Gasbel op
eigen erf
erg in trek
Elk jaar studeert een
hele divisie soldaten
Plattelands-voordeeltje:
mm
vw...
uit
WELZIJNSZORG STEEDS PROFESSIONELER
Verwarming
Eenvoudig
Oude tijd
Zaterdag 9 februari 1974
HOORN De Firma Beemsterboer 111 Hoorn, naar eigen zeggen nog de eni
ge „installateur" van privé-gasbellen in ons land, vaart er dank zij de energie
crisis wél bij. Directeur J. Beemsterboer (49), die het gas-boorbedrijf van zijn
vader overnam, maar de activiteiten van het bedrijf sedert de oorlog uit ge
brek aan klanten heeft verlegd naar andere grondboringen, krijgt de laatste
maanden tientallen telefonische en schriftelijke verzoeken om informatie over
het aanboren van eigen gasbellen.
9 Een zware ton naast het huis fungeert als privé-gashouder. „In sommige polders" zegt Jan Beemsterboer, „zie je ze huis-aan-huis"
Je zou zo zeggen dat de Wel
zijnszorg bij wijze van spreken
geen droog brood verdienen
kan aan Europa's meest welge
stelde en vrije dienstplichtige
soldaat. Maar dat is toch nie4
zo: de Welzijnszorg floreert be
ter dan ooit tevoren.
Elk jaar werpt zich een di
visie soldaten op de studie on
der auspiciën van de Welzijns
zorg. Ongeveer een bataljon
por jaar studeer4: af. In d?
legerplaats Seedorff (Duits
land) kunnen de soldaten
paardrijden, zeilen, parachute
springen en zweefvliegen. Ze
kunnen er elke dag de Neder
landse kranten krijgen, naar
de kleuren-tv kijken of belas
tingvrije hobbyspulletjes ko
pen in de „doorgeefwinkels".
Allemaal dank 7ii W^lzü^Torc
een sectie die dan ook steeds
professioneler trekken begint
te vertonen.
Neem een man als majoo"
Arnold Wouters. Officieel heel
hij Hoofd Bureau Ontspan
ning. In werkelijkheid is hij
een van Nederlands produk-
tiefste impresario's Hem hoef
je niets meer over de showbiz
te vertellen. Op zijn artiesten-
rol voor dit jaar kom je na
Vooral van bezitters van twee
de woningén, de nieuwe plat
telanders, die graag zouden
willen profiteren van het gra
tis aardgas, dat zich in de
laaggelegen polders van
Noord- en Zuid-Holland^ de
veengebieden van Utrecht en
zelfs in West-Brabant, gemak
kelijk laat exploiteren. Het
ligt om zo te zeggen onder elk
boerenerf vrijwel voor het op
scheppen.
Krijgt de NAM nog geen toe-
steminig om in Noord-Holland
op grote schaal het steeds
kostbaarder wordende aardgas
te exploiteren, voor privé-
geïnteresseerden boort de fir
ma Beemsterboer voor het
overigens niet geringe bedrag
van 10 a 12 duizend gulden
gaarne een aardgasbel aan.
..Dat is nogal wat geld," geeft
Jan Beemsterboer toe, „maar
het werk moet er ook voor
gedaan worden. Voor de oor
log was een bedrag van 375
gulden voor zo'n installatie
voor de gemiddelde boer ook
veel, maar toen was de nood
zaak er bij gebrek aan elektri
citeit en uiteraard leidinggas
of propaan en butaan. Gasver
lichting was immers veel ze
kerder en schoner dan petro-
leum-lampen en bovendien
kon men ermee koken. De
boer, die nog over zo'n voor
oorlogse installatie beschikt,
die is goed af. Laat je nu een
nieuwe installatie plaatsen,
dan duurt het 10 tot 15 jaar
eer de bel zichzelf betaald
heeft."
Voor de oorlog kon men in de
polders als Beemster, Purmer,
Schermer, het oude land rond
de stad Hoorn, de zwart-ge-
teerde gashouders huis-aan-
huis, of liever boerderij aan
boerderij vinden. Er waren er
toen duizenden in bedrijf. Nu
naar schatting nog maar 500
Maar de gelukkige bezitters
teren de privé-gashouder
graag nog eens een keertje
opnieuw of knappen een in
onbruik geraakte installatie
veiligheidshalve weer op. De
produktie van zo'n bel is vrij
wel onuitputtelijk. In elk ge
val voldoende voor gasfornuis
■n geiser en soms zelfs vooi
gashaard of centrale verwar
ming. Een goed-producerende
gasbel levert circa 5 m3 per
•tmaal Stel het normale ge-
zinsverbruik voor fornuis en
geiser op 2 m3 per dag. dar
rest er nog 3 m3 voor verwar
ming.
Wie door de laaggelegen pol
ders toert en er even op let,
kan de privé-gasexploitanten
er zo uitlichten. Een grote
zwarte ton op het erf is er het
bewijs van.
Het systeem werkt heel een
voudig en behoeft totaal geen
onderhoud.
Er wordt een buis geslagen 30
tot 70 meter diep tot in de
veenlagen waar het aardgas
zich in het grondwater heeft
opgehoopt.
Het grondwater perst zichzelf,
vermengd met aardgas door de
buis omhoog, zodat aan de op
pervlakte een wel ontstaat. Op
ongeveer driekwart meter bo
ven de grondwaterstand, dat is
ongeveer één meter onder het
erf wordt de buis afgezaagd.
Er komt een sproeier op, zodat
het water in vele dunne
straaltjes weer naar beneden
valt en via een pijp naar de
sloot wordt afgevoerd. Tijdens
dit val-proces komt het zuive
re aardgas vrij.
Over de sproeier is een tor
geplaatst waarin het aldus ge
wonnen aardgas zich ophoopt
Het zoekt zich een uitweg via
een leiding naar de gastoestel-
len in het huis. Een aftakking
van deze leiding gaat naar de
gashouder, de grote zwarte
ton, die tevens het enige bo
vengrondse bewijs van het
svsteem vormt.
De ton is van onderen
open, maar drijft op het
grondwater. Het gas verza
melt zich in de ton boven
het grondwater en duwt hem
omhoog. Wordt er veel gas ge
bruikt in huis, dan zakt de ton
langzaam het grondwater in.
Wordt er geen aanslag gedaan
op de voorraad gas, dan kan
de ton zijn hoogste punt berei
ken, ongeveer anderhalve me
ter boven de grond en ont
snapt het gas via het grond
water. De ketel zal dus nooit
uit elkaar barsten.
Het systeem kent slechts twee
beperkingen. De eerste voor
vaarde is bet laaggelegen ge
bied, de polder dus. Ten twee
de moet het overtollige water
goed kunnen wegvloeien.
Daarom is de privé-gasbel al
leen weggelegd voor plattelan
ders, want in stad of dorp
wouden huis-aan-huis installa
ties een watervloed veroorza
ken, welke geen riolering aan
kan.
Jan Beemsterboer over zijn
nieuwe klanten: „Blijkbaar re
deneert men: leidinggas kun
nen ze op een gegeven mo
ment knijpen. Als ik maar een
belletje onder mijn tuin heb,
dan zit ik safe. Want de kwa
liteit en samenstelling van het
gas is exact dezelfde als wel
ke er in Slochteren uit de
grond komt."
LAMBIEK KNEPFLé
Hobby, veel gedaan in dienst
DEN HAAG Dienstplichtigen hebben tegenwoordig
ook auto's. Met een paar man van Nunspeet naar Amster
dam ryden om daar de nieuwste film te zien is heel gewoon.
Dienstplichtigen van nu hebben meer geld en meer vrij
heid, meer verlof ook dan vroeger en steeds vaker worden
ze zo dicht mogelijk bij huis gelegerd. Daarnaast zijn dienst
plichtigen door thuis en door de televisie even verwend als
al hun andere leeftijdgenoten.
men tegen als Rita Corita, al
jarenlang een lieveling van de
soldaten en een van de weini
ge echte blijvertjes in de kri
tische militaire gehoorzalen.
Verder The Mounties, André
van Duyn (ook altijd raak),
'hé: se c inmgtz, Henk El-
sink, Mies Bouwman, Willem
Duys, Martine Bijl, Seth Gaai-
kema, Sandra en Andres, Con-
ny Vink, The Dutch Swing
College Band, The Buffoons,
May Flower, Ferrari en Speak
easy Op de popgroepenpagi
na staat dan ook nog de noti
tie dat „met uitgesproken
voorkeur voor andere groepen
rekening kan worden gehou
den'.
Majoor Wouters: „Popgroe
pen komen zo snel op en ra
ken weer zo vlug „out" dat
we die slag om de arm wei
moeten maken."
Vierhonderd voorstellingen
naait majoor Wouters elk jaar
ait zijn art estencircus. dat va
rieert van popvedetten tot be
roepsacteurs. Hij probeert er
zoveel mogelijk zelf te bezoe
ken: „Ik wil persoonlijk de
reacties van de zaal waarne
men". Elke dinsdagavond ver
deelt hij zich zo over twee
militaire shows.
De dienstplichtige militair
waardeert het werk van de
Welzijnszorg. Dat blijkt uit de
grote toeloop en uit hoge deel
namescores (behalve bij de
traditionele talentenjachten,
die langza- i verouderd lijken.
Dat is een niet gering compli
ment in deze tijd van tv-aimu-
sement en grote mobiliteit der
kazernebewoners.
Maar de dienstplichtigen wil
len, net als wij allemaal, wél
het allerbeste. Dat probeert
Welzijnszorg hun te geven. De
dagen van debutanten en ama
teurs op de kazernepodiums
zijn al lang voorbij.
Majoor Wouters: „Vroeger
had de armee niet veel geld
over voor amusement. We
moesten het doen met opko
mende stenotjes die hun
krachten wel in de kazernes
wilden beproeven. Gearriveer
de artiesten zagen dat militai
re werk niet zo zitten. Overi
gens was dat voor opkomend*,
artiesten wel een voordeel
want ze deden in de leger
plaatsen een zeer pittig*
bühne-ervaring op. De zalei
reageren er altijd snel en on
verbloemd en de artiest voel
meteen of hij goed zit of fout.
Het militaire publiek kreeg
er wel een speciale faam door
in artiestenkringen. Erg kri
tisch, erg meedogenloos of laai
end enthousiast.
Majoor Wouters: „Dat meedo
genloze valt wel mee. Kritisch
zijn ze wel. Dat zit hem niet
zo zeer in h c feit diJ ze mili
tairen zijn. Het zijn allemaal
leeftijdgenoten en in veel op
dichten gelijkgerichte mensen.
Daar komt het door.
Via plaatselijke Welzijns
zorgscommissies en met hun
zaalreacties kan „van onde
ren" invloed uitoefenen op de
samenstelling van de Wel
zijnszorgpakketten. In de
amusementssector waakt Wel
zijnszorg er overigens wel te
gen dat de meerderheid een
stare pop-dictatuur gaat uit
oefenen. „Er zijn, zegt majoor
Wouters, ook nog minderheden
lie van andere zaken houden
dan alleen maar pop en beat.
Die mensen moeten ook aan
hun trekken komen"*
De uitdrukking van de jaar
lijks studerende divisie, note
ren we uit de mond van luite
nant-kolonel M. Kaja, hoofd
van het Bureau Ontwikkeling
en Ontspanning. Hij bedoelt
daarmee dat jaarlijks dik tien
duizend man aan het studeren
zijn. Ongeveer de helft geeft
il gauw op. De andere helft
jaat door. Daar weer de helft
/an voltooit de studie pas na
iet verlaten van de dienst.
Welzijnszorg heeft met een
groot aantal Nederlandse on
derwijsinstituten overeenkom
sten gesloten waaruit voor mi
litairen kortingen op de stu
diekosten en andere materiële
voordelen voortspruiten. Ook
het rijk draagt een aardig
steentje bij, mits de militaire
Lascursus van welzijnszorg
student volhoudt en redelijke
resultaten boekt.
Minstens even belangrijk, zo
benadrukt het hoofd Bureau
Onderwijs, majoor H. Vervat,
„is de geweldig uitgebreide
studie- en beroepenvoorlich-
ting die de Welzijnszorgoffi
cieren kunnen geven. Daartoe
beschikken zij over een om
vangrijke documentatie. Zij
geven geen beroepskeuzead
viezen. Zij fungeren meer als
ANWB-wegwijzers door stu
die- en beroepenland. Voor
adviezen verwijzen we de
dienstplichtigen naar de
jeugdconsulenten van de Ge
westelijke Arbeidsbureaus"
Populair zijn cursussen voo
het middenstandsdiploma
boekhouden en vakcursussen
Majoor Vervat: „Als een jon
gen bij de Welzijnszorg kom1
om naar :en Hs°ursus te vr?
gen, dan kan de Welzij nsoffi
cier hem meteen ook voorlich
ten over de arbeidsmarktsitua
tie voor lassers".
In het algemeen kan men
zeggen dat in diensttijd heel
dikwijls een hegin wordt ge
maakt met de voortzetting van
na mulo of mavo afgebroken
studies.
De Sectie Welzijnszorg zi
telt in de Haagse Frederikka
zerne aan de Van Alkemade
laan, bijna in Scheveningen
Zoals al gezegd, de sectie be
gint professionele trekken te
vertonen. Public-relationsmar
(een van de professionele
trekjes!) opperwachtmeester
Jan van Alphen zegt: „Vroe
ger was het zo dat als je wat
met je been trok of platvoeten
had, je bij de Welzijnszorg
werd geplaatst. Die tijd is
voorbij.
De moderne Welzijnsfuncti-
onaris kent zijn zaken. Maar
tot nu toe is hij toch nog altijd
een toegewijde hobbyist. Men
is nu, in samenspraak met on
derwijsdeskundigen en CRM,
doende een opleiding voor
Welzijnsofficieren van de
grond te krijgen.
Weg is de romantiek van de
Welzijnszorg uit de „Indische
jaren", vergeten zijn de voor
lopers AVOS (Alles Voor On
ze Soldaten) en RAO, om nog
maar te zwijgen van het be
scheiden O en O (Ontwikke
ling en Ontspanning) uit de
mobilisatietijd van 1939. Eén
oude rot van het vooroorlogse
O en O is er nog op de sectie
Welzijnszorg. Dat is sergeant-
najoo- Mario Reget, destijds
een verdienstelijk amateur
bokser. „Daardoor kwam ik
bij O en O", zegt Reget, „we
gaven demonstraties en nodig
den soldaten uit om tegen ons
te boksen. Dat was het voor
oorlogse O en O: demonstra
ties, spelletjes en harmonika-
muziek".
Dat is nu allemaal wel wat
inders. Maar ja, zet ze maar
mast elkaar: de gemobiliseer
de soldaat van 1939 en diens
'.ieinzoon, de dienstplichtige
van 1974. Het verschil zit niet
illeen in de lengte van het
haar!
WIM KOCK
t
