Merkwaardigste bejaardencentrum van
Nederland heeft nog kamers vrij
Napels bang voc
komende zomer
S Chris Roberts
JERKPLAATS
mm VAN S
Zonen Jnlins en Ethel Rosenberg uit anonimite
Kampei
ippeltje
Telefoon-vallen
voor terroristen
OUDE ZEEROBBEN
NA CHOLERA-EPIDEMIE 73
binnenland
buitenland
lmmmmmhhM
„Ai-Jai-Sir"
„Hutten'
Hobby's
Tweede
Hong Kong
„Liever sterven"
Schoonmaakacties
Noodzaak
Proces
Op t.v.
Academici
Dossiers
Watergate
Brieven
Een oorlam en een praatje. Zeerobben onder elkaar.
(Van een onzer verslaggevers)
EGMOND AAN ZEE Nederlands merkwaardigste be
jaardentehuis heeft nog een paar kamers vrij. Voor wie
Directeur F. Ziek van de Prins Hendrik-stichting in Eg-
mond aan Zee: „Volgens mij zitten in heel wat bejaarden
centra ouwe zeerobben hun medebewoners te vervelen
met verhalen over hoe het was toen hun' schip in een
vliegende storm terecht kwam, een storm waarbij de boots
man nog uit de mast gevallen is. Ze moeten die verhalen
vertellen aan breiende dames, die na het zoveelste verhaal
over Singapore of Hong Kong meer dan genoeg hebben
van al dat zecmanslatijn. Zo'n man houdt dan verder maar
z'n mond, voelt zich helemaal niet op zijn gemak tussen al
die landrotten en verzuurd. Onwetend van het feit, dat
hier in Egmond aan Zee al bijna 100 jaar een bejaarden
tehuis bestaat, dat volledig bevolkt wordt door oude zee
lieden, die niets liever doen dan met elkaar herinneringen
ophalen".
De Prins Hendrik-stichting in
Egmond aan Zee: honderd jaar
ge: eden, toen armoe in het
vissersdorpje troef was, nam
A. Wijker, diaken van de her
vormde kerk ter plaatse, het
initiatief voor de stichting van
een bejaardenhuis voor „be
hoeftige zeelieden". ïn later
jaren schrapte de, naar Prins
Hendrik de Zeevaarder ge
noemde, stichting het woordje
„behoeftige" uit de statuten en
gaf tevens de instelling een
nationaal karakter. Omdat vo
rige besturen het niet nodig
achtten, dat aan de stichting
landelijke bekendheid werd
gegeven, is tot op de dag van
vandaag het gros van de ex-
zeevarenden niet op de hoogte
van het bestaan van het te
huis, dat door direkteur Ziek
ietwat pathetisch „een laatste
ankerplaats, een laatste ha
ven" genoemd wordt. Over
dreven? We zullen zien.
Wie het, van buiten als een
paleis ogende, gebouw be
treedt loopt alle kans door de
bejaarde portier begroet te
worden met een saluut en een
routineus uitgesproken „ai-jai
sir". De hut van de direkteur?
De gang door en dan de twee
de deur rechts. Intussen ben
je dan al een antiek seheeps-
kompas gepasseerd en heb je
je haar kunnen kammen in de
spiegeling van twee roodkope
ren zuilen, die deze morgen
hun wekelijkse beurt hebben
gehad van de twee „koperzui
gers" van het tehuis. Ook is
het je dan al opgevallen, dat
in de gangen om de zoveel
meter zwarte wasbakjes (denk
je) zijn aangebracht, die na
uitleg van direkteur Ziek heu
se kwispedoortjes blijken te
zijn, waarin de ouwe zeebon
ken hun uitgekauwde pruim
tabak kunnen laten verdwij
nen.
Maar er is meer, veel meer,
dat aan het vroegere arbeds-
terrein van de bewoners her
innert. De argeloze bezoeker
waant zich na een rondgang
dan ook meer aan boord van
een vastgelopen schuit, dan in
een gebouw van steen. Zullen
we even?
Laten we onze schreden aller
eerst richten naar de scheeps-
bar van het tehuis, alwaar van
's morgens vroeg tot 's avonds
laat een gezonde dranklucht
hangt. Voor drie kwartjes kan
daar de dorst gelest worden
met een oorlam of andere spi-
ritualia.
Direkteur Ziek is er echter als
de kippen bij om te voorko
men dat de indruk ontstaat als
zou iedere bewoner hier dag-
in dag-uit z'n AOW verbras
sen om pas 's avonds laat met
wankele tred zijn kooi op te
zoeken.
Ex-koopvaardijman Ziek:
„Zeelieden gaan toch al door
voor de grootste drankorgels,
maar laat IK U dan vertellen,
dat de meeste zeemannen
meer maat weten te houden
dan landrotten. Ze zitten hier
gewoon gezellig bij elkaar,
drinken wat en praten, maar
echt droniken worden is er zel
den bij. Van het tehuis uit
stellen we geen limiet, omdat
de bewoners onder elkaar uit
maken wie genoeg gehad
heeft. Zodra een van hen wat
al te gulzig drinkt, wordt hij
door zijn maten op de vingers
getikt en indien nodig zelfs
naar z n hut gebracht".
De hut. De kamers in het
tehuis héten niet alleen zo,
maar zien er ook zo uit: klein
(3'/2 bij 3 en met in iedere
deur een heuse patrijspoort...
Ook andere ruimten in het
huis hebben scheepsnamen. Zo
zijn de recreatie vertrekken
omgedoopt in de „ruimten aan
dek: kunnen hobbies beoe
fend worden in de kelder of
wel „het ruim" en worden de
maaltijden klaar gemaakt in
„de kombuis".
Wat die maaltijden betreft: de
„bemanning" van de Prins
Hendrik-stichting krijgt over
het algemeen maaltijden ge
serveerd, zoals die in elik Ne
derlands huisgezin ter tafel
komen, maar veruit favoriet
zijn toch wel de dagen waarop
het menu vermeldt „bramstag
lopers" alias „raasdonders" of
wel capucijners.
„Etenstijd wordt aangekon
digd door het luide geklepel
van de scheepsbel in de hal,
waar de tijd bovendien wordt
aangegeven door het „glazen
slaan", een ook in scheep
vaartkringen in onbruik ge
raakte manier van tijdaandui
ding, waarbij een zandloper
precies een half uur nodig
heeft om het zand van de ene
bol in de andere te laten lo
pen. Zo weet de portier dat
zijn „wacht" voorbij is na het
slaan van acht glazen.
De vrije tijd wordt door de
170 bewoners (waaronder ook
enkele schippersparen en we
duwen van zeelieden) op vele
manieren doorgebracht. Het
bouwen van scheepsmodellen
is er een van. De beoefenaren
van deze hobby worden daar
bij meer dan kritisch op de
vingers gekeken door hun ex-
collega's, die elk foutje gena
deloos afstraffen.
Wie schepen op linnen wil
schilderen hoeft -in al z'n
amateuristische onschuld- niet
te rekenen op enig mededogen
ten aanzien van het perspek-
tief in de sohilderingen.
Zo heeft de schepper van een
olieverfje, waarop de boeg van
een bepaald schip niet de juis
te kromming vertoonde, moe
ten ervaren hoe de nagels van
beter wetenden zijn werkstuk
hebben bekrast, daarmee de
juiste boeglijn aangevend...
De grootste kritiek hebben de
bewoners echter steeds weer
wanneer de VARA een afleve
ring van de Onedin-lijn op het
scherm brengt. Oei-joei-joei
wat zitten daar een fouten in!
Zo herinnert menige bewoner
zich nog schaterend hoe in een
van die malle filmpjes kapi
tein Onedin rustig in zijn hut
zat te genieten van een goed
glas wijn, dat geen enkele
rimpeling vertoonde, hoewel
volgens het scenario de schuit
op dat moment toch geteisterd
werd door windkracht acht..._
WIM WENNEKES
(Van onze correspondent)
ROME Napels is bang voor de zomer. Bang voor de
terugkeer van de cholera en bang voor het daarom weg
blijven van de toeristen. De doden van de cholera-epide-
mie vorig jaar zijn nog niet vergeten; de stad is de econo
mische terugslag van die maandenlange epidemie nog
steeds niet te boven en er staat een nieuwe zomer voor de
deur.
De meningen van de deskun
digen zijn verdeeld. De direc
teur van het ziekenhuis Cotug-
no waar vorig jaar de honder
den met cholera-besmette pa
tiënten werden verpleegd, pro
fessor De Lorenzo, waar
schuwt onophoudelijk tegen
een herhaling van de geschie
denis. Hij eist maatregelen, of
tenminste plannen.
„Natuurlijk bestaat de kans
dat de cholera diilt jaar weer in
Napels opduikt. En dan vrees
ik opnieuw voor slachtoffers.
Waarom? Omdat er in de af
gelopen maanden nauwelijks
iets gebeurd is: de straten zijn
weer even smerig als inder
tijd; de riolering niets verbe
terd. de stedelijke reinigings
dienst niet uitgebreid en de
controle op inkomende reizi
gers ontbreekt, zodat het virus
gemakkelijk vanuit andere
landen kaïn worden binnenge
bracht". En dat laatste is de
tragedie van Napels: in geen
enkele andere stad in Italië kan
de cholera zi'dh zozeer in haar
dodelijke spel uitleven ais in
Napels, boordevol misstanden.
Naipels. Een der meestbezom-
gen steden van de wereld,
maar de diepblauwe golf is
een reusachtig riool met een
levensgevaarlijke verontreini-
gimigsgraad. Er heerst nog al
tijd een zwemverbod. De eer
tijds groene, tot in zee afd'a-
dende heuvels zien wit en
grauw van de huizenblokken.
Alleen de (soms open) nood-
riolerinigen lopen nog tot In
zee....
Napels is een tweede Honig
Kong geworden; een miljoe
nenstad met dorpse voorzie
ningen.
De helft vam het aantal dode
lijke tyfusgeva'llen van heel
Italië wordt in Napels geregi
streerd; bijna 40% van het
totaal aantal kmderverlaim-
mingsverschijnselen komt voor
in Napels.
In de hevigste oorlogsjaren
stierven in Vietnam per jaar
40 van elke 1000 kinderen. In
Napels is dat aamital - zónder
oorlogsgeweld - 64 kinderen
op elke 1000!
De werkloosheid en die kin
dersterfte, de sluiting van res
taurants en cafés en het
zwemverbod in de veelbezon-
gan baiaii houden nauw ver
band met elkaar. Het zijn de
gevolgen vam een nét ontoerei
kend bestuur, waarbij staat,
provincie en stad evenveel
schuld treft.
In een waanzinnige bouw-spe-
cuilatie is de afgelopen jaren
in Napels gespot met elke
grondregel vam stadsplanning
De rioleringen van vóór 1900
liggen er nog steeds, functio
neren ook nog, maar de stad is
in de afgelopen vijftig jaar
„ietsje" gegroeid. En met die
groei zijn ook andere zaken
ongecontroleerd toegenomen:
het huizenbestand, de bevol
king, de verontreiniging en
het rattenleger dat in de ho-
lemnijke Napolitaanse onder
grond leeft. „Vader zijn" is in
Napels bijna een beroep, Zo
schreef een Duits blad begin
dit jaar. Het negatieve en ver-
drietig-makende artikel over
Napels droeg als titel: „Liever
sterven dan Napels zien".
De N apolitaan staat bekend
om zijn „versier- en ruse'"
talenten. Iedereen improvi
seert er, heeft er z'n handeltje,
leidt z'n strikt eigen leventje.
Maar „in het groot ritselen" -
om een ongebruikelijke term
voor „besturen" te gebruiken,
daar houden de Napol'tanen
zich verre vajr
Niets wordt echt goed gere
geld en daarom maalkt profes
sor De Lorenzo zich boos. Om
dat hij als deskundige maar al
te goed beseft wat de stad te
wachten staat als de mini-len
te binnenkort plaats maakt
voor de lange, lamge, hete zo
mer.
„In mei zou de hele bevolking
opnieuw ingeënt moeten wor
den tegen cholera. Dat is de
mooiste tijd om de heetste
maandiem door te kunnen ko
men en het is niet te laiat, als
we tenminste vóór die tijd
geein cholera-besmettinjgshaar-
den ontdekken
Maar het blijft te veel bij
praten. Sinds die eerste doden
in de nazomer van het vorig
jaar begraven werden kwamen
stapels plannen op tafel om de
Golf van Napels te zuiveren.
Maar veel plannen maken is
nog altijd eenvoudige;
deel van die planner
re.
De baai is Europa's ik
vuildie stukje open
geworden waai- al
een zwemverbod ge,
impuls werden eind v
de in de baai gekwet.-
seis om zeep geholp.
waren volgens de ee
lyses de boosaardig
verspreiders. Na dien
de vraagtekens.mei:
misschien iets tè sni
seloultuur vernietigd'
ben. De ziekte zou
andere wijze verspr(,
nen zijn. Veel zuiverst
water er sindsdien
niet op geworden. J
langs bezocht de Itai.g
nister van financiën di
er met de betrokker,
ten overleg te
te nemen maatregelen'
Er heerst een licht op
dat het zwemverbcd
kort opgeheven zou
worden. Maar enige
docht lijkt gerecht)
Waarom zou de baa
kele weken ineens „aj
zijn? Misschien or?,
dian niet lamiger alle
zee afvoert, maar op q
re manier?
Het is voor Napels eer,
te noodzaak dat er j
men mag worden. ïj
moeten al d'ie toerist I
mers nog langer in S
omgeving doen ails
dat verlokkende wat?
Vandaar dat toerrr
gezondheidsorgan sa::
gevonden hebben in
menliijke streven de
weren en de toeristen
krijigen.
De Napolitaanse ti
dustrie heeft vorig
miljoenenstrop
de cholera. Voor een
daarvan heeft men a
een heilige schrik
FRANS
In Diessen. even ten oosten
I van Hilvarenbeek, ligt in het
hart van nog ongerept Bra-
^Kse Kern penland de cam-
p|n_ Kempenbos. De cam-
mng grenst aan het natuur-
rev servant Dc Utrecht (3500
^■en op luttele kilometers
men ontspanningsoor-
als de Beekse Bergen
^fcripark). Eurostrand, Zil-
^Keer (België), domein
(België) en de ste-
derfEindhoven en Tilburg,
^^■genaar J-L. Meertens
ffi zijn camping zojuist
Jent met twintigduizend
Eken en boompjes, waar-
,r hij voor dat gedeelte
la, de bungelowtenten ko-
gesepareerde
pk Etsen met een grotere pri-
heeft verkregen. t"-
vlcy
Hn midden in het bosge-
deejte stenen bungalows, ge.
schikt voor zes personen, er
«Ken i
(Van een medewerker)
BONN „Binnen tien mi
nuten explodeert in het stad
huis een bom' bij zulke
dreigingen door erroristen
kon de politie tot nu toe op
zijn hoogst het gebouw laten
ontruimen de hoop de daders
te pakken, bleef echter gering.
Zij maken namelijk gewoon
lijk bij hun plannen gebruik
van een technische apparatuur,
die een verregaande anonimi
teit garandeert de telefoon.
Nu zal het wederom de tech
niek zijn, die aan het spook
van de telefoom-eriminaïiteit
een einde maakt: In het voor
West-Duitsland unieke „Labo
ratorium voor geluidsanalyse
en signaalsprekertechniek"
van het Westduitse Natuur
kundig-Technisch Instituut te
Brunswijk wordt spraak zicht
baar -gemaakt.
De methode oorspronke
lijk als hulpmiddel voor dove
mensen ontwikkeld is geba
seerd op de principes van de
geluidsspectografie, waarbij de
spraakklanken op him fre-
geanalyseerd. Terwijl
laboratorium de op i
opgenomen stem van
die opbelde klinkt,
een speciaal stuk
verbranding tevoorec
roepen curven zichtbaar.
de hand van deze
kunnen het bewuste
vergelijkingsgesprek
over elkaar gezet
waarbij ligging en op
heid in het verloop
van de „formanten",
frequentieaandelen,
desbetreffende klank
riseren, van de aller;
betekenis zijn. Ook
draaien van de stem
want bij ieder mens
eigenaardigheden v»
stem zo extreem, dal
„onzichtbaar" gemaakt
worden.
Toch kan men
de onderzoekers toe
identiteit van twee
van een enkele spi
niet zo voor de vott»
procent vaststellen
voorbeeld bij twee
|U|Éf
De
VaA een onzer verslaggevers)
DRIEBERGEN Met een
werfolaats Tanzania" start
ïorgen (zaterdag) de ac-
^^Banzania als toetssteen",
^^Beorganiseerd wordt door
^Bert Vermeer stichting en
^Banza nia-comité Neder-
I „werkplaats Tanzania",
hdseerd door de stich-
ontwi kkelingssamenwer-
(Christelijk jeugd- en jon-
erk wil de deelnemen-
quentiesamenstelling worden drukken het geval is.
sa i
r e o v
joi geren een inzicht geven
de ,n een
land dat probeert
kracht een socialisti-
•tJ^Bamenleving op te bou-
(Van onze correspondent)
WASHINGTON „Op de
avond van de executie pro
beerde de hartelijke vrouw,
die zich over de kinderen had
ontfermd, Michael tegen de
schok te beschermen. Er was
een honkbalwedstrijd op de
televisie tussen de New York
Yankees en de Detroit Tigers.
Ze probeerde met die wed
strijd zijn aandacht af te lei
den. Maar zij had de enorme
belangstelling onderschat die
voor de zaak bestond. Plotse
ling hoorde zij een afschuwe
lijke kreet, als in een nacht
merrie. Over het scherm flit
ste een bulletin: President
Eisenhower heeft de verzoe
ken om gratie voor Ethel en
Julius Rosenberg afgewezen.
Zij zullen vanavond moeten
sterven
Het was 19 juni 1953 toen
Michael Rosenberg, tien jaar
oud, vernam dat zijn ouders
de dood in de elektrische stoel
niet koinden ontlopen. Een ma
gere elektricien verdiende in
de Sirag Sing gevangenis 300
dollar aan de dood van de
ouders van Michael en Robby
Rosenberg. Julius en Ethel
zijn de geschiedenis ingegaan
als die tragische helden ln een
£m.streden atoomspionagezaak,
die die laatste tijd weer grote
aandacht van het publiek gevangenis hebben geschre-
heeft getrokken in Amerika. ven.
De ontdekking door Michael
Rosenberg, via de televisie
dait zijn ouders gedoemd wa- tiODlDlOt
ren te sterven, wordt door de J
roemruchte advocaat Louis Ni-
zer beschreven in zijn boek
„The Implosion Conspiracy",
dat ongeveer een jaar geleden
bij Doubleday verscheen. Dat
boek probeerde alles omtrent
het drama Rosenberg te ver
tellen inclusief het feit dat
Michael en Robby Kbsenberg,
onder een andere naam, ge
slaagde leden van de maat
schappij waren geworden. Ni-
zer wildie hun huidiige identi
teit niet onthullen,.
Het boek van Louis Nizer
heeft de kinderen van Julias
en Ethel Rosenberg echter
doen besluiten in de openbaar
heid te treden. Ruim twintig
jaar hebben Michael en Robby
onder de naam Meeropol ge
leefd, die zij te danken neb
ben aan de onderwijzer Abel
Meeropol, die de beide jon
gens een voortreffelijke op
voeding gaf. De broers gaven
hun nieuwe identiteit prijs in
een proces dat zij hebben aan
gespannen tegen Louis Nizer
e de uitgevers Doubleday en
Fawcett Publications, op grona
van het feit dat Nizer ongeau-
torizeerd de brieven zou heb
ben gebruikt die Julius en
Ethel Rosenberg vanuit hun
dodencellen in de Sing Sing
Michael en Robby zoeken bo
vendien naar eerherstel voor
hun ouders, die volgens velen
het slachtoffer werden van
een regeringseomplot om anti
communistische hysterie te
voeden tijdens de kilste dagen
van de koude oorlog. Louis
Nizer behoort tot een aanzien
lijke groep mensen die rnenen
diat de Rosenbergs, hoewei
schuldig aan een spionagesa-
menzwering, veel te zwaar
zijn gestraft; en het slachtoffer
zijn geworden van de McCar-
thy-sfeer, die destijds in Ame
rika heerste.
Amerikaanse televisiekijkers
zagen Michael en Robby voor
het eerst sedert bij ma 21 jaar
in een televisieprogramma
„The Unquiet Death of Julius
and Ethel Rosenberg", waarin
tal van vragen worden opge
roepen rond de schuld van de
atoomspionnen. Dat program
ma werd deze maiand door de
niet commerciële tv-stations
uitgezonden en het maakte al
thans één ding duidelijk: de
executie vam Ethel en Juliu
Rosenberg, diie destijds over
de gehele wereld protestde
monstraties veroorzaakte,
heeft Michael en Robby op het
eerste gezicht geen psychologi
sche wonden toegebracht die
niet konden herstellen.
Het is opvallend hoezeer Mi
chael op Julius en Robby op
Ethel Rosenberg lijkt. Michael
verkreeg kort geleden zijn
doctorstitel in de economie en
hij doceert aan het Western
New England College te
Springfield in de staat Massa
chusetts. Hij en zijn vrouw
Anne hebben twee kinderen:
Veronica Ethel (5) en George
Julian (4). Michael rijdt in
een oude witte Volvo voorzien
van de bumpertekst: „Verwijt
mij niets, ik stemde voor
George McGovern". Robert do
ceert anthropologic aan het
Western New England College
Hij en zijn vrouw Ellen heb
ben een dochter van zeventien
maaiden, Jennifer Etheil ge
naamd.
Michael en Robert Meeropol
hebben vrijwel alles gelezen
dat over hun ouders is ge
schreven. Ze zijn buitenge
woon geïnteresseerd in pogin
gen van een historicus aan het
Smith College, om de hand te
leggen op FBI-dossiers die in
het proees-Rosenberg een rol
hebben gespeeld. De minister
van justitie gaf in juni vorig
jaar opdracht dlie dossiers
prijs te geven, maar de FBI
heeft daar nog geen gehoor
aan gegeven, hetgeen de over
tuiging van Michael en Robert
versterkt dat Hun ouders het
slaohtoffer zijn geweest van
een complot.
In 1951 werden Ethel en Juu-
us Rosenberg afgeschilderd als
aartscommunisitische verra
ders, diie het geheim van de
atoombom in handen van de
Sovjet Unie hadden gespeeld.
Zij zouden volgens argumenta
ties diie heden ten dage geen
stand meer kunnen houden
door hun spionage direct ver
antwoordelijk zijn voor het
uitbreken van de oorlog in
Korea. Volgens Michael (31)
en Robert (26) illustreert Wa
tergate maar al te duidelijk
hoe valse overwegingen van
„binnenlandse veiligheid1" tot
corruptie kunnen leiden.
Om de belangstelling voor de
traigediie van hun ouders ver
der te vergroten onderhande
len Michael en Robert met eer
uitgeversmaatschappij over di
jublikatie van 250 briever
van Julius en Ethel Rosen
mg, die tot dusver nog nie'
VV J-o -oz^SlliliiillL - -1 - Ci.
,-erden uitgegeven. Julius en
Ethel hielden tot hun dood in
de elektrische stoel hun on
schuld vol. Michael en Robert
gaan proberen hun onschuld te
bewijzen.
WIM WENNEKES
gebaseerd op de eigen
^^^Jse cultuur. Onder de
I ^^Bas bevinden zich pre-
mier Den Uyl en de minister
voor óntwikkeli-ngssamenwer-
kmgjprs. J.P. Pronk.
De uctie "Tanzania als toets
steen is een initiatief van de
Evert .Vermeer stichting, een
.^|orKan:satie van de P v d A
B>ternationale solidariteit,
rgaande jaren stonden
rika en Chili in het
5?
0 Foto (Uit „The Implosion ConspiracyMichael (10) en Robby Rosenberg (6) hebbe
advocaat Emmanuel Bloch hun ter dood veroordeelde ouders bezocht in de Sing Sing Se:'.
Na de executie van Julius en Ethel Rosenberg werd&n de broertjes geadapteerd door lis*'
pol, die hun een uitnemende opvoeding gaf.
Het 1KOR zendt vanavond
van 22.50 tot 23.30 uur via
Nederland I, onder de titel
.Atlanta, zes jaar later", een
over het leven en
sterven van Martin Luther
Kinp. Op 4 apri' j.l. was het al
weerlzes jaar geleden dat
Martin Luther King werd ver
moord, de man die als Baptis
ten -predikant de grote bewe-
gi'tg poor de burgerrechten
leidde in zijn geweldloze
strijd Bm voor de negers de
zelfde rechten te verkrijgen
als de blanken hebben. Heeft
N'ngs offer lets' teweeg ge-
■anta an Duitse filmploeg.
