ERGERNIS
„Uiterlijk van iemand niet
zo belangrijk in
verband met een sieraad"
Tussen bieten en boontjes
BKS: veel goedkope ideeën
kunst
cultuur
In deze geschenkentijd zitten we te springen om ideeën. Ongetwijfeld bent u origineel. Maar, wel eens gedacht aan 'n „kunstwerk DWARS
Veel te duur....? Dat is dikwijls wel het geval. Het is echter niet altijd waar. In West-Brabant woont een groeiend tal kunstenaars. Zij T||MYO
maken vaak mooie en originele dingen. We zijn op zoek gegaan naar mooie èn betaalbare dingen. Op een tweetal plaatsen, waar in i/ullll
deze streek het meeste werk van Westbrabantse kunstenaars bijeen te vinden is. Daarbij hebben we de prijs van 100,- (en minder) lYp
aangehouden èn veelvuldig aangetroffen. Het is maar een idee. Waarschijnlijk hebt u er iets aan.
EDELSMID FRITZ SCHREMMER UIT NISPEN:
HfSI i I
„Ik vind het altijd moei
lijk om mijn sieraden aan
een juwelier te verkopen.
Dat is zo anoniem. Een sie
raad hoort bij de vormge
ving van je leven; het ac
centueert wie je bent" Dat
zegt edelsmid Fritz Schrem-
mer, die ergens in het pol
derlandschap bij Nispen, in
een knus huisje, zijn vak op
opvallende wijze uitoefent.
Het liefst voor mensen, die
maar eens zo bij hem komen
binnenwaaien, kijken naar
hetgeen hij er gemaakt heeft
of vragen: welke armband,
oorhangers, collier, ring,
haarspeld, ceintuur etc. zou
je speciaal voor mij kunnen
maken?
De tijd, dat hij alléén voor
„dure" opdrachtgevers, met
edelstenen bezette, sieraden
maakte wordt wat achterhaald.
„Ik krijg langzamerhand een
wat progressiever publiek, dat
het gedurfde niet uit de weg
gaat", vertelt hij. Zijn werk
heeft zich ook in die richting
ontwikkeld. „Het past niet in
het gewone verwachtingspa
troon van de mensen. Ze moe
ten er even aan wennen. Maar
als dat eenmaal gebeurd is,
zijn ze enthousiast. Ook zijn
prijzen heeft hij op dit pu
bliek afgestemd en liggen zo
tussen de f 60,- (een ring) en
t 200,- (een hanger). Maar dan
heb je ook een origineel, in
zilver, uitgevoerd werkstuk,
waar je u tegen zegt.
Als je tegenover de kerk
van Nispen de weg inslaat en
je houdt dan de asfaltweg
links aan, kom je bij een
spoorwegovergang. Vóór die
overweg linksaf (Hollands
diepstraat) en «na een paar
honderd meter ziet u links een
hekje met daarop de woorden
„De drie Leesten". Voor Fritz
Schremmer was de tocht van
uit Berlijn naar dit punt wat
ingewikkelder dan deze voor
u zal zijn. In Berlijn kreeg hij
zijn opleiding in de Akademie
für Werkkunst und Mode, na
dat hij na drie-en-half jaar
gezellen-tijd in Essen, bij een
goudsmid, de eerste knepen
van het vak geleerd had. Het
dure vak, met juwelen en
briljanten in gepolijst goud.
Maar het kan bijna niet an
ders dan dat je in de pure
natuur rond Nispen, wat af
stand gaat nemen van een ge
politoerde vormgeving en
zoekt naar de zeggingskracht
van het eenvoudige.
Wat ik nu probeer", zegt
Fritz Schremmer, "is het ma
teriaal plastisch te laten wer
ken; drie-dimensionaal. Ik
houd daarbij niet van scherpe
hoeken, maar wel van organi
sche vormen. Ben niet con
structivistisch, maar eerder
gevoelsmatig bezig. Ja, dat
heeft gevolgen voor mijn tech
niek. Maar ook voor het vorm
gevende. Ik werk graag met
zilver; liever dan met alpaca
of wit goud. De kleur van
zilver is warmer en het mate
riaal is plooibaar onder je vin
gers. Ik ben daarbij huiverig
om het materiaal te verkrach
ten. Het gaat om het karakter
van het metaal... tja, wat is
dat? Een soort sensitivity-trai
ning, een dialoog met het ma
teriaal.
werk, dat ik in het verleden
moest doen, ben ik als re
actie teruggekeerd naar de
plaat. Smelten vind ik iets
fantastisch. Ik smeed of giet
in een voorgevormd wasmodei
mijn sieraden en ga er dan
met de vlam op. De opper
vlakte van een sieraad krijgt
zo een eigen structuur; ieder
sieraad weer anders. Een ver
rassing. Ja, ik werk daarbij
ook met email. Met stenen
weinig; die zijn meestal een
beetje teveel voor mij. Een
soort oppep-toestand om het
zogenaamd waardevol te ma
ken. Er bestaan zeer mooie
stenen, maar dan los van een
sieraad. Polijsten doe ik ook
niet meer; dat volgt al uit het
feit dat ik de oppervlakten
met de vlam zachtjes aan-
smelt.
Wanneer ik een sieraad
maak, zie ik niet zozeer een
bepaalde persoon als wel een
bepaald karkater voor me. Het
uiterlijk van iemand is niet zo
belangrijk in verband met een
sieraad. Het karakter van ie
mand moet je aansluiten bij
bepaalde oorhangers, ring,
hanger etc. Dan doe je bij
voorbeeld de ontdekking, dat
iemand van wie je, uiterlijk
gesproken, zegt: dat is niet
iemand voor een sieraad, in
eens een geweldig accent
krijgt door een karakteristiek
sieraad. Een sieraad mag ook
groot zijn. Ik maak nogal gro
te sieraden. Ook daar moet
de Nederlander aan wennen.
Bij de meeste Nederlanders
moet het sieraad nog klein en
fijn (en duur!) zijn.
Ik werk inderdaad met gro- Sieraden voor mannen? Ja
te vlakken. Na al het friemel- het komt erin. Bijvoorbeeld
een armband; draag er zelf
vaak een. Ringen natuurlijk.
Ik maak nog geen hangers
voor mannen. Zover ben ik
nog niet. Bovendien zijn de
hangers, die momenteel voor
mannen gemaakt worden dik
wijls nog wat erger modieus.
Ik werk voor een publiek in
Nederland, Duitsland en Bel
gië. Tussen Nederland en Bel
gië is een sterk smaakverschil.
Voor België moet het groot en
barok zijn, terwijl in Neder
land met zijn calvinistische
erfenis het kleine sieraad
voorkeur geniet, maar dat is
aan het veranderen. In Duits
land vind je beide tendensen;
maar dat is ook een veel gro
ter land met uiteenlopende
volksaarden.
Ringen en spelden met flin
ke accenten in geplooide vlak
ken, armbanden met rullige
„aangevreten" oppervlakten,
hangers met een eigen op-
hangsysteem etc. Het is alle
maal te zien en te koop bij
hem thuis. Ik vraag de prij
zen. Ringen tussen de f 60,- en
f 100,-; hangers tussen de f
100,- en f 200,-; armbanden
ongever f 180,-; haarspelden
tussen de f 100,- en f 200,-;
kettingen en ceinturen: hangt
af van de grootte en de vorm.
Kortom een kleine aanwijzing
voor deze zilveren voorwerpen
met hun eigen karakteristie
ken.
Een van de uitvloeisels van
zijn soort van werken is het
ontstaan van plexiglas-objec
ten. Gekleurd plexiglas gebo
gen in vormen, waarin je ver
groot de patronen en vlakken
van zijn smeedwerk terug
vind. Decoratieve wandversie
ringen, die het vaak goed
doen. Ga zelf maar eens kij
ken.
HENK EGBERS
0 Fritz Schremmer zet de vlam op een juist voltooide armband. Daardoor gaat het oppervlak van
dit „gebeeldhouwde" sieraad op een heel andere wijze leven dan wanneer het glad gepolijst zou
worden.
9 Hanger; het zilveren plas-
tiekje met bescheiden steen is
bevestigd aan een zilverdraad,
die om de hals deze vorm be
waart.
0 Èroche van ongeveer 5 cm,
bestaande uit geplooide zilve
ren vlakken, die een spel met
het licht Spelen.
0 Zilveren armband en zilve
ren ring, die krachtige accen
ten leggen op hand en pols.
0 Kijkje in galerie „De Drie Leesten" te Nispen, waar Westbra bantse kunstenaars kind aan huis zijn.
„Tussen bieten en boontjes
ontmoet het werk van West
brabantse kunstenaars en pu
bliek elkaar onder de groene
zon van Nispen". Zo kondigen
Boontje en Fritz Schremmer
een tentoonstelling aan in hun
huis. Opzet van deze expositie
is de bezoekers in deze ge
schenkentijd niet diep in hun
beurs te laten tasten bij de
aankoop van origineel werk
van kunstenaars uit deze
streek. Negen kunstenaars
werken eraan mee en stelden
werk ter beschikking, waar
van de prijs de f 100,- niet te
boven gaat. De Schremmers
blijven daarbij him opzet
trouw: hun huis openstellen
voor een confrontatie met
werk van Westa-brabantse
kunstenaars. Ze zijn daar nu
al een jaar mee bezig. En met
succes, want steeds meer men
sen weten de weg naar hun
„galerie" De drie Leesten te
vinden (voor route-beschrij
ving: zie het verhaal hierbo
ven met de edelsmid Fritz
Schremmer).
Het is wonderlijk te zien
hoe in een vrij kleine ruimte
zoveel aardige dingen bijeen
zijn te vinden. Daar zijn bij
voorbeeld de mooie zeefdruk
ken, die Jan Wessendorp uit
Bergen op Zoom, samen met
Harry Schalken uit Roosendaal
maakte. Dingen, waarvan ik
me kan voorstellen, dat velen
er „gek" van zullen worden.
Te koop voor de belachelijke
prijzen van f 27,50 en f 45,-.
Trouwens, die folkloristische
gekke aardewerk figuurtjes
van Marga Göbel uit Roosen
daal waar we al eens uit
voeriger over schreven zijn
er ook te vinden- Van de bij
haar horende Henk Göbel
krachtige kleine bronsjes van
een geheel andere allure; din
gen om te koesteren.
Erg in trek blijken de colla
ges van Gerard Konings uit
Sprundel- Ze vliegen weg deze
glinsterende organische toe
standen. Eerlijk aardewerk is
er van Dick Hageman uit Os-
sendrecht. Hij zegt: „Ik ben
geen kunstenaar maar een pot
tenbakker. Maar zijn potten,
kannetjes e.d. zijn vaak van
een primitieve oprechtheid,
die aanspreekt. Er hangen
overigens van zijn hand ook
aardewerk hangers, die je
voor f 9,- al kunt meene
men.
Van Gerrit Hermens en
Rien Timmer uit Roosendaal
zijn er respectievelijk grafi
sche prenten en tekenwerk,
waar hele aardige tussen zit
ten voor even schappelijke
prijsjes.
De gastvrouw, Boontje
Schremmer, verzorgde een col
lectie brei- en haakwerk (trui
en, jasjes, hesjes), waar veel
mensen gek op blijken te zijn
En dat kun je je voorstellen.
H.E.
De plaats waar je het mees
te werk van Brabantse kun
stenaars bijeen vindt, is het
gebouw van de Brabantse
Kunst Stichting tegenover het
station in Tilburg, kunt daar
zo binnenlopen om een kijkje
te nemen en directeur Goor-
huis of mejuffrouw Van Pop-
pel, de secretaresse, zullen u
graag adviseren en wegwijs
maken tussen de vele moge
lijkheden. Ook daar geen on
betaalbare kunstwerken. Na
tuurlijk bemiddelt de stichting
ook bij grote opdrachten, maar
met een bedrag van rond de f
100,- (en vaak voor minder)
liggen daar talrijke mooie din
gen te koop.
Behalve de vaste tentoon
stellingen treft u er mappen
aan met originele grafiek, gou
aches en tekeningen aan. Er is
'n zelf te bedienen dia-projec
tie, waarmee te zien is hoe Bra
bantse kunstenaars werken;
hun adressen zijn aanwezig,
zodat u zelf nader contact met
hen kunt zoeken.
Wat rondneuzend tref je er
bijvoorbeeld aan: etsen van
Peter Oosterbos uit Nispen
(rond de f 100,-), zeefdruk
ken van Thijs Overmans uit
Woudrichem, waarop een
weerslag van zijn typische
schilderijen is te vinden in
kleur voor f 85,-; geweldige
„dingen" van Ru van Rossum
uit Tilburg voor f 250,- (een
„naam" moet tenslotte betaald
worden), maar van de Tilbur-
ger Jan Spit vind je open
vormen, violence en green mo
tivaties al voor f 50,-; van
Gerrit de Morée uit Breda b.v.
een Don Quichotte voor f 100,-
en de markante lino's van de
Bredase Akke Sins liggen
•rond de f 125,-; van Joachim
Heydenrijk krijgt u al werk
„cadeau" voor f 25,- en f 35,-.
Dat is maar een greep, want
verder kom je er de namen
(inclusief werk) tegen van
b.v. Roel Elzinga uit Teterin-
gen; D. Fluitsma, Breda; Henk
en Marga Göbel, Roosendaal;
Henk Groenhuis, Zundert; Ka-
rel Jan Stekelenburg, Zundert;
Lensvelt, Kruiningen; Heinz
Reynders, Nieuw-Vossemeer;
Wil Vaes, Breda; Jan Wessen
dorp, Bergen op Zoom etc. De
BKS is dus een lustoord voor
mensen, die een origineel (2x)
geschenk aan zichzelf of ie
mand anders willen geven.
";s.
H. C. 0 Grafiek van Heinz Reijnders.
0 Keramiek van Karei Jan Stekelenburg.
„Dat in gezelligheid genes
telde christendom, dat niet
eens meer in staat is zich nog
te ergeren. De enige macht,
die het wellicht nog in bewe
ging kan krijgen, is provoca
tie. En ze zeggen dat dat niet
meer nodig is: „We zijn im
mers allen christenen", in dit
christelijk land, waar je zelfs
dominee kan worden zonder je
ooit één keer de pijnlijke
vraag te hebben gesteld, of je
wel christen bent. Het is één
enorme geografische zinsbe
goocheling. Hier resteert maar
een mogelijkheid: heel het
terrein moet onder de bezem,
ook die 1800 jaar, zodat het
christendom ons weer voor
kan komen alsof het vandaag
op de wereld komt. Wc heb
ben gelijktijdigheid met
Christus nodig: dat geeft ten
minste de kans, dat wij ons,
dwars door de ergernis heen,
het christelijke geloof weer
kunnen toeëigenen".
Hoe eigentijds het sommigen
misschien ook in de oren mag
klinken, deze woorden zijn al
meet- dan honderd jaar gele
den neergeschreven. Sören
Kierkegaard, de Deense reli
gieus filosoof, die in de 42
jaar dat hij geleefd heeft
(1813-1855) een bijzonder
groot stempel heeft gedrukt op
het existentialisme en de dia
lectische theologie, welke bei
de tot in onze tijd een belang
rijke plaats in het denken in
Europa hebben ingenomen-
Kierkegaard heeft ontzettend
veel geschreven, waaronder
alleen al zo'n honderd disser
taties. Toch is er opnieuw een
boek over hem verschenen, en
nog wel over de Onbekend»
Kierkegaard.
Drs. Scholten, pater karme
liet, gaat in dit boek voorna
melijk het gebedsleven van
deze grote Deen na. Het blijkt
inderdaad een heel boek
waard. De schrijver heeft die
gebeden „verpakt" in een bio
grafie van Kierkegaard, op
zo'n manier dat enerzijds de
religieuze ontwikkeling van de
denker in diens leven is ge
plaatst, maar anderzijds dat
leven zelf in al zijn tragiek
alleen maar scherper naar vo
ren komt. De persoonlijke tra
giek van Kierkegaards leven
zo persoonlijk dat hij er
zelf nooit met zoveel woorden
over heeft geschreven of ge
sproken is een geslachts
ziekte geweest, die nagenoeg
het hele gezin waarin hij was
opgegroeid, vroegtijdig uitroei
de. Zijn vader biechtte zoon
Sören de ziekte (in die tijd
ongeneeslijk) op, op 'n moment
dat deze op het punt stond
zich te verloven en te trouwen
met de enige vrouw van wie
hij werkelijk veel heeft ge
houden. De jonge Kierkegaard
heeft tenslotte de verloving
verbroken om zijn geliefde te
sparen en gooide zich als een
monnik op, wat hij noemde
„het religieus-absolute, maar
dan van een ander soort dan
die „melange" van de predi
kanten". Dat was in 1841. Hij
had toen nog 14 jaar te le
ven.
Hij heeft zich op het reli
gieuze leven en denken ge
worpen met een consequentie
en een logica, die hem tenslot
te zelf deden opmerken dat
hij nu wel dacht de hele
christelijke spiritualiteit op
nieuw en van de grond af te
hebben doordacht. Zijn gebe
den, die hij vooral in zijn
eindeloos lang geworden dag
boek neerschreef, en die drs.
Scholtens goed gedoseerd in
het levensverhaal heeft ge
plaatst, bewijzen dat hij dat
alles niet alleen doordacht
maar even diep doorleefd
heeft. Niet zo vreemd voor de
grondlegger van het existenti
alistische denken, dat niet de
„begripsfilosofie" van Hegel,
maar een „levens- of bestaans-
filosofie" wilde.
Het heeft weinig zin op de
ze plaats te gaan grasduinen
in de religieuze wereld van
Kierkegaard, dat zou slechts
een zeer onvolledig en daar
door vertekend beeld opleve
ren. Al lezende zal men echter
ervaren hoe dicht een mens
meer dan honderd jaar gele
den bij ons en onze tijd kon
staan-
Hoe duidelijk Kierkegaard
toen al gezien heeft waar het
met de christelijke kerken op
uit zou draaien, moge tot slot
opnieuw een citaat aantonen
dat hij schreef na het woelige
revolutiejaar 1848: „De strijd
om het christendom is straks
geen strijd meer over de leer
aspecten Maar vooral
door de sociale en communisti
sche onrust wordt het een
strijd om het naakte bestaan.
Het probleem wordt of wij de
naaste beminnen. AJle aan
dacht zal worden gericht op
het leven van Christus en het
christendom zal wezenlijk
Worden bepaald door de vraag
naar de conformiteit met Zijn
leven. De wereld heeft allang
het masker afgetrokken van
alle zinsbedrog en ontvluch
tingspogingen, waarmee men
zich veilig had gesteld door
het christendom een zaak van
orthodoxie te doen zijn. Thans
roept de revolutie in de we
reld: „We willen nu eindelijk
jullie daden wel eens zien"-
JAN LANDMAN
Dra. W. Sclioltens: De onbe
kende Kierkegaard, (uitg. Ten
Have n-v. f 11,50).