rol zal kunnen spe- 'e spreekt voor zich. Maar om het grootkapitaal zo ver te krijgen zal er wel heel wat moeten gebeuren „Apairi- heidspolitiek is economisch voordelig voor een bedrijf", aldus een stelling van prof. bisdom als „lastige vragenstel ler" gaat optreden. Met zijn aanwezigheid op de daarvoor in aanmerking ko mende aandeelhoudersvergade ringen hoopt hij in eerste in stantie te kunnen bereiken, dat daar „enigermate een discussie los komt". Prof. Hessel: „Ik wil althans proberen de vraag beantwoord te krijgen wat het concrete bedrijfsbeleid var die onder nemingen is, als ze tegen ra cisme oplopen. Of ze apartheid als een gegeven beschouwen dan wel dat ze vinden, dat ze uit oogpunt van modern mana gement ook ten opzichte van niet-blanken een behoorlijk sociaal beleid voeren. Of ze zich aan apartheidspolitiek storen en zo niet: waarom niet Even later verklaart prof. Hessel echter, dat hij zich van zo'n discussie in een aandeel houdersvergadering niet zo bar veel voorstelt. „Over het algemeen zal men wel niet zo erg gemotiveerd zijn om te discussiëren". Maar wat dam? Hessel: „Hope lijk zijn er dan journalisten de Financial Times aan de kaïak was gesteld. Prof. Hessel, die naast zijn hoogleraarschap aan de TH- Twente ook veel activiteiten ontplooit op het terrein van de democratisering van het be drijfsleven („Dat valt altijd wel in m'n vak onder te bren gen"), benadrukt, dat bij een modern bedrijfsbeleid een goed sociaal beleid hoort. „Je kunt niet rücksichtslos winst maken". Resolutie Het grootkapitaal moet naar eens af van de gedachte „busi ness is business". Daar gaat het de Werkgroep Betaald Antwoord om. Deze groepe ring ontplooit verschillende ac tiviteiten in het kader van de strijd tegen het racisme. De idee van de machtigingen en het „lastige vragen stellen" werd geboren, nadat de We reldraad vam Kerken de (om streden) des-investeringsreso- lutie (welke een beroep doet op de westelijke wereld om investeringen terug te trekken uit lamden, waar een blamke Hessel. Het voeren van een goed sooiaal beleid kost nu eenmaal' geld. Prof. Hessel is in zijn leven al vele malen geconfronteerd met het vraagstuk blamk-zwart. Voordat hij in 1964 tot hoog leraar werd benoemd was hij tien jaar lang directeur van het wetenschappelijk bureau van het NVV. En in het Inter nationale Verbond vam Vrije Vakbewegingen is het ontbre ken van vrijheid van vakbe weging in Zuid-Afrika al ja ren een punt van discussie. „Ik ben met die problematiek vertrouwt", aldus de Ensche- dese hoogleraar, die tevens plaatsvervangend kroonlid van de Sociaal Economische Raad (SER) is. Prof. Hessel verwacht niet, dat de aandeelhoudersverga deringen door zijn aanwezig heid opeens erg warm ziuLlen lopen voor de apartheidspro- blematiek. Hij is bang dat de zaak vaak afgedaan zal wor den met de opmerking: „Onze vestigingen daar zijn zelfstan dig". Volgens hem moeten onderne mingen met vestigingen in Zuidelijk Afrika zich afvra gen: Doen wij daar hetzelfde als hier Voeren we daar ook een goed sociaal beleid Prof. Hessel betoogt: „De aan deelhouders en zo zullen wel voorstanders zijn van een vrije ondernemingsgewijze 'produktie, die is geworteld in een zowel politiek als econo misch liberaal bestel. En als men dan als overtuigd vrij ondernemer in Zuid-Afrika opereert zou men zich toch gestoken moeten voelen als daar de vrijheidsrechten nogal wat vreemd verdeeld zijn". Wat verwacht prof. Hessel als resultaat als het „lastige vragen stellen" inderdaad de beoogde discussie en publici teit loswoelt Hij antwoordt: „In Zuid-Afri ka is de „Loonkloof" al in dis cussie. Soms wordt aan kritiek tegemoet gekomen. Men slaat van zich af, is er niet onge voelig voor. Dan gebeurt er toah wat". Wat vindt hij van de opvat ting, dat de Verenigde Sta ten en andere westelijke lan den hun investeringen uit Zui delijk Afrika moeten terug trekken „Dat is een vrij drastische maatregel. Of het er van komt is een tweede". Hij zegt: Als het westen aankondigt om op een bepaalde termijn de in vesteringen te zullen stopzet ten zou dat een belangrijk drukmiddel betekenen". Voegt er desgevraagd aan toe: „Maar men komt niet eens tot die aankondiging". Het terugtrekken van investe ringen uit Zuidelijk Afrika als wapen in de strijd tegen het racisme ziet hij niet zo zitten. Wel als niets anders zou ba ten. „Maar dan moet je zoiets wel overleggen met de echte vertegenwoordigers van de zwarte bevolking". Hij vraagt zich af of je met het terug trekken van investeringen de zwarte bevolking niet zult du peren. Volgens prof. Hessel kan het uitoefenen van invloed op de ondernemingen hier een gun stig effect hebben op de hele politiek in Zuidelijk Afrika. Prof. dr. W. Hessel Op de vraag waar volgens hem de kerken het beste hun geld zouden kunnen beleggen antwoordt prof. Hessel (hij is lid van de Doopsgezinde Broe derschap)„Het rendement van de aandelen, die de ker ken hebben is natuurlijk be langrijk. Maar zij zouden be drijven kunnen uitzoeken die zich wat het sociale beleid be treft onderscheiden. Ik vind het te veel gevraagd als de kerk er bij inschiet". Wat dit betreft stelt prof. Hes sel zich terughoudender op dan de Werkgroep Betaald Antwoord, waai-van de huidige minister voor ontwikkelingssa menwerking drs. J. Pronk voorheen ook adviseur was. Werkgroep-voorzitter ds. R. van der Veen, die helemaal achter de des-iiwesterïngsreso- lutie staat, zou willen dat de kerken hun pensioenfonds be legden in het speciale op initi atief van de Wereldraad van Kerken opgerichte investe- ringsfonds, waarmee, zou men kunnen zeggen, aan ontwikke lingswerk wordt gedaan. „Hierbij wordt een aan vaardbaar rendement wel min- streefd. D.at betekent wl min der winst, maar dan heb je tenminste geen geld zitten in bedrijven die bepaalde on rechtvaardigheden in stand (helpen) houden en werk je daaraan dus niet mee", aldus ds. Van der Veen.. he lasmachines voor de E# e garandeert konstant en elweid hebben wij plaats voor ELECTRO ieii|kwaardiqe ODieidinq kot"6' nq. doch voor oeide vaKak' ge laren teKenervaring die"'® ir deze funkties nodigen esprek over salaris en ancté,e ichten aan de afdeling pe^ \C B V ,Wij bevelen dat ge- Richard M. uit zijn ambt [t verwijderd en altijd zal zijn ge- alificeerd voor het fenen van ambten ra» eer. vertrouwen en gewin onder de Vcrenig- de|Staten". Zo zal het luiden als de ikaanse president ion in de loop van dit Jaar schuldig wordt be- Of en zo ja, eer het zover zal onderzoekt onze ondent in Was- i, Bert van Vel len, in deze beschou wing. ^^ÖNGTON Langzaam maar zeker nadert de dag waarop het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden zal beslis sen of president Nixon al of nieBtereclit moet -staan voor het tribunaal van de Senaat. De inzet van dat proces is de eventuele verwijdering van de president uit het Witte Huis wegens „ernstige misdrijven TB» vergrijpen". Hier staat Nixon onverstoorbaar lachend omringd door boze demonstranten vorige weel op een verkiezingsbijeenkomst in Michigan waar hij het opnam voor de republikeinse kandi daat Sparling. Deze verloor de stembusstrijd en daarmee kan voor de republikeinen in het con gres wel eens het moment aangebroken zijn om hun man Nixon te laten vallen 1e$vfcrgri,ii dB «roer- in een vr< ei|denseweg 169 ede 01800-79310 pcedure bevindt zich nog in een vroeg stadium: de com missie! van Justitie van het Huis i van Afgevaardigden voert !nog bittere veldslagen met het Witte Huis om be wijsmateriaal, waarop een of ficiële laanklacht tegen de pre sident jnoet worden gebaseerd. Het,'Witte Huis verwijt het Congres dat het zich schuldig maakt aan vertragingsacties en beweert dat de commissie over fruiimschoots voldoende materiaal beschikt om een snel einde te kunnen maker aan dë lijdensweg die de Wa- ter$atevervol.ging is geworden. Het is echter het Witte Huii dat zich de afgelopen maander heeft uitgeput in een serie uit stel-manoeuvres. Volgens som migen is dat een voor de hanc liggende zaak, want, zo zeggei zij men kan van een verdach te van misdrijf niet verwach ten dat hij de bewijzen va? zijn schuld op een zilverei schaal aandraagt. De verdedi gmg die president Nixon voot en na het ontslag van Water ptevervolger Archibald Co> heeftigevoerd is in een reek trage en vaak ondoorzichtig! GBtwrkkeünger) echter danig ondermijnd In de veMslager oin de Watergate-geluidsban den en presidentiële documen ten heeft Nixon zijn stellingen niet kunnen handhaven en het feit dat bewijsmateriaal dat uiterst belastend kon zijn voor de president op mysterieuze wijze is verdwenen of dras tisch verminkt draagt wei nig bij tot vertrouwen in zijn onschuld. Het scenario van de vervol ging van president Nixon ligt vast in handboeken waarin de procedures van het Congres tot in detail zijn beschreven. .Hind's Precedents", een soort van bijbel voor procedures in net Huis van Afgevaa. 'igden, wijdt niet minder dan 727 oladzijden aan het onderwerp impeachment", de methodiek lie gevolgd moet worden om :en president in staat van be- ichuldiging te stellen. De Se- le mogelijke vormen van sena- toriale activiteit. Een eventueel afzettingsproces tegen president Nixon bevindt zich nog in een zeer vroeg stadium. De eerste stap op de lange weg naar een proces in de Senaat is nog niet eens voltooid. De commissie van Justitie van het Huis van Af gevaardigden is bezig met het vergaren van bewijsmateriaal. Op zijn vroegst in het begin van mei kan de commissie be ginnen het bewijsmateriaal te evalueren en getuigen te ho ren. Nixons raadsman James St. Clair zal bdj dat evaluatie proces een rol mogen spelen, d.w.z. uiting geven aan zijn bezwaren tegen interpretaties van bewijsstukken en van ge tuigenverklaringen. Met deze procedure kan een week of zes gemoeid zijn. iaat, die als jury zal fungeren fleSollltie :1 r~~ n een eventueel proces tegen riixon, beschikt over 1640 bladzijden notities en memo. anda over het afzettingspro- •es tegen president Andrew föhns on in 1868. Bovendien beschikt de Senaat over een lit 733 bladzijden bestaand handboek ..Senate Procedures Precedents en Practices" waarin men de juiste formule ringen kan aantreffen voor al- De commissie van Justitie van het Huis van Afgevaardigden zal tegen half juni moeten stemmen of er gronden zijn om het gehele Huis van Afge vaardigden op te dragen te stemmen over een akte van beschuldiging tegen de presi dent. In de uit 38 leden be staande commissie hebben de democraten een meerderheid. Wanneer de commissie besluit dat er geen rechtsgronden zijn voor een aanklacht tegen de president is het hoofdstuk van de vervolging van president Nixon afgesloten. Verwacht wordt echter dat voorzitter Rodino van de commissie een resolutie bij het Huis zal in dienen waarin de president wordt beschuldigd. Het Huis van Afgevaardigden zal dan een debat gaan voeren over de artikelen van de akte van beschuldiging. Er zullen tijdens dat debat geen getui gen worden opgeroepen en de advocaten van Nixon zullen er evenmin een rol in spelen. De spreektijd zal gelijkelijk wor den verdeeld onder voorstan ders en tegenstanders van pre sident Nixon. Tijdens de Impeachment van president Andrew Johnson stelde het Huis van Afgevaar digden de president binnen een week in staat van be schuldiging. Aangenomen wordt dat het debat nu aan merkelijk meer tijd zal gaan vergen. Theoretisch is het mo gelijk dat het debat in het Huis van Afgevaardigden eind juni begint, maar de indruk bestaat dat het debat tot na het reces van de 4e juli (On afhankelijkheidsdag) wordt uitgesteld en niet voor 9 juli oegint. De republikein Rhodes, .eider van de republikeinse minderheid in het Huis var Afgevaardigden, heeft een ar chaïsch document gevonden, waaruit hij opmaakt dat alle 435 leden van het Huis van Afgevaardigden een uur kun nen spreken over de beschul digingen tegen de president Wanneer in dat geval het Huis vijf dagen per week acht uur lang zou debatteren zouden ongeveer drie maanden met dat proces gemoeid kunnen zijn. De hoop bestaat echtei dat de zaak binnen twee we ken zal kunnen worden afge handeld. Wanneer een meerderheid van het Huis van Afgevaardigden de akte vam beschuldiging te gen Nixom onderschrijft moet hij in de Senaat terechtstaan. Bekwame neuzentellers in het Huis van Afgevaardigden be weren dat die meerderheid er is en dat Nixon een berechting door de Senaat niet kan ontlo pen. Dat proces zal waar schijnlijk niet voor het eind van augustus kunnen begin nen, vooral omdat Nixons ver dedigers voldoende tijd moe ten hebben om hun verdedi ging te ontwikkelen. Het pro ces in de Senaat kan twee maanden duren en volgens sommige waarnemers zal hel pas aan de vooravond van de verkiezingen in november kunnen wordem beëindigd. Voor een veroordeling van de presi dent is een meerderheid van tweederde van de stemmen in de Senaat nodig en senator Russell Long van Louisiana - die zich daarbij in goed gezel schap bevindt- meent dat de iresident op dit moment kan ekenen op de steun van 39 of 10 senatoren. Hij zal dus ver- noedelijk worden vrijgespro ken. Maar wanneer een aanzienlij ke meerderheid van het Huis van Afgevaardigden hem in staat van beschuldiging stelt en bijvoorbeeld 60 leden van de Senaat zich uitspreken voor zijn verwijdering uit het Witte Huis is Nixons gezag totaal ondermijnd en is dan volgens veel Congresleden het moment aangebroken voor Nixon om af te treden. En wanneer het ge tij in de Senaat zou keren en de kans op een veroordeling groot wordt, zou de president er eveneens beter aan doen vrijwillig zijn biezen te pak ken. Een afzettingsproces tegen president Nixon zal voor tien tallen miljoenen Amerikanen een traumatische ervaring zijn, vooral omdat de Ameri kaanse president in de ogen van het volk een soort halfgoc is. Door velen wordt een po ging tot verwijdering van de president even rampzalig aan gevoeld als door katholieken wanneer dezen geconfronteerd zouden worden met een straf proces tegen de Paus wegens verduistering van Vaticaanse fondsen. Om die reden zal er binnen afzienbare tijd hevig worden gedebatteerd over de vraag of de berechting van president Nixon via de televisie kan worden uitgezonden of niet. De kans echter dat president Nixon persoonlijk in de ver- dachtenbank in de Senaat zal gaan zitten is klein. Als Nixon schuldig wordt be vonden luidt het vonnis aldus: „Wij bevelen dat gedaagde Ri chard M. Nixon uit zijn ambt wordt verwijderd en voor al tijd Zal zijn gediskwalificeerd voor het uitoefenen van amb ten van eer, vertrouwen en gewin onder de Verenigde Staten". Zo ver zal het waar schijnlijk niet komen, tenzij het proces tot na de verkiezin gen op 5 november wordt uit gesteld en de republikeinen in de Senaat een flink aantal ze tels zouden verliezen of er, vooruitlopend op het proces bewijzen kunnen worden ge zonden voor presidentiële mis- trijven waarbij de huidige be schuldigingen verbleken. In tussen zal Amerika zich, on- lanks de bezwaren van presi- lent Nixon en zijn getrouwen nog een half jaar wentelen in Watergate. BERT VAN VELZEN 5? OM echt een kind van iemand te zijn, moet je die persoon echt als vader of moeder beschouwen. Dat houdt zo enorm veel in, dat we het pas op latere leeftijd een beetje beginnen te over zien, bij voorkeur als we zelf vader of moeder geworden zijn. Om kind te zijn, moet je ouder zijn. Kinderen zijn wel kinderen, maar nauwelijks kinderen van iemand. Zij wor den dat pas, als zij oud genoeg zijn, om vader of moeder van iemand te zijn, dus eigenlijk veel te laat. En waarschijnlijk worden hun ouders op dat mo ment pas echt de ouders van hen en krijgen zij hen als hun kinderen. Elementaire zaken grijpen zo diep in, dat wij hun werking pas gaan beseffen wanneer die al voor een groot deel tot het verleden behoort en gereconstrueerd moet wor den. Het bezittelijk voornaam woord in „mijn kindloopt, zolang dat kind nog klein en echt een kind is, nogal sterk op de feiten vooruit. Zelfs als engere zin betrekking heeft, maar op een relatie in het algemeen, dan nog is die typi sche relatie tussen ouders en kinderen pas wat ze kan zijn wanneer ze wederkerig ge worden is. En juist van we derkerigheid is aanvankelijk helem,aal geen sprake. Misschien maakt dit voor een deel wel de charme uit van een beginnend ouder schap. Het is een prettig ge voel te weten, dat iemand he lemaal afhankelijk is van jo?x en dat in de relatie nauwelijks sprake is van icederkerigheid. Babies zijn lief, omdat zei klein, weerloos en onzelfstan- dig zijn; ze zijn nog kind van iedereen. De relatie wordt niet gestoord door de moeilijke eis van wederkerigheid en kan niet ongezegd worden. Over de bedoelingen van een baby beslissen de volwassenen. In hun uitingen zijn babies over geleverd aan de interpretatie van de volwassenen. Hoe ver dit gaat, besefte tk pas kort geleden, toen ons dochtertje voor het eerst „pa pa" zei. Ik voelde mij enorm, aangesproken en kwam niet op het idee, dat zij daar iets of iemand anders mee zou kunnen bedoelen dan mij, of dat zij er helemaal niets mee bedoelde. Het is immers be kend, dat vaders overal in de wereld „papa" worden ge noemd. Op een gegeven punt in hun ontwikkeling gaan ba- bies ertoe over een van de opperwezens binnen hun kos mos zo te noemen. Er gaat enig oefenen en souffleren aan vooraf, maar uiteindelijk neemt de baby het initiatièf en op een ogenblik, dat het niet verwacht wordt, klinkt het lan^ verwachte woord. En toen ze het voor de eerste keer zei, leek elk misverstand uitgesloten, want ze keek mij daarbij aan, vol kinderlijke genegenheid, zal ik maar zeg gen. Er kwam pas enige twij fel bij mij op, toen ze dat zelfde woord ook uitsprak in situaties die ik niet zo vlot in mijn richting kon interprete ren. De zaak werd pas duide lijk, toen ik, als zoveelste va der in de geschiedenis, besefte dat ik het geval volkomen had omgekeerd. Want het is niet zo, dat kinderen hun vader „papa" noemen, dat ze overal ter we reld toevallig tot de conclusie komen, dat deze eenvoudige aanspreking het beste voldoet of zoiets. Maar zij maken een reeks van geluidjes, waaron der wij „papa", „mama" en „dada" vrij gemakkelijk kun nen onderscheiden. Wij, die machtig zijn, eigen ons die eerste geluiden toe en geven er een betekenis aan. „Papa" valt toe aan de vader, „m,ama" aan de moeder en „dada" wordt als een groet geïnter preteerd. Die interpretatie wordt vervolgens aan de kin deren opgelegd en zij passen zich daarbij aan. Daardoor worden de geluiden tot woor den met een vaste betekenis en kunnen wij bij het horen van het geluidje de illusie koesteren aangesproken te worden met het woord. En daarom, dacht ik. dat mijn dochter mij bedoelde, toen ze „papa" zei. Binnenkort zal dat. ook ongetwijfeld het geval zijn, maar dan heeft ze. op aezag van anderen, en rijke lijk beloond met bijval, haar kreetjes aangepast aan de te verwachten interpretatie. Dan nog wordt ze niet mijn kind, maar een kind van het sys- ■eem: haar moedertaal is nief de taal van haar moeder, maat de taal die haar moeder is.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1974 | | pagina 19