Groeiende verontwaardiging
Noordierse kinderen
komen naar Nederland
Kippesoep
Koffie
10 Vissticks
500gram
Kijo Bananen
Ppfe
Zonnebloem
margarine
Letferzegel R ru
voor
Varkens
fricandeau
Boerenleverworst
12z%.
Spaanse
Sinaasappelen
Roomboterletter
DEZE WEEK
10
binnenland
buitenland
Indruk
Reclasserin
van
mens
tot
mens
grof gebroken
droogkokend
Inhet
Centra Spaarplan
groeien
uw dubbeltjes
het hardst
stuks
Cf.
Donderdag 9 november 1972
In de late herfst van 1940
had rijkscommissaris Seyss-
Inquart reden om aan te
nemen dat hij wezenlijk
voortgang boekte bij zijn
pogingen, bezet Nederland
geleidelijk te nazificeren.
„De pers was goeddeels ge
lijkgeschakeld en de radio-
omroep zou staatsbedrijf
worden, de Nederlandse Ar
beidsdienst en de Winter
hulp waren in opbouw; dan
was de leiding van het de
partement waar het belang
rijke onderwijs onder res
sorteerde, aan een pro-
Duitse figuur toevertrouwd."
Bovendien was er een de
partement van volksvoor
lichting en kunsten opge
richt, dat werd geleid door
een NSB'er. De rijkscom
missaris kon aannemen, dat
hij „met succes bezig was,
de nieuwe organisatorische
vormen te scheppen, die in
een later stadium Neder
lands samengaan met het
Derde Rijk zouden bevorde
ren".
Dat laatste was óók de
strekkling van de eerste anti-
joodse maatregelen. Neder-
ker dan ooit vervuld was van
afschuw jegens het Derde Rijk
en zijn handlangers. Men ging
tegen die laats ten ook steeds
agressiever optreden. Herhaal
delijk kwam het voor dat bij
NSB'ers en Rijksduitsers de
ruiten ingeworpen werden."
Banden van Duitse auto's wer
den doorgesneden. Kortom in
die maanden bleek dat hei
Nederlandse volk zich over de
schok van de oorlog en de
bezetting had heengewerkt. De
verontwaardiging groeide De
spanning steeg. Incidenten tus
sen NSB'ers. marcherende Ne
derlandse WA .en het publiek
waren schering en inslag.
Juist de nazi-handlangers pro
voceerden dat publiek. „Voor
zover NSB'ers tot de politie en
de marechaussee benoorden
traden zij bij voorkeur niet te
gen de werkelijke ordever
stoorders op maar tegen diege
nen, die zich legen hun matre
den verzetten"
Maar elders waai de politie
„goed" was, lagen de zaken
anders. „In Den Haag trad de
politie, als ze dat al deed, met
zo kennelijke tegenzin tegen
het verontwaardigde publiek
op, dat binnen het korps eind
'40 een apart, uit NSB'ers be
staanti detachement gevormd
werd dat, telkens wanneer een
waarschuwing van de WA
binnenkwam, onder leiding
van een inspecteur van politie,
ook al een NSB'er, ging ingrij
pen. In september en oktober
wekten al deze straatgevech-
WA marcheert voor „volk en vaderland" over het Damrak, beschermd door politie en mare
chaussee.
lands samengaan met Duits
land vergde immens diat de
Joden in Nederland in de in
ferieure positie gebracht wer
den waarin zij zich in Duits
land bevonden. Die anti-jood
se maatregelen hadden wel
hier en daar tot protesten ge
leid, maar op de keper be
schouwd, tot weinig feitelijk
verzet. Was dat Seyss-ln quart
meegevallen? Wellicht. Duitse
uitspraken op dit punt ontbre
ken, aldus professor De
Jong.
Maar op zuiver politiek ge
bied was hij in die late herfst
van '40 met veel verder geko
men. ,.In juli was het de gelijk
schakeling van de SDAP op
een faliekante mislukking uit
gelopen. In augustus was hem
gebleken dat de ehristelijk-
historischen en vooral de anti
revolutionairen er in slaagden,
grote volksmassa's op de bee/
te brengen, die aan Nederland
zoals het vóór de Duitse inval
was, wilden vasthouden;
voorts, dat de Nederlandse
Unie, hoezeer zij ook met een
voor hem acceniptabel program
van start gegaan was, zich tot
een krachtige, tegen de Duit
sers en de NSB gerichte be
weging ontwikkelde.'1
ten grote bezorgdheid bij de
meeste Nederlandse autoritei
ten".
Nieuwe irritatie wekte de
poging de Winterhulp-Neder
land inigaing te doen vinden.
De Nederlandse bisschoppen
puntten hun mandement tegen
de NSB nog wat toe en in
februari stond in een vasten
brief dat de kerk rich verzette
„tegen leerstellingen en stre
ven die haar dreigen te tref
fen in het hart"- En, zo heette
het verder „zij (die kerk) zou
schromelijk haar taak ver
waarlozen ais zij rustig zou
toezien dat de vijand onkruid
zaait onder de tarwe". Dat
loog er niet om.
In september werd het ver
bod afgekondigd joden in -
overheidsdienst aan te stellen
of te bevorderen. In november
werden ruim 2500 joden in
overheidsdienst „van de waar
neming van hun functie onthe
ven". Dat was de sprong naar
massaal ontslag. Begin decem
ber waren joodse leden van
gemeenteraden en van Provin
ciale Staten uit hun functie
ontheven. Midden-december
werd het personen ,van Duit-
sen of stamverwanten bloede"
verboden bij joden te werken.
Even later werd bepaald dat
joodse artsen, apothekers,
vroedvrouwen, makelaars, ad
vocaten alleen joodse cliënten
mochten helpen. Daarna volg
den maatregelen tegen joodse
studenten. In januari werd het
joden verboden bioscopen te
bezoeken.. Eindelijk, 10 januari
'41 werd verordend, dat alle in
Nederland levende joden zich
moesten laten registreren.
Daarmee was het voorspel van
de deportaties van de joden in
otns land begonnen.
Rellen en vechtpartijen, met
name in Den Haag en Amster
dam, tussen publiek en WA,
gesteund door Duitsers, waren
aan die orde van de dag. Op
cafés verschenen de bordjes
„voor joden verboden". Neer
gehangen door de WA. Zater
dag 8 en zondag 9 februari
kwam het op het Waterloo-
plein en in de jodenhoek van
Amsterdam tot felle gevech
ten- NSB'ers en Duiitse militai
ren gingen tot sluitende ge
welddadigheden over. „Het
leek de aanloop tot een pro-
grom." „Wie kon bescherming
bieden? De politie leek, spe
ciaal na de gebeurtenissen op
zondag, machteloos. Wat restte
er dan zelf een verdediging te
organiseren? Er werden knok
ploegen gevormd, die onder
ling contact hielden, wachtpos
ten uitzonden en primitieve
wapens bijeenbrachten."
JACQUES LEVIJ.
Op tweede kerstdag
wordt opnieuw een groep
Noordierse kinderen en
jonge moeders met hun
kinderen overgevlogen naar
Nederland voor een vakan
tie van zo'n tweeeneenhal-
ve weekZe zijn afkomstig
uit een van de zwaarst ge
troffen gebieden van heel
Voord-lerland: Shankill Road
en Falls Road in Belfast.
Twee straten, die van elk
aar gescheiden zijn door
een hoge stenen muur met
dikke rollen prikkeldraad.
Aan de ene kant wonen
katholieken, aan de andere
kant protestanten. Veel
kinderen hebben nog nooit
met elkaar gesproken, hoe
wel ze slechts tien meter
van elkaar wonen. Hun eni
ge communicatie bestaat uit
de stenen die over en weer
vliegen.
helft uit protestanten. Dat
is een uitdrukkelijk uit
gangspunt geweest voor de
ze actie. Daarom ook krij
gen de kinderen in Neder
land één gemeem chappelijk
programma voorgeschoteld
en worden ze als gemengde
groep ondergebracht in
voorlopigongeveer vijf
centra. Pas dan namelijk
zullen katholieke en protes
tante kinderen goed met elk
aar in contact komen. Van
de pleeggezinnen is men
afgestapt om precies de
zelfde redenen. De kinde
ren zouden dan niet dicht
genoeg meer bij elkaar zit
ten.
De actie van de vier or
ganisaties is dan ook in fei
te een financiële adoptie
actie. De verzorging, het
transport, de verblijfkosten
belopen zo'n 20 gulden per
dag per kind. Wie dat be
drag bijdraagt (Hulpactie
Noord-Ierland, giro 9992,
Nieuwe Gracht 27, Utrecht
maakt één vakantiedag mo
gelijk voor een Noordiers
dat zij hadden gedaan op
de vredesgezindheid van
bepaalde Noordierse leiders
(Bernadette Devlin, Ian
Paisley b-v.) niets had uit
gehaald. Er kwam van hen
uit de verscheurde Engelse
provincie nauwelijks reac-
- tie. Wel van andere Noord
ierse zijde, die de verschil
lende kerken en andere
groepen in Nederland lieten
weten dat hun beroep pas
geloofwaardig werd als er
iets in de praktijk zou wor
den gedaan. Hieruit is de
vakantie voor de Noordier
se kinderen ontstaan.
-Grot
Mevrouw Elzas-Groot
schreef ter gelegenheid van
de reclasseringsweek, die
deze ma. nd wordt gehou
den. het volgende ge
dicht:
St.-Quentin
en.... koepels....
muren..-, tralies-
te....
tijgerkooi-
grauw-
De groep zoals het er
nu uitziet zo'n 200 personen
kan naar ons land ko
men door een geslaagde ac
tie van de Nederlandse
Protestanten Bond en de
stichting Terre des Hom
mes, waarbij zich nu ook
de Johannieter Orde Ne
derland en de stichting Eu
ropa Kinderhulp hebben
gevoegd. De actie, deze
„Vredesluchtbrug", wordt
gesteund door alle politieke
partijen, kerkgenootschap
pen en diverse groeperin
gen in ons land.
De groep uit N oord-Ier -
land bestaat voor de helft
uit katholieken, voor de
kind. Hoe meer bijdragen,
hoe meer kinderen voor
enige tijd uit de geweldda
dige atmosfeer van Belfast
kunnen worden gerukt.
Ook in de zomer heeft een
groep kinderen al een va
kantie in Nederland door
gebracht.
Gehoopt wordt nu zelfs
ook in Belfast dat de
demarcatie-lijn die katho
lieken en protestanten van
elkaar scheidt, verdwenen
zal zijn als de kinderen te
rugkomen. Maar dat is een
te optimistische gedachte,
zo menen de initiatiefne
mers.
Zij zijn tot hun actie ge
komen nadat het beroep
Een schuwe, óf vermetele
blilc.trij 't entree
geboren uit wanhoop van
de mens, die faalde.
Een verstikte kreet om het
leven dat begraven werd
„Kruisweg" van de ge- en
"betrapte broeder.
Er is goedheid en begrip
nodig
om de taak te verlichten
van hen
die de terugweg helpen ba
nen.
Er is geloof nodig, in de
goede wil.... van hen die
faalden.
Wie nooit misdeed, hem
kan nooit worden vergeven
durf het risico te nemen....
van vertrouwen
én gééf..-, met een blijmoe
dig hart.
doe mee.
REDACTIE VAN MENS
TOT MENS
(ADVERTENTIE)
Hitler had, ook op verzoek
van Seyss-Inquart, Mussent
ontvangen. Die had Hitiers lei
derschap en de rassenleer er
kend. De NSB had een streep
je voor gekregen. Op enkele
hoge posten waren NSB'ers
benoemd. „Dat nam niet weg
dat, aldus onze indruk, Seys-
Inquart er in de laatste maan
den van '40 weinig voor voel
de, zich definitief en exclusief
aan de NSB te binden." Hij
voelde toen nog steeds voor
een samengaan met Duitsland
waarbij de democratische poli
tieke partijen van Nederland
zoutten meewerken. Die had
den in juli rijn eis om over
Oranje en de onafhankelijkheid
te zwijgen; afgewezen. Seyss
wilde toen nog verschillende
ijzers in het vuur houden:
Musserts NSB, Arnold Meyers
Nationaal Pront, de Neder
landse Unie, het Politiek Con"
vent (de leiders vam de demo-
cratilsohe pairtijen).
In die tijd ook, en dat is
van groot belang om de stem
ming in ons land te begrijpen,
kwamen die berichten over
Britse successen in Noord-Afri-
ka. „Roosevelt was herkozen
en Italië leed de ene zware
nederlaag na de andere- In
december en januari werd
vooral Wav-ells offensief in Li
bië met uitbundig enthousias
me gevolgd. De Duitsers wa
ren niet de enigen, die over
winningen konden boeken^
de Engelsen konden het óók!
Men beschouwde dat in bezet
gebied als een bevestiging van
het vertouwen dat men al in
de Engelsen gesteld had nog
vóór zij de Luchtslag om En
geland gewonnen hadden". Bo
vendien kwam daarbij de irri
tatie van de eerste bezettings-
winter. De problemen waren
toen nog niet groot. De winter
was mild- M-aiar de verduiste
ring gaf alles 's avonds een
naargeestig tintje. Er verdron
ken honderden mensen ook
Duitsers die door de duis
ternis misleid te water raak
ten. Geruchten over een op
handen zijnde ineenstorting
van Duitsland vonden gretig
gehoor. Het herhaalde en
steeds veelvuldiger luchtalarm
verhoogde de spanning. De af
gemeten voedsei-distributie
eveneens. Geen wonder diat in
een van de rapporten die de
Sicherheitediienst ontving ge
zegd werd „dat de in het land
heersende stemming een nau
welijks nog te overtreffen
dieptepunt heeft bereikt".
„Hiermee werd overigens
niet bedoeld dat men gedepri
meerd was maar diat men- ster-
Knorr, zakje
Deze week extra voordelig:
Jumbo, 'n prima kwaliteit-359"
in
diverse
kleuren
J-0T
Remia Goud
bij de boodschappen
500
gram
150 gram
Nieuwe oogst
Zo spaart u voor 'n echte"
Vraag in uw
Centra-winkel1
de gratis letter-\
spaarkaart met
alle informatie
Aanbiedingen geldig t/m zaterdag
11 november 1972. Prijswijzigingen
en uitverkocht voorbehouden.
500
gram
zeebanket uit de diepvries
