Veren lijden onder autoloze zondag igeren Kanaalzone Confessioneel contact over PZEM zou overbodig zijn geweest zeeuws Wcmêce/c Carmen wil weer naar Israël AANBOD VEER KRUININGEN- PERKPOLDER NAM TOE Gouden paar Ixpositie „Schipper lag ik overvaren Priesterjubilea VAN BENNEKOM IN BOEK: stad streek INBRAAK 'N VREEMDE TAAL SPREKEN IN 60 UUR AD FRANCKEN B.V. ge- OUDSTE DOCHTER VAN BURGEMEESTER PIJL-HOGEWEG ONTDEKT HAAR DOEL OORLOG STUDIE CANADA Vrijdag 4 januari 1974 3 (Van onze correspondent) ZUIDZANDE Tussen dejaarsavond tot donderd] middag werd in de wou, van de wed. v. M. te Zuidzi de ingebroken. De dieven vd schaften zich toegang door L forceren van de achterdeur.! kon nog niet worden nagegd of er iets vermist is. Mevro| v. M. is wegens vakantie wezig. 10 ur ;e- CD- is, is ïle ch (Van een onzer verslaggevers NIEUW-NAMEN De woners van de Koningii straat in de Emmapolder der Nieuw-Namen hebben teren op gezellige wijze bloemetjes weer eens bu kunnen zetten. Aanleid! daartoe was het gouden hul lijksfeest van het echtpaar] Verbist-Mei. Mag een gouden huwelj normaal al voldoende rr3 zijn voor een gezellig feL voor de Koninginnestraat het dat zeker, want volg/ mevrouw Baecke van feestcomité komt het maari keer in de vijfentwintig dertig j aar voor, dat er in omigevmg' zoiets te vieren Daarom heeft ook het buur mité alles op alles gezet on voor de heer en meva Verbist een onvergetelijke i van te maken. En dat is gelukt ook. In de nacht van woer op donderdag hebben tl vrijwilligers de woning het gouden paar op pass wijze versierd, zodat het enkele passant kon ontgJ dat er wat aan de hand v Het gouden paar zelf heelt] jubileum gistermiddag gevf met een heilige mis in 1 parochiekerk van Nieuw-] men, gevolgd door een la liefeest in de Koning van geland in Hulst. Het buurt mité heeft het gouden h» lijk gisteravond gevierd een feestje voor alle mea uit de buurt in café waarvoor de heer en mev Verbist-Mei een bepaald drag beschikbaar hadden gel Het gotiden paar op hadr l kreeg van de buurtbewo als blijk van waardering i bloemstuk en een Zaanse ki Dat al dit huldebetoon bij^ der werd gewaardeerd uiteraard geen betoog, gouden echtpaar dankt grote populariteit onder aan het feit, dat het al zt.. In de Emmapolder woont, heer C. Verbist, momenteel jaar, was voor zijn pensioi I ring landbouwer van beul Zijn echtgenote is moment I 73. dit demonstreren wij u op heden vrijdag 4 januari 7 uurFrans en Engels beginners 8 uurFrans en Engels gevorderden 9 uurSpaans beginners (Van een onzer verslaggevers) MIDDELBURG De eerste autoloze zondagen hebben hun niet te miskennen invloed gehad op de „omzet" van de provinciale stoombootdiensten in Zeeland. In de maand november, waarin de auto des zondags op stal moest blijven staan, zetten de veerboten van de PSD bijna 2,5 duizend auto's minder over, dan in de maand november van het jaar 1972, toen er van brandstofschaarste nog geen sprake was. AUDIO-VISUEEL CENTRUM Nieuwe Prinsenkade 9, Breda, telefoon 01600-33079. 55 (Va een onzer verslaggevers) "MIDDELBURG Vanaf jrgen tot en met 9 maart forilt in het rijksarchief in sland, gevestigd aan de Binl-Pieterstraat te Middel een voor Zeeland wel eer actuele tentoonstelling blonden. [De expositie heeft de titel Schipper mag ik overvaren?" }e naam van een bekend jderspelletje, maar voor {eland met zijn verbindingen rer het water, een stukje re lit. De huidige veerverbin- jgen, slechts een drietal, DE rechtbank in Haarlem Seef! een 32-jarige Marok kaan, wegens overtreding van de npiumwet veroordeelt tot 4 anden gevangenisstraf, :arvan twee voorwaardelijk. een vakantie in Marokko erde hij terug met 20 kilo Verdovende middelen. De Ma- jkkaan noemde de in beslag •nomen middelen gras; hij ze op een weiland in zijn d geplukt. Een Nederlandse undige sprak van een genoemd in de opium- ,-nn ar- ldc net ht- rief ld- ind ijn. dpr ge- ite- van no- ii? aar idat jpc- •ee- ker uit- rd niet ou- ■n 'ooruitzichten voor zaterdag zondag, opgesteld door het MI op donderdag om 18.00 af en toe regen en in het (emeen hogere temperatu- Weersvooruitzichten in iets gemiddeld over Neder- 1: 'oor zaterdag: aantal uren Hn: 0 tot 2: min. temp.: 0 tot ■Eraden boven normaal; max. p: omstreeks normaal: op een droge periode van stens 12 uur: 80 procent: op een geheel droog et maal 50 procent. Voor zondag: aantal uren Jn: 0 tot 2; min. temp.: 2 tot aden boven normaal: max. Jfnp: 0 tot 5 graden boven Jrmaal; kans op een droge periode van minstens 12 uur: "0 procent: kans op een geheel og etmaal: 40 procent. vormen voorname schakels in het verkeer in „het land van de overkanten" dat Zeeland is. In een nog niet eens zo ver verleden waren veerdiensten echter de enige schakel in het inter-insulaire verkeer. Eén der medewerkers van het rijks archief in Zeeland, jhr. mr. dr. G. F. Sandiberg, heeft er zelfs een proefschrift over ge schreven waarop hij gepromo veerd is. Veel van de parate kennis van jhr. Sandberg is bij de samenstelling van de expositie gebruikt. Zoals op alle exposities fn het rijksarchief, zal de bezoe ker vooral veel zeldzaam do cumentatiemateriaal te zien krijgen, zoals tractaten, oude concessies en wat dies meer zij. De tentoonstelling is gratis toegankelijk. Wij komen nog nader op de inhoud en vorm geving van de expositie te rug. Merkwaardig bij de ver voerscijfers over de maand november is, dat de veerdienst Kruiniragen-Perkpolder in ver gelijking met november 1972 een opleving te zien gaf, ter wijl de zwaarste klappen wer den geïncasseerd op dé dienst Vlissingen-Breskens. Op het traject Kruiningen-Perkpolder steeg het aantal overgezette auto's met een kleine duizend eenheden. Op Vlissingen-Bres kens nam het met bijna drie- eneenhalfduizend stuks af. Gerekend over elf maanden zien de totaalcijfers er minder somber uit dan men op grond van de ervaringen in de maand november zou vermoe den. In de eerste elf maanden van 1972 werden er 2.142.472 voertuigen met de veerboten over de Westersohelde ver voerd. In dezelfde periode van 1973 liep het aanta-l op tot 2.178.923 stuks. Dat totaal is, zo leert de statistiek, echter beduidend minder dan het to taal van de periode januari tot en met november 1971, toen de PSD een record boekte met 2.272.598 voertuigen. De op het eerste gezicht on verklaarbare stijging van het vervoersaanbod in de maand november op het traject Krui ningen-Perkpolder kan ver band houden met een verheu gend „brandstofbewustzijn" bij de automobilisten, die tot voor kort de alternatieve land- route via Antwerpen ge bruikten en de meerdere kilo meters, plus de daarbij gecon sumeerde benzine, graag op brachten om de verhoogde veertarieven te ontlopen. Het veer Vlissingen-Bres kens heeft vooral op de zonda gen een overwegend toeristi sche functie. De sterke daling van het vervoersaanbod sinds de invoering van de autoloze zondag zou op die manier, wat deze dienst betreft, verklaard kunnen worden", zo vernamen wij. Het aantal overgezette passagiers daalde in november 1973 met ongeveer tiendui zend. Over elf maanden geno men bedroeg het aanbod van passagiers voor de PSD meer dan zes miljoen. Het totaal aaiftal overgezette voertuigen in de eerste elf maanden van 1972 ligt ruim boven de twee miljoen eenheden. Ondanks de daling van het aanbod, zijn de aantallen voer tuigen die op de veerpleinen een beurt moesten overslaan, nog aanzienlijk. Over de hele maaryd november zijn het er in totaal nog bijna veertien duizend geweest. De invloed van de benzinedistributie op de omzet van de veerdiensten is nog niet bij benadering te schatten. Pas in de loop van februari krijgt men wat dat betreft enig nader inzicht. (Van een onzer verslaggevers). BREDA Op 26 mei vieren de volgende Zeeuwse pastoors hun veertigjarig priesterschap: A. van Alphen te Heinkens- zand, A. Dierick te Oostburg, H. Fassaert te Groede en H. de Munck te Kwadendamme. Een zilveren priesterjubileum wordt op 13 februari gevierd door de rector van het St.- Antoniusgesticht te Klooster- zande. En een week later door A. de Nijs. pastor te Bier vliet, op 11 juli door F. Her mans w.p. pastor te Hengst dijk. t V actie, alleen moet hierbij den vermeld, dat deze rs> ook betrekking had op ett eerder door Sas van Gent daan verzoek om samen' king in verband met de verontreiniging. terwijl laatste brief voornamelijk luchtvervuiling behant" Water en lucht hebben W a'c.^ele milieubeleid met elkaar te maken, scn)*| aandit contact zeker vl gewerkt zal worden. „Het begin is er", zei l31" nv""t Dusardui.in met eet matigd optimisme; „men i! tenminste bereid in te dat het zo niet verder "311 kwestie begint nu te lpve' wij moeten er nu voor dat bet vuurtje blijft bral Ik verwacht dat de gemeenten ook zullen ren. want meestal worde" gelijke brieven als de eerst in de college's ter gebracht Ook van Nede" sp ziid" er in de ProVJ C kpn h- MO o'lïng voor d ze kwestie". 7 aterstanden Konstanz -95 min 2, Rheinfelden 197 njin 6, Straatsburg 174 min 1, ^■ttersdoi-f 345 min 3, Maxau 405 plus 1, Plochingen 148 min jH Mannheim 229 min 6, Stein- ■®ch 136 min 4, Mainz 253 mn. 7, Bingen 136 min 6, *»ub 171 min 8, Trier 283 nji: 26, Koblenz 207 min 2, jjeulen 180 min 20, Ruhrort 380 min 12, Lobith 993 min 14, «nnerdense kop 959 min 12, «megen 794 min 12, IJssel- 870 min 5, Eefde IJssel gB min 10, Deventer 280 on veranderd, Monsin 5468 plus 6, •Sgrgharen 3986 min 36, Bel- U®d 1173 plus 1, Grave bene den de sluis 509 plus 9. °ogwater ^■ioigen, zaterdag 5 januari. ïWgen op Zoom, 12 32 «fcisvreqjt, 11,51 •^sejzen. 11.17 —23.52 •fssirigen, 10.45 23 23 '"Jfmeldinge 12 22 MIDDELBURG Enkele maanden voor de statenverkie zingen 1974 ligt er in de Zeeuwse boekhandels een au tobiografie, die het onmisken bare hoogtepunt uit de nu bij na afgelopen zittingsperiode van de Zeeuwse staten wij doelen daarbij op de PZEM- affaire nog eens in een actueel licht plaatst De autobiografie is van de hand van de vroegere fractie leider van de AR in de Zeeuwse staten, de „grijze eminentie" J. A. van Benne- kom. In Driebergen, waar hij sinds zijn vertrek uit een zeer actieve politiek woont, heeft hij zijn herinneringen aan het onderwijs waarin hij een stuk levensvervulling vond, aan de Tweede Kamer en aan Zeeland op schrift gesteld. In de waarschijnlijk betrek kelijke rust van zijn oude dag schetst Van Bennekom, die al tijd min of meer gevreesd is geweest wegens zijn oratori sche gaven, hoe wat hem betreft de PZEM-affaire is verlopen. De partijpolitieke kant aan de bewuste affaire, die de le zers van De Stem nog wel voor ogen zal staan, heeft des tijds de staten van Zeeland in een crisistoestand gebracht Immers: de politieke verant woordelijkheid inzake het ge drag van de vroegere PZEM- directeur, berustte vooral bij de voorzitter van het dagelijks bestuur, de CHU-gedeputeerde Kaland. Hij werd dan ook in provin ciale staten, daarvoor op het matje geroepen door de pro gressieve fracties, aangevoerd door de strijdbare dr. Prins. De confessionelen, hun onder linge verwantschap koeste rend, hielden de CHU-gedepu- teerde echter overeind, zodat de stormen hem niet velden. Onverwacht voor iedereen ontstond er evenwel plotseling een contact tussen de AR-fractieleider Van Benne kom en de PvdA-fractieleider Prins, waarbij Van Bennekom ongewild tot de splijtzwam in de confessionele samenwer king werd. De PZEM-affaire, beleefde een nieuwe behande ling in de staten waarbij hij Kaland die de sfeer goed aan voelde, zelf besloot om als voorzitter van het dagelijks bestuur van de PZEM af te treden en zijn energieporte feuille ter beschikking van een ander te stellen. Van Bennekom verklaart in zijn boek, getiteld „De mees ter, de mammoet en Middel burg", hoe het destijds als „monsterverbond" betitelde contact tussen hem en Prins tot stand kwam en welke overwegingen hem motiveer den. „Eén van de redenen waar om wij (de AR-red.) in eerste instantie tegen de motie-Prins (die afzetting van Kaland be oogde - red.) stemden, was een zo groot mogelijke conti nuïteit in het dagelijks be stuur van de PZEM. Maar die reden werd met de dag min der steekhoudend. Tijdens de statenvergadering van 18 juni had de heer Van .Poelje zijn functie al neergelegd en in de loop van het najaar kondigden alle D.B.-leden, met uitzonde ring van voorzitter Kaland, aan dat zij op korte termijn ontslag zouden nemen. Van een normaal functionerend D.B. was dus geen sprake meer. In deze verwarde situatie werd ik benaderd door de fractievoorzitter van de PvdA. hetgeen resulteerde in een kort gesprek te mijnen huize. Daarbij bleek, dat onze ge zichtspunten vrijwel parallel liepen". Van Bennekom beschrijft verder hoe hij in de bewogen statenvergadering van 25 okto ber 1971 namens zijn fractie het woord had willen vragen om een dringend beroep op de heer Kaland te doen zijn func tie van D.B.-voorzitter van de PZEM neer te leggen. „Maar mijn interventie bleek niet no dig te zijn", vertelt Van Ben nekom. „De heer Kaland kon digde zelf aan, dat hij besloten had zich terug te trekken". Het contact Van Bennekom- Prins is de AR-fractieleider lelijk opgebroken. Zijn colle ga's van de CHU en de KVP, de heren Van der Peijl en Dusarduijn verweten hem, dat hij hen niet tevoren had inge licht. Van Bennekom zegt nu vanuit Driebergen: „Dat had ik inderdaad kunnen doen, maar het zou in mijn stand punt geen verandering hebben gebracht". In zijn boek neemt Van Bennekom. nog altijd een man van groot gezag in Zeeland, ook een standpunt in over de afsluiting van de Oosterschel- de. „Ik ben van mening dat onvertraagde afsluiting onont koombaar is", constateert hij, „maar alle mogelijkheden om het milieu te redden waar toe een stormvloedkering in de Oosterscheldemonding kan behoren, dienen te worden on derzocht en, hoe hoog de kos ten ook mogen zijn, indien mogelijk te worden toege past". Wij komen op dit bij Kok in Kampen uitgegeven boek nog nader terug. T. K. 0 Carmen Pijl-Hogeweg, die na een bliksemopleiding in de verpleging zo snel mogelijk weer terug wil naar Israël. Vlak voor de kerst teruggekomen naar Zeeland is de 19-jari- ge Carmen Pijl-Hogeweg, de oudste dochter van Reimerswaals burgervader mr. C. Pijl-Hogeweg. Gebruind en opmerkelijk zelfbewuster dan ze is weggegaan, is Carmen teruggekeerd van drie maanden Israël, die voor haar drie maanden Israël- Arabië werden. Carmen heeft aan het land en het volk Gods veel mooie herinneringen overgehouden. Haar pacifistische instelling heeft ze er achtergelaten. Als zovele andere Neder landers besloot Carmen, na dat zij de afgelopen zomer haar studie aan het gymnasi um van het Christelijk Ly ceum voor Zeeland aan de Bergweg in Goes met goed gevolg afrondde, voor enkele maanden te vertrekken naar Israël, om er kennis te ma ken met het leven op het platteland en er te verblijven binnen de huiselijke beslo tenheid van een kibboets, een vorm van levensgemeen schap die dn Israël zeer in tel is en waarin bijna de helft van de 3 miljoden Israëli's is ondergebracht. Maar al spoe dig werd Carmen, uitgere kend op de Grote Verzoen dag, met het hele volk daar overvallen door de oorlog. „In het begin dacht ieder een: dat is zo weer over", vertelt Carmen achteraf. „Niemand ging er eigenlijk serieus op in. Iedereen dacht: dat is weer net als in de zesdaagse oorlog. Sommigen laahten er zelfs om. Die zei den: het is maar een oefe ning. Maar toen hoorden we over de BBC, dat er gevoch ten wprd. Dat er schermutse lingen waren, was toen ze ker. Pas toen honderd van de honderd zeventig volwassenen weg waren, en we voortdu rend hoorden schieten, besef ten we dat er oorlog was". Hoewel Carmen niet direct In de schermutselingen be trokken werd. was ook voor haar de situatie allerminst prettig. Verschillende kib boets-leden van joodse af komst haalden zich het ver leden weer voor de geest en één joodse vrouw zat een hele middag hysterisch bij Carmen uit te huilen. Car men: „Na acht dagen kwa men de eerste jongens van de Golan-vlakte terug om even uit te rusten Jorigens van mijn leeftijd, die op een vreemde manier opgewekt toch weer terug de oorlog ingingen. De jongens uit de Sinaï-woestijn kwamen pas eind november terug". Carmen heeft in Israël ge leerd. dat een leger onont beerlijk is om je land in stand te houden, iets wat ze vroeger altijd weigerde aan te nemen. „Maar als Israël de afgelopen maanden geen leger had gehad, dan zaten ze nu in zee", zegt ze. „Het land kan gewoon niet buiten een leger om zich te verdedi gen". Overigens ging het le ven in de kibboetzim gewoon door alsof er niets aan de hand was. ook in de kibboets Yas-ur tussen Akko en Ze- fat, waar Carmen zat. Alleen de sinaasappel/pluk onder vond wat vertraging, omdat al het vrachtvervoer voor de oorlog was gemobiliseerd. „In het begin werd ons ook aangeraden dé* Arabische wijken zoveel mogelijk te mijden, om geen moeilijkhe den te zoeken", aldus Car men, „maar dat bleek achter af een overbodige maatre gel ze bleven allemaal erg aardig en boden zelfs hulp aan bij het werk". CaTmen ondervond als Ne derlandse vooral waardering, omdat ze blééf in de oorlogs tijd. Doordat praktisch alle volwassen mannen opgeroe pen waren voor de oorlog, kwam het werk in de kib boets op de hoofden van veel minder mensen neer. Overi gens is Carmen over de kib boets als levensgemeenschap vol lof. „Elke kibboets is tot en met gedemocratiseerd", vertelt ze enthousiast. „Elk jaar kiest de ledenvergade ring een vertegenwoordiging die de kibboets bestuurt. En alle belangrijke zaken wor den door dit bestuur weer aan de ledenvergadering voorgelegd". Duidelijk signaleert Car men het versehil-met de con stellatie hier in Nederland, waar een volksvertegenwoor diging van gemeenteraad, staten en Tweede Kamer de functie van de ledenvergade ring overgenomen heeft. De Arabische kibboetzim in Is raël werken op ongeveer de zelfde manier, minder demo cratisch dus, met een raad can oudsten. Het totale kib boets-bestand in Israël is in de loop der jaren uitgegroeid tot een aantal van 250, in grootte variërend van enkele honderden tot enkele duizen den leden. Voor de economie van Israël zijn ze een onmis bare pijler geworden, al weet Carmen niet zeker te vertellen of die UöO kibboet zim zichzelf nu wel bedrui pen. ..Er is een centrèle organi satie, de Movement, en ik geloof wol dat die overheids steun ontvangt. Maar alle kibboetzim bij elkaar zullen ook wel weer belasting op brengen en dan blijft het natuurlijk ook in even wicht". Ook is het zo, dat een kibboets die goed in de slap pe was zit, een andere in financiële nood bijspringt, al geldt dat niet ongelimiteerd. Over het algemeen, aldus Carmen, hebben de „rijke" kibboetzim wel een streepje voor op de „arme", in die zin dat er iets beter centrale voorzieningen beschikbaar zijn. Ook het onderwijs bij voorbeeld is van de beschik bare financiën afhankelijk, al ontstaan er op dit punt zel den moeilijkheden. De lust tot studeren namelijk is in Israël aanzienlijk minder groot dan elders. We] wordt de Israëlische kinderen al op zeer jeugdige leeftijd grote zelfstandigheid bijgebracht. „Als ze nog maar zes we ken oud zitjn, gaan ze al naar een kindertehuis", vertelt Carmen. „Ze komen dan nog ongeveer drie uur per dag thuis. Op hun twaalfde kun nen ze al naar de middelbare school. Het onderwijs gaat dan nog door tot het acht tiende jaar, al moeten ze vanaf hun vijftiende al een paar uur per dag werken. Daarna gaan ze in het leger. De jongens drie jaar, de meisjes anderhalf". Verder studeren komt er daarna niet meer aan te pas. Niet dat de mogelijkheden er niet zijn, maar gewoon om dat de lust ontbreekt. „En om sinaasappels te plukken, heb je geen opleiding nodig ook", voegt Carmen er nuch ter aan toé. Een enorm plus punt is verder in haar ogen, dat het hele prestatiesysteem er de deur uit is. School meesterachtig cijfertjes ge ven en zitten blijven is er niet meer bij, je doorloopt gewoon de school en daar mee basta. Hard werken of niet, dat wordt min of meer aan je eigen beleefdheid overgelaten. Carmen: „Later, op het veld, zie je sommigen met de dag veranderen. Men sen die nog nooit een bed opgemaakt hebben, moeten dan ineens zes dagen per week aoht uur per dag wer ken. Ze moeten dan ineens van alles gaan doen, ze wor den tussert de sinaasappels gezet of bij de koeien ge daan. En dan zien ze maar". Hoewel organisatiestruc tuur en interne werkwijze van de kibboets zo op het oog erg progressief aandoen, blijkt dat niet in alle opzich ten het geval. Het gebruik van veel bestrijdingsmidde len bijvoorbeeld, waarvan men juist in West-Europa en ook in minder ontwikkelde gebieden als Zuid-Afrika net vanwege de kwalijke gevol gen epn bdfetje begint af te zien, is in Israël nog volop im zwang, in een mate die volgens Carmen onverant woord is. „Maar ik denk dat ze daar over een paar jaar wel net zo hard van terugko men als bij ons is gebéurd", is de niet al te pessimistische mening van Carmen. Een andere, misschien minder toe te juichen ont wikkeling is de vestiging van steeds meer kleine in dustrieën in de directe omge ving van de kibboetzim. „Maar dat komt omdat die kibboetzim op de vestiging van industrieën aangewezen zijn", aldus Carmen. „Ze kunnen er économisch niet buiten". Bovendien, zo blijkt wel uiteen opsomming van de fabrieken, zijn de meeste in dustrieën nogal milieu-vrien delijk. De meubelindustrie bijvoorbeeld en de prodjuktie van t.v.-toestellen zijn be- terekkelijk onschuldig van aard. AI met al heeft Carmen in feite weinig meer dan lof voor de Israëlische samenle ving en ze is dan ook vastbe sloten om zo spoedig ais maar enigszins mogelijk is (wellicht voorgoed) terug te gaan naar Israël. Al heeft dat bij pa, 'die haar graag eerst haar verpleegstersoplei ding ziet voltooien, nogal een stevige voet in de Reimers- waalse aarde. Carmen over weegt nu haar verpleegsters opleiding maar in Canada te doen, waar het twee jaar sneller gaat dan in Neder land. Een idee, waar onze eerste burger nog niet hele maal vrede mee heeft. Het lijkt er veel op, dat mr. C. Pijl-Hogeweg ook buiten, zijn raadszittingen nog wel wat met de Reimerswaalse bevol king te stellen heeft FRANS BOOGAARD. Eindredactie Bas Augustijn Nederlandse jongeren tussen de kool in Israël. Een archiefbeeld van 't leven in 'n kibboets.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1974 | | pagina 3