IR D. LUTEIJN (ZLM):
Moderne verwerkings
industrie kan toekomst
vlasteelt v
stellen
Miff
KernenergietentoonsteUin
heeft alternatieve
tegenhanger
j 'ILL"
Kandidaten stellen zich voor
P. Verwijs: Zeeuwse
oester weer in opkomst
Veiligheid
van plan
Maasesz
LOS VAN PLAN KLAASSEZS
D3S2533SB1
AMNESTY
INTERNA
TIONAL
ACTIEF
IN GOES
Onteigenings
procedure woningen
langs boulevard
in Vlissingen
0 lil!
stad
streek
I■HOHHnRtW;
i oorwaarden
Wisselvallig
Olie en vlas
Areaal
Industrie
FUSIE
NADENKEN
Café-Restaurant
GEVAREN
stembus
jus!
- -w IIIUUI 1 1 7
O
(Van een onzer
verslaggevers)
GOES Er is een hoop
volle toekomst weggelegd
voor liet vlas. De vlastelers
en vooral de vlas verwerken
de industrieën moeten die
toekomst echter wel willen
veroveren. Als zij niets
doen, kan er een stadium
aanbreken waarin de vlas-
verwerkende industrie in
Zeeland roemloos ten onder
gaat, de teeltbedrfóven in
haar val meeslepend.
De secretaris van de Zeeuw
se Landbouwmaatschappij, ir.
D. Luteijn, heeft het voor
baande al herhaalde malen op
afdelingsvergaderingen van de
ZLM Verkondigd, laatstelij-
ke in Axel. De luisterende
vlassers namen hem zijn op
merkingen niet in dank af. Zij
zeiden: ..Luteijn gunt ons ken
nelijk geen bestaan!"
Nu is, wat ingenieur Luteijn
betreft het tegendeel het ge
val. Hij stelt in een vraagge
sprek met ons ten kantore van
de ZLM in Goes, twee dingen
heel duidelijk voorop.
1. Het zou rampzalig zijn als
in de naaste toekomst de vele,
over het algemeen kleine vlas-
verwerkende bedrijfjes in
Zeeland en West-Brabant zou
den vei a wijnen.
2. De visserij (speciaal de
vlasteelt) heeft een toekomst
mits er op de middellange ter
mijn laat ons zeggen over
vijf tien jaar gerekend
een moderne, industriële sec
tor Kan worden opgebouwd
die do vlasverwerking tegen
zo laag mogelijke produktie-
kosten ter hand kan nemen
Een paar belangrijke rand
voorwaarden zijn deze: vlas
teelt als zodanig, die nu al
volop meemarcheert in het
proces landbouwmechanisatie,
zal nog vollediger per machine
moeten worden bedreven. Te
vens zullen de telers, willen
Vooruitzichten voor donder
dag en vrijdag opgesteld door
het KNMI op dinsdag om
18.00 uur.
Wisselvallig en weinig veran
dering in temperatuur.
Weersvooruitzichten in cij
fers gemiddeld over Neder
land.
Voor donderdag. Aantal
uren zon 0 tot 6. Min. temp.:
omstreeks 3 graden. Max. tem
peratuur omstreeks 8 graden.
Kans op een droge periode
van minstens 12 uur: 90 pro
cent. Kans op een geheel
droog etmaal 60 procent.
Voor vrijdag. Aantal uren
zon 0 tot 6. Min. temperatuur
omstreeks 2 graden. Max. tem
peratuur omstreeks 8 graden.
Kans op een droge periode
van minstens 12 uur: 90 pro
cent. Kansop een geheel
droog etmaal 70 procent.
Konstanz 280 min 2, Rhein-
felden 195 plus 9, Straatsburg
145 min 5, Plittersdorf 325 plus
3. Maxau 381 plus 6, Plochin-
gen 156 plus 1, Mannheim 201
win 8. Steinbach 136 min 1,
Mainz 232 min 8. Bingen 111
win 4, Kaub 151 min 5, Trier
269 min 7, Koblenz 170 min 4,
Keulen 139 plus 5, Ruhrort
238 min 10, Lobith 926 min 5,
Pannerdense Kop 898 min 3.
Nijmegen 725 min 5, IJsselkop
850 plus 1, Eefde IJssel 378
win 2, Deventer 255 min 4,
Monsin 5436 min 20. Borgha
ren 3895 min 37. Belfeld 1123
Pms 13, Grave beneden de
smis 503 min 4.
hoogwater
Morgen, dond. 14 maart
Bergen op Zoom 7.35 en 20.00
Hansweert 6.37 on 19.03
Wffteuzen 6.02 en 18.28
Vlbstv,2cn r, p ()1
We,n 7 25 en 19 M
zij gunstige contractprijzen
kunnen bedingen tot samen
werking moeten komen. Er is
geen verwerkende industrie
van enige betekenis denkbaar
die genoegen kan nemen met
toelevering van vele kleine
porties van de een of andere
grondstof. Men verlangt, om
bedrijfseconomische redenen,
grote massa's grondstof tege
lijk. Daar tegenover staat, dat
er door de toeleverende „pool"
van vlassers, garantieprijzen
kunnen worden bedongen die
zekerheid scheppen voor het
runnen van de bedrijven od
langere termijn.
Hoe komt ingenieur Luteijn
lot zijn redenering? Hij dankt
deze aan een macro-economi
sche kijk op de zaak en aan
de les van de cijfers uit het
verleden.
Macro-economisch ligt de si
tuatie zo, dat vlasltnt als voor-
produkt voor de spinnerijen,
in concurrentie verkeert met
katoen en met synthetische
garens. Ir. Luteijn: „De spin
nerijen zijn voor vijftig pro
cent op katoen aangewezen,
voor veertig procent op syn
thetische vezels en voor drie
procent op vlaslint. De synthe
tische vezels worden vervaar
digd uit de snel duurder en
schaarser wordende olie. Het
vlaslint. dat zichzelf in het
verleden uit de markt had ge
prijsd, wordt dan ook in de
toekomst weer interessanter
voor de verwerkende indus
trie. Dat blijkt al uit de met
vijftig procent gestegen lint-
prijzen.
De vlasteler intussen heeft
van die prijsstijgingen nauwe
lijks kunnen profiteren. Dat
komt, aldus ir. Luteijn omdat
de zwakke stee in de Zeeuwse
vlasser:j wordt gevormd door
de verwerkende sector. Als
het mogelijk zou zijn om het
hele proces van teelt tot ver
werking en toelevering aan de
spinnerijen te stroomlijnen,
dan zou vrouwe Fortuna ook
de teeltbedrijven (om wie het
de ZLM in eerste instantie
begonnen is) weer gaan toela
chen.
De vlasserij heeft in het
verleden de wind niet meege-
liad. In 1963 was in geheel
Nederland nog 27.000 hectare
akkerland met vlas bebouwd,
waarvan de helft in Zeeland
te vinden was. In 1973 was
het areaal geslonken tot 5000
hectare ii: geheel Nederland
waarvan 3000 hectare in Zep-
land. Als dat nog even zo
doorgaat is er straks van enige
bedrijvigheid helemaal geen
sprake meer. „En probeer
maar eens om iets dat geheel
verdwenen is, opnieuw in het
leven te roepen", zegt ir. Lu
teijn.
Juist om die reden hecht ir.
Luteijn zozeer aan het behoud
van de vlasverwerkende in
dustrie in Zeeland, mits men
maar niet veronderstelt, dat
die verwerkende industrie zo
als zij zich nu aan het oog
voordoet, de eindvorm reeds
in zich heeft. De schrik slaat
ir. Luteijn namelijk om het
hart als hij de cijfers bekijkt
In 1961 telden Zeeland en
Brabant te zamen 261 vlasver-
werkende bedrijven. Nu zijn
het er nog 68 Te zamen ver
werken zij slechts 40 procent
van de vlasoogst. De rest eaat
naar het buitenland.
Bekijkt men de verwer
kingsbedrijven apart, dan
blijkt dat slechts vier bedrij
ven een oogstoppervlakte van
100 hectare vlas achter zich
hebben staan. Dertien bedrij
ven doen het met een oogstop
pervlakte van meer dan vijftig
hectare en de rest -- aldus ir
Luteijn zit daaronder,
Slechis een grote coöperatie,
gevestigd in Dinteloord, ver
werkt de oogstopbrengst van
vijfhonderd hectare. Die vijf
honderd hectare noemt ir. Lu
teijn „een optimaal areaal".
Wil de vlasserij in Zeeland
zijn toekomstkansen uitbuiten
dan zou op de middellange
termijn een verwerkingsindus
trie moeten worden gesticht,
die zo'n areaal van tenminste
vijfhonderd hectare aankan.
Wie zou een dergelijke on
derneming kunnen stichten?
Ir Luteijn geloof niet in fusie
van de bestaande vlasverwer
kende bedrijfjes. ..Ik denk dat
het initiatief van ondefnemin-
gen als Suiker Unie of de
Sebeco of misschien ook wel
van een rijke particulier zal
moeten komen", zegt hij, Op
het ogenblik dat zij hun kan
sen z'en en dat ogenblik lijkt
-i '.uP»n ze heus
■vel Atin.cn opdraven!"
I, -1
4 4
4T "MÉÉ
p
>1'
Vlasteelt heeft nog goede toekornstperspectieven.
(Van een onzer verslaggevers)
GOES Volgens het jaar
verslag over 1973 is voor de
afdeling Goes van Amnesty
International het vorige jaar
gekenmerkt geweest door vele
activiteiten. De afdeling had
weer verschillende stands,
waar schoolkinderen geteken
de kaarten en kaarsen ver
kochten. De belangstelling
hiervoor steeg, mede in ver
band met het 25-jarig bestaan
van de universele rechten van
de mens waaraan veel publici
teit is geschonken.
De Goese afdeling heeft vo
rig jaar drie gevangenen gea
dopteerd. Een economisch dis.
in Indonesië, een gevangene in
Rusland en een gevangen stu
dent in Bolivia. De Goese af
deling probeert door het
schrijven van brieven aan re
geringen en gevangenisautori
teiten de vrijheid van de ge
vangenen te verkrijgen of aan
te dringen op een proces en
het verbeteren van de situatie
van de gevangenen.
Voor de Indonesische gevan
gene is een petitie opgesteld
samen met Nederlandse econo
men. De petitie werd toege
zonden aan verschillende In
donesische regeringsfunctiona
rissen. Naar dc familie van de
Russische gevangene werd een
pakje verzonden via een per
soon dio Rusland bezocht. Vo
rig jaar september adopteerde
de Goese afdeling voor drie
maanden twee burgergevangen
uit Vietnam.
In totaal verzorgde Amnesty
International een aantal lezin
gen. Door giften van de her
vormde vrouwenverenigingen
konden er twee voedsel- en
kf.edingspakketten naar Rus
land worden gezonden.
De Goese afdeling heeft een
150 bedrijven en instellingen
aangeschreven met het ver
zoek het werk te steunen. De
reactie daarop bleef beneden
de verwachting. De internatio
nale handtekeningenactie te
gen het martelen eind vorig
jaar leverde in Zeeland 5000
handtekeningen op.
zien van brandgaten waarmee
wordt verklaard hoe broos de
veilisheidsschiillen ziin
(Van een onzer verslaggevers)
MIDDELBURG - 's KEE-
RENHOEK Tegelijk met de
energietentoonstelling van het
Nederlands atoomforum, die in
de Jeugdhoeve te 's Heeren-
hoek is ingericht, is er in Mid
delburg een alternatieve ten
toonstelling over hetzelfde on
derwerp van start gegaan.
In 's Reerenhoek kan men
oner de titel „Energie- de mo
tor van ons leven", de moge
lijkheden onderzoeken, die de
kernsplitsing biedt voor de op
wekking van elektriciteit. De
modernste middelen voor in
formatieoverdracht worden
daarbij gebezigd. In Kuipers
poort nummer 6 te Middel
burg ziet men een soort ver
volg op de tentoonstelling uit
's Heerenhoek.
De „officiële" expositie ein
digt met de conclusie: „kerne
nergie- een bewuste keuze!"
De alternatieve tentoonstelling
begint met deze zelfde conclu
sie, maar dan gevolgd door
een vraagteken. In 's Heeren
hoek zijn de „Arnhemse in
stellingen" (Kema, SEP,
VEEN en andere) aan het
woord. In Middelburg richten
de Wereldwinkel Middelburg,
Het Oratorium Komitee Ne
derland en de Commissie
Borssle ad hoe, zich tot het
du bliek
De tentoonstelling in 's
Heerenhoek is door vakmen
sen in elkaar gezet. Die in
(ADVERTENTIE)
Bierkaaistraat 8 - HULST
Telefoon (01140) - 3444
De zaak voor een gezellig
dineetje - bijeenkomsten -
vergaderingen.
Keuken open tot 22.00 uur.
Dinsdags gesloten.
Middelburg door idealisten.
Allebei hebben ze argumenten
die de bezoeker van de expo
sitie tot nadenken stemmen.
In 's Heerenhoek: de mens
heid vraag steeds meer
elektriciteit. De traditionele
bronnen raken uitgeput. We
moeten wel kernreactoren
bouwen. Dat doen we zo se
cuur (wetend hoe gevaarlijk
het spul is waarmee we wer
ken) dat ongerustheid onnodig
is. Kernenergie is veilig, ia
schoon is goedkoop kortom,
kernenergie is een bewuste
keuze
In Middelburg daarentegen
roept men u toe, de kernin
stallaties van heden zullen on
ze kindskinderen nog grote
zorgen baren. We kennen alle
bijkomende gevaren vam kerne
nergie nog onvoldoende. Het
probleem van de opslag van
radio-actief afval is nog niet
opgelost De kernenergie
wordt van stal gehaald om de
onzinnige spiraal van produk-
tie-. consumptie- prestatie nog
een extra zetje te geven.
In 's Heerenhoek zegt men
over de gevaren van kernener
gie. „De dosis radio-actieve
straling die uit de centrale
raai buiten treedt is te ver
waarlozen als u ze vergelijkt
met de straling die een kleu
ren t.v. toestel uitzendt. Kom
uw polshorloge met lichtge
vende wijzers maar eens on
der onze geigertellers leggen
(zo'n apparaat staat er opge
steld) en u zult zien dat u
meer straling op uw pols hebt
dan er rond de centrale te
Borssele gemeten kan wor
sen
In de Middelburgse Wereld
winkel zegt men laconiek:
Indien de Neanderthalers
kernenergiecentrales hadden
bezeten, dan zouden wij van
daag de dag nog altijd mei
hun sterk stralende afval zit
ten" Wie heeft er gelijk?
De leek kan niet meer oor
delen. In 's Heerenhoek laten
ze heim een nest pannetjes
zien. waarmee symbolisch
wordt verklaard hoeveel vei-
bgheidsschillen er r**d een
kernreactor ziin aan gebt acht.
T "M "MP 1!*' i
zeilde pannetjes, alleen voor-I
Volgende week dinsdaga
vond komt het misschien tot
een soort fusie op dit merk
waardige, informatieve
strijdtoneel. Dan wordt name
lijk in de Jeugdhoeve een fo
rumbijeenkomst gehouden
waar de stafmensen van de
NV PZEM over „hun" centrale
zullen vertellen. Op die bij
eenkomst zullen stellig ook
tie bezorgde idealisten ver
schijnen om te verklaren
waarom zij de hele zaak toch
met achterdocht bekijken.
Misschien vindt men elkaar op
een gemeenschappelijk stand
punt. Maar de kans daarop
achten wij kleiner dan het ri
sico van de grootst denkbare
catastrofe in de kerncentrale.
T.K.
<Va«i onze correspondente)
MIDDELBURG Vandaag
beginnen op de rechtbank te
Middelburg de onteigenings
procedures die het Waterschap
Walcheren heeft aangespannen
tegen tien eigenaars van wo
ningen op Boulevard Bankert
in Vlissingen.
De hele procedure verloopt
schriftelijk. De onteigenings
uitspraak wordt vervroegd
binnen zes weken verwacht.
Daarna stelt de rechtbank
schatters aan die de zaak nog
eens zullen onderzoeken. In
afwachting daarvan krijgen de
eigenaars echter al 90 procent
van het geschatte bedrag uit
betaald. De huizen op de bou
levard moeten verdwijnen m
het kader van de aanpassing
van de zeewering op Walche
ren.
DRS ORDWIN E. Kemble
wiens benoeming werd ver
wacht tot gevolmachtigd mi
nister van Suriname in Den
Hang als opvolger van dr. J.
Pol'.nen. heeft zich voor het
ven'""en "an deze functie te-
rugaelrokken.
'74
Naam: Willem Don
Leeftijd: 45 jaar.
Adres: Toorenvliedtwegje 6,
Middelburg.
Eventuele gezinssamenstelling:
gehuwd. 2 kinderen zoon en
dochter).
Opleiding: lagere school, han
delsavondschool en diverse
boekhouddiploma's.
Huidige functie: firmant Ma
kelaars- en Assurantiekan
toor.
Commissariaten: geen
Partij: Partij van de Arbeid
Waarom vindt u, dat de kie
zers het beste op uw partij
kunnen stemmen? Omdat de
PvdA ieder lid van de samen
leving mee wil laten beslissen
over de eigen toekomst. Isder
mens moet de mogelijkheid
hebben verantwoordelijkheid
te dragen voor zich en zijn
medemens. De toekomst wordt
bedreigd door massale vernie
tigingswapens. de toenemende
kloof tussen arm en rijk etc.
Het is de PvdA die de solida
riteit voorop plaatst.
Wat heeft uw partij concreet
gedaan aan de verbetering van
het woon-, werk-, en leefkli
maat in Z.-Vlaanderen?
Met klem gepleit voor ontwik
keling van de Axelse Vlakte
tot een gebied voor vestiging
van niet hinderlijke industrie.
De init atieven voor een vaste
oeververbinding van harte on
dersteund. Door werkbezoeken
ons verdiept in problemen van
streek, waardoor met kennis
van zaken over facetten
Zeeuwsch-Vlaanderen betref
fende kon worden gesproken.
Motie ingediend voor aanwij
zing van Oostburg tot centrale
vissershaven. Actie voor zui
vering Canisvliet gevolgd door
motie over kanaal Terneuzen-
Gent, welke door andere par
tijen werd verworpen.
Hoeveel zetels verwacht u
voor uw partij in Zeeland?
Als ons werk wordt gewaar
deerd 15.
Wie zijn de kandidaten van
uw partjj voor het college van
Gedeputeerde Staten?
De heren Stenvesrt en Boers-
ma.
Wat vindt u van het kabinet
Den Uyl?
Voor het eerst in de geschie
denis een kabinet -waarbij pro
gressieven dienst uitmaken sa
men met enkele progressieve
figuren confessionele partij
en. Politiek is een kwestie
van wilen niet va kunnen.
Dit kabinet gaat uit van een
andere mentaliteit dan vorige
kabinetten. De confessionelen
worden nu tot duidelijk kie
zen gedwongen.
Wilt u met één zin reageren
op:
Inkomensnivellering:
Ieder evenveel is welhaast on
mogelijk. maar verschillen
moeten verkleind. Laagste in
komens dienen ook deel van
welvaart te krijgen, dat heb
ben ze nog n et.
Openbaar vervoer:
Bevorderen, ook in provinciaal
verband door fusie van ver
voersondernemingen en af
stemmen dienstregelingen op
diverse vormen van openbaar
vervoer (trein, boot, bus) re
kening houdend met culturele
evenementen, school en zie
kenhuisbezoek.
Actiegroepen:
Uitstekend, functioneren als
geweten overheid en activeren
in de politiek gekozen verte
genwoordigers tot duidelijke
keuze.
Nationaal atoompark in Bors
sele:
Afwijzen. Huidige kerncen
trale dekt uitbreidende be
hoefte (70%) tot in 1984 en
bovendien 2e st.rai.t Péchiney.
Uitbreiding met 2e kerncen
trale overbodig en niet ge
wenst.
Vervuiling kanaal Gent - Ter-
neuzen:
Zuivering tot peil gesloten
tractaat dient in onderhande
lingen over Baalhoekkanaal en
bochtafsnijding bij Bath te
worden opgenomen.
De werkgelegenheid in
Zeeuwsch-VLIaanderen:
Zorgelijk. Vaste oeververbin
ding, openbare werken, en
ontwikkeling Axelse Vlakte
d'onen te worden aange
pakt.
De kleine woonkernen:
Normale groei niet afremmen.
Streven naar behoud bestaand
voorzien in genpeil zolang dit
niet gaat ten koste van kwali
teit (b.v. onderwijs).
Smeerpijp Waarde:
Westerschelde mag geen open
riool worden. Tegenover eisen
aan Belgë dient Nederland
hand ook in eigen boezem te
steken en zuiveringsinstallatie
te bouwen. Geldt ook voor lo
zingen van woongebieden in
Zeeland op rijkswateren.
0 WILLEM DON
(Van een onzer verslaggevers)
YERSEKE „De Zeeuwse
oester is weer in opkomst",
deze stellige uitspraak doet
oesterwerker P. K. M. Verwijs
uit Yersekc. De heer Verwijs
is een van de laatste dertien
oesterexporteurs die na de
„Oesterramp" tijdens de kou
de winter van 1963, is doorge
gaan. De toekomst van het du
re schelpdier dat hij kweekt
gaat er nu weer wat rooskleu
riger uitzien.
De heer Verwijs baseert zijn
optimistische visie op de steeds
groter wordende broedval, die
de laatste jaren in de Ooster-
schelde heeft plaatsgevonden.
„De mogelijkheden die de
commissie Klaassezs naar vo
ren heeft gebracht om oesters
te kweken met een tijver-
schil van 1.80 meter, staan
hier totaal los van", aldus de
heer Verwijs, „Het idee dat de
oester grote uitbreidingsmoge
lijkheden heeft is alleen afge
leid uit de recente broedval-
len, die bijzonder goed wa
ren"
De redenen voor deze grote
broedvallen zijn volgens de
heer Verwijs het verminderde
slibgehalte van de Ooster-
schelde en het feit dat er geen
verontreinigend water meer op
deze zeearm wordt geloosd.
Een collega-oesterkweker
van de heer Verwijs, de heer
C. Cornelisse eveneens uit
Yerseke ziet ook met uitvoe
ring van het plan van Klaas
sezs wel groei voor de oester-
cultuur in het verschiet „Door
de rustiger stromen kunnen er
best eens betere cultuurmoge
lijkheden ontstaan dan voor
heen", vindt de heer Cornelis
se. Hij is evenals de heer Ver
wijs van mening dat de
Zeeuwse oester enkele optima
le broedjaren achter de rug
heeft: „Er ligt een pracht
voorraad Zeeuwse oesters, en
die kan zeker nog uitgebreid
worden." aldus de heer Corne
lisse.
Voor de mosselkwekers lig
gen de zaken nog wat anders.
Zij zijn er nog niet zo gerust
op dat hun cultuur voortgezet
kan worden wanneer op de
kweekpercelen in de Ooster-
schelde een tijverschil zal
zijn van een kleine twee me
ter. Mosselkweker H. van
Damme: „Het, moet nog bewe
zen worden dat de mosselteelt
door kan gaan. Nu, onder de
meest gunstige omstandighe
den hebben we deze cultuur.
Wat we krijgen is een ingreep
in de natuur en dat is altijd
een achteruitgang. Ik ben nog
niet zo gelukkig met het plan
Klaassezs. De oppervlakte aan
'goede mosselgrond vermindert
dus je kunt dan ook minder
mossels kweken omdat het
areaal kleiner wordt". Een
pessimistische visie die door
Zevibel-voorzitter A. L. S.
Loekefeer uit Hulst wel ge
deeltelijk wordt onderschre
ven. Hij houdt echter wel een
slag om de arm als hij zegt:
„Ik heb er nog weinig kijk op,
we gaan binnenkort binnen
Zevibel vergaderen en dan
zullen we ons standpunt als
Zeeuwse visserij bepalen".
De heer mr. C. Pijl-Hoge-
weg, burgemeester van Rei-
merswaal tenslotte ziet met de
rijke oesterbroedval en de
perspectieven die het plan
Klaassezs biedt, de toekomst
van Yerseke weer wat opti
mistischer in: „Aannemende
dat het plan uitgevoerd kan
worden, dan zijn er voor wat
de schaal en schelpdierencul
tures betreft zeker uitbrei
dingsmogelijkheden", maar
vervolgt hij, „Ik ben al dolge
lukkig als we kunnen houden
wat we hebben".
(Van een onzer verslaggevers)
GOES Doorslaggevend
voor veel mensen wie de Oos-
terschelde ter harte gaat. maar
nog meer de veiligheid van de
mensen eromheen, is de vraag
op welke termijn het Deltage
bied redelijkerwijs beveiligd
is. Veel organisaties, personen
en instellingen hebben hun
eerste reactie op het door de
commissie-Klaasesz uitge
brachte Oostersclielderapport
aan deze vraagstelling opge
hangen. Zo in de geest van:
wij vinden het allemaal prach
tig, als we in '78 maar rustig
kunnen slapen.
Wel, het ziet ernaar uit dat
dat kan. De Unie van Water
schappen, de CvK in Zee
land. de diverse landbouwor
ganisaties en de gemeenten
om de Oosterschelde kunnen
op dat punt gerust zijn. Wie
het plan-Klaasesz, en daaruit
met name het waterbouwkun
dig gedeelte van professor
Klein, nauwlettend bestudeert,
zal het niet ontgaan dat het
Deltagebied in 1978 een hoge
re graad van beveiliging zal
bereiken dan het de afgelopen
25 jaar heeft gekend. Geen
afdoende beveiliging nog
maar wel één. die in ieder
geval tijdelijk verantwoord
is
De verschillende mogelijk
heden van afsluiting van de
Oosterschelde, alsook het
openhouden daarvan, zijn de
laatste jaren steeds uitgedrukt
in een zogeheten risicofactor
Voor de open Oosterschelde.
met de huidige, bouwvallige
dijken daaromheen, bedroeg
deze risicofactor 1 op 100. Dat
wil zeggen, dat zich zonder
extrabeveiligende maatregelen
statistisch gesproken eens per
honderd jaar een overstro
mingsramp zou kunen voordoen
in de orde van grootte van die
van '53.
Dat dit geen loze veronder
stelling. maar keiharde reali
teit is, heeft de iedereen ver
rassende stormvloed half de
cember vorig jaar nog bewe
zen. Trouwens, de voorstan
ders van afsluiting van de
Oosterschelde hebben er de
laatste jaren toch al geen twij
fel over laten bestaan hoe kri
tiek de situatie was (en is).
De commissie-Klaasesz heeft
deze realiteit onder ogen ge
zien. en er bijgevolg naar ge
streefd de risicofactor in korte
tijd drastisch in te perken.
Zodanig dat in '78 als de voor
gestelde poreuze blokkendam
een feit is. de risicofactor ver
kleind is tot. 1 op 1000. een
ove**str'»n mrrskans van gemid
deld tens in de duizend jaar.
Een eventuele volgende stu
diecommissie zal dan. als dat
nodig blijkt te zijn ruim
schoots de tijd hebben om het
•iele nroject nnieuw te her
waarderen. Blijkt het niet no
dig te ziin, en dat is niet
aannemelijk op die korte ter
mijn. dan kan vóór de werkei-
landen. middenin de monding
dus. het reusachtige doorlaat-
werk (het ei) worden afge
rond. dat wellicht de ^etijbe-
weging vergroot (milieu en
v.Sco.-:ii en d^ r'si^o-
factor nog verder inkrimpt,
namelijk tot 1 op 4.000 een
alleszins aanvaardbaar risico.
Door wijzing van het hydrolo
gisch patroon (bijvoorbeeld
het hele geulenstelsel zal zich
wijzigen, van de kusten van
naar het midden toe) zal de
veiligheid op natuurlijke wijze
vanzelf nog verder uitge
bouwd worden.
Terecht stelt Klaasesz, dat
de beveiliging van de mens
niet boven alle andere waar
den kan prevaleren. In dat
geval, zo merkt hij op. zou
ook de Westerschelde afgeslo
ten moeten worden, en zouden
bijvoorbeeld ook de verkeers
technisch gebied geheel ande
re standpunten moeten worden
gehuldigd. Bijvoorbeeld: een
algehele stopzetting van het
verkeer. Dergelijke stellings-
names worden meestal om
economische redenen, eenvou
digweg verworpen.
Rest nog één ding. en dat is
de veiligheid tussen nu en het
jaar van de afsluiting Zoeven
was in dat verband al sprake
van een risicofactor van 1 op
100 waar dan de hogere
vloedstanden, die veroorzaakt
worden door de werkeilanden
in de Oosterscheldemond, nog
niet bij zijn inbegrepen Door
de Beïff'sche waterbouwkundi
ge ir André Mertens is zeer
onlanvs gezond, dat deze onna
tuurlijke zeestijging niet te
verwaarlozen is. In plaats van
uit te rekenen hoeveel die ri
sicofactor precies beneden de
100 ligt, is het wellicht raad
zaam. ook voor die laatste vier
jaar, op beperkte schaal nog
wat ^dijkverhogingen toe te
passen, en in ieder geval een
sluitend waarschuwingssys
teem op te bouwen. Zelfs eco
nomische belangen kunnen
niet alUid nreva'eren.
FRANS BOOGAARD
