,Op succes
geen
carrière
te bouwen'
VERMEULEN- FLUIT
VOETBAL-POËZIE
B
ONDERTOS EN „KUNST"
BEDDERAND EN KUNST
vrflj,-
uit
JOSINE VAN DALSUM BOEIT ALS LET MILJOENEN
'f
ijdschrift
oneel
oek
Zaterdag 9 februari 1974
ARABISCHE filmweek
momenteel in De Movies te
Amsterdam. Vandaag: La terre
van Chahine (Egypte), maan
dag: Wechma van Benam
(Marokko), dinsdag: La mort
trouble van Boughedir (Tune
sië) woensdagMille et
une Mains van Barka
(Marokko). Organisatie: Fugi
tive Cinema i.s.m. Ned. Palesti
naKomité (inl. 020-244984).
a CLAARTJE Boekhorst- ke
ramiek, grafiek en tekeningen
en Bella Vlugter, tekeningen
en schilderijen van zaterdag 9
febr (opening 15.00 uur) tot
en met 16 maart in galerie
Pepijn, Breda.
DRIE Brabantse kunste
naars (Huib Benschop, schil,
derijen Lucien van der Eer
den beelden en Piet Fioole,
(zeefdrukken) tot 4 maart in
De Krabedans, Stratumseind,
Eindhoven.
WIM van de Beek, Baarle-
Nassau, exposeert tot en met 3
maart in De Kinderkus, achter
de molen te Hilvarenbe-ek.
0 BEKRONINGEN '73, heet
het boekje, dat een publikatie
bevat van werken, bekroond
in het kader van de 4e literai
re prijsvraag '73 voor jonge
ren, alsmede het oordeel van
de jury. Uitg. van Stichting
Literaire Dagen, postbus 176,
Eindhoven- Prijs f 4,50.
0 KAREL Appel krijgt zijn
zin Op zijn wens om in Ne
derland een Appelmuseum te
stichten heeft Hoogeveen inge
haakt. De enkele miljoenen,
daarvoor nodig, zullen moeten
komen van CRM, provincie
Drente en gemeente Hooge
veen. Binnenkort beginnen be
sprekingen daarover.
0 HUBERT van Hille (1903
Ambon en wonend te Zut-
phen) exposeert tot en met 24
maart (opening vanmiddag
16.00 uur) in Bellfires
Schouwzaal te Hapert. Zijn
werk hangt o.a- iin Kröller-
Mtiller.
GLOBE brengt op 14 fe
bruari nieuwe première: De
Wilden (Savages) vail Hamp
ton, in regie van Adrian Brine
en met o.a. Eric Schneider en
Siem Vroom. Eerste voorstel
ling is in Eindhoven.
DINGHUIS te Deurne
toont voorlopig, dagelijks van
14.00-17.00 uur, een keuze uit
de collectie, die de gemeente
de laatste jaren heeft verwor
ven. Negen werken van Hen
drik Wiegersma- Verder o.a.
van Dooyewaard, De Kat,
Krop, Maks, Wiegman, Willink
en Witteman. Dertig werken
van 21 kunstenaars.
STREVEN - 5 „Hoezeer de
operette aan tijd en omstan
digheden gebonden is, blijkt
wellicht uit haar relatieve ver
zuiling in tijd en ruimte", zo
besluit R. Pourvoyeur zijn
tweede bijdrage over „De ope
rette, spiegelbeeld van de sa
menleving" (Van Strauss tot en
met Sjostakovitsj), L. Geerts
behandelt de Columbiaanse
auteur Gabriel Garcia Mar-
quez („Wanhoop en geweld in
Columbia"), op wie niet zo
gemakkelijk een etiket te
plakken is. Marcel Chappin
reflecteert op enkele proble
men van de geschiedschrij
ving. L. de Jongs Het Ko
ninkrijk der Nederlanden in
de Tweede Wereldoorlog. „De
J ong doet wat de mensen graag
willen, hij oordeelt zoals ande
de geschiedschrijvers het tot
nu toe gedaan hebben", is
daarbij een van zijn uitspra
ken. Verder is opgenomen een
gesprek, dat Frans Boenders
tijdens het afgelopen Interna
tionale Congres voor Filosofie
te Varna Bulgarije had met
Bertrand Russels leerling
Ayer over de achtergronden
van het denken bij zijn leer
meester. In Misdaad en Vrij
heid zegt Alfred Heijder o.a.:
„Strafrecht, als onderdeel van
hot rijk der verwerkelijkte
vrijheid, dient veeleer om de
ordehandhaving en de mis
daadbestrijding op hun rechts
gehalte te controleren en zoda
nig te beperken dat niet door
de misdadigheid en haar be
strijding ons aller vrijheid
wordt ontkend" (Streven
Postbus 233, Den Bosch).
Groepen kinderen en vol
wassenen kloppen tevergeefs
op de deur van een boerderij
tje in Prinsenbeek bij Breda.
Ze komen een handtekening
vragen van Letje, het simpele
meisje uit de tv-serie „Een
mens an goede wil", naar
het gelijknamige boek van
Walschap. Maar Josine van
Dalsum is enkele maanden ge
leden uit haar schulpje gekro,
pen. „Mijn isolement in het
boerderijtje in Prinsenbeek is
te vergelijken met de rol van
Letje. Maar Josine in Prinsen
beek miste de aansluiting met
Letje. Blijf ik op het platte
land in mijn schulpje of maak
ik de sprong naar de praktijk?
Dat was de vraag. Ik koos
voor het laatste", zegt ze.
Het Bredase meisje Josine
van Dalsum heeft de aanslui
ting gekregen; met Letje, met
haar collega's en vooral met
het publiek. Zij blijkt een ge
waardeerd collega, wanneer ik
met haar in Amsterdams
Brakke Grond zit te praten en
collega's als Lex Goudsmit,
Elsje de Wijn, Adèle Bloemen-
daal e.a. er ronddwarrelen op
een repetitie voor Citroentje
met suiker. „Ook collega's die
me kennen uit de verzetshoek,
waarderen Letje. Fijn", vertelt
ze.
En regisseur John van de
Rest: „Meestal hoor je niets
van collega's als iets goed is,
maar opvallend is nu hoevelen
hun tevredenheid uiten over
het spel.
Blijkt dat het in Nederland
toch kan, zeggen ze. De publi-
citeitsreacties zijn ook enorm.
In Nederland ligt het waarde
ringscijfer tegen de tachtig; in
België is het succes nog gro
ter; daar ligt het waarderings
cijfer tegen de negentig; een
absoluut record. De Duitstalige
tv (m.n. de ARD) en de Scan
dinavische landen hebben al
belangstelling getoond. Op het
ogenblik ben ik bezig de acht
uitzendingen opnieuw te mon
teren tot een twee uur duren
de speelfilm. Ze wordt opge
blazen tot 45 mm en moet dan
in de bioscopen gaan draaien.
Het staat bovendien al vast,
dat zowel de Belgische als de
Nederlandse tv de serie het
volgend jaar opnieuw zal uit
zenden. Josine: „Over twee-
drie weken komt er een plaat
uit met de muziek van een
Mens van goede wil. Ik heb
daarvoor twee chansons ge
schreven, die ik zelf zing.
Mens voor wie, mens voor
wat, mens waarom?, als ope
ningschanson en op de b-kant:
Hij ziet me niet; tragiek van
een eenzame vrouw".
In één slag is Josine van
Dalsum een beroemdheid ge
worden. Door haar gespannen
Letjes-rol is ze betiteld als
„de ontdekking van het jaar"
e.d. „Het is allemaal ontzet
tend ouderwets", zegt ze. „Je
wordt een soort vedette van
Hollywood. Wat breng ik toch
in godsnaam teweeg? Toen ik
gisteren in Nijmegen op zie
kenbezoek in een ziekenhuis
stond werd ik plotseling vast
gegrepen onder de uitroep:
„Dan kan ik tenminste zeggen,
dat ik met Letje gesproken
heb". In Amsterdam kom je
regelmatig mensen tegen, die
je een klap op de schouder
geven: „Ha, daar heb je debie
le Let". Mensen gaan voor je
staan alsof je uit een andere
wereld komt. Ook in Elsloo,
waar ik was voor de tv-opna-
me van Elschots Verlossing
(de drie uitzendingen komen
nog op tv), liep het halve dorp
uit voor handtekeningen. In
Vlaanderen ben ik gevraagd
om het sportfeest op te luiste
ren etc, etc. Ouderwets gevoel
van vedette. Och, als het maar
niet teveel gebeurt, heb ik er
niet zoveel hinder van. Ik ben
sterk geneigd om het succes te
relativeren; de reacties te
wantrouwen. Waarop zijn ze
gebaseerd? Je kunt hier geen
carrière opbouwen. Ben trou
wens na 1 maart weer zonder
werk".
„Nee, ik heb de rol van Let
niet gekregen naar aanleiding
van die t.v.-uitzending van vo
rig jaar. Ik kreeg daarop wel
veel reacties bloemen en
brieven va-n gewone men
sen. Alleen Josephine van
Gasteren belde me met posi
tieve geluiden. Andere colle
ga's zeiden hoogstens misprij
zend: „Dat is het misdeelde
kind van het Nederlandse the
ater". In dat programma kreeg
ze 50 minuten gelegenheid om
alles te zeggen, wat haar
dwars zat in het toneelbestel.
Josine: „Ik zag het niet meer
zitten Ik kreeg met mijn,
nogal felle, ideeën nergens
aansluiting Het begon al met
mijn eind-examenproject aan
de Amsterdamse toneelschool.
De reacties in de pers waren
zeer uiteenlopend. Wel twee
weken volle zalen. Daarna heb
ik o.a. wat gewerkt met het
Leidse studententoneel, deed
enkele keren het t.v.-program-
ma Orimora. Kon wel bij en
kele gezelschappen komen,
maar dat was niet aantrekke
lijk; zeker niet na het gedon
der, dat ik bij één van de
gezelschappen had.
Ik heb vanuit Tomaat nooit
geprotesteerd tegen de vorm
van het theater; wel tegen de
mentaliteit van de makers er
van. Het is eigenlijk heel sim
pel: wat heb je als mens tegen
elkaar te vertellen? Politiek
engagement? Ja, uiteindelijk
wel. Daar gaat het naar toe.
Op de barricade? Och, er zijn
in ons land geen barricades en
dan kun je er ook niet op. Ik
sta achter de principes van
Proloog. Ik zou me echter niet
bij Proloog willen aansluiten,
want als theater is het voor
mij niet voldoende professio
neel. Ik vind me zelf nog te
jong om zelf goede vormen
daarvoor te vinden. Speel veel
te graag in goede dingen. Ben
teveel professionalist. Ik ge
loof ook, dat het zinvoller is je
protest meer tegen de Tweede
Kamer te richten, dan tegen
jonge mensen. Maar ik weet
nog niet, hoe je oudere men
sen aan moet pakken. Je moet
listig intelligent zijn, zei
Brecht. Wel ben ik bang voor
de vorm van uiterlijkheid, bij
het Nederlandse theater. Jam
mer vind ik, dat ik ondanks
mijn grote mond geen alterna
tief heb. Mijn aansluiting mis
lukte dan ook en ik kroop in
mijn schulp in Prinsenbeek.
Tekenen en schrijven, chan
sons. Verloor contact met col
lega's.
Toen kwam de vraag om
Letje te spelen? Ik heb me de
keuze van te voren gereali
seerd. Blijf ik op het platte
land of maak ik de sprong
naar de praktijk? Ik heb de
rol bekeken. Bijna tegenge
steld aan mijn eigen karak
tertot...je bent het. Stuk
praktijk-ervaring; stuk vak
discipline. Ja, dat is het ge
worden. In het team, heb ik
kunnen spelen vanuit mezelf.
Zonder één woord toch er zijn.
De wereld in mij zonder
woorden kwam naar buiten.
Met Kitty Courbois (Rosa) en
Hugo Metsers (Thijs) kon ik,
gedurende de vier maanden
opname, een hechte pool vor
men. Het was grandioos om
met Hugo samen te werken.
Vanuit Blue Movie en andere
naakte toestanden is hij dooi
de publiciteit verkeerd bij het
publiek overgekomen in het
verleden.
Nee, van Walschap had ik
nog nooit iets gelezen. Het is
zo simpel en direct. Het ging
de mensen steeds meer boeien.
Een sfeer van burgerlijke
rechtlijnigheid spreekt uit het
stuk. Het is zo herkenbaar; er
wordt niet gespyebologiseerd.
Als er in het stuk gejankt
moet worden, wordt er ook
gejankt. De veie positieve re
acties, ad vanaf het eerste
deel, hebben me overvallen.
Niet verwacht. Mijn grootste
aandeel komt pas in de laaitste
delen. Wat zullen ze er dan
van vinden...? Voor mijzelf
heb ik vast kunnen stellen,
dat ik vak-technisch iets kan.
En daar ben ik blij mee. Het
succes zie ik als zeer relatief",
zegt Josine na het derde kopje
koffie. „Ik ben een koffie-leut.
Nu maar een glas rosé". Over
een rosiger(?) toekomst ver
telden.
„Ik heb een beetje een tra
gische fiilmloopbaan", lacht ze.
„Ben indertijd door Frans
Weisz foor een film gevraagd,
die niet doorging. Slofje in De
Inbreker, ging ook niet door.
Heb in een aantal kleine films
gespeeld. Nikolai v. d. Heyde
heeft me wel eens benaderd.
Met Paul Verhoeven heb ik
gepraat over de rol van Keetje
Tippel. Maar er zijn misver
standen geweest rond de proef-
opnamen. Zou Keetje Tippel
graag doen, maar twijfel er nu
aan, omdat ik hoor, dat het
gegeven toch vercommerciali-
seerd wordt; bed in, bed uit
en daar heb ik geen zin in.
Eind van deze maand begin
nen de opnamen voor een
chanson-programma, dat ik
voor de BRT doe; samen met
acteur Jo de Meijere (Heren
van Zichem). Teksten van o.a.
Guillaume van de Graft, Ida
Gerhardt, Marsman op muziek
van Pieter Verlinden; van beat-
achtige swing tot de meest
poëtische dingen. Een unieke
uitdaging. Ook een sprong om
te ontdekken of ik het kan.
Wil niet mooi zingen; wel per
soonlijk. De mens heeft een
stem en spreken kan zingen
zijn".
Een andere ontdekking bij
haar zelf. „Ik wist niet, dat ik
tekenen kon. In het isolement
van Prinsenbeek moest ik
mijn emoties kwijt. Ik ben er
toen mee begonnen. Bijvoor
beeld een werkloze als fluit
speler. Hij boort gaten in zijn
neus en speelt er fluit op. Wat
teken je goed, zeiden mensen
met een academische oplei
ding. Ik kan niet schetsen; doe
het zeer conscenitieus. Ben er
ook wel wat ijdeler op gewor
den. Nee, aan een expositie
ben ik nog niet toe", zegt ze.
Maar mijn grootste hobby
blijft het toneel. „Heb ik al
tijd graag gewild; zat in me.
Het begon in de Bredase Ge-
rardus Majella-parochie bij
broeder Alphonsus met zijn
kinder-operettes. Het hele ge
zin Van Dalsum zat erin. La
ter in de Maria-parochie had
ik groot succes in operettes op
muziek van Jan Wolkers (ja,
zo heette de man). Van ons
gezin is alleen Damiet, mijn
zus, twee jaar op de toneel
school, in Maastricht geweest.
Ze heeft nu poppen-theater Ej-
Ej in Dordrecht".
Josine heeft geen spijt van
haar sprong uit Prinsenbeek
Toen ze er kwam wonen, liet
burgemeester Baetens de ge
meente Breda weten, dat hij
in zijn gemeente niet gesteld
was op het uitschot van Bre
da..; juist heeft ze een (ge
wonnen) proces met hem ach
ter de rug over de ww-uitke-
ring. Het leven van Letje gaat
niet steeds over rozen. Dat
geelt waarschijnlijk ook de
spanning aan deze rol van Jo
sine van Dalsum, waardoor
wekelijks zo'n 5-6 miljoen
mensen zeer aangesproxen
worden.
HENK EGBERS
Greta Vermeulen.
In de moderne muziek zitten
vaak nogal „gekke" klankef
fecten. Je moet op de piano-
of vioolkast met je hand slaan,
zegt b.v. de componist, om het
geluid te krijgen, wat ik wil.
„Vanuit praktische moeilijkhe
den bij moderne muziek" zegt
fluitiste Greta Vermeulen uit
Culemborg (o.a. lid van het
Quantz-trio en spelend bij
Opera Forum), ben ik gaan
experimenteren met de fluit".
Ze heeft dat al bijna tien jaar
gedaan. Daaruit is vorig jaar
de Vermeu'en-fluit geboren,
die nog maar weinig lijkt op
de oorspronkelijke •'wars-
fluit.
Op het Brabantse conserva
torium gaf ze er deze week
een demonstratie mee. „Eigen
lijk twee jaar te vroeg, ->mdat
ik zelf het instrument nog niet
helemaal beheers. Maar ik ben
wel verplicht om ermee voor
de dag te komen, omdat ande
ren onder mijn duiven begon
nen te schieten". Ze heeft oc
trooi aangevraagd.
Het eerste wat opvalt is, dat
ar geen sprake meer is van
een dwarsfluit. De fluit wordt
niet dwars, maar rechtop
staand aangeblazen. Er zitten
verder geen kleppen en geen
toongaten in. Het principe van
toonvorming lijkt een beetje
op dat van een trombone. Een
telescoopsysteem van twee
dunne (0.5 rrvm) buizen (mes
sing en roestvrij staal; 'wee
gelijke metalen „vreten elkaar
op"). Toonvorming ontstaat
door ze over elkaar te schui
ven. Het mondstuk is traditio
neel en zit in een dwarsstuk
met in en uit te schuiven
eindstoppen om de ruimte bij
het aanblaasgat te regelen. Om
een zeer technisch verhaal
voor geïnteresseerden kort te
maken: enkele mogelijkheden.
Niet zo geschikt voor barok
muziek; gelijkmatig timbre im
de traditionele fluittoon moge
lijk; grondregister is zwak; 2e
tot en met 7e harmonische be
trouwbaar; dubbelflageolettem
mogelijk over het gehele toon-
gebied; ook glissandi van dub-
b elflageoletten haalbaar. Niet
bedoeld als vervanger van de
Boehmfluit, maar te beschou
wen als aanvulling van het be
staande instrumentarium (met
name met het oog op de mo
derne muziek) al heeft het nog
geen componist voor geschreven
Maar Gerda Vermeulen zoekt
ze. Tijdens de demonstratie
maakte ze gebruik van grafi
sche partituren (o.a. Ton Hok
ken: Real), diie zelfs op een
conservatorium nog problemen
Nogal wat mensen menen dat
poëzie lezen 'n uitermate verve
lende en ernstige bezigheid is,
waarbij de Hogere Waarden
van het leven aan bod komen.
Dat dit oude misverstand geen
opgeld meer doet, blijkt uit de
nieuwe gedichtenbundels van
HENK SPAAN: 'N LACH EN
N TRAAN (uitg Tango
3.75). en NICO SCHEEPMA
KER: (HOPPER'S HOLLAND
(uitg Thomas Rap - f 6,50).
Geen Perkiaanse sonnetten
over Mathilde, maar over
Cruijff, Keizer en het „totale"
voertbal, over de drank, 't café
en de beste barkeepster van
Nederland en, het kan niet op,
over een goede liefdesverhou
ding. Het is een verademing
nu eens niet uitsluitend te
moeten lezen over de ongeluk
kige of verloren liefde, waar
debutanten zo vaak aan lijden:
er is al genoeg ellende.
Het omslag van 'n Lach en
Traan is typerend: een leeg
bierglas met in Heinekentypo-
gralie de naam van de dichter-
Bij Spaan is het, zoals de titel
al aangeeft, afwisselend wee
moedig en glimlachend verder
lezen, in speelse versjes geeft
deze redacteur van o.a. Pro
pria Cures weer wat hij ziet en
hij bedient zich van alle ver
boden literaire middelen als
het rijm en de alliteratie („Ik
zie de regen in de gracht
het wenken van de hoeren
drank dreef droefheid weg
deez nacht doch dag ligt
reeds te loeren"). Er valt heel
wat te genieten: hoe Wim van
Hanegem zijn directe tegen
stander geducht weet te be
schadigen: hoe de tribune ge
niet bij een pass van Piet en
l.oe de beste oarkeepster van
Nederland („je hand zo vol
van vlugge pils") vergetelheid
en veil vertier schenkt De
uitgave telt maar veertien vers
jes, veel te weinig van een
debuut van dit niveau. Al zal
Spaan door de Hogere Mach
ten nooit tot de Literatuur
worden gerekend, niemand
praat me uit net hoofd dat
1948, zijn geboortejaar, een
uitstexend dichtersjaar is.
Velen kennen Nico Scheep
maker ais iemand, die over
letterlijk alles schrijft. Zijn
gedicntenbundel Hopper's Hol
land bevat dan .rok zes afde
Ungen, die weinig verbanc
met elkaar hebben. Voetbalfai
Scheepmaker (schrijver var.
„Cruijff, een fenomeen) wijdl
sonnetten aan Ajax - Real Ma
drid en Ajax - Juventus
(„toen Johnny Rep 'n keertje
géén free-kick maar een
juweeltje van een doelpunt
maakte"), waarvan hij het
eerste opdraagt aan Ton van
Duinhoven. Het zal ook nie
mand verbazen dat het omslag
van de bundel wit is met een
verticale rode band, zoals een
Ajaxshirt.
Slavist Scheepmaker dicht
over de schaker Pachman en
de Russische schrijvers Amal-
rik en Bneknvski. Een afde-
ling die ik met gemengde ge
voelens heb gelezen, temeer
daar Rutger Kopland (in: Wie
wat vindt heeft slecht ge
zocht) zich ook al met hen
bezighoudt. Het zou onzinnig
zijn te beweren dat het soli
dair zijn met de Russische
dissidenten een modever
schijnsel aan het worden is, al
doen de volgende regels van
Scheepmaker dit wel vermoe
den- „Of ben ik toch niet
meer dan een schlemiel die
graag Amalriks moed zou wil
len delen maar met meer
opbrengt dan Andrej-tje spe
ler"?
Huisvader Scheepmaker
schrijft over zijn gezin. Zon
neklaar blijkt dat zijn gezin
(„Ik zie het als een goed ge
bouwd gedicht dat uitge
groeid is tot een levenslied")
net belangrijkste in zijn leven
is- Het resultaat is ontroerende
poëzie van een verliefde. De
dichter Scheepmaker tenslotte
houdt zich bezig met zijn
schrijverschap en geeft de le
zer zelfs het antwoord op de
vraag wat poëzie is: „Poëzie is
als je het hart opent met
een zilveren sleuteltje dat
ook op een fietsslot past". Met
wat vlijt en ijver kom je er
snel achter dat deze ontboeze
ming staat in een inmiddels
vergeten dichtbundel van die
zelfde Scheepmaker: De kip
van Egypte (1957). In ierier
geva. heeft hij het sleuteltje
weer uit de kast gehaald en.
opgepoetst, aan ons doorgege
ven.
De bundels van Spaan en
Scheepmaker lenen zich er
uitstekend toe, ook vanwege
Ie omvang, om ze in een ver
loren uurtje te lezen, juist
vóór de eerste sterspot. Wat
wil je nog meer?
JOHAN DIEPSTRATEN
eindredactie
henk egbe»
Ook de meester moet weer
naar school. Niet om te doce
ren, maar om te leren. Er is
bijna geen vak meer in deze
tijd, dat niet voortdurend om
nieuwe voeding en bijsturing
vraagt. De tijd, dat een onder
wijzerfes), nadat de kweek
schooldeur achter hem was
dichtgegaan, vrijwel onge
stoord tot zijn 65e zijn een
maal vergaarde wetenschap
kon doorgeven is voorbij. Op
vallend is, dat dit besef mis
schien wel het sterkst tot ui
ting komt bij hetgeen kunst-
zinnige- of muzische vorming
heet, maar ook omdat het we
zenlijk andere aanspraken
(door sommige leerkrachten
ervaren als aanslagen) doet op
de persoonlijkheid van een on
derwijzer. Bijscholing wordt
nog te vaak beschouwd als het
aanleren van een aantal nieu
we technieken om die aan de
kinderen te kunnen overdra
gen. Het zichzelf ter discussie
stelle om tot een nieuwe cre
atieve opstelling te komen
binnen het totale onderwijs, is
er nog nauwelijks bij. Het is
bedreigend.
Dat proef je met name in
het eerste onderzoek, dat er
ooit is gedaan over de bijscho
ling van het onderwijskader
der basisscholen op het gebied
van de kunstzinnige vorming.
VERSLAG VAN VIER JAAR
BIJSCHOLING KUNSTZIN
NIGE VORMING VOOR ON
DERWIJZERS heet de lijvige
bundel, die een onderzoek be
vat door de Nederlandse
Stichting voor Kunstzinnige
Vorming (i.e. H. van Merwijk
en drs. Van Asselbergs-Nees-
sen; NSKV, Muurhuizen 9,
Amersfoort - tel. 03490-17343 -
f 6,50). Nu is alleen de titel
„kunstzinnige- of muzische
vorming" ai voldoende om de
nodige misverstanden overeind
te houden. Er zit een te nega
tief-elitair luchtje aan; het
vertaald niet, dat de door de
NSKV beoogde totale creatie
ve instelling van het onder
wijskader; het begrip roept
eerder de hang naar het aanle
ren van een aantal kunstzinni
ge handgrepen op, die de
school in een aparte les kun
nen worden toegepast middels
het boetseren van asbakken en
het Ieren van danspasjes, die
in de lucht hangen.
Dat dit de bedoeling niet is
blijkt uit de opzet van een 15-
tal regionale bijscholingscur
sussen (o.m. in Bergen op
Zoom en Oudenbosch), die
mede door de NSKV, de afge
lopen vier jaar gegeven zijn.
Maar liefst 2120 onderwijs
krachten bij het basis en
ten dele het kleuter-onderwijs
kwamen er op af.
De deelnemers zijn nu geên-
queteerd om o.a. te achterha
len of de cursussen doorwer
ken binnen het onderwijs. Een
van de klachten is, conform
het hierboven gesignaleerde,
dat de cursussen te weinig af
gestemd zijn op de school
praktijk. Een betrekkelijk
klein percentage zag en voelde
het belang van de aanspraken,
die erin gedaan wei'den op hei
functioneren van de onderwij
zer (es) zelf.
Een van de „bijbedoelingen"
van de cursussen was: het
proces van de gespecialiseerde
onderwijzer in het basisonder
wijs te bevorderen. Met ande
re woorden: iedere onderwij
zer kan niet meer een manus
je-van-alles zijn. Specialisatie
en taakverdeling binnen het
team brengt verlichting en
kwalitatieve verbetering van
het onderwijs. De vrees voor
het wegvallen van de binding
tussen klasseonderwijzer en
een bepaalde klas daarbij is
gerechtvaardigd (kan dit voor
komen worden; b.v. middels
een remedial teacher); al moet
gezegd, dat wanneer een kind
gebonden blijkt aan een leer
kracht met wie het voortdu
rend moeilijkheden heeft,
taakverdeling opluchting
schenkt. Een groot deel van de
ondervraagden wenst speciali
satie voor sommige vakken
(76,5 procent). Volledige spe
cialisatie wordt maar door 7,9
voorgestaan. Uitvoerige onder
zoekingen in ziekenhuizen b.v.
hebben overigens al bewezen,
dat bij doorgevoerde taaksplit-
singen de cliënt platgedrukt
wordt door het instituut. Be
langrijk is wel, dat 34,6
procent van de cursisten
meent, dat de cursus zijn/haar
algemene optreden in de
school heeft beïnvloed (in
Bergen op Zoom slechts 23,8
procent). De algemene be
roepshouding is bij 73,2 pro
cent naar eigen oordeel gun
stig beïnvloed. (Bergen op
Zoom 61,1 procent) al heeft er
weinig rechtstreekse integratie
met andere vakken plaatsge
vonden. De duur van de cur
sus (20 bijeenkomsten) bleek
vooral in Oudenbosch en Ber
gen op Zoom een handicap.
De financiering (de cur
sisten betaalden de laatste ja
ren zelf niets van de cursus
sen f 235,- per deelnemer is
nodig bij een projekt van 150
deelnemers) bleek ook van te
veel toevalligheden afhanke
lijk. Binnen de inspectie Roos
endaal moesten b.v. 20 ge
meenten raadsbesluiten geno
men worden om een cursus
rond te krijgen. Bovengenoem
de en andere problemen (pro
filering cursusleider, agogische
aspecten) uit dit rapport wer
den aanleiding tot het instellen
van een werkgroep vanuit de
NSKV, die komende bijscho
lingsprojecten op het gebied
van kunstzinnige vorming
zal bijschaven. Mogelijk kan
dan ook eens bekeken worden
hoe b.v. de provincie Zeeland
aan dit belangrijke werk deel
kan nemen? Allen, die bij het
basisonderwijs betrokken zijn
b.v. ook oudercommissies
e.d. doen er goed aan ken
nis te nemen van dit onder
zoek. De weg naar de NSKV
zou wel eens belangrijk kun
nen zijn bij de kwaliteitsver
betering van het basisonder
wijs in eigen regio.
opleverde („Waar begint-ie?
Links bovenaan. Wat er ver
der gebeurt., hangt af van het
weer af" etc.).
Gerda Vermeulen, die haar
flui topleiding kreeg bij Johan
Feitkamp en na buitenlandse
omzwervingen, nu werkzaam
is als computerprogrammeer
der bij het instituut voor So-
nologie van de Rijksuniversi
teit Utrecht (werkte ideeën
uit van o.a. Koenig en Struyc-
ken en schreef computerpro
gramma's voor het genereren
van poëzie), heeft met ver
schillende modellen gedokterd
voordat de Vermeulen-fluit er
uit kwam. De laatste ontwik
kelingen werden uitgevoerd
aan de TH te Delft (ir. D. van
Wulfften Palthe), terwijl P.
van Swol van de apparatenfa-
briek Van Doom te De Bilt
het demonstratiemodel (niet
verbeterde mensuuir) maakte.
De prijs van zo'n fluit ligt
rond de f 1500. Wie er meer
van wil weten kan terecht bij
Greta Vermeulen, Ravelijnstr.
159, Culemborg (tel. 03450-
2907).
H.E.
„Mijn lief zit op de bedderand te ritselen met zijde en kant."
Zo begint de „Kleine ballade in kant en zij" van Han G. Hoek
stra. Daarbij maakte de bekende Amsterdamse graficus Kurt Löb
bovenstaande litho. Samen met dit gedicht, afgedrukt op één
blad, vormt het de zevende prent in de tweede reeks van Pen en
Burijn. Onvermoeid gaat de Bredase Neerlandicus Frits Haans
verder met zijn privé-hobby, respectievelijk onderneming om
gedichten uit de Nederlandse literatuur met originele grafiek
van hedendaagse kunstenaars bijeen te brengen. Poëzie van ojl
Roland Holst, Andreus, Hanlo, Lodeizen, Hadewych, Hooft, Bre-
dero en Luyken, alsmede grafiek van o.a. Strik, Sins, Van Ros-
sum. Batterm an ii, Heeneman, Pueettmann werden reeds in een
eerste reeks van tien bladen en in deze tweede lopende reeks
bijeengebracht. In galerie Guido de Spa (2e Weteringdwars
straat 34, Amsterdam-C) worden ze tot 21 februari geëxposeerd.
De eerste reeks ging voor 12,50 en de tweede voor 15 per
blad al grotendeels van de hand. Dat is voor deze doorgaans
geslaagde originele (gesigneerde) prenten erg weinig. „Waar
derende en aanmoedigende woorden geven me de moed om het
administratieve en financiële slavenwerk zelf te blijven doen en
zo de prijs van de bladen zó laag te houden," zegt Frits Haans
(,je weet nooit hoe de haan een klant vangt"). Puur enthousias
me voor het poëtische woord èn de grafische lijn maakt Frits
Haans tot inzet om anderen daar in te laten delen. De expositie
van een deel van zijn verzameling onlangs in Bergen op Zoom,
toonde dat hij een fijne neus heeft voor dit soort zaken. Met
zorg kiest hij. De bladen zijn aantrekkelijk als verzamelobject
maar evenzeer aan de wand (b.v. in een wissellijst). Löb. vorig
jaar benoemd tot prof. in Salzburg en o.a. bekend als verluchter
van de bibliofiele boekenserie „De Roos", bezorgde deze serie
weer een illustratieve en raak geschetste romantische prent
naast een genoeglijk gedicht. De bladen zijn niet in de handel.
Wie er meer van wil weten of ze wil hebben, moet zich in
verbinding stellen met Frits Haans, Vinkenbos 47, Ulvenhout,
(Tel. 01614-2574.)
1