'UUR Brabantse Opera: UNIEK IN NEDERLAND HALKA Bioscoop als kermis vermaak Gerrit Komrij op de planken Werkloze kunstenaars DIEREN ZIEN MENSEN vrq uit en uiteraard e 168 eek- rijzen is verlengd van 3 januari tot 10 januari n inzending puzzel 16 (van 22 december) r 173" JAN JANSEN INSPIREERT AMATEURS hollands maand- 1)\ Zaterdag 5 januari 1974 Zaterdag 5 januari 1974 week van puzzelaars it.b.v. de Aktie Natuur mdat deze puzzelaars and waren, den het inzendtermijn jepubiiceerd. Uiteraard moeten de N's van puzzel 16 jEENMAAL worden geteld. Want dit is leen herhaling Ivan 22 december |nen in Europa, naar keuze uit de van ƒ1.000,-. 1 BV. LET OP! Het postbusnf. ïs fn DEN HAAG |aam dres Nationale Puzzelactie De Stem Postbus 10103 DEN HAAG-2040 lossing op een briefkaart schrijven en in een gesloten envelop met bijvoeging van tenminste twee inter nationale antwoordcoupons (aan ie der postkantoor verkrijgbaar) zenden aan: Postbus 1010* Den Haag. BELANGRIJK: Tel vooral het aantal malen dat de letter N in deze puzzel voorkomt. Noteer het aantal. MAAR ZEND HET NOG NIET IN. Na 26 puzzels vragen wij u het totaal aantal N's uit ALLE 26 puzzels op te geven. U dingt daardoor mee naar de unieke Eindhoofdprijzen en extra- eind- hoofdprijzen. oplossing in het diagram staat. Aan het einde van deze 26 weken durende puzzelactie moet het totaal aantal letters N worden opgegeven, waardoor u meedingt naar de eind' en extra- eindhoofdprijzen. <9 9 10 ii IZ ZO 23 2 i 30 31 32 39 95" 5-0 ~S 10 6$ 0 GLOBE heeft het laatste toneelstuk van de Engelse schrijver Christopher Hampton op het repertoire genomen. Op 14 februari is de première van Wilden (Savages) in Eindho ven. Hoofdrol Eric Schneider, regie Adr. Brine. 0 DAG GERUIT! heet de tfatoonstelling, die van 11 ja nuari tot 10 februari te zien zal zijn in de Beyerd te Bre da. Gerrit is Gerrit de Morèe, die velen kennen als illustra tief ontwerper en docent aan St Joost. DE GEESTENBEZWEER DER. een film over het door geesten bezeten lichaam van een jong meisje, naar aanlei ding van een boek van Willi am Blatty, is eindelijk klaar gekomen. Kosten 10 miljoen dollar, geraamd 3 miljoen. In New York is de film enthousi ast ontvangen. DE HUGENOTEN, een opera van Giacomo Meyerbeer, die nog zelden wordt opge voerd, krijgt vanavond een première in de Kon. Vlaamse Opera te Anwerpen. Volgende vertoningen op 13 en 26 janu ari en 1 en 3 februari. 0 BOCCACIO gaat morgen middag om 14 uur (en vrijdag 11 ian om 20 uur) bij de Kon. Opera te Gent, terwijl 's avonds om 20.15 uur Die Zau- berflöte te zien is. OCTAVE Landuyt expo seert schilderijen keramiek en juwelen in Cultureel Centrum Venlo van 2 jan tot 18 febr. 0 DE ARK in Boxtel laat tot 27 januari zien: een compleet olerzicht van het werk van Willem van Genk, Etnografica van galerie Anuschka, Am sterdam en litho's uit de laat ste tijd van Picasso. 9 OPENBARE discussie over de Nota Kunstbeleid begint op 15 januari met een gesprek op het, ministerie met de Ned. Federatie van Kunstenaarsver enigingen. Daarna volgen er nog een stuk of zes met ande re organisaties. 0 J. JESSURUM is vanaf 1 jan: 11 hoofddirecteur van de Rijksdienst voor Monumenten zorg. Hij is mr. Jan Korf op gevolgd. EARLE BROWN Ameri kaans componist, zal van 1 februari tot 15 maart in Rotter dam lezingen houden, werk- groepc. leiden en werken in studeren. HET BRABANTS ORKEST besteedt veelaandacht aan he- deSSaage muziek, zo blijkt uit I het Buma-overzicht. De gezamenlijke orkesten brach ten 153 Nederlandse werken tijdens 369 uitvoeringen, waarvan HBO er respectieve lijk 23 en 123 voor zijn reke ning nam. Van de 101 jeugd- conferten in het land verzorg de HBO er het liefst 41. ABSURDISTISCH Realis- melvan John Verbeek - goua ches - van 5 tot en met 27 janfiari bij de Brabantse ist Stichting te Tilburg. KEES van Bohemen, Jules Bekker zeef- dcen, Johan Suttorp zeef- ken, Heinz Reijnders et sen. Henk Brouwer, reliëfs, Isabel van Seims aquarellen. Gerard Lutz, pentekeningen, Tor Mertens tekeningen en Elisabeth Gerst keramiek, tot en met 31 januari in galerie Peöijn Reigerstraat Breda. „Het is zeker uniek in Nederland, dat in Brabant amateur- koren op deze wijze een opera brengen", zegt dirigent Jan Jansen (50), die op dinsdag 8 januari met drie van zijn Brabantse koren in Tilburg de Nederlandse première van de Poolse opera in vier bedrijven Halka van Moniuszko realiseert. Ondanks amateurs op professionele basis; dat zijn we wel verplicht aan Het Brabants Orkest, dat in een werkgroep samen met ons deze opera mogelijk maakt" voegt hij er aan toe. Vier uitvoeringen (Tilburg 8 en 10 januari; Eindhoven 12 januari en Breda 19 januari), waarvoor o.a. twee solisten ui' Polen overkomen, is dat niet wat weinig? Jan Jansen: „Er zijn in Brabant niet meer ge schikt" zalen; met André Rieu is er overleg geweest voor uit wisseling met Limburg, maar dat heeft nog geen resultaten gehad; nee, met Zeeland be staan er nog geen contacten. Maar er zijn plannen genoeg voor de toekomst, die o.a. ook uitvoeringen in kleinere plaat sen mogelijk moeten ma ken". Au claire de la lune speelt de huisbel. Een persoonlijk grapje, waarvan enkele tonen haperen. Er zit stof tussen; in de kamers is het werkvolk uit Riel aar het metselen en tim meren Helemaal „zijn werk volk", want het legt niet al leen de laatste hand aan zijn bungaiow in de Rielse dreven, maar het staat de komende dagen ook alszodanig te zin gen in Halka. De hond Tosca springt tegen me op. „En op de voorgevel komt nog een bord met de naam La Bohème, vertelt Jan Jansen lachend in zijn agi arische opera-huis. Terwijl we naar binnen lo pen' „De heer J. Duijnstee uit Breda is ook zo'n onbetaalbare figuur' hij is bezeten van ope ra, Hij reist stad en land af om alle attributen bijeen te krijgen en draagt zorg voor de kleding". De leden van de ko ren maken zelf hun kostuums, naar ontwerp van de Poolse uitvoering. De kostuums zijn van een bonte folkloristische pracht. Het fraaie kleurrijk schouwspel, dat deze opera biedt, was één van de grote aantrekkelijkheden, die de he ren Jansen, Broekstra en De Brabander van de werkgroep Opera van HBO door de knie- en deed gaan voor Halka. Ge tipt door een vrouwelijke prof bij het internationaal Vokalis- ten Concours te Den Bosch reisden zij vorig jaar naar Düsseldorf, waar de opera van Lods een uitvoering gaf. „Een van de mooiste opera's die ik gezien heb", zegt Jan Jansen. En hij heeft er wat gezien!' In Verona zijn grote inspi ratiebron zag ik de laatste acht jaar alle opera's; dertig stuks. Van haver tot gort; zat tussen het publiek, de spelers, het orkest; ging overdag naar de opbouw kijken. Ik was in de Scala in Milaan; in de ope ra's van Rome. Florence, We nen, Londen... De muziek van Halka is goed: wat Verdi-ach- tig. De enscenering is gewel dig. Het begint met een Poolse volksdans (de polonaise)". Hier gedanst door het Interna tionaal Folkloristisch Dansthe ater uit Amsterdam. „In Düsseldorf hebben we onmiddellijk na de uitvoering de beide voornaamste solisten Bozenza Kinasz-Mikolajczak en Tadeusz Kopacki gecon tracteerd respectievelijk ver bonden aan de opera's van Warschau en Lodz. Omdat het om een Poolse opera gaat heb ben we dit jaar niet als regis seur Eichner uit Antwerpen, maar de in België wonende Pool Sauk, die tevens een kleine rol zingt. Als vierde Pool zingt de in Eindhoven wonende (ingenieur bij Phi lips) Pool Dutkiewicz" (o.a. een tweede prijs op het Voka- listen Concours). „Het gegeven van Halka spreekt de doorsnee man aan", zegt Jan Jansen. Wij verwach ten ook veel Polen; zij hebben al heel wat kaarten besteld". Deze opera uit het midden van de vorige eeuw kreeg in Polen zelf veel opvoerin gen. In 1918 waren het er a duizend. Maar oo-k in steden als Berlijn, Moskou. Budapest, Wenen, New Cork, Milaan e.a. was het succes ervan groot. Het libretto van Wolski komt op voor de menselijke rechten van doodarme boe ren. De aanzet tot deze langza merhand Brabantse opera-tra ditie ligt bij het koor Konink lijke Liedertafel Souvenir des Montagnards uit Tilburg. Jan Jansen: „Ik ben er nu 20 jaar dirigent van. Tilburg is van oudsher een opera-stad, waaruit grote figuren als Jac ques Urlus en Louis v.d. Zan- de (Opera Berlijn) stammen. Souvenir dreef daar helemaal op. Zelf ben ik een opera-gek en heb daarom geprobeerd de ze traditie overeind te hou den' Hij werd dirigent van vijf Brabantse koren, waaron der Ulvenhouts gemengd koor. Deze werden gelidelijk aan bij zijn opera-projecten betrok ken. Opvoeringen van Carmen, De Parelvissers, Mefistole, Samson en Dalilah, Norma, II Travatore en Nabucco werden gerealiseerd. In 1971 trok de uitvoering van Aida met 500 amateur-zangers en zes bui tenlandse topsolisten de aan dacht in het gehele land. Se dertdien is er naar een nieuwe vorm van samenwerking met HBO gezocht, hetgeen vorig jaar resulteerde in de Faust van Gounod en nu in Halka; voor het volgende seizoen staat l'Elisir d'amore van Doni zetti op het programma. „Alleein, dat verrekte geld", zucht Jan Jansen. De provin cie wilde de onderneming niet subsidiëren, omdat er anders sprake zou zijn van een dub bele subsidie aan HBO. De oplossing hebben we gevonden door het te programmeren in de abonnementen-serie van HBO, maar het drukt financieel wel zwaar op HBO. Er zijn gA.\IENSPEL-10: „Het voor- deel van de toepassing van deze fantasie- en gestaltetech nieken ligt in de snelheid en deldiepgong waarmee de ge hele persoon van de toneelspe ler® in gaat in het c^atief proces aldus Jan Velzeboer als] inleiding op dit nummer, da® gewijd is aan condities voor verandering. Toine Kreykamp schrijft daarin over Mokro en Makro als Romeo en Julia; Robert Ado If s over Le ven in een wegwerpcultuur en Simon Vinkeoog over Niets is waar: alles is mogelijk. Lute v. d. Linde en Wim Odé hadden een gesprek over veranderingen in relaties met Ineke :n Mare Nevejan („Doel van de terapie is dat iemand wordt wie hij is") -(Samen spel, Zand-Pad 28, Maarsera), sen). ijdschrift OTO-1: Kan er sprake zijn van „nmartegeld" als onze fo to's -slecht worden afgewerkt door centrale foto-laboratoria. Een vraag gesteld n.a.v. klach ten over de 9lechte ontwikkel- kwsüiteit bij het Kodak-labo ratorium in Rijswijk. Getest de Fujica ST 801 met 6 objec tieven. «Bij de schilderkunst ont roert met het werkstuk en de aanleiding tot het werkstuk In foto's alleen de aanleiding'' zegt Paul Citroen in een ge sprek. IJsland als uitdaginP voor de fotograaf wordt ge toond met het werk van Fred B^^elhoff on Richard Stern. Ron Mc Cormiek fotografeerde doodgewone mensen in Londens East-End en het werk van Wil. Ti?1 ^*ePraam komt aan bod (Foto-postbus 4, Doetinchem). m®AD-313: „Een slecht mens als Lorenz Kan natuurlijk bes1 «jen goed etholoog zijn", zegt Jan van Dijk in zijn bijdrage over Humanisme en human ethologie. „Israël is niet een* een substituutoplossing voor het antisemitisme", beweer Jan Brugman in een dialooe met a de Boer over wat wil- lijk? Arabieren n« eigen- Karei van het Reve, Gerrit Krol en D. Hiilenius leverde een aantal fragmenten met persoonlijke overpeinzingen W. D. Kuik vervolgde zijn feuilleton De held van het potspel, terwijl Dick Walda het verhaal Groot Vlinderboek schreef. (H. M. Nobelstr. 27 Den Haag.) ONS ERFDEEL-5: In gra fiek van Nederlandse kunste naars na 1945 gaat Jervei. Ober in op de ontwikkeling van deze techniek, die steeds meer aftrek vindt. „Als er meer nadruk komt te liggen op het werk zelf en minder op de personalia van de schrijver dan begint de splitsing van d' literatuur in het Nederland er nog kunstmatiger uit te zien dan zij eerst al deed schrijft prof. dr. R. Meijer in Nederlands en Vlaams: twee literaturen of één? Uitvoerig werd aandacht besteed aan hpt Decreet op het taalgebruik voor arbeidsverhoudingen in Vlaanderen door prof. R. Blan- pain en reacties van negen Vlaamse journalisten. Ellv Cockx-Indestege kijkt terug op 500 jaar boekdrukkunst in de Nederlandse en prof. dr J Boogman gaat in op de histori sche Pieter Geyl (activistisch strijder en reformatorisch con servatief) n.a. v. de verschij ning van het eerste deel van de briefwisseling Geyl en Vlaanderen (Q E. Kerkstr. 1 Raamsdonk-dorp). JEUGD EN CULTUUR-2-3: „Men moet om deze situatie geen stenen werpen naar het Porti n"se volk Het is zelf het eerste slachtoffer van de kolo niale politiek waarin het sala- zariaansce regime van Caeta ne zich hardnekkig doet gel den", schrijft de redactie ah inleiding op dit 77 pagina's tellende bijzonder-nummei met uitstekende informati' over Angola en Mozambique Het is praktisch de overnam (foto's en artikelen) van eer gelijksoortig nummer van Vi vant Univers, een uitgave var de Witte Paters Historisch er actueel beschrijf' het in ver schillende artikelen de vrij heidsstrijd van deze gebieden waarbij ook de reacties van dn terk bekeken worden Zoals bekend zijn de Witte Paters er uitgewezen (J en C-los f 4- tnv J en C giro 3372 41 Den neHpnkovPr«tr 37. Bur gerhout 'Vrdwerpen). 0 De rijdende bioscoop als kermisattractie. Wellicht zullen over vijftig jaar de mensen glimlachen. anneer zij de gu iou. nis le zen van de ontwikkeling van de Nederlandse tv in de vijfti ger jaren. Wanneer wij nu in onze bioscopen zitten zijn we ons niet meer bewust van het kermis-achtige vermaak, dat film in het begin van deze eeuw ge-.veest is. ADR1AAN 3RIELS senreef een filmhisto- ische verkenning: KOMST EN PLAATS VAN DE LEVENDE PHOTOGRAPHIE OP DE KERMIS (uitg. Van Gorcum en Comp). Op veertig pagina's weet hij zoveel historisch en anecdotisch materiaal bijeen te brengen, dat het knusse, maar harde begin van onze biosco pen voor je begint te leven Briels baseert zich daarbij op talloze gegevens, die verza meld zijn door Peter Bonnet, die in het Friese Sloten een „museum" over die periode bijeen heeft gebracht. De ontwikkeling heeft te maken met enkele „grote" na men; F. Bakkerus die met zijn panorama het Volksmuseum ie kermissen afreisde. „Dus ouders en voogden, die hunne kinderen en pupillen enige aangename oogenblikken wil len doen smaken, kunnen ze gerust deze onschuldige ver maken doen bijwonen, terwijl orde en zeden zeer gehand haafd worden", aldus een strooibiljet. Er kwamen o.a. 20 lenzen en petroleumlampen aan te pas! De andere naam verbonden met de ontwikkeling van de filmvertoningen is die van Jhr. Slieker. Eerste Bioscoop ondernemer in Nederland staat op zijn graf in Drachten. De vraag of de zogenaamde Kinematograaf al te zien was op de Wereldtentoonstelling in Amsterdam (1895), de activi teiten van Cerf en Lumière in ons land, naamsveranderingen rond apparaturen e.d. komen aan de orde. Opvallend is bv 'at B-H-verhuis in 1909 al kon takten met het onderwijs leg de en dat vijftien jaar vol hield „De uitvinding van de cine- Voortdurend dreunt de stem van de interviewer van het elevisieprogramma Waar Ge- oeurd (Hoe lang is het nou geleden? Wat gebeurde er toen?) door mijn hoofd als ik iet colophon lees van de nieu we gedichtenbundel van GER HIT KOMRIJ: OP DE PLAN KEN. Volgens die pagina ber ik in het bezit van één van de H.C. (hors commerce) exem plaren en zijn er verder maar vijftig stuks voor de boekhan del bestemd Prachtig uitgege ven door C. J. Aarts en daar het toneel wel en Komrij niet wordt gesubsidieerd is de prijs van zo'n bibliofiele uit gave er ook naar: 25 gulden. In de bundel Tutti Frutti voerde Komrij de tragédienne Zizi Maelstrom ten tonele. Een actrice die ondanks poreuze borsten en wangen een schorre stem en een waggelende tred geen desastreuze lorre maai een reuze Talent is. Nu ver schijnt op de planken de to- leelkunstenaar Sacha Culpep Der, een wonderkind dat pas >p zijn dertigste jaar alle figu- •atierollen kan laten voor wat e zijn en een gevestigd talent oek wordt. De wat treurige vrijge zel is afschuwelijk aan de fles, maar dat komt meer voor. De bundel is verdeeld in drie be drijven en zowaar, in de twee- Ie acte komt Zizi opdraven Zoals het in een goed blijspel behoort ontmoeten de twee niskende Talenten elkaar er (aan zelfs trouwen. Komri; loudt zich aan de regels. De diva en de jeune premie: oehalen ten lange leste hur langverdiende „echte" succer in een stuk waarin zij samen in een kangoeroe genaaid zit ten. Zizi voorin en de fopcas- traat in het achterstuk. Het onweerde heel erg; toen buitenshuis Een knal klonk, kwamen *e meteen omhoog: De voorpoten, want Ztzi sloeg een kruis. Een luid applaus voor zulk een kangoeroe plannen genoeg, maar het zal in ons land wel moeilijk blij ven de opera goed van de grond te krijgen. De vraag is of een beroepskoor nog wel te betalen is, en als je dan de geweldige inzet van deze ama teurs ziet... louter om het ple zier! Bovendien is er sprake van vriendj espolitiek. Bernard Kruysen, die in Halka de Ja- nusz-rol speelt, werd indertijd in Amsterdam afgewezen, om dat hij in Den Haag studeerde. In Parijs lopen ze nu achter zijn broek aan. Geweldige zanger, die m het buitenland een geweldige carrière maak te. Het is dikwijls zaak in de juiste mensen te vinden, die de zaak willen steunen. Toen mijn vrouw en de voorzitter bij CRM tevergeefs om subsi die gingen vragen, was wèl het resultaat, dat twee mannen van het departement naar de Aida icwamen kijken. Drie da gen later was er f 10.000 sub sidie!" De opera wordt in het Pools gezongen. Alle partituren heb ben een fonetische tekst, want Pools is moeilijk. Jan Jansen: „Een goed componist compo neert ook de taalklanken. Het is niet belangrijk, dat je ver staat wat er gezongen wordt, maar begrijpt wat er gebeurt. Duckiewicz, die al acht jaar in ons land woont en in zeven talen zingt, zei me: het klinkt niet wanneer je zingt „ik hou van jou". Het Nederlands is geen zangtaai". De metselaars uit Riel gaan naar huis. De volgende week zingen ze in het Pools, maar nu zeggen ze tegen me in onvervalst Bra bants: „Maok er 'n mooi stukske van in de krant' want al verstaan ze het Pools niet, ze geven me wel te ver staan, dat ze samen met Jan Jansen iets belangrijks laten gebeuren: een Brabantse ope ra-traditie nóg méér perspec tief geven voor de toekomst. HENK EGBERS Er zijn relatief meer mensen werkloos onder de kunstenaars en werkers in culturele beroe- ten om de werkloze bouwvak- beiders. De regering steekt wel geld in bijzondere projec ten om de werkloze bouwva- arbeiders op te vangen, maar zal b.v. de musea geen (tijde lijk) extra conservator toewij zen om het relatief grote aan tal academisch gevormde werk loze kunsthistorici werk te geven. Schaefer loopt te leu ren met grote sommen om zijn - overigens goede - renovatie plannen met oude woningen erdoor te krijgen, maar dit geld wordt beknibbeld op Mo numentenzorg. Gevolg hoog gekwalificeerde arbeiders bij Monumentenzorg moeten ont slagen worden. Etc. Etc. Deze geluiden waren te horen op de laatste zitting van de Brabant se Culturele raad. L.A. Wel ters noemt dit in het eerste nummer van het tijdschrift Beleid en Maatschappij (uitg. Boom, Meppel), gebrek aan enig gericht sociaal-econo misch beleid, afhankelijk van een te wispelturig effect van particuliere en publieke be drijvigheid. Het gevoel van wispelturig effect bekroop ine trouwens ook bij de zitting van genoemde culturele raad, die positief adviseerde voor f 4500, zijnde helft van de kos ten voor de uitgave van de catalogus bij de tentoonstelling 5-jaarlijke jonge kunst uit Zuid-Nederland in het Van Abbemuseum. Een simpel boekje van 22 bedrukte zwart- wit-pagina's voor ongeveer f 10.000 (De verkoopopbreng sten geschat erbij geteld) is me te gek. ota bene matografie is een even belang rijk keerpunt in de geschiede- ais van de mensheid gebleken als de uitvinding van de druk kunst", aldus Briels. „Vooral na 1912 als door de opkomst an het bioscuop-th -1 r duide lijk wordt dat de cinematogra fie invloed heeft gaat de wel denkende burgerij zich verzet en en ziet het gewone volk bedreigt door het „bioscoop- ;waad". Maar dan is de variété en kermisperiode al aan het luwen" Het boekje van Briels is een groots studie, maar voorzien van illustratie-mate riaal voldoende interessant voor allen, die op een of ande re wijze in de geschiedenis van de film geïnteresseerd zijn. In zijn artikel Loonbeleid en Kultuurbeleid haalt Welters nog weer eens enkele cijfers aan over de bestaansmoeilijk- heden van vele kunstenaars. Deze cijfers zijn twee tot drie jaar oud en kunnen in vele gevallen bijna verdubbeld worden. In 1970 werkten 200 toneelacteurs op free-lance ba sis, waarvan 83 minder dan f 20.000, 28 minder dan f 10.000 en 34 zelfs minder dan f 5000 per jaar verdien den. Overigens blijven er ook tonelisten op de rol staan, zon der een stap op het podium te zetten, voor meer dan f 20.000. Het gemiddelde inkomen van beeldende kunstenaars wordt thans geschat op f 6000 ner jaar. Geen vajn de jazz-musici kan van zijn beroep leven. Bijna de helft verdient, inclu sief nevenbetrekkingen min der dan f 1400 per maand, 21 minder dan f 600 per maand. Van de ca. 600 bij de Vereniging van Letterkundi gen Vakbond van Schrijvers aangesloten leden heeft ca. de helft een literair hoofdberoep. In 10 verdiende minder dan de helft f 10.000 en meer dan driekwart minder dan f 15.000. Ondanks neveninkomens ver dienden van de ca. 400 Neder landse filmers in 70 36 een inkomen onder de f 15.000 en 16 onder de flO.000. Van de ca. 175 componisten in de se rieuze sector zouden er slechts 2 of 3 van hun werk kunnen leven etc. Nou en? zeggen heel wat mensen. Wie het onzekere be staan van kunstenaar kiest moet de consequenties maar trekken. Kunst is zoiets als een prettige vrijetijdsbeste ding en dat kun je toch moei lijk als een b eroepsbeziglieid zien! Of: in armoede worden de beste kunstwerken gebo ren. En: iedereen noemt zich maar kunstenaar en loopt dan om ondersteuning naar een of ander loket etc. Welters, die het op deze plaats reeds eer der vermelde onlangs versche nen rapport Geldstromen over heid en beeldende kunste naars samenstelde, zegt da' deze denkwijze nog veel ver wantschap vertoont met opvat tingen over arbeid en arbeids- oorwaarden in de J9e eeuw: ze wordt gedragen door het zich niet bij de kunsten be trokken voelend deel van het publiek; rechtse politici en kranten en voorstanders van het vrije marktmechanisme. Bewust is zeker een groot deel van de bevolking niet betrok ken bij datgene wat kunst ge noemd wordt. Maar men is zich nauwelijks bewust van het feit, dat de hele omgeving waarin wij wonen en leven bepaald is en bepaald wordt door degenen, die op een of andere wijze kunstzinnig werkzaam zijn. Maar vanaf de overheid tot de gewonen man leeft ons volk van vooringenomen standpunten ten aanzien van de kunstenaar; zo valt ook te beluisteren bij Welters. Het produceren van culturele goe deren en diensten wordt op de eerste plaats ais een economi sche activiteit gewaardeerd, als economische prestaties, wat levert het op., in klinken de munt? Bij het onderwijs, maatschappelijke dienstverle ning e.d. komen we er langza merhand achter hoe dodelijk het is om een profijtbeginstel te hanteren (het ausradieren van mensen, die economisch niet meer interessant zijn), maar de onbetaalbaarheid van culturele kunst goederen wil er nog niet in. Jan en alleman komt dan aandragen met het zogenaamde zinloze krabbeltje van iemand, die zich kunste naar noemt met oorpijnigende moderne muziek etc. Even tra ditioneel zijn de reacttes, die wijzen op het feit, dat Picasso ook weerstand opriep en Beet hoven in zijn tijd ook uitgeflo ten is. Kortom: beide partijen zitten te praten vanuit een verouderd maatschappelijk waarderingspatroon. Welters: De principiële stap naar een erkenning van de verant woordelijkheid voor het inko men en sociale voorzieningen van kunstenaars blijft m.i. af hankelijk van cultuurpolitie ke opvattingen, maar ook van ethische opvattingen n.l. het verantwoording willen dragen voor de effecten van het over heidshandelen. Zodra de over heid erkent, dat kunst en cul tuur evenals bijv. het onder wijs collectieve goederen of minstens individuele goederen met externe effecten zijn, is in principe de weg vrij voor een gericht sociaal-economisch be leid t.a.v. kunstenaars. Het is een misvatting, dat een gericht sociaal-economisch beleid door de overheid t.a.v. kunstenaars alleen gerealiseerd kan wor den via de weg van ambtelij ke loondienstbetrekkingen. Alle argumenten die betrek king hebben op de overwe ging, dat goede salarisregelin gen voor kunstenaars deze luif en-of oncreatief zouden ma ken, verwijs ik naar een wijze van stereotiep denken". Hij wijst er overigens op, dat dit denken in stereotiepen ook in de kunstenaarswereld volop aanwezig is; dat bovendien de verdeeldheid binnen de vak- de uiteenlopende geaard bonden van de kunstenaars en de uiteenlopende geaardheid van hun werkzaamheden niet bevordelijk is voor het maken van een vuist. Het getal laat zich daarbij ook gelden: 40.000 werkloze bouwvakkers vor men een grotere mond dan 4000 werkloze kunstenaars. Het is een goede zaak, dat de overheid meer gelden voor kunsten en meer gelden, die bijdragen aan inkomen voor kunstenaars voteert," zo be sluit Welters. „Er is een grote achterstand in te halen. De begrotingswetsvoorstellen van het rijk voor '14 geven in het licht van de grote achterstand die onder de laatste kabinet ten is ontstaan, nauwelijks aanleiding tot een stoelendans. In neem aan, dat er nog een 'ange weg te gaan is, alvorens de overheid bereid is om een gericht sociaal-economisch be leid voor kunstenaars te voe- ■en". Hij pleit voor een gron dige analyse van overheids- en mrticuliere gelden op dit ter rein en het instellen van een aatscommissie dienaangaan de. „Intussen zouden de over leden zich gewust kunnen ;aan worden van de noodzaak erantdvoording te nemen voor de gevolgen voor inkomen van ".unstenaars, die hun subsidie beleid teweegbrengt". Weerklonk; toen bij een twee- Ie donderslag Ook Sacha's knieën knikten, o, toen joelde De hele zaal; dit was hun ;rote dag. Op dit thema wordt door Komrij (overigens „oude" Al- bert S. in Reve's Lieve Jon gens) doorgeborduurd. Neo-ro- mantische poëzie met de nodi ge banaliteiten. Ook al wordi Sacha blind en zit Zizi vo] kanker: DOOR DE JUTE STRaaLDE HET VAN GEEST. Komrij houdt van to neel, dat blijkt. Eindelijk een: poëzie die niet geschreven schijnt te zijn om middelbar' scholieren mee te pesten Waar kom je dat nog tegen? JOHAN DIEPSTRATEN Wij kijken naar beesten. Maar beesten kijken ook naar ons. iertien Zwitserse kunstenaars hebben geprobeerd met de ogen /an het dier naar de mens te kijken. Er ontstonden dertien prachtige prenten, die voorzien van korte teksten zijn vermeld in ZIE JE ME GOED? (uitg. Bert Bakker.) Het boekje is opge let als een soort raadselboekje voor kinderen, maar ongetwijfeld '.uilen ook volwassenen genieten van deze mooie menten in kleur. Op de boven stam ie prent: twee jongens m een pinda- noot, hekeken door een aap. Wie staat er nu voor a „e

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1974 | | pagina 17