MOKKENDE SÏRIËRS VERTRAGEN VREDESBESPREKINGEN Positie van Assad uiterst wankel Actualiteit Bewoners moeten zelf hun tehuizen besturen Idi Amins prinses-minister „LIEF ZIJN VOOR DE BEJAARDEN IS PER DEFINITIE DENIGREREND" WANKEL GENèVE SEKTE AANVAL DING BURCHTEN ANGST DOOR CORN. VERHOEVEN sr. rd. >P abonneren, ng ik Story: denman die bet wekelijks bezorgt 10 tot 18.00 uur) 14. 13 nummers), aan: Story, HINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PE L NGEN PE L NGEN RE UNGEN PEILINGEN p ^NGEN PEUdNGE INGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN „PEILINGEN - PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILING EILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PbILlNOti (Van onze redactie buitenland) DAMASCUS Een van de belangrijkste sleutels tot de oplossing van het eeuwige conflict in het Midden-Oosten ligt in Syrië. Pas als Kissinger Syrië en Israël op dezelfde manier een beetje verzoend heeft als Egypte en Israël kan de vredesconferentie in Genève beginnen. De laatste berichten uit de Syrische hoofdstad Damascus dui den er echter op dat Syrië zich niet zo makkelijk als Israël en Egypte zal schikken in Kissingers methode van vrede stichten. President Assad heeft verklaard dat Syrië geen „koehandel" zal bedrijven en dat de oorlog met Israël niet is afgelopen. Er is weer gevochten op de Golanhoogte. Syrië toonde onlangs weer met Libië, Algerije en Irak tot de Arabische haviken te beho ren door zich te verzetten tegen de opheffing van de olie boycot van Amerika. Syriës politiek is op het eerste gezicht onduidelijk. Waarom zulke taal als vriend Egypte niet meer van plan lijkt de wapens uit het vet te halen en de Israëli's nog altijd op 40 kilometer van Damascus op de loer liggen? Waarom houdt Assad het been stijf als zelfs de grote steun en toever laat van Syrië, Rusland, vindt dat er onderhandeld moet worden? m Wllirrm I mpw»"j| Misschien zou president As sad wel anders willen. Krach ten in eigen land dwingen hem echter deze dreigende po litiek te volgen- Zijn positie is uiterst wankel. Hij mag zelfs blij zijn dat hij 3J/2 jaar na zijn staatsgreep nog steeds in het zadel zit. Dat is in Syrië met zijn bizarre machtsver houdingen een niet geringe prestatie. Sinds het land in 1946 onaf hankelijk werd, zijn er elf staatsgrepen gepleegd. De be langrijkste viel in 1963- Toen nam de socialistische en Ara- bisch-nationalistische Baath- partij de macht over. De Baath-partij kon niet anders doen dan een dictatuur vesti gen, omdat ze niet de steun van de 5% miljoen Syriëers bezit. De partij bestaat uit ge schoolde kader (driekwart van de bevolking is ongeletterd) en steunt op het leger. De Baathisten zijn bij het vblk niet populair, maar zij schij nen de enigen te zijn die de touwtjes in handen kunnen houden. Het is altijd onduidelijk ge weest wie het in de regering voor het zeggen heeft- Aan vankelijk had de linkervleu gel van de Baathpartij de meeste invloed. Syrië liet zich volledig door de Russen inpal men. De centen en de technici uit de Sovjet-Unie stroomden binnen en op een gegeven mo ment was er zelfs sprake van een unie van de Baath-partij met de communisten in Syrië. De afgezette generaal Salah Jadid was de grote man achter de schermen en het waren vooral de ambtenaren onder de Baathisten die hem steun den- Begin 1968 deed generaal Hafez Assad een poging de macht over te nemen. Hij stoorde zich aan de te duide lijk op de Moskougerichte koers van de regering en zocht lie ver steun bij de andere Arabi sche landen. Assad wilde de bevolking meer vrijheden toestaan. Achter hem stond de militaire vleugel van de Baath-partij, die zich blauw ergerde aan het burgerlijke gezag, dat Syrië in de oorlog met Israël in 1967 zo'n misera bel figuur had laten slaan- Pas tegen het einde van 1970 lukte het Assad definitief een einde te maken aan de dicta tuur van Jadid en premier 0 President Assad van Syrië schudt de Amerikaanse vredestichter in het Midden-Oosten de hand. Assad is bereid vriendelijk te lachen, maar past er voor zich door de geslepen Kissinger te laten inpakken. in staat een andere, meer ge matigde koers te volgen. Een onafhankelijke houding ten opzichte van Moskou kan Assad zich niet meer veroorlo ven. Syrië wordt in zijn een zame strijd geruggesteund door de oude bondgenoot Bus- land, dat wapens levert en de vinger heft tegen Israël. De Sovjet-Unie heeft de laatste maanden met lede ogen moe ten aanzien, dat Amerika aan Invloed wint in het Midden- Oosten, vooral door de missies van minister Kissinger. Egypte is opeens de beste maatjes met de V.S- en Rusland kan zich nog maar in één Arabisch land doen gelden: in Syrië. Atassi. Assad probeerde Syrië wat losser te maken van Mos kou, maar keek er wel voor uit de banden te verbreken. Met behulp van de Russen werd de kolossale dam in de Euphraat snel afgebouwd. Het bruto nationale produkt toonde een stijging van 13% en de sfeer is de steden werd min der naargeestig- President Aassad is geen moment zeker van zijn positie. De Baath-partij vormt slechts een minderheid in het Syri sche partijstelsel en de partij is sterk verdeeld. Bovendien zijn Assad en bijna al zijn ministers Alawieten, aanhan gers van een Islamitische sek te, die vooral in de bergen van Noord-Syrië wonen en nauwe lijks 10% van de gehele be volking vormen. Begin 1973 liet Assad de bevolking stemmen over een nieuwe grondwet. Hij won, maar kreeg moeilijkheden met Soemnitische-Islamitische schriftgeleerden. Assad had namelijk het Arabische natio nalisme als basis voor de grondwet genomen en niet het mohammedaanse geloof. De Soemnieten die 70 van de bevolking uitmaken, ergerden zich aan de onevenredig grote invloed van de „ketterse" Ala wieten. In het leger ontstond een opstandige beweging en Assad schijnt in die dagen maar net ontsnapt te zijn aan een aanslag. De binnenlandse onrust dwong president Assad er toe samen met Sadat van Egypte een groot plan te smeden: een aanval op Israël. Dat zou het moreel van de ontevreden Arabieren weer wat opvijze len, Syrië was in oktober van het vorige j aar beter voorbereid dan in 1967. maar slaagde er niet in Israël een flinke poot uit te draaien. Binnen een week stonden de Israëli's al weer bij de bestandslijn in de Golan en dreigden ze op te rukken naar Damascus- De Syrische economie heeft door deze oorlog weer een flinke knauw gekregen. Al het geld dat Assad in het leger heeft gestoken, is weg en er is in de oorlog weer geen voor uitgang geboekt. De arme Sy rische bevolking, voornamelijk werkzaam in de landbouw, is teleurgesteld. De wrok tegen Israël groeit. In Syrië wonen heel wat Pa lestij nen in tentenkampen en de publieke opinie dwingt As sad zich ronduit voor de Pa lestijnse acties uit te spre ken. Dedruk op de president om de problemen militair op te lossen is groot- En Assad is door zijn wankele positie niet De vredesconferentie in Ge nève staat onder de gemeen schappelijke leiding van de Verenigde Staten en de Sov jet-Unie. Daar kan Rusland zijn stem laten horen, maar dan moet het bevriende Syrië er ook naar toe en dat heeft Assad tot nu toe steeds gewei gerd. De Russen duwen Syrië nu langzaam in de richting van Genève. Het eerste obsta kel is door hun toedoen al verwijderd: Syrië heeft de lijst met Israëlische krijgsge vangenen vrijgegeven- Om zich te handhaven laat Assad af en toe de kanonnen blaffen op de Golanhoogte. Misschien hoopt hij zijn posi tie een beetje te kunnen ver sterken. Hij beseft dat hij weinig te bieden heeft bij de komende onderhandelingen. En Rusland vindt het middel van de besprekingen tussen Sy rië en Israëli in Washington niet zo erg. Zo komt er meer tijd vrij om ijGromyko als een tweede Kissinger langs de Arabische hoofdsteden te laten jagen om vrienden te maken. Het betekent waar schijnlijk niet dat de vredes besprekingen over het Midden- Oosten op losse schroeven komen te staan. Ze worden alleen maar sterk vertraagd- DIRK VELLENGA (Van onze parlementaire redactie) AMSTERDAM - De con flicten, zoals die zich op het ogenblik voordoen in de be jaardentehuizen De Hage- donk in Prinsenbeek en Van Berlo Heem in Weert zijn eigenlijk maar aan één ding te wijten: de organisatie structuur deugt niet. Det geldt voor alle bejaardente huizen met hun goedbedoe lende, maan (ongewild) autoritaire stichtingsbestu ren. Men wil die bejaarden goed verzorgen, maar in die goedwillendheid ligt auto matisch een stuk paternalis me opgesloten. „Lief willen zijn voor de bejaarde is per definitie deni grerend", zegt de heer C- Egas, die vijf jaar voorzitter is geweest van de Nederlandse Federatie voor Bejaardenbe leid en die het een jaar gele den ter gelegenheid van zijn afscheid nog krasser zei door te stellen: „Bejaardentehuizen zijn instellingen waar de vrij heid, ontplooiing en volwaar digheid van de oudere mens niet veilig is". De heer C. Egas (60) uit Heiloo was (tot verleden jaar) vijf jaar lang voorzitter van de Nederlandse Federa tie voor Bejaardenbeleid. Hij weet dus waarover hij praat als het gaat om de problema tiek in de bejaardentehuizen. Problematiek, die te herlei den is tot het ene woord „betuttelen". Alleen: De be jaarde pikt het niet meer, conflicten als in Prinsenbeek en Weert zijn er de sympto men van. Doordat Egas niet meer „gebonden" is, praat hij ook vrijuit. Hij heeft een drastische remedie: Weg met de stichtingsbesturen, die zonder het te willen autori tair zijn. Zijn interessante visie treft u aan in bijgaand inter view, dat een onzer redae teuren met de heer Egas had in de Vrije Universiteit te Amsterdam, waar hij cultu rele antropologie en sociolo gie studeert, sinds hij zich uit het publieke leven heeft teruggetrokken. Egas was van 1952 tot eind 1972 TwrJ- de-Kamerlid voor de PvdA en was in het kabinet Cals (1965-1966) staatssecretaris van CRM. Huidige systeem zijn de bewo ners veel te veel afhankelijk. Wordt het roer niet snel om gegooid dan zullen er nog vele „Hagedonken" volgen, zo ze ker als tweemaal twee vier is, voorspelt de heer Egas. Egas lokte daarmee hetNio- dige protest uit, maar hij sloeg de spijker dan ook duchtig op z'n kop. De komende generatie Vraag: Er is vanuit de Tweede Kamer gesuggereerd om de bewonerscommissies ouderen T,bejaarden "vind ik (inspraakcommissies) meer zo'n rotwoord") is opgegroeid zeggenschap te geven door re- -« gels over taak en functie van deze commissie op papier te zetten- Dat spreekt u kenne lijk niet erg aan? in een vrije maatschappij en pikt het niet meer. Prinsen beek en Weert zijn daar de eerste symptomen van. Wil men conflicten als in Hage- donk in de toekomst vermij den dan is er maar één oplos sing de hele organisatie-struc tuur op z'n kop zetten- Concreet betekent dat vol gens de heer Egas, dat het systeem van benoemde stich tingsbesturen moet worden vervangen door een democra tisch systeem, waarbij de be woners van de tehuizen zelf hun bestuur kiezen. De bewo ners moeten zeggenschap heb ben over directie en personeel en niet andersom Binnen het Egas: Daar zit de kern van het probleem- Je komt er niet met inspraakcommissies, zo lang het bestuur van het te huis niet democratisch door de bewoners zelf is gekozen. Het blijft dan wat sleutelen aan marginale probleempjes (over de jus die te vet is en zo) maar het grote probleem na melijk dat de bewoners van de tehuizen behandeld worden als kinderen los je er niet mee op. Egas: Daar bereik je inder daad niets mee. Het is geen kwestie van betere controle of zo iets. Het roer moet funda menteel om. Het is duidelijk dat de organisatiestructuur on juist is en ik ben er blij om dat de federatie en de stich ting Bejaardentehuizen dat nu ook onomwonden hebben ge zegd. Vraag: Het probleem komt er kort en goed dus gewoon op neer dat de bejaarde te veel betutteld wordt? Vraag: Zijn er voorbeelden te geven van dat betuttelen? Egas: Voorbeelden genoeg. Ik noem er een paar. Twee mensen zij.i bezig een bejaarde te wassen en voeren ondertus sen met elkaar een gesprek. De bejaarde is dan in feite nog minder dan een onmondig kind. een ding. Of: Een ver pleegster zegt jij en jou tegen een bejaarde, die dat niet neemt en er wat van zegt. Waarop de verpleegster er op haar beurt wel o). staat dat ze met „u" wordrt aangesproken. Je verandert zuilke dingen niet, zolang er vanuit wordt gegaan, dat de oudere mens in een tehuis „hulpbehoevend" is. Je kunt dat alleen veranderen als die verkeerde instelling te genover de oudere mens ver dwijnt en dat lukt alleen als de zaak grondig' wordt aange pakt. Een bejaarde in een te huis ondergaat feitelijk de zwaarste straf die we kennen: eenzame opsluiting. Als men eenmaal in een tehuis woont, is er geen weg terug. De onmondigheid begint al bij de opname. Je hebt niets meer te zeggen. Er wordt te veel ver antwoordelijkheid van de be jaarde afgenomen op het mo ment dat hij in het tehuis gaat wonen. Op dat moment is hij niet meer dan een kind. Vraag: U bent dus voorstan der van bewoners-zelfbestuur. Of zie ik dat niet goed? Egas: Een door de bewoners zelf gekozen bestuur, maar ze ker niet alleen bestaande uit bewoners. Graag ook mensen van buiten. Maar dan raak je gelijk weer een ander pro bleem, namelijk dat de bewo ners vaak nauwelijks mensen van buiten kennen. Bejaarden tehuizen zijn burchten waar je niet in en niet uit kunt, waardoor elk contact met de buitenwereld ontbreekt Je zou er ook andere mensen (ik denk aan zelfstandig wonende, jongere bejaarden) moeten toelaten. Te denken valt ook aan recreatieve voorzieningen, die mensen van buiten geza menlijk met de bewoners kun nen benutten. Op die manier leg je contacten met „bui ten". Vraag: Op 't gevaar af, dat ik me ook schuldig maak aan paternalisme: Kan zo'n geko zen bestuur alle problemen wel aan? Stichtingsbesturen zijn doorgaans toch mensen met zkeere bestuurskwaliteiten? Egas: Die kwaliteiten kun je ze niet ontzeggen, maar be langrijk is dat ze n eenmaal niet het vertrouwen genieten van de bewoners. Die hebben ze immers niet zelf gekozen. Een gekozen bestuur zal dan ook voor technische en finan ciële problemen bijgestaan moeten worden door deskundi ge mensen. Dat is niet zo moeilijk als het lijkt. Er bestaan allerlei instanties, die de nodige ervaring op dat ge bied hebben. Ik noem de Ne derlandse Stichting Huisves ting Bejaarden. Deze en soort gelijke stichtingen hebben een uitermate deskundig apparaat, dat in staat moet zijn om de nodige, je zou kunnen zeggen, „ambtelijke bijstand" te ge ven. De plaatselijke stichtings besturen zoals die nu bestaan moeten in ieder geval ver dwijnen. Vraag: Bejaarden in tehuizen zijn duidelijk onmondig. Speelt angst een rol? Egas: Ik heb honderden brie ven gehad van mensen die klachten hadden. Als ik met ze wilde gaan praten was het altijd: „Komt u alsublieft niet naar het tehuis". De angst is dus compleet. Bestaat ze bij een aantal mensen niet dan heten die ook gelijk „las tig". Vraag: Hoe ziet u in zo'n nieuwe opzet de positie van de directie en het personeel? Egas: Die zijn verantwoor ding verschuldigd (via het zelfbestuur) aan de bewoners Dat lijkt me ook reëel. Het gaat juist om de mondigheid van de bejaarde. Ikben er daarom ook tegen, dat het hele personeel bestaat uit verzor gende beroepen (verpleegsters en'zo). Die mensen willen cie bejaarde zo nodig „vertroe len" en dat is per definitie autoritair. Nog een laatste vraag, direct betrekking hebbend op Prinsenbeek: er is door mevrouw Gardeniers van de KVP bemiddeling aangeboden. Acht u dat een oplossing? Egas: Om uit dit concrete conflict te komen zeker. Ik dacht dat het op die manier denkbaar is de zaak voorlopig op te lossen. Mogelijk leidt zo'n bemiddeling tot het aftre den van het bestuur of een deel ervan, als bestuur en di rectie het niet mee eens kun nen worden. Het lijkt mij in de gegeven omstandigheden onlogisch dat het arbeidsbu reau het ontslag van de direc teur heeft goedgekeurd. (Van onze redactie buitenland) NAIROBI De Oegandese prinses Elisabeth van Toro (district in Oeganda) is ongetwijfeld de charmantste hui dige minister van Buitenlandse Zaken te wereld. Deze slanke Oegandese schoonheid van 1.83 m, die reeds als ad vocaat, filmster en mannequin bekendheid verwierf, tooide de omslagen van tijdschriften als „Vogue". Onlangs begon zij een diplomatieke loopbaan als rondreizende ambassa drice van generaal Idi Amin, die haar kort geleden be noemde tot minister van Buitenlandse Zaken. Prinses Elisabeth is de eerste vrouw in de moderne ge schiedenis van Oeganda die een hoge functie waarneemt. De prinses verloor in 1966 samen met haar broer, de toenmalige koning van Toro, Patrick Olimi, alle konink lijke bezittingen in het koninkrijk (de voormalige koning is nu directeur van een reclamebureau in Nairobi). Onder de voormalige president Milton Obote was Oegan da een verloren land, zo zei prinses Elisabeth, toen zij na de afzetting van haar broer in een vliegtuig naar Londen stapte. Elisabeth Liz voor haar vrienden vond in Londen snel haar weg in het mondaine leven. Zij trad op in verscheidene films en was topmannequin, toen zij haar vrienden verraste door het „Dolce Vita" vaarwel te zeggen en terug te keren naar Oeganda om Amin te gaan dienen Amin had kort tevoren (in 1971) Elisabeths familie haar bezittingen teruggegeven. Zij volgde een opleiding op Dorset (Engeland), studeerde rechten o.m. aan de universiteit van Cambridge en werd ulvocaat in 1965. Tijdens haar korte advocatenloopbaan in Oost-Afrika kreeg zij alleen kleine dieven en moordenaars te verdedigen. Toen Obote aan de macht kwam. keerde zi.i terug naar Londen waar zij, dank zij haar koninklijke rela ties, kon deelnemen aan een koninklijke modeshow van hei Gemenebest. Als men haar spreekt over de invloed van haar konink lijke relaties antwoordt ze ontwijkend: „Ik heb vrienden van koninklijken huize over de hele wereld maar enkel als het past neem ik met hen contact op". Van een krant wordt met enig recht verwachtdat hij actueel is. Want een krant is een couranteen lopend nieuwsen een dagblad, geen jaaroverzicht. Na een etmaal is hij niet meer te lezen, om dat de actualiteit ervan al ach terhaald is. Wat het dagblad betreft duurt die actualiteit maar één dag, het weekblad rekt ze tot een week, en maandbladen kunnen al bijna niet meer actueel zijn. De duur- van de actualiteit lijkt bepaald te worden door de snelheid van het medium waarin zij ter sprake gebracht wordt, meer nog dan door de aard van de gebeurtenissen waar het over gaat. Actueelis volgens Van Dale „aan de orde zijnde, van ogenblikkelijk belangen ac tualiteit" wordt omschreven als ,een gebeurtenis van de dag, van het ogenblik". Wie er aan de orde stelt en over wel ke gebeurtenis van de dag het gaat want een dag is vol gebeurtenissen die niets met actualiteit te maken hebben wordt er niet bij gezegd. Dui delijk is wel, dat de kortston digheid in de definitie is op genomen. Het is interessant na te gaan, hoe die daarin terecht gekomen kan zijn en hoe het komt, dat actualiteitzich tot dag en ogenblik beperkt. Een vroegere betekenis van „actueel", toen nog de wijsge rige term actualisis alleen maar: werkelijk. Het staat te genover „mogelijk"; het woord houdt verband met een tegen stelling tussen werkelijkheid of zijn en mogelijkheid of aanleg, die in de filosofie van Aristoteles en Thomas van Aquino een fundamentele be tekenis heeft. Wat niet werke lijk bestaat, kan in zekere zin toch tot het bestaande gere kend worden doordat het als mogelijk gedacht kan worden of in aanleg aanwezig. Het „zijn" van de dinger wordt de actualiteitgenoemd: actuali teit is het daadwerkelijk gere aliseerd zijn van mogelijkhe den. Actualiteit is „zijn". Van hier uit moet de betekenis zich in de moderne talen ver engd hebben tot „gebeurtenis". Daarmee wordt niet bedoeld de toestand van zijn, maar het proces van actualisatie waar door een mogelijkheid gereali seerd wordt. Het woord heeft zich teruggetrokken van het resultaat op het procesdus van het zijn op het gebeuren en van de langdurigheid op de kortstondigheid. Actualiteit is wat verteld wordt, toegevoegd aan wat al bekend is. Kranten vermelden niet het zijn, maar het gebeuren dat daarin ver andering brengt. Actualiteit is de oogst aan gebeurtenissen van een dag, de veranderingen aan de opperhuid van het zijn. Dan nog heeft een selectie plaats. Niet alles is nieuws en wordt aan de orde gesteld. Gewone gebeurtenissen die dik wijls voorkomen, worden in de krant niet vermeld. Het oppervlak van onze vijver wordt er niet door in beroe ring gebracht. Een gebeurtenis wordt eerder vermeld naarge lang zij meer verandering brengt in een bestaande toe stand en naargelang zij zon der veel verandering te bren gen toch meer mensen stof tot praten geeft. Actueel :s dat waarover gepraat wordt, afge zien van elk belang. Actuali teiten danken dikwijls kun belang alleen maar hieraan, dat zij voor een dag gespreks stof bieden. In die zin selecteert het me dium niet alleen de actualitei tenmaar maakt ze ook. Het medium stelt aan de orde. Een onderwerp kan actueel zijn om geen andere reden dan dat het op de televisie geweest is. Het merendeel van de pro gramma's kan, los van de uit zending, moeilijk actueel ge noemd worden. Het boek, dat ik nu lees is niet actueel. Maar als de televisie er mor gen een uitzending aan wijdt, wordt het daardoor actueel ge maakt en de journalist die daags daarna die uitzending bespreekt, schrijft volop actu eel, ook al gaat het boek over de Griekse oudheid. Het lijkt dan actueel geworden doordat veel mensen erover praten en elkaar testen in de koffiepau ze. De televisie is wat dit be treft machtiger dan de krant. Zij lijkt minder aan actuele qebeurtenissc gebonden en kan de berichtgeving en het commentaar daaromtrent in een fractie n~n de zendtijd afdoen. Toch komt ook zij, precies zoals de krant, elke dag in huis. Terwijl zij voor een deel de actualiteit, als ge sprek van de dag, bepaalt, schijnt de krant zich te moe ten beperken tot een weer spiegeling daarvan. Voor de krant is de televisie nieuws, maar de krant is het niet voor de televisie. Of die toestand altijd zo geweest is en noodza kelijk is, weet ik niet.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1974 | | pagina 19