O
VUURPROEF VOOR CDA
OPENBAAR
VERVOER
DEN UYL OF
WIEGEL
ljrpw oxm* dcp. ngen „pelingen pelngen pelngen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen
pl^^'ysffii^c^^'ngen pea'ngen peilingen pe|l|ngen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen
nMMrCM PCMmrc9,EN Dc mrap1 ing»! peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peiling
eilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilinge
i
VVD
Geen kapitalen
DOOR
CORN.
VERHOEVEN
Zuiden
Samen in de ring
Bescheiden record
Verkiezings
campagnes
zijn duur
voor
arm
lastige
partijen
;V*
VER <ttk rijf weken
(woensdag 27 maart)
gaan de Nederlandse kie-
aen naar de stembus
Die dag moeten - na vier
jaar - weer nieuwe Pro
vinciale Staten worden
gekozen, maar anders
dan op 29 mei, als we de
nieuwe gemeenteraden
gaan kiezen, zullen deze
statenverkiezingen nau
welijks regionale proble
men tot inzet krijgen.
D* inmiddels op gang ge
komen verkiezingscampag
nes van de verschillende
partijen zijn een duidelijke
vingerwijzing naar het feit,
dat de landelijke politiek 'n
hoofdrol speelt. Niet in de
eerste plaats spelen in die
campagne immers provincia
le coryfeeën een rol, maar
de „Haagse" politici: minis
ters en fractieleiders uit het
parlement.
Het is so Uur als een klon
tje, dat de statenverkiezingen
loate trouwens fa het ver
leden meestal het geval was
vooral van belang zijn als
graadmeter voor de waarde
ring (of afkeuring) van het
kabinetsbeleid.
De politici maken daar ook
geen geheim van. Zo heeft
lractieleider mr. Frans An-
driessen van de KVP onlangs
in een artikel fa „Politiek per
spectief" zijn progressieve co
alitie-genoten, speciaal de
PvdA, gevraagd de christen
democratische partijen fa de
campagne niet al te fed te
bestrijden.
Het ligt voor de hand, dat
dut ook niet zal gebeuren. Zo
wel de progressieve partijen
als de KVP en ARP zullen er
op uit zijn dit kabinet (bij
gebrek aan een beter alterna
tief ontstaan) alle kansen te
geven. Niet voor niets heeft
Andi'lossen deze week gezegd
dat zijns inziens de machti
gingswet moet blijven. Die
uitlating is er een voorbeeld
van. dat de KVP (en ook de
ARP) zich opstellen als loyale,
soms natuurlijk wel kritische
bondgenoten. En loyale bond
genoten laat je niet in de
steek, laat staan dat je ze
bestrijdt De PvdA heeft dat
trouwens ook laten doorsche
meren, zij het dat het terwille
van de vaak trammelerende
achterban wat andere werd
gezegd: „Jullie (KVP en
AEP) hebben het dioor je op
stelling tegenover het kabinet
zelf in de hand of je in de
verkiezingsstrijd onze tegen
standers worditf'. Het zal dus
wél (oslopen.
Hetzelfde geldt sinds kart
voor de verhouding tussen de
WiD en de beide confessione
le regeringspartijen. De libe
rale stemmentrekker Hans
Wiegel kondigde eind verle-
dtn week onomwonden aan,
TESTCASE
VOOR HET
KABINET
DEN UYL
dat hij de tegenstellingen tus
sen zijn partij en de KVP en
ARP niet onnodig wil aan
scherpen („Vrijheid en Demo
cratie", 8 februari). Dat is wel
logisch ook, want Wiegel
hoopt natuurlijk nog steeds op
„betere tijden", waarin zijn
partij weer regeringsverant
woordelijkheid krijgt en dan
heeft hij de confessionelen
weer hard nodig. Het zou niet
erg slim zijn deze partijen nu
als politieke aartsvijanden te
gemoet te treden. Wiegel was
bovendien al polariserend in
een hoek terechtgekomen,
waar vele liberalen zich niet
thuis voelen
Blijft ten slotte als enige
conclusie over, dat de komen
de statenverkiezingen een re
gelrechte confrontatie worden
tussen enerzijds de linkse re-
MIDDELBURG In ver
gelijking met wat er in di
verse andere provincies gaat
gebeuren wordt er in Zee
land bij de verkiezingsstrijd
in ieder geval niet met veel
geld gesmeten. Een voor
beeld om die vergelijking
wat duidelijker te maken: in
Noord-Brabant gaat 't CDA
ongeveer 70.000,- in de Sta
tenverkiezing investeren, in
Zeeland legt het CDA er nog
geen 10.000,- voor op tafel.
Natuurlijk moeten we er
hierbij rekening mee houden
dat Zeeland een betrekkelijk
kleine provincie is, die met
haar 800.000 inwoners vaak
met Rotterdam-Zuid wordt
vergeleken. Van de andere
kant gijn de Zeeuwen mis
schien wat zuiniger en houden
wat gemakkelijker de hand op
de portemonnee.
Omdat in Zeeland in het
kader van de verkiezingsstrijd
met veel kleinere bedragen
wordt gewerkt dan in sommi
ge andere provincies, is het
bok niet zo verwonderlijk dat
hier haast alle partijen weinig
°f geen moeite hebben om
voldoende geld bij elkaar te
krijgen.
In Zeeland leggen KVP,
ARP en CHU voor het presen
teren van het gezamelijke
CDA-verkiezingsprogramma
en de samenwerkingsgedach-
ten die daarin worden ver
wikt, elk f 3000 op tafel.
Daarvan is f 3500 bestemd
voor het plaatsen van adver
tenties, f 4000 voor het laten
"««en van folders en ander
PT^Peganda-imateriaal en f
r, d°?r het houden van
twee CDA-vergaderingen, name
lijk één in Zeeuwsch-Vlaande
ren en één in Midden-Zeeland.
Daarnaast hebben deze drie
partijen elk duizend tot vijf
tienhonderd gulden nodig om
de eigen kosten van vergade
ringen, materiaal en andere za
ken te dekken. „Wat we doen
moet betaalbaar zijn. Maar we
beschikken nu eenmaal niet
over geweldige kapitalen. We
zouden er ook best eens tien
mille tegenaan willen gooien,
maar dat hebben we niet",
zegt bijvoorbeeld de heer W
van Alphen, voorzitter van d'
KVP in Zeeland. En deze re
denering kom je eigenlijk bij
alle partijen tegen. Het beno
digde geld krijgt de KVP bij
elkaar door het gedeelte van
de ledencontributie, die het
partijbureau aan de provincia
le afdelingen voor het voeren
van provinciale activiteiten af
staat en door het vragen van
bijdragen aan mensen, die
daarvoor in aanmerking ko
men, zoals bv. KVP-statenle-
den, KVP-burgemeesters e.d.
De CHU-Zeeland heeft wel
enkele duizenden guldens in
kas doordat elk lid elk jaar f
1,75 in het verkiezingsfonds
stort. En Zeeland telt een dui
zend CHU-leden, dus reken
maar uit. Verder wordt ook
foor deze partij een beroep
gedaan op de leden om te
.orgen dat er geld genoeg be
schikbaar is.
„Als we door de mensen net
zo worden gesteund als in
voorgaande jaren is er nu
geen enkel probleem te ver
wachten", zegt CHU-voorzitter
H. Eversdijk. De derde CDA-
partner, de ARP, stuurt wel
dra een brief naar de begun
stigers met het verzoek om
een bijdrage. Ook hier ziet
men de financiële situatie niet
somber in.
Bij de PvdA is er over aan
pak van de verkiezingsstrijd
en de daaraan verbonden fi
nanciële consequenties nog
niet zoveel te zeggen. Op 22
en 23 februari gaat het be
stuur van deze partij in con
claaf in slot Moermond om de
campagne voor te bereiden en
exact te becijferen wat het
gaat kosten. „We hebben toch
nog wel voldoende tijd om de
acties voor te bereiden", is de
nening van voorzitter A. P
Schouwenaar. Bij de PvdA
worden de kosten zoveel mo
gelijk gedrukt door gebruik te
maken van „landelijk" materi
aal en door b.v. geen reiskos
ten aan kandidaten te vergoe
den. „Het wordt echt geen
zaak van tienduizenden gul-
0 De statenverkiezingen worden een vuurproef voor het CDA, het Christen-Democratisch
Appel. In vijf provincies komt het CDA met een gemeenschappelijk program en een gemeen
schappelijke kandidatenlijst. Met spanning wachten de fractieleiders van de partijen, die in
het Appel verenigd zijn, op resultaat van de verkiezingen Andriessen van de KVP, Aantjes
van de AR en Kruisinga van de CHU.
DE STATENVERKIEZINGEN
gern igspartijen en anderzijds
de VVD, korter gezegd: tussen
Den Uyl en Wiegel. Dat kan
een harde strijd worden,
waarbij Den Uyl het getij te
gen lijkt te hebben door de
nog steeds niet helemaal be
zworen energiecrisis. Aller
eerst heeft die crisis er toe
moeten leiden, dat het kabinet
een aantal impopulaire maat
regelen nam, waarvan de
meest ingrijpende (de benzi-
ne-distributie) mislukte en in
de tweede plaats is het kabi
net door alle beslommeringen
van die crisis nog niet echt
toegekomen aan de uitvoering
van het beleid, zoals dat bij
de start, in mei verleden jaar,
werd gepresenteerd.
Een (geringe) verschuiving
in de verhoudingen wordt
door sommige politici dan ook
het eerst verwacht ten gunste
van de WD, al zal dat niet
direct hoeven te betekenen,
dat de winst van de liberalen
geheel ten koste zal gaan van
de PvdA. Immers, de WD
richt haar activiteiten vooTal
op het zuiden (Brabant en
Limburg), waar deze partij
nog geen gedeputeerden heeft
en er dus alles aan zal willen
doen haar entree in de colle
ges van G.S. te maken. Het
gaat er op lijken, dat de WD
opnieuw haar belangrijkste
winst zal binnenhalen in de
te vooral van de afbrokkelen
de KVP.
De uitslag van de Provincia
le Statenverkiezingen zal ove
rigens niet aleen een oordeel
zuidelijke provincies, ten kos-
inhouden over het kabinetsbe
leid, maar in vijf provincies
ook over bet CDA (Christen-
dens. We zijn een arbeiders
partij en we moeten zorgen
dat iedereen aan ons werk kan
deelnemen", aldus de heer
Schouwenaar. Wat de PvdA,
ondanks de poging om zo zui
nig mogelijk te leven, wel wil,
is het laten verschijnen van
een prettig leesbare, populair
Zeeuws partijprogramma. Men
wil het kiezersvolk geen on
leesbaar stuk voorschotelen.
En dat geldt dan overigens
ook voor het CDA, dat werkt
aan een verkort, goed leesbaar
programma.
D'66 Zeeland heeft momen
teel een vijf- tot zeshonderd
gulden in kas, een bedrag, dat
qua hoogte een record bete
kent. Nog enkele honderden
guldens erbij en de verkie
zingsstrijd, die ongeveer dui
zend gulden gaat kosten als op
dezelfde manier als vier jaar
geleden wordt gewerkt, kan
worden betaald. Het wordt
van deze kant ook een be
scheiden campagne, waarin de
leden zullen trachten zoveel
mogelijk zelf te doen om geld
te besparen.
En dat gaat ook op voor de
PPR in Zeeland. Wat er moet
gaan gebeuren hangt af van de
hoeveelheid geld, die er is.
Hier geldt: de tering naar de
nering zetten. De PPR be
schikt over kleine fondsen, on
der meer ontstaan uit vergoe-
(ingen, die de statenleden van
leze partij voor hun werk
irijgen.
Geen financiële problemen
hij de SGP, die in de verkie
zingsstrijd gaat werken met
affiches, strooibiljetten, adver
tenties en vergaderingen. „Als
we geld nodig hebben is het
in onze kringen onvoorstelbaar
hoe snel dat bij elkaar is",
merkt voorzitter C. de Kraker
op.
Democratisch Appel), het ver
bond tussen KVP, ARP en
GHU. In Noord-Brabant, Lim
burg, Groningen. Friesland en
Noord-Holland komt het ODA
met een gemeenschappelijk
program, een gezamenlijke
fractie. Speciaal in deze vijf
provincies wordt de uitslag
met belangstelling tegemoet
gezien, omdat hier twee rege
ringspartijen (KVP en ARP)
samen in de ring gaan met de
CHU, die in het parlement
doorgaans de kant van de
VVD-oppositie kiest. Dit poli
tieke feit, dat de samenwer
king op landelijk niveau al
thans erg versluiert (om niet
te zeggen: ongeloofwaardig
maakt) zou er wel eens toe
kunnen bijdragen dat veel
kiezers, die "normaal" op een
van de drie gestemd zouden
hebben, zich van het CDA af
keren en hun toevlucht zoeken
bij hetzij de WD, hetzij de
progressieve partijen (die
overigens maar in één provin
cie, namelijk Utrecht, als
PAK-blok de verkiezingen in
gaan).
Rest nog de vraag welke
invloed de uitslag kan hebben
op de rationale politiek. Een
vraag waarop geen enkele po
liticus een antwoord durft te
geven, met uitzondering van
WD'er Hans Wiegel, die han
denwrijvend verwijst naar
analoge situaties in 1958 en
1966. In beide jaren was er
net als nu een kabinet aan het
bewind met socialisten en in
beide jaren werd een voor de
regeringspartijen slechte stem
bus bij de statenverkiezingen
vrij snel gevolgd door een ka
binetscrisis.
Volgens de befaamde „poli
tieke kringen" fa Den Haag
juicht Wiegel echter ditmaal
te vroeg. Iedereen houdt wel
iswaar rekening met de mo
gelijkheid dat de VVD enige
winst zal binnenhalen, maar
velen geloven niet in een zo
danige aardverschuiving, dat
als het ware de poten onder
het kabinet worden wegge
zaagd.
Egbert Zijlema.
De VVD-Zeeland heeft mo
gelijk een geheim wapen voor
de verkiezingscampagne klaar
liggen. Wat de VVD gaat doen
wilde de Zeeuwse voorzittel
mr. C. Pluygers uit Vlissingen
daarom niet vertellen. Wel
deelde hij mee financieel geen
problemen te hebben. De
VVD-Zeeland krijigt een ge
deelte van de contributie van
de leden en kan daar nu best
mee toekomen.
Datzelfde geldt ook voor de
Boerenpartij in Zeeland. „Als
je aan de top van de hitparade
staat zijn er toch geen finan
ciële problemen", voegde de
heer P. de Jonge uit Hoek
eraan toe. In het kader van de
verkiezingsstrijd gaat de Boe
renpartij werken met affiches
en houdt enkele vergaderingen
op een moment dat er in de
landbouw nog weinig te doen
is. Veel geld gaat het allemaal
niet kosten. De heer De Jonge
schat een duizend gulden op
zijn hoogst.
BAS AUGUSTIJN
Terwijl wij diep in de
nacht meer dan honderd kilo
meter lang over een tamelijk
verlaten autoweg rijdenwordt
het transport in het algemeen
en het begrip openbaar ver
voer weer eens een probleem.
Doel van de reis was uiteinde
lijk alleen een onderhoud van
twintig minuten geweest. De
investering was: acht uur van
huis weg zijn en meer dan
driehonderd kilometer autorij
den. Vergeleken bij de techni
sche vernuftigheid waarmee
het onderhoud zelf, een inter
view, werd vastgelegd en uit
gezonden, waren de bijkomen
de activiteiten van een ont
stellende primitiviteit.
In een technisch tijdperk is
een zo ingrijpende fysieke
verplaatsing zelfs al gaat dat
met een vaart van honderd
kilometer per uur, moeilijk
anders dan als primitiefte
kwalificeren. Want bijna alle
technische vindingen op het
gebied van communicatie
en dat is transport maken
da fysieke verplaatsing over
bodig.
Afgezien van deze kwestie
Is het transport in veel opzich
ten voorbeeldig geregeld. Wij
verplaatsten ons, zoals dat
heet, met particulier vervoer
omdat er geen andere moge
lijkheid was. Daar is overi
gens minder particuliers aan
dan het woord suggereert. De
hoofdzaak is volstrekt open
baar. Dat is de weg. Ik kan
mij eindeloos verbazen over
wegen en over de gigantische
besluitvaardigheid en energie
die geïnvesteerd zijn in het
enorme wegennet, dat de we
reld bedekt. Vooral 's nachts,
wanneer de automobilist een
beetje de illusie kan hebben
dat al die kilometers wegdek
voor hem als een tapijt zijn
uitgerold, biedeti de wegen
deze vreemde sensatie.
Op die eindeloze openbare
weg wordt het particuliere ka
rakter van de auto een ver
zwindende kleinigheid. In fei
te maakt de automobilist op
eigen risico en eigen initiatief
gebruik van het openbaar ver
voer. Want zonder de openba
re weg kan hij geen meter
van huis. De naam „particulier
vervoerkan op allerlei din
gen slaan, maar niet op een van
de hoofdzaken, de weg.
Toch heeft dat vervoer vol
ledig bezit genomen van de
weg. Op de meest openbare
wegen rijden de minst open
bare voertuigen; het openbare
vervoer maakt praktisch geen
gebruik van de autowegen
Dezelfde overheid die eens het
land doorsneden heeft met
spoorwegen, legt daarnaast
wegen aan voor mensen die
geen gebruik wensen te ma
ken van de trein. Zij moedigt
daarmee het particuliere ver
voer aan. En hoe meer dit
toeneemt, des te minder aan
trekkelijk wordt het openbare
vervoer en des te minder gele
genheid krijgt het om zich uit
te breiden. De verhouding tus
sen het aantal nieuwe spoorlij
nen en halteplaatsen en het
aantal nieuwe wegen is waar
schijnlijk nog niet een op hon
derd. Zijn er eigenlijk de laat
ste vijftig jaar nog wel spoor
wegen aangelegd?
De aanmoediging om van
het openbaar vervoer gebruik
te maken, door sommige stads
mensen uitgesproken alsof het
een lumineus idee betrof, kan
enige zin hebben op plaatsen
waar dat bestaat en waar de
frequentie van de verbindin
gen groot genoeg is om de
reiziger niet het gevoel te ge
ven, dat hij nauivelijks iets te
kiezen heeft en volstrekt af
hankelijk en passief is. Een
van de prettige dingen van de
auto is immers, dat de reiziger
zelf het moment van vertrek
bepaalt, zolang het openbaar
vervoer, ook buiten de steden,
niet redelijk kan concurreren
met het eigen transport, is het
lichtelijk sadistisch het pu
bliek daarnaar te verwijzen.
Als ik met de auto naar het
werk ga. kost dat tien minu
ten; ga ik. met de fiets, wat ik
gewoonlijk doe, dan duurt het
vijfentwintig minuten. Maar
met het openbaar vervoer ben
ik, lopen en wachten meegere
kend, net iets meer tijd kwijt
dan wanneer ik te voet zou
gaan. De aansporing om toch
vooral van het openbaar ver
voer gebruik te maken, is dtts
'0at vreemd. Wanneer daaraan
de helft van de energie be
steed ivas, die nu geïnvesteerd
is in het aantrekkelijk maken
van het pseudo-particuliere
verkeer, zou daar met meer
schijn van redelijkheid ovet
gesproken kunnen worden.