Een ingewikkeld en dramatisch conflict in Prinsenbeek
Anton Philips lichtend voorbeeld voor elke zakenman
Klachten
Maat vol
V erstoord
Poetsen
Vrijheid van
Polen staat
voorop
\V
583"«
GRONDLEGGER PHILIPSJMPPERIUM 100 JAAR GELEDEN GEBOREN
binnenland
buitenland
paplei*
iw pen
Ploegendienstwerk
OUD-STRIJDERS
IN BREDA
BIJEEN
W V
Rusland
Gerard
Directeur
Televisie
Woensdag 13 maart 1974
ii
pRINSENBEEK „Iedereen tevreden met Hagedonk" stond er boven het verslag van de opening
v an hel nieuwe verzorgingshuis op 18 mei 1972. Niemand kon toen vermoeden dat het huizenhoog
boven 1 rinsenbeek uitrijzende verzorgingstehuis twee jaar later het tafereel zou worden van een in
bejaardenkringen toeli unieke bezetting en van een conflict dat even dramatisch als ingewikkeld mag
worden genoemd. Dramatisch omdat het conflict het ontslag tot gevolg heeft gehad van directeur
Loose, zijn echtgenote die hoofd was van de huishoudelijke dienst en van twee personeelsleden, waar
van er een zelf ontslag nam omdat zij niet wilde werken onder een andere directie. Dramatisch zeker
ook omdat er onder de bewoners spanningen ontstonden, die bepaald niet bevorderlijk zijn voor wal
genoemd wordt „een rustige oude dag". Een ingewikkeld conflict ook, omdat bijna niemand meer in
staat lijkt om te beoordelen waar nu precies de fouten zijn gemaakt en als ze werden gemaakt in hoe
verre ze dan van voldoende gewicht waren om er zulke vergaande bestuursmaatregelen op te laten
volgen.
WAAR GING
HET
FOUT IN
HAGEDONK
9 De heer Loose
9 Mevrouw Loose
J^at er iets heel erg
fout is gegaan in de
communicatie of samen
werking tussen bestuur
en directie staat wel
vast.
Kort- en simpelweg ge
zegd tussen het bestuur en
het echtpaar Loose boterde
het al enige tijd niet, om
dat dit bestuur van oordeel
is dat het echtpaar Loose
heel strak geredigeerde
richtlijnen negeerde en er
stemming mee kweekte
onder de bewoners tegen
het bestuur.
Die stemming-kwekerij te
gen alles wat het bestuur
ondernam is, volgens de
voorzitter van het stichtings
bestuur ir. P. J. van Dalen
vooral de laatste maanden
erg toegenomen.
..Dat moet", aldus de heer
Van Dalen de verklaring zijn
van die laaiende adhesie die
onder de bewoners ontstond
toen vaststond dat het echt
paar Loose de laan uitging1..
Eerder vertelde ons ir. Van
Dalen dat „die bewoners
door het echtpaar zijn volge
pompt met haatgevoelens je
gens het bestuur."
In de uitzending van
..Brandpunt" en ook in uw
verslag is ten onrechte de
indruk gewekt dat ons voor
naamste bezwaar tegen het
echtpaar Loose zou zijn, dat
mevrouw Loose te proper
zou zijn. Er is veel meer aan
de hand:
Het contact met de bejaar
den mocht alleen worden ge
voerd door mevrouw Loose
■n het hoofd verzorging mej.
Blom. Het overige personeel
mocht niet met de bejaarden
praten.
Een ander bezwaar is dat
het personeel te weinig zelf
standigheid verkreeg en te
weinig mogelijkheden had
om initiatieven en capacitei
ten te ontplooien.
Mevrouiw Loose is aange
steld als hoofd huishoudelij
ke dienist, maar spoedig
bleek dat zij alle touwtjes in
handen had en dat haar man
maar een stroman was. Zij
bemoeide zich met alles en
met iedereen. .Gebleken bij
voorbeeld dat de kok geen
menu's mocht samenstellen
geen inkopen mocht doen,
maar hij was wel verplicht
om 2% uur te poetsen in de
keuken. De heer Loose drong
voortdurend aan op uitbrei
ding van van het aantal be
jaardenverzorgsters, maar
het bleek veel meer nodig
om een hulp in de keuken
aan te stellen. We hebben in
betrekkelijk korte tijd drie
koks gehad. Er was een
groot verloop onder het per
soneel, omdat voor nieuw
personeel maar -één keuze
mogelWijik was. V-ór het echt
paar Loose en tegen het be
stuur. Wie zich daar tegen
verzette of zich zelfs maar
neutraal opstelde werd geiso-
leerd.
We hebben in richtlijnen
duidelijk gemaakt dat me
vrouw Loose zich uitsluitend
met haar huishoudelijke taak
diende te bemoeien, dat de
kok meer armslag diende te
krijgen, dat het personeel
neelsbestand uit te breiden
tot 22 man, met de belofte
dat in het daaropvolgende
jaar een uitbreiding zou wor
den overwegen tot 23 man.
We waren dus ruimschoots
tegemoetgekomen aan de
wensen van de heer Loose.
In plaats van erkentelijkheid
voor die tegemoetkoming er
voeren we vorig jaar oktober
dat de een commissie van
bewoners en personeelsleden
naar de burgemeester was
gestapt om zich te beklagen
over de gebrekkige perso-
neelssituatie.
Het verzorgingshuis Hageldonk te Prinsenbeek.
0 lr. P. J. van Dalen
meer ontplooiingskansen
moest hebben, dat de bewo
ners met grotere wellevend
heid te woord moesten wor-
oen gestaan en dat mutaties
onder het personeel voortaan
vooraf aan het bestuur moes
ten worden voorgelegd. Er
waren nog meer voorschrif
ten. Hoofdzaak is dat het
echtpaar Loose zijn handte
kening onder die richtlijnen
plaatste en beloofde ze loyaal
te zullen uitvoeren."
De heer Loose zegt diaar
niet van op de hoogte te zijn
geweest, maar hij moet dat
hebben geweten. Dat was
voor ons de klap op die vuur
pijl, nadat inmiddels all van
achttien bewoners klachten
waren binnengekomen over
gebrek aan privacy en on
vriendelijke behandeling. Er
is daarna in januari nog een
keer geprobeerd om met het
echtpaar Loose tot zakelijke
afspraken te komen. Opnieuw
werd loyale medewerking be
loofd, maair er veranderde
niets.
Voor ons was toen de rpaat
vol." Het echtpaar Loose
werd duidelijk gemaakt dat
er niets anders opzat dan
ontslag aanvragen. We heb
ben sterk de indruk dat de
heer en mevrouw Loose de
bejaarden de laatste twee
maanden met allerlei feestjes
en toestanden in de watten
hebben gelegd om hen bij
een eventuele confrontatie
met het bestuur achter zich
te krijgen. De moeilijkheid
met het echtpaar Loose is
dat het nooit tot enig com
promis bereid is geweest..
Het bestuur was hun haat-
knobbel. En dat gaf ondraag
lijke spanningen in huis".
„Als het niet zo'n intrieste
zaak was, zou je bijna in
lachen uitbarsten" zegt een
bewoner van Hagedonk die
al sinds de opening in dit
verzorgingscentrum woont.
„Wij bewoners zijn door en
door tevreden over de ver
zorging hier in huis en in
plaats dat ook het bestuur
daar vrede mee heeft pro
beert dat ons voortdurend
aan te praten dat wij eigen
lijk ontevreden zouden moe
ten zijn. Dat is toch een
lachwekkende zaak". De be
woners van „Hagedonk" die
naar de televisieuitzending
van „Brandpunt" hebben ge
keken geloven gewoon niet
dat de motieven die ir. P. J.
van Dalen op het scherm
geeft, ook maar door één in
stantie als serieuze ontslag
motieven kunnen worden
aangemerkt. „Als er andere
motieven zijn, waarom krij
gen wij bewoners die dan
niet te horen?" zo vragen zij
zich af. Als er in dit Prin-
senbeekse bejaardenconflict
één ding duidelijk is gewor
den, dan is het zeker wel dat
de bejaarde bewoners zich
niet meer als een groep on
mondige kleuters laat behan
delen. Zeker niet als het gaat
om de beslissende vraag bij
welke directie zij zich geluk
kig voelen. Ir. Van Dalen zet
daar vraagtekens achter.
„Hoofdzaak voor de bewo
ners is dat zij een goede
verzorging krijigen. De be
noeming en het ontslag zijn
zaken die het bestuur aan
gaan". Het ziet er naar uit
dat het bestuur in de perso-
neelsbewonerscommissie on
der voorzitterschap van de
heer W. Mouwen een onder
handelingspartner tegenover
zich heeft waarmee het ter
dege rekening heeft te hou
den.
De verhouding tussen be
stuur en bewonersóottimissie
was tot voor kort erg goed. Ir.
Van Dalen laat ons een brief
lezen van die bewonerscom
missie waarin staat dat die
commissie erg tevreden is
ever de gevoerde besprekin
gen met de voorzitter.
In de woonkamer van het
echtpaar Loose is het eerste
wat opvalt een grote hoe
veelheid pap--rassen op de
grond, op de bank en op het
lage tafeltje. Daar ligt ook
de ontslagvergunning bij
van het GAB, waarin staat-
vermeld dat „de continuering
van de arbeidsverhouding
onvoldoende waarborgen
biedt voor een goed samen
spel tussen beleid en uitvoe
ring". Een simpel briefje dat
echter het resultaat is van
een uitvoerige procedure
waarin werknemer en werk
gever, arbeidsinspectie en di
recteur van het GAB .hun
inbreng hebben geleverd,
voordat de laatste tot een
beslissing kwam. Mevrouw
Loose (33) is een donkere
bijna Spaanse Brabantse, af
komstig uit de Peel, oud
verpleegster en met jaren
lange administratieve erva
ring op kantoor. „In mijn
aanstellingsbrief staat letter
lijk vermeld „de meer con
crete vormgeving van uw
werk zal uit uw eigen ambi
ties en kundigheden naar Vo
ren moeten komen". „Dat is
wel wat anders dan wat
twee,, jaar tatfii' in;,4e-.richtlij
nen wordt gesteld.' ml. dat ik
mij in mijn werk uitsluitend
tot de huishoudelijke dienst
dien té beperken." „Het be
stuur weet dat wij ons altijd
kapot hebben gewerkt voor
het tehuis, waarin tot sep
tember 1973 een voortdurend
personeelstekort heeft be
staan. Het gevolg van die
onderbezetting was o.a. dat
vorig jaar niet alleen mej.
Blom, het hoofd van de ver
zorging, maar ook mijn man
en ik op ziekenverlof moes
ten worden gestuurd".
De heer Van Dalen ontkent
ook niet dat U hard hebt
gewerkt. Hij zegt zelfs dat U
te veel werk naar U toetrok
en daardoor andere perso
neelsleden te weinig armslag
bood.
Mevrouw Loose: „Er is bij
mijn weten maar één keer
een conflict geweest met een
kok. Dat was kort na mijn
overspanning en daarvoor
heb ik het bestuur zeker drie
keer mijn excuses aangebo
den. Het wordt me nog altijd
verweten. En wat de verzor
ging van de bejaarden be
treft Laat de bewoners zelf
spreken. Ik ben inderdaad
erg proper. Ik ga er vanuit
dat de bewoners het net zo
netjes willen hebben als
vroeger 1n hur eigen huisje.
Als hoofd van de huishou
ding is dat bovendien mijn
taak. „Neen" zegt dan het
bestuur „Laat het huis gerust
maar wat vuiler worden, dan
wordt het leefbaarder voor
de mensen". Met alle respect
voor oudere mensen, maar
die hebben vanwege hun
leeftijd nu een eenmaal hun
kwaaltjes. Moet ik dat laten
liggen? We hebben alles ge
daan om het de bewoners zo
gezellig mogelijk te maken.
De bewoners hadden alle
vrijheid, bezoek van kinde
ren werd juist erg gestimu
leerd, onze vieringen zijn
voor de bejaarden onvergete-
lijke feesten geweest. De
sfeer in het tehuis stond bij
ons hoog genoteerd. Die
plantenversiering in de hal
van het tehuis hebben wij
zelf aangelegd".
Ir. Van Dalen sprak in zijn
bezwaren tegen u van inti
midatie van bejaarden en
van een te dominerende rol
die u speelt in een tehuis
waar tenslotte uw man direc
teur was?
Het echtpaar Loose ant
woordt bijna gelijktijdig:
„De gevolgen van die intimi
datie ziet u aan de overkant..
Bejaarden gaan in het tiuintjé
wandelen en komen voor de
ramen om ons toe te zwaai
en.
Mevrouw Loose: „En wat
mijn al te dominerende rol
betreft: Mijn man was direc
teur, mej. Blom was hoofd
var. de verzorging en ik had
de leiding over de huishou
delijke dienst. Dat drietal
vormde een soort dagelijkse
staf, Is het zo vreemd dat
mijn man bij afspraken met
het béstuur ook rekening
hield met de wensen van
mijn staf?". „Er is nqg.jfets"»
Voegt de fleer Loose er aan
toe, „Het bestuur verwijt ons
dat er door ons beleid een
tekort op de begroting is
ontstaan van, f 70.000,- Ze
zijn vergeten hoe mijn
vrouw in het eerste jaar
twintigduizend gulden heeft
uitgespaard door de voedings-
prijzen zo laag mogelijk te
houden."
Inmiddels varieert de
stemming in Hagedonk van
rust.g tot gedrukt. De hou
ding van de meeste perso
neelsleden tegenover het nog
altijd bijna voortdurend aan
wezige bestuur blijft koel en
vija'ndig. Ir Van Dalen voelt
zich eigenlijk door bewoners,
en personeel een tikkeltje in
zijn hemd gezet: „Het voort
durende g vecht met het
echtpaar Loose over de nale
ving van onze beleids'i.inen
was niet in ons maar in hun
belang". Maar tenslotte over
wint bij hem optimisme.
Vanuit een soort lange ter
mijn wijsheid overweegt hij:
„De volgende directeur is
misschien stukken beter. Het
was tenslotte Onze Lieve
Heer niet"Mevrouw
Van Dalen brengt koffie..
Zonder venijn, maar wel te
leurgesteld zegt ze: „Mijn
man heeft er dag en nacht
voor geweckt. En wat kriigt
hij nou? Stank voor dank"..
GERARD VAN HERPEN..
Brieven voor deze rubriek moeten
met volledige naam en adres worden
ondertekend. Bij publikatie zullen dez®
vermteld worden. Slechts bij hoge uit
zondering zal van deze regel worden
afgeweken. Naam en adres zijn dan bij
de redactie bekend. Publikatie van brie
ven (verkort of onverkort) betekent niet
dat de redactie het in alle gevallen
eens is met inhoud, c.q. strekking.
In vele dagbladen staan aan
lokkelijke advertenties van
verschillende bedrijven om te
komen werken in ploegen
dienst. Voor bepaalde soorten
werk, is dit werken in ploe
gendienst een economische
noodzaak.
De mensen die dit werk
doen brenigen voor deze econo
mische noodzaak zware of
fers voor zichzelf en hun ge
zinnen. .Wordt dit door het be
drijfsleven wel voldoende ge
waardeerd? Dit is niet alleen
uit te drukken in een geldelijk
voordeel in 't loonzakje. .Wordt
het geen tijd dat een ieder die
in het bedrijfsleven leiding
geeft aan mensen en dit ploe-
genwerk nog nooit heeft ge
daan, ook eens een tijdje mee
gaat draaien liefst in vier-
ploegendienst. Men zou dan
aan den lijve ondervinden wat
men moet doen voor dat meer
loon en meer vrije tijd over
dag. Ook de sociale benade
ring tusen de leidinggevende
en uitvoerende groep werkne
mers in de bedrijven zou er
misschien beter op worden. De
diure advertenties werpen dan
misschien meer vruchten af.
BREDA P. VAN GURP
(y atv een onzer
verslaggevers)
BREDA Poolse oud-strij
ders van de kringen Amster
dam, Ridderkerk, Rotterdam,
Utrecht Lutterade, Venlo en
Vlissingen hebben hun lande
lijke jaarvergadering gehou
den in Beurs-Modern te Bre
da.
Tijdens deze vergadering
werd een drietal resoluties
aangenomen. In de eerste re
solutie wordt vastgesteld dat
de strijd voor de vrijheid van
Polen voorop staat, dat hier
voor financiële middelen drin
gend nodig zijn en dat daarom
een beroep op de leden en op
alle in Nederland woonachtige
Polen wordt gedaan om lid te
worden van het Vrij Polen
Fonds.
De tweede resolutie heeft
betrekking op de noodzaak
van verhoging van contribu
ties, terwijl in de derde wordt
gesteld dat het vrije woord
„een machtig wapen is in de
strijd tegen de communistische
tirannie in Polen door de
Sovjet-Unie".
Tot landelijk voorzitter van
de vereniging van Poolse oud-
strijders in Nederland werd
voor de komende twee jaar
gekozen de heer B. Oposlki
uit Utrecht.
Tussen de brieven en tele
grammen die de vergadering
ontving bevond zich ook een
schrijven van de oud-comman
dant van de eerste Poolse pan-
tersdivisie generaal S. Mac-
zek.
Er veranderde volgens de
heer an Dalen echter niets
Het overdreven gepoets en
gewerk, zelfs op zondag als
de mensen bezoek hadden,
bleef doorgaan en het echt
paar bleek nergens tijd voor
te hebben. „Inmiddels was er
een verzoek geweest van de
heer Loose om het personel
uit te breiden tot 231/2 man.
We zaten toen op achttien
mensen. Op advies van de
consulent van de NCHB
werd besloten om het perso-
(Van onze redactie
binnenland)
EINDHOVEN Morgen is
het precies honderd jaar gele
den dat Anton Frederik Phi
lips in Zaltbommei werd gebo
ren. Vijf jaar na zijn geboorte,
in 1879, vond Edison in Ame
rika de gloeilamp uit en wat
Anton Philips in Eindhoven
met die gloeilamp heeft ge
daan, is inmiddels over de he
le wereld bekend.
Antons vader was tabaks
handelaar in Zaltbommei, die
zich ook weerde op andere
gebieden in de wereld van de
handel. Na de HBS in Zalt
bommei bezocht hij de Open
bare Handelsschool in Amster
dam. Daarna wierp hij zich in
Londen in de effectenhan
del.
briek, maar besloot toch zijn
industrietje in Eindhoven op
te zetten. Dat was in 1891.
Al gauw bleek dat de we
tenschapsman Gerard Philips
moeilijkheden had met het
runnen van de gloeilampenfa
briek. Daarom werd op een
familieraad besloten Anton uit
Engeland terug te roepen. An
ton nam de verkoop onder zijn
hoede en de eerste winsten
werden binnengehaald.
Ondertussen had vader Phi
lips zijn oudste zoon Gerard,
die zijn ingenieurstitel had be
haald en gek was van elektro
techniek, de kans gegeven met
gloeilampen te experimente
ren. Gerard kreeg in Breda
een stuik grond voor een fa-
In 1898 trouwde Anton Phi
lips met Annetje de Jongh.
Het echtpaar ging, met het
begin van wat later een enor
me kunstverzameling werd
(hij had net een echte Van
Gogh gekocht voor 375 gul
den), wonen aan de Eindho-
vense Vestdijk. Anton was
nog geen halfjaar getrouwd
of hij vertrok naar Rusland
om te voorkomen dat zijn
Duitse concurrenten dtit reus
achtige afzetgebied in zouden
pikken. Hij was toen 24 jaar.
laar.
Hij voorzag het h<"i an de
Russischetsaar van 50.000
gloeilampen en verkocht in
enkele weken de halve jaar-
pioduktie. In de daaropvolgen
de jaren verzekerde hij de
Eindhovense gloeilampenfa
briek van klanten in Franrijk.
Spanje en Italië. De produk-
tie steeg en er kwam steeds
meer personeel bij. Philips
werd een hele „grote", waar
de (vooral Duitse) concurren
tie niet meer omheen kon. In
Berlijn werd een syndicaat in
elkaar geschroefd onder liding
van Anton UPhilips en werd 't
afzetgebied onder de kempha
nen verdeeld.
Nieuwe typen gloeilampen
werden vervaardigd, moderne
machines kwamen binnen uit
Amerika en Philips kreeg een
eigen glasfabriek. De eerste
personeelswoningen werden in
gebruik genomen (het huidige
Philipsdorp bij het voetbalsta
dion). In de twintiger jaren
ging broer Gerard met pensi
oen en stichtte Anton Is nieu
we directeur fabrieken in Po
len en Spanje.
Toen kwam de radio op.
Philips sprang er direct in en
ging radio-onderdelen en ont-
vangbuizen maken. In 1927
werd de eerste kortegolfradio-
verbinding tussen Eindhoven
en Oost- en West-Indië tot
stand gebracht. In hetzelfde
jaar bracht de ondernemer ook
zijn eerste complete radio-ont
vanger op de markt.
0 Dr. Anton PhiLips op 31 januari 1949 oog in oog met een
nieuw medium: televisie
In 1928 ontving Anton Phi
lips een eredoctoraat in de
economische wetenschappen
van de Nederlandse Handels
hogeschool in Rotterdam. Op
dat moment telde de onderne
ming 31.000 werknemers,
waarvan 18.000 in Eindho
ven.
Dr. A. F. Philips trad in
1939 af als president-directeur.
Hij was nog getuige van de
eerste experimenten met tele
visie, een nieuw produkt waar
tie N.V. Philips wel brood in
zag. In 1951 overleed Anton
Philips. Een bijna Amerikaans
voorbeeld van de succesvoll»
ondernemer die met uiiets be
gint en bij zijn dood een we
reldimperium achterlaat.