west 13e- <Sa r- hnd dag blad voor Zuid- Kinderen van het geweld Groei en onkruid in de welvaartsstaat r Machtsstrijd Nixon In de frontlinie Opvolging discjockey Lin en Confucius Nieuwe messias Niet voorbij Honderd bloemen Rode Gardisten buitenland binnenland Uw advertentie campagne in deze krant gevraagd in bar Con-ma-net I GOES 01100 - 6783 of 4666 Ook weekends eventueel. Te koop: ACHTKIPPEN R. GIJSEL, derdag 11 april 1974 Wim Hom man heeft aan zijn reeds omvangrijke oeuvre een reportageroman toegevoegd Na de Rebel (over Camillo Torres) De Rode bisschop (o- ver Dom Helder Camera) In de greep van de Tu- pamaros (over de stads- guerrilla in Zuid-Amerika), Nu kinderen van het ge weld, over het drama-Ulster. Vooraf dit: Ik ben nooit een jeweldige fan van de reporta geroman geweest. De twee componenten van het procédé ijn Feitelijkheid (actualiteit) en een (spannend) boeiend verhaal. Het is niet onmoge lijk rond die twee polen een ivenwichtige roman te schrij ven, maar niet zelden wordt ie feitelijkheid opgeofferd aan de story (de vele romans over le tweede wereldoorlog en de Vietnam-oorlog zijn er evenzo- vele droevige voorbeelden van). Een ander bezwaar te gen het procédé geldt de bijna onvermijdelijke ongenuan ceerdheid waarmee erg com plexe problemen worden be licht. Wim Hornman echter weet altijd heel veel van zijn on derwerp en hij is zonder twij fel een diepgravend journalist. Zijn jongste roman imponeert ook weer door het omvangrij ke feitenmateriaal (alles klopt, voorzover ik heb kunnen na gaan), maar stelt teleur door een zwakke analise. Hornman laat in zijn laatste boek de ontwikkelingen van de strijd in Ulster zien door een gezin te tekenen in een katholieke wijk in Londonder ry: de moeder, een vrome sloof, alleen bezorgd om haar kinderen; de vader, een eeu wige werkloze, die zijn frus traties wegspoelt met drank, maar een doel vindt in de strijd; opa een oude revolutio nair van de Paasopstand; de kinderen, waaronder een les bische dochter en een dochter, die zich de haren rood vrijt (evenwicht moet er zijn, niet waar een onveoc IRA-zoon en een *1 dienst neemt in het leger. Alle ingrediënt^ jj emotionele conflicten r spannend verhaal zijn n mee en Wim Honnman éj ren en penvaardig gen» er dat ook van te compositie van het niet erg sterk en het sl<J primitief genoemd minpunten die wellicht schrijven zijn aan de waarmee het boek gest is. Desondanks kan middels een dramatis klemmend verhaal he> men van een grote h heid feitenmateriaal en rische achtergronden trekking tot de strijd ster. En dat is een aantip lijk pluspunt. (Kinderen van het gW'" man over het Noord-Iep ma door Wim Hornman ve: J.H. Gottmer Prijs: f19,50). DE ONMOGELIJKE DROOM VAN MAO TSE-TOENG Nooit in de geschiedenis hebben zoveel consumenten over zo veel goederen beschikt als de inwoners van de welvaarts staten. Een steeds groter aantal instellingen verzorgt de als maar uitbreidende behoeften. Deze groei is evenwel niet beperkt gebleven tot het materiële vlak. Ook op maatschappelijk en cultureel gebied doen zich ingrijpende veranderingen voor. zijn invloed minimaal was, werd een gewelddadige bewe ging op gang gebracht. Deze bereikte chaotische proporties en niemand weet hoeveel mensen in deze gigantische stuiptrekking omkwamen. En kele schattingen belopen meer dan 1 miljoen. De beroering bezonk na zuiveringen op gro te schaal en een krachtige mi litaire „machtsovername". In april 1969 hield de partij haai' negende nationale congres en wees minister van defensie Lin Piao aan als de uiteinde lijke „opvolger" van Mao. In bepaalde kingen is die datum geboekstaafd als het einde van de culturele revolutie. In feite is er nooit een einde aan ge komen en heeft Mao nooit het plan daartoe gehad. „De huidi ge cuLturele revolutie is pas de eerste en in de toekomst zullen er nog meer moeten komen. De vraag wie in de revolutie zal overwinnen zal pas worden beantwoord na een zeer lange historische perio de", zed Mao in 1967. Aan de oppervlakte leek de situatie daarna rustig. Meer nadruk werd gelegd op pro- duktie. Het proces van het herbouwen van de bureaucra tie en het heropenen van soci ale instellingen, zoals scholen, begon. Er ontwikkelde zich een gematigder buitenlands beleid, dat uiteindelijk zijn climax vond in een toenade ring tot de eVrenigde Staten. Maar onder de oppervlakte ontwikkelden zich diepgaande meningsverschillen over aller lei beleidslijnen. Het kader werd gevormd voor een nieu we machtsstrijd die resulteer de in de dood (1971) van Ma o's „opvolger" en „naaste wa penbroeder" Lin Piao, en de zuivering van onder anderen zijn vroegere persoonlijke ad viseur Tjen Po-ta. Pekings le zing van de val en dood van Lin is bekend. Lin en enkele van zijn hooggeplaatste collega's zouden een samenzwering hebben beraamd tegen de staat, genaamd de „Schets van project 571" (571 staat voor een maand en een jaar, mei 1971). De samenzwering kreeg concrete vorm in september 1971 en mistakte. Lin stierf bij een vliegtuigongeluk in Buiten Mongolië toen hij poogde naar de Sovjet-Unie te vluchten. Daarna kwam er «wel tn het buitenlands als in het bin nenlands beleid een nog gema tigder, pragmatischer koers. President Nixon braoht een bezoek aan China en had in februari 1972 een ontmoeting met Mao. Een jaar later kwa men China en Amerika over- De huidige samenleving heeft de verandering tot een haast magisch begrip verhe ven. Elke dag bereiken ons nieurwe triomfbulletins over wetenschap en techniek die ons leven grondig zullen wij zigen. Deze omwenteling be roert evenzeer de voorheen traditionele milieus zoals de landbouw en de dorpsgemeen schappen. Tot in de meest af gelegen dorpen zie je een los making van structuren waarin dfi mens zich sinds de middel eeuwen heeft bewogen. Leven we om dat grote woord maar te gebruiken op een kentering der tijden? Zitten we midden in een groeicrisis of aan de girenzen van de groei? De Leuvense professor Louis Baeck, diie eerder naam maak te met zijn doorzichtige boen „Ons dorp is onze wereld", heeft in een niet te moeilijk hm»1r de diepere samenhang van het economische, sociale en politieke gebeuren in onze samenleving beschreven. Hij stuit op veel onkruid in de welvaartsstaat en wijst op de vele negatieve kanten van de verworvenheden van onze sa menlevingsvorm, maar Baeck weet ook de radioale tenden- zen in wat hij de protestcul tuur noemt te relativeren en in een historisch kader te plaatsen. Hij heeft niet alleen kritiek, maan- draagt ook haal bare alternatieven aan om een menselijker maatschappij te bereiken zonder meteen te grijpen naar de in de mode- zijnde oplossing van de nul groei. Een gedegen, prettig leesbaar, duidelijk en actueel boek. A.T. Groei en onkruid in de wel vaartsstaat door Louis Baeck Uitgave: De Nederlandsdhe Boekhandel Antwerpen - Utrecht Pitje: f 15,50, (door UPI-correspondent Charles Smith) HONGKONG Mao Tse-Toeng maakt jacht op een illusie. Zijn vurig stre ven naar een grootse maatschappij, gemetseld op het gesteente van voortdu rende revolutie is de onmogelijke droom. Maar het najagen van dit ongrijp bare doel door de 80-jarige Chinese leider vindt krachtiger dan ooit gestalte in de vorm van een nieuwe massale politieke campagne die China overspoelt. Niemand zal kunnen betwisten dat Mao en zijn partij kameraden het gezicht van China hebben veranderd sinds zjj een kwart eeuw geleden de macht aan zich trokken. Weinigen ook zullen de mening tegenspreken dat het „Nieuwe China" onder het leiderschap van Mao grote successen heeft ge boekt op het eebied van de economische vooruitgang en sociale hervorming. Maar als Mao het graf ingaat zal hij nog ver ver wijderd ziin van zijn doel: het scheppen van een volledig nieu we mens, onbaatzuchtig, ideologisch zuiver en toegewijd aan het principe van voortdurende klassenstrijd als een blijvende zuive ring voor het bereiken van een nieuwe socialistische maatschap. Pij. in de openbaarheid. „Het was een congres van eenheid", zo stond in het slotcommuniqué. Als dat zo was bleef de eenheid niet lang behouden. Bijna on middellijk vertoonden zich scheuren. Tajoe had beloofd dat het vierde Nationale Volkscongres „spoedig" zou worden bijeengeroepen. Als tijd werd vastgesteld begin oktober maar op het laatste moment ging het niet door. Het ligt nog steeds niet in het verschiet Terwijl dit alles zich afspeel de was er, althans in de ogen van, Mao, sprake van ernstige afvalligheid op cultureel en economisch gebied. Wellicht aangemoedigd door de oproep „Durf tegen de stroom op te roeien" flakkerde de onderlin ge strijd op. De belangrijkste strijd werd geleverd op het gebied van het onderwijs, waar nieuwe beleidslijnen die tijdens de culturele revolutie door Mao waren uitgestippeld werden ondermijnd. Er kwa men ook toenemende aanval len op het economisch beleid, omdat vele punten die eens door Lioe Sjao-tsji werden voorgestaan en tijdens de cul turele revolutie waren veroor deeld, opnieuw van kracht werden. Mao, die uitsluitend een rol in de achterhoede had gespeeld, begaf zich naar het front. Hij liet in december 1973 in Peking een geheime bijeenkomst houden. Tijdens die bijeenkomst stelde hij een van de grootste en belangrijk ste wijzigingen vast van de laatste decennia ten aanzien van de militaire leiding. De militaire bevelhebbers van acht van China's elf districten weden overgeplaatst. Deze maatregel ontwortelde deze leiders niet alleen uit goedbe- schutte posities van het type van krijgsheren maar het be tekende voor hen tevens het verlies van topposities in par tij en regering die zij automa tisch in hun oude gebieden hadden bekleed. Het was de kernmaatregel in een lange 'i CORSTENS- VERSCHUREN pm koopt 13 april voor de laat- 1 in dit seizoen man io,donkere mopjes 6,Pjd" L'baetaards 15,valk- ■feSen f 12,50 P.st. diep ^^^isief mannen <k h 12,50 p. st- rood- fceten 27.50 p.p. )e an jonge parkieten I50 p atuk. Zebnavmkjes ■^Top diamant duifies J pp. vogels brengen Sï 9.30—10 u de ster ^jr. AXEL 10.15— inelux nieuwen- lostburg 11.30 windt Zuidzand- Bissingen 1-1.30 u -buis groenewoud 58. lSO-3.30 u opnl gr. t 8 Krabbendijke j, uur koffiehuis sta- H 24- mrbrugr Of ton ilangrijk i«< dt duet [afstand i«n uw lêk 00 uw klanten op voordaUg» r *ew< 'tuss< i' fiOa-Mk-» 0 MAO een diplomatieke verbind ings- bureaus te vestigen in Peking en Washington. Peking lapte de betrekkingen met Tokio op. Nieuwe beloften werden ge daan over het bijeenroepen van het langdurig uitgestelde 4de Nationale volkscongres (het parlement). Veel partij- kadei's die tijdens de culturele revolutie waren gezuiverd versohenen opnieuw in gezag hebbende functies. De gehele sfeer in China verademde. Ma o's vrouw Tsjiang Tsjing, gaf uiting aan de ontspannen sfeer toen zij haar opwachting maakte bij een basket-ball- wedstrijd tussen Chinese en Amerikaanse teams in Peking, gekleed ln het wit (met bij passende tas en schoenen) in plaats van haar gebruikelijke tuniek. Spoedig begon men in het gehele land kleding te dragen die men in de dagen van voor de culturele revolutie niet had gezien. De situatie leek beter dan ooit. Maar onder de oppervlakte was ze niet zoal® ze leek te zijn. JSsn stille subtiele strijd was gaande tussen verschillende groeperingen radicalen en ge matigden, regionalisten en centralisten, militairen en bur gers, bureaucraten en intellec tuelen, studenten en professo ren, jonge en oude kaders. De prijs was de opvolging van de troon, niet noodzakelijk wie Mao en premier Tsjoe En-Lal zouden vervangen als deze twee oude mannen zouden heengaan maar welke groepe ring de belangrijkste stem zou hebben bij het kiezen van de opvolgers. Dit was kennelijk een van de voornaamste ge spreksonderwerpen op een werkconferentie die in het ge heim in mei 1973 werd gehou den. Blijkbaar werd een be paalde oveeenstemiming be reikt en men besloot tot het bijeenroepen van het tiende partijcongres. Het congres vond eind augustus plaats, maar on der zeer verdachte omstandig heden. Het was een volledig geheime zitting die slechts vijf dagen duurde. Mao verscheen niet op het spreekgestoelte en de twee belangrijkste toespra ken die openbaar werden ver schilden aanzienlijk in sfeer en toon, waarmee de voortdu rende onderlinge verschillen werden weespiegeld. De ene, het politieke verslag, werd ge houden door premier Tsjoe En-Lai en droeg een gematigd karakter in de geest van het vigerende beleid. De andere, een rapport over een herzie ning van de partij-constitutie, werd gehouden door Wang Hoeng-Wen, een nieuw licht aan het partij-firmament. Wang die wordt gezien als een woordvoerder van de radi cale groep rond Tsjiang Tsjinig, voer een verschillende, meer militante koers waarin de nadruk kwa mte liggen op strijd. Enkele deskundigen menen dat hij zei wat Mao hem wilde laten zeggen. In een be langrijk deel van zijn toe spraak legde hij de nadruk op een oud maoïstisch gezegde „Durf tegen de stroom op te roeien". Het congres omzeilde de kwestie van de opvolging door een groep van collectieve lei ders te kiezen, direct onder Mao. Het benoemde vijf vice- voorzitters van de partij, on der wie Tsjoe en Wang. Een groot aantal andere problemen bleef onopgelost en kwam niet campagne om de wijdq militaire invloed de militaire gebieden ten dringen, een invloed den® de culturele revok der Lin was ontwikkeli) directe repercussies naatf leiding van de maatrej! geen sprake maar het hoofdstuk moet nog geschreven. Met dezelfde sluwheil Mao ook andere zake Hij gaf opdracht dat 4 pagnes tegen Lin en 4 wijsgeer Confucius weid! combineerd. Hij waared tevens intellectuelen J ver te gaan in hun aan op de partijleiding. „Ett| sale politieke strijd K bekritiseren van Lin P( Confucius, op initiatief leid door onze grote voorzitter Mao, vindt ee pe ontwikkeling in si venssferen", stond op 2 ari 1974 in een com# van het Volksdagblad, he| tij-orgaan. De beweging spoedig stuwkracht. Pt ders werden echter S< schuwd de situatie niet hand te laten lopen controle te verliezen geval was tijdens de 01 revolutie. Enkele sinologen s campagne als een „na rele revolutie", ander»| een herleving van de Wat Mao betreft van de periodieke beroi die naar zrijn mening kelijk zijn om de geest" revolutionaire strijd inJ' tij levend te houden, partijkaders ervan te houden naar een zelf heid te groeien, om te diat revisionistische tel weer binnensluipen en evenwicht in de machl te handhaven. Maar het den toont dat de zaken tijd lopen zoals Mao het en de vraag is: „Kan1 campagne in het spoor en de excessen voorkoïï zich in het verleden hebben voorgedaan schijnlijk niet. Te bevragen bij Schoolstraat 10, KOEWACHT Het stempel van Mao zal in de een of andere vorm voor lange tijd op China gedrukt zijn. Men kan zich echter af vragen of het vreemde com munistische brandmerk dat „Maoïsme" wordt genoemd voldoende wortel zal schieten om het denken en het gedrag van de Chinese samenleving te vormen in de mate van het Confucianisme. Mao's filosofie van een met evangelisch vuur uitgevoerde voortdurende klassenstrijd behoeft meer dan louter volgelingen om haar in vloed te verbreiden tot de om vang die Mao wenst. Ze be hoeft een nieuwe Messias. Maar er schijnt er nog geen te zijn opgestaan. Mao's ontwerpplan voor Chi na is een verstrekkend pro gram waarvan de voltooiing, zoals hij zelf heeft gezegd, verscheidene decennia, eeu wen of wellicht duizenden ja ren kan duren. In 1940 al zette Mao enkele uitgebreide doel stellingen uiteen („over nieu we democratie") van de des tijds mislukte revolutie die hij leidde: „Vele jaren lang heb ben wij, communisten, gestre den voor een culturele revolu tie evenals voor een politieke en economische revolutie, en ons doel is een nieuwe maat schappij en een nieuwe staat op te bouwen voor de Chinese natie. Die nieuwe maatschap pij en nieuwe staat zal niet alleen een nieuw beleid voe ren maar ook een nieuwe eco nomie en een nieuwe cultuur hebben. Kortgezegd, we willen een nieuw China bouwen. In de culturele sfeer is ons doel een nieuwe Chinese nationale cultuur te scheppen". Adht jaar nadat de commu nisten aan de macht kwamen, m 1957 zei Mao: „De klassen strijd is bepaald niet voorbij. De klassenstrijd tussen 't pro letariaat en de bourgeoisie, de klassenstrijd tussen de ver schillende politieke krachten en de klassenstrijd in het ideo logische vlak tussen het prole tariaat en de bourgeoisie zal lang blijven duren en kronke lig blijven en zal op bepaalde ogenblikken erg intens wor den". En in de strijd pookte Mao het politieke vuurtje op. Hij nodigde uit tot kritiek door het lanceren van de zogenaam de campagne van de „Honderd bloemen" en sloeg daarna de critici terug met een rectifica tie-campagne. Hij liet dit vol gen door de instel' ïg van een landelijk systeem vun allesom vattende volkscommunes en een economisch program dat hij de „grote stap voorwaarts" noemde. De mislukkingen van deze twee experimenten zijn bepaald niet verborgen geble ven. Terwijl enkele meer prag matische kameraden van Mao in het begin van de jaren zestig poogden de brokstuk ken van deze twee rampen te lijmen ging Mao in zijn stre ven naar de grote socialisti sche samenleving door met plannen voor 'n even kostbaar experiment. „De 50 of 100 jaar die voor ons liggen zullen een groots tijdperk worden waarin het sociale systeem in de wereld volledig zal veranderen, een tijdperk van een aardver schuiving die zijn gelijke niet kent in enige historische peri ode van het verleden", zei hij in 1962. „In een dergelijk tijd perk moeten we bereid zijn een grote srijd te voeren met veel kenmerken die verschil len van de vormen van strijd m voorbije tijden". Hij legde hiermee de basis voor de gro te, proletarische, culturele re-I volutie die tegen het einde van 1965 ontbrandde in een openbare machtsstrijd. Toen Mao in de zomer van 1966 node gardisten opzette te gen de partij-organisatie, waarover hij in grote mate de controle had verloren, en te gen de bureaucratie, waarin CONFUCIUS 0 LIOE SJAO-TSJI

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1974 | | pagina 22