„Nieuwe Orde" was hersenschim Bewogen maanden TIMOTHY DAVEY KOMT WELLICHT OVER EEN JAAR VRIJ SwSsVÜÜiJ 28 eetbare damschijven Rozebottel confiture 178 KSSSN 8» 89 Miimmi 5ki!o*a per nu 500 llll gram JLa PSP-raadslid Rijnmond wil kankeronderzoek Surinaamse trachtte Pakistani Engeland binnen te smokkelen binnenland Autoritair Grijpgraag Heersen cUw(^Uler~allefcBeSte kguze MA«ERE VARKENSLAPPEN 500gram KLEI bintjes HOLLANDSE WITLOF Brieven „Verschrikkelijke sneeuwman" weer gesignaleerd papier oor uw pen Bewondering Vuilnisbelt nu natuurmonument Tijdelijk van 1*72 voor 15 Donderdag 2 november 1972 BERGEN OP ZOOM „Een duidelijk beeld van Open Kerk valt er in het hui dige ontwikkelingsstadium nog niet te geven. Open Kerk heeft een groot aantal aanhan gers en sympathisanten, maar wat hen werkelijk verenigt, moet zich nog uitkristalliseren. In de toekomst zullen dan ook nog zeker bepaalde mensen afvallen en zullen anderen aangetrokken worden". Met deze conclusie van een meer dan drie uur durend gesprek zijn de leden van de Stuur groep Open Kerk Zuidwest- Nederland het volstrekt eens. Wat Open Kerk beslist niet wil zijn althans naar de mening van deze stuurgroep is: de middengroepering van katholiek Nederland te vormen tussen enerzijds Con frontatie, Waarheid en Leven en dergelijke, en anderzijds Septuagint. De leden van de Stuurgroep Open Kerk Zuidwest-Neder land zijn: mejuffrouw L. Pau- lussen, stafdocente aan de So ciale Academie in Breda, de heer E. Fischer, stafdocent aan dezelfde academie, de heer C- de Graaf wetenschappelijk medewerker aan de Katholei- ke Hogeschool Tilburg en me vrouw G. Stroecken - Lam mens, Huisvrouw. Twee laatst genoemden zijn ook lid van de landelijke Werkgroep Open Kerk, terwijl mevrouw Stroe cken tevens dienst doet als contactadres voor Zuidwest- Nederland (Schaepmanlaan 24, Bergen op Zoom, tel. 01640- 40880). Het gesprek zelf, dat wij hadden met de Stuurgroep, toonde het duidelijkst hoe het momenteel staat met Open Kerk- De vragen die gesteld werden, waren steeds aanlei ding tot discussie en gedach- tenwisseling tussen de leden van de stuurgroep onderling. Men is nog in het stadium van het elkaar aftasten en daar komt men rond voor uit. Op 25 maart van dit jaar hield Open Kerk zijn eerste lande lijke ontmoetingsdag in Noordwijkerhout. Daar lag ook het begin van de stuurgroep voor Zuidwest-Nederland, Mo menteel telt Open Kerk veer tien regionale contactadressen. Elk contactadres vertegen woordigt verscheidene plaatse lijke groepen. Open Kerk is ontstaan vanuit Limburg. De aanleiding was de wijze waar op de benoeming van mgr. Gijsen geschiedde. „Twee za ken moeten hierbij benadrukt worden: het was de wijze waarop de benoeming in zijn werk is gegaan, welke de con crete aanleiding was tot het ontstaan van Open Kerk; het was ook niet méér dan de aanleiding. Open Kerk is uit nood geboren. Verschillende gebeurtenissen in de laatste paar jaar versterkten steeds meer het gevoel: er komt iets over ons heen dat wij niei meer herkennen. In de kerk vinden er allerlei geheime processen plaats; over ons, maar zonder ons. De steeds scherpere bewustwording daarvan stuwde met evenredi ge beslistheid een ander ge voel naar de oppervlakte: Va- ticanum II heeft de eigen ver antwoordelijkheid opnieuw er kend- Daarin herkenden wij ook onszelf. Wij laten ons die niet weer ontnemen. Op dit punt zetten wij ons schrap. Vandaar het verzet tegen de geheime processen en manipu laties in de kerk. Wij willen een Open Kerk: het beslis singsproces in de Kerk moet openbaar worden"- Het gevoel van „Wij laten onze verantwoordelijkheid niet ontnemen", werd vertolkt in het openbaar en vond weer klank in Nederland: de ont moetingsdag in Noordwijker hout, een niet toevallig geko zen plaats. Hoe is het echter sindsdien verder gegaan? „O- pen Kerk" heeft voor een lan gere weg gekozen, onbewust eigenlijk. Centraal uitgangs punt is de individuele moti vatie: laat alle mensen die op de bijeenkomsten komen, uit spreken wat ze in Open Kerk zoeken, wat ze daar hopen te vinden. Bij het individu moet de openheid beginnen en moet de openheid kunnen beginnen. Niet wat er geloofd moet wor den, maar wat vam binnen uit komt, moet met gerust hart geuit kunnen worden. Met dit proces zijn wij bezig. Deze ruimte nemen wij. Bepaalde hoofdlijnen zullen zich later wel aftekenen". Elkaar accep teren zoals men is. Dat is voor Open Kerk een der meest we zenlijke punten. Geldt dit ook voor Confrontatie? „Confronta tie laat dit zelf niet toe. Deze groepering verkettert anderen die niet hun „geloofspakket" hebben. Dan is oommunicatie niet meer mogelijk". Is Open Kerk wel levensvatbaar, want is het niet een té gemengd gezelschap? „Globaal kan men drie stromingen in Open Kerk onderscheiden. Allereerst een groep mensen die het nieuwe zijn toegedaan maar nog ver schillende elementen van het „Rijke Roomsehe Leven" posi tief met zich meedragen. Ver volgens een groep die duide lijk in de kou staat. Met heim wee naar het oude leven ze in het nieuwe. Tenslotte is er een groep die het nieuwe volledig is toegedaan, maar hoopt zich nog met anderen te kunnen verstaan- Vele mensen van de ze laatste groep zijn in een periode van hun leven ver vreemd geraakt van de kerk. Dit gezelschap is inderdaad gemengd en zal zich nog wel uitkristalliseren. Jammer ge noeg zijn de jongeren zwaar ondervertegenwoordigd". Een van de leden van de stuurgroep merkt op dat er in Open Kerk mensen zijn die de verschillen willen toedekken. Hij acht juist een van de ta ken van Open Kerk om de bestaande verschillen naar de oppervlakte te brengen om vervolgens de tegengestelde groeperingen mot elkaar te le ren verstaan en niet van el kaar weg te lopen. Hem be kruipt wel eens de angst dat Open Kerk zich zal ontwikke len als echte middengroep. De zwijgende meerderheid moet een sprekende minderheid worden. Een ander lid van de stuurgroep uit op zeker mo ment onvrede met de loop van het gesprek. Er worden mooie theoretische gedachten ont wikkeld. Open Kerk loopt het gevaar een elitegroep te wor den en dat wordt in dit ge sprek geproefd. Voigens haar ervaringen, ook landelijk, leeft veel meer dit: Laat ons als individuen de handen in el kaar slaan en in eigen directe omgeving opnieuw gestalte ge ven aan onze geloofsbeleving. Op deze manier wordt de „ou de" kerk vanzelf vervangen dioor een „nieuwe". Niet pra ten maar doen. Het gaat Open Kerk zonder meer om de basis- Voor ogen staat een basiskerk, die niet afwacht maar de hand aan de ploeg slaat; die zelf de weg gaat bewandelen van het avontuur van het geloven. Prof. dr. H. van der Linde uit Nijmegen heeft voor een groep van Open Kerk aldaar gepleit voor een organisatie structuur van landelijke vere niging met een landelijk be stuur van gekwalificeerde fi guren en de wenselijkheid om te beschikken over enige vrij gestelden- Dit heeft iets weg van een schaduw van het Lan delijk Bureau van de Neder landse Kerkprovincie. Ander zijds wordt de indruk sterker dat de Nederlandse bisschop pen steeds meer beknot wor den in hun handelen en dit accepteren. Wil Open Kerk daar verder gaan, waar de bis schoppen wel zouden willen maar niet kunnen? „Deze ten dens is in Open Kerk zeker aanwezig en wordt waar schijnlijk niet door een min derheid geschraagd. Wij wil len echter niet tegen de bis schoppen ingaan. Mgr. Bluys- sen van Den Bosch heeft een keer gezegd dat de kerk terug gegeven moet worden aan de basis. In deze nemen wij geen afwachtende houding aan: wij zijn aan dit programma begon nen. Wij hebben onze eigen verantwoordelijkheid". Op zaterdag 4 november houdt Open Kerk in Utrecht zijn tweede landelijke ontmoe tingsdag. Men is er welkom om mee te denken en te doen. Meer informaties over deze landelijke ontmoetingsdag zijn te krijgen via het eerder al genöemde contactadres voor Zuidwest-Nederland. JAN BOUWMANS In 1940 en 1941 strooiden de Duitsers en hun volge lingen kwistig met het be grip Nieuwe Orde'. Het klonk inspirerend: een oude wereld had afgedaan, een nieuwe stond op het punt geboren te worden; strijd en verwarring zou den plaats maken voor ,orde'. Wat verstonden de Duit sers eigenlijk onder de Nieuwe Orde'? vraagt pro fessor De Jong zich af. Hij wijdt om die vraag te be antwoorden een beschou wing aan de staatkundige en economische internatio nale opvattingen van de nazi's en komt tot de con clusie dat de nieuwe orde voor de massa van het Ne derlandse volk van meet af slechts één ding op economisch gebied bete kende: daling van de le vensstandaard. „Dat die oude wereld had afgedaan, hield in dat Duits land in Europa een domine rende positie zou gaan inne men; geen enkele van de be zet zijnde landen (Tsjecho Slowakije, Polen, Denemar ken, Noorwegen, Nederland, België, Luxemburg en Frankrijk) mocht in de toe komst ooit nog een gevaar voor Duitsland kunnen vor men; zulks impliceerde dat in die landen alle tegenstan ders van het Derde Rijk hun politieke invloed zouden vert liezen en dat er omstandig heden geschapen werden waarin het herstel van die invloed uitgesloten was. Daartoe moest, afgezien nog van de bestrijding van moge lijk verzet, de parlementaire democratie vernietigd wor den; daartoe moeten ook de vrijheid van drukpers en de vrijheid van vergadering worden opgeheven. De Nieuwe Orde zou een autoritaire orde zijn, een vorm van .samenwerking' met het Derde Rijk van autoritair bestuurde staten, zulks bin nen een raam van Duitse zeggenschap in bepaalde aan-, gelegenheden.Bij die be paalde aangelegenheden dachten zij natuurlijk in de eerste plaats aan het buiten landse beleid en aan de de fensie: dat waren twee ge bieden waarop Berlijn (Hit- Ier) in het nieuwe Europa alle belangrijke beslissingen zou nemen; wie dat nieuwe Europa aanvaardde, aan vaardde die vorm van onder schikking. Was Hitier nu voornemens de bezette lan den die wij boven noemden, hoezeer zij ook in wezen ontkrachte eenheden zouden zijn, tenminste binnen hun staatkundige grenzen te handhaven of te herstellen? Neen. Hij had Tsjechoslowa- kije en Polen al in brokken verdeeld en de Poolse staat tot het Generalgouvernement gereduceerd; het offensief dat hij op 10 mei in West- Europa inzette, leidde er toe dat hij ten koste van België het gebied van Eupen-Mal- médy en ten koste van Frankrijk Elzas-Lotharingen aan Gross-Deutschland toe voegde; voorts, dat hij Frankrijk in een onbezet en een bezet gedeelte splitste en dat hij het westelijk gedeelte van Noord-Frankrijk onider de militaire bevelhebber in België en Noord-Frankrijk plaatste; tenslotte dat hij Luxemburg feitelijk an nexeerde". Maar Hitier be schouwde dit alles als tijde lijke regelingen. Afgezien van de inlijving van Eupèn- Matmédy en Elzas-Lotharin gen. Dat noemde hij herstel van oud onrecht. Over de definitieve staat kundige vormgeving van Eu ropa zweeg Hitier. Maar dat betekende juist dat anderen op dat punt hun ongebreidel de fantasie de vrije loop lie ten. Er werden op papier nieuwe grenzen getrokken. De een wilde de Bourgondi sche staat weer oprichten. De ander wilde heel Noord- Franbrijk met het Waalse deel van België plus Luxem burg aan Duitsland toevoe gen- Een derde wilde Bretag- •ne en Normandië van Frank rijk losmaken. Weer anderen voelden er voor een aan Duitsland ondergeschikt Ne derland met Vlaanderen uit te breiden. „De grijpgrage Duitse fan tasie hield zich in de zomer van '40 ook met gebieden buiten Europa bezig. Voor tal van Duitsers stond vast dat het Derde Rijk een eigen Kolonialreich zou krijgen. Ook in dat opzicht moest de „Nieuwe Orde"opgepakte joodse Nederlanders in Amsterdam. vrede van Versailles uitge wist worden: Duitsland dien de dus, wat Afrika betreft, weer te beschikken over zijn vroegere koloniale gebieden aan de Indische en aan de Atlantische Oceaan, maar de verlangens van verscheidene koloniale deskundigen gingen nog veel verder: waarom zou men niet aan België en Frankrijk al hun koloniale gebieden ontnemen in Afri ka? Hier en daar zouden dan Italië en Spanje er een brok van kunnen krijgen, maar Duitsland zou uiteraard het meeste voor zichzelf hou den". In Berlijn werd een ministerie van koloniën voor bereid en men begon ook aan de training van 10.000 man voor Afrika. Op economisch gebied kon men al praktische maatrege- nationale betalingsverkeer in Berlijn. En kwam daartegen tegenstand- Het ontbrak trou wens aan Duitse kant, zo zegt De Jong, aan een duide lijke impuls om in bezet Eu ropa tot een werkelijk nau were economische samenwer king te komen. „Hitier had weinig belang stelling voor economische vraagstukken; hij en de zij nen wilden bovendien slechts heersen. Waarom zou men samenwerken? Heersen kon men eenvoudig als men een zijdig zijn wil oplegde. Ook was althans Hitier er zich al in een vroeg stadium van bewust dat de brede massa in de bezette landen het na- tiona-al-socialisme voorshands len nemen. Daar konden ideeën werkelijkheid wor den. De nieuwe staatkundige grenzen van Europa waren nog niet getrokken. In de Berlijnse departementen wa ren er velen die meenden dat de Nieuwe Orde zo spoe dig mogelijk vorm moest krijgen in nieuwe economi sche regelingen die Duits- lands overheersende positie zouden onderstrepen, ja waarborgen. Er werden plan nen uitgewerkt voor centrali sering van het gehele inter- afwees, hetgeen de samen werking zou bemoeilijken. Zijn opvatting werd ruim een week na Frankrijks ca pitulatie door staatssecretaris Von Weiszacker in één zin samengevat: „Wij kunnen de successen van deze veldtocht slechts behouden met de krachten waarmee ze vero verd zijn, dus met militair geweld". Zulks betekende dat, al thans in Hitiers visie (een visie welke door Goering en Goebbels gedeeld werd) de Nieuwe Orde van meet af aan niet meer was dan een propagandistische frase. Wel was er in bezet Nederland of in Duitsland hier of daar een Duitseer die fraaie plannen ontwierp voor Nederlands positie in Europa (zoals dat heette): er zou via Zuid-Lim burg een kanaal komen dat het Belgische kanalennet met de Rijn verbond; de haven van Delfzijl zou uitgebreid worden, de capaciteit van de Nederlandse scheepswerven vergroot, de teelt van groen ten en fruit en bloemen geïntensiveerd - maar met het voortduren van de oorlog raakten al die plannen van zelf in het vergeetboek en de Rijksdienst voor het Nationa le Plan die in okttober '40 mede op Duitse aandrang op gericht werd, bracht het slechts tot papieren projec ten"- De Nieuwe Orde werd hoe [anger hoe meer, naarmate de oorjog voortduurde en de militaire en economische toe stand voor Duitsland moeilij ker werd, een orde van roof, vordering en „aankopen" van terreur en van kunstdiefstal len. Dat laatste was trouwens een van de geliefde hobby's van rijksmaarschalk Goering. Daarover is, zo stelt De Jong, niet veel bekend geworden. „Kunsthandelaren hadden veel reden tot zwijgen: me nigeen hunner begon al in '40 grof geld te verdienen aan wat hij naar het Derde Rijk kon verkopen". JACQUES LEVIJ ROTTERDAM De Dord- tenaar Jan Hoornweg, die in Ankara heeft gepleit voor de vrijlating van Timothy Davey (15), meent dat de schooljon gen uit het Engelse Kent bin nen niet al te lange tijd gratie zal krijgen. vende middelen. „Ik 'heb aan- 29-jarige arbeidsanalist kort van justitie een rapport, dat Timothy werd in maart van wijzingen gekregen.'Meer wil na zijn terugkeer. een bloemlezing bevat van de dit jaar tot een gevangenis- jk er nict over zeggen. Maar Ruim een week geleden duizenden reacties uit vele straf van 814 jaar veroordeeld jg verwacht dat hij volgend overhandigde Jan Hoornweg West-Europese landen op de wegens het bezit van verdo- jaar kerst thuis is", aldus de aan de Turkse staatssecretaris veroordeling van de jongen. (ADVERTENTIE) 7244 a PAARDE ROOKVLEES 100 gram BERLINER 150 gram I PH|twf;rig<ng*n voorbehoud** U vindt alle andere VIVO-aanbiedingen op pagina 2en3 van Uw damesblad Daarnaast kreeg hij de gele genheid een bezoek te brengen aan het opvoedingsinstituut in Kalaba, van waaruit Timothy in september een ontsnappings poging ondernam. Vorige week vrijdag moest hij hiervoor terecht staan. De uitspraak is over een dag of tien en de kans is groot dat de Turkse rechtbank nog eens 21/2 jaar aan zijn oorspronke lijke straf toevoegt. Uit gesprekken met de En gelse consul in Ankara is Jan Hoornweg gebleken, dat Timo thy er niet zo best aan toe is. „Zijn geestelijk incasserings vermogen neemt snel af. Hij wordt steeds kwetsbaarder". Timothy verblijft momenteel in een jeugdgevangenis in An karawaar hij begonnen is aan het schrijven van zijn memoi res. „Hij verslindt repen cho cola daar is ie stapelgek op rookt als een ketter en wordt moreel op de been ge houden door de consul en zijn dochters", aldus Jan Hoorn weg. De Engelse ambassade heeft de jonge Brit bij veel gehol pen. Men gaf hem kleding, beddegoed, studieboeken en zakgeld. Men controleert de brieven die hij krijgt toege zonden. „Dat is geen censuur, maar gewoon bescherming van de jongen. In het begin ontving hij brieven met de schunnigste dingen erin. Brieven van vrou wen die hem de vreemdste aanbiedingen deden- Daar kon hij op den duur niet meer tegenop". „Timothy's ontsnapping is wel begrijpelijk. Hij was de enige die Engels sprak tussen al die Turkse jongens. Hij ver eenzaamde gewoon". Volgens de arbeidsanalist is het opvoe dingstehuis in Kalaba een he mel vergeleken bij de gevan genis die hij in Ankara be zocht. ROTTERDAM (ANP) Het PSP-raadslid van Rijn mond. mevrouw J. Gerding- Eggink, heeft het dagelijks be stuur schriftelijk gevraagd of het bereid is een vergelijkend onderzoek in te stellen naar het sterftecijfer van mensen in en buiten het Rijnmondgebied, die aan kanker leden. Het raadslid wenst een der gelijk onderzoek naar aanlei ding van een uitspraak van Duitse wetenschapsmensen, die menen dat fenol kanker verwekkend is. De Chemische Industrie Rijnmond kwam on langs in de publiciteit doordat het actiecomité Rijnmond ont dekte, dat de chemische fa briek fenol loosde. Het raadslid gaat er van uit, dat stankstoffen eveneens een kankerverwekkende eigen schap hebben. Iemand die lan ge tijd in het Rijnmondgebied gewerkt en gewoond heeft zou volgens haar eerder kanker kunnen krijgen dan iemand uit een plaats, die qua milieu gunstiger is. Daarom dringt zij aan op een vergelijkend on derzoek. KATMANDOE (Reuter) Twee leden van een Japanse Himalaya-expeditie die in de Nepalese hoofdstad Katmandoe eindigde, hebben verteld dat ze tijdens hun Alpinisme een ..yeti" of „verschrikkelijke sneeuwman" hebben gezien. Volgens Koitsji Sakaoewe was de yeti een kleine verschij ning die door een sn'eeuw- -en rotslandschap liep. Een Amerikaans expeditielid, James Pritchard, verklaarde dat verscheidene sjerpa's Nepalese gidsen de yeti op 20 september op de Poetha Hi- noetsjoeli-berg hadden waarge nomen. Pritchard zelf heeft de sneeuwman niet gezien, maar hij vond wel voetafdrukken van een niet thuis te brengen dier. De afdrukken waren 30,4 cm lang en 12,7 cm breed. Om dat ze niet diep waren moeten ze zijn gemaakt door een licht wezen. Brieven voor deze rubriek moeten met volledige naam en adres worden ondertekend. Bij publikatie zullen deze vermeld worden. Slechts bij hoge uit zondering zal van deze regel worden afgeweken. Naam en adres zijn dan bij de redactie bekend. Publikatie van brie- dat de redactie het 'm alle gevallen ven (verkort of onverkort) betekent niet eens is met inhoud, c.q. strekking. De bezetting van de ENKA te Breda heb ik met belang stelling en gemengde gevoe lens gevolgd. Na het t.v.-inter- vliew van de heer Langebent met de leiders van deze bezet ting wil ik mijn grote bewon dering en waardering uitspre ken voor deze vier heren. Zij zijn een toonbeeld van leider schap in het bijzonder voor de vakbeweging. Wat Kloos en Arie Groene- velt de laatste drie jaar door hun opruiende activiteiten voor de Nederlandse werkne mer verpest hebben kan door deze heren aan goodwill her wonnen worden en met good will dan hopelijk ook werk en welvaart. VEERE J A. A. MOL. AMSTERDAM (ANP) De Amsterdamse politie heeft de 50-jarige Surinaamse J. A. G. uit Amsterdam aangehouden. Zij zou hebben geprobeerd twee Pakistani met door haar gele verde, vervalste en gestolen Nederlandse paspoorten Enge land binnen te smokkelen. Uit het onderzoek is geble ken, dat de vrouw de paspoor ten aan de Pakistani had ver kocht voor 2000 gulden per stuk. De foto's van de oorspron kelijke houders van de passen waren vervangen door die van de betrokken Pakistani. De Su rinaamse liep tegen de lamp toen de Britse emigratiedienst de vervalsingen ontdekte. De vrouw had met de Paki stani en een aantal vrienden voorgegeven tot een reisgezel schap te behoren, dat Engeland wilde bezoeken. De twee Paki stani zouden volgens hun ver klaringen in Engeland Suri naamse Nederlanders van Pa kistaanse origine zijn. De emi gratiedienst zette echter het hele gezelschap op de boot re tour van Harwich naar Hoek van Holland. Hier werd de vrouw aangehouden en werden de Pakistani opgevangen door de vreemdelingendienst. Gebleken is dat de vrouw na een geslaagde actie de paspoor ten zou hebben terugontvan gen. ROCKANJE (ANP) De vuilnisbelt van Rockanje op Voorne-Putten vorig jaar nog in gebruik is bestemd voor de vereniging tot behoud van natuurmonumenten. De plaats waar 35 jaar lang de gemeentereiniging het huis vuil van de gemeente stortte aan de Merrevlietseweg vertoont een merkwaardige en zeldzame flora: er groeien zelfs wilde orchideeën. Vroeger lag op deze plaats het meertje De Waal. De raad van Rockanje be handelt 7 november een voor stel van b. en w. het terrein voor 8600 gulden aan natuur monumenten te verkopen. (ADVERTENTIES) Dam (ja, van de chips) bakt ook eardappelschijfjes vóór. Damschijfjes fn feite. Nog nooit geprobeerd? Vlug gaan halen, even ïn de koekepan of de frituur, opdienen met wat zout ensukses verzekerdt een dlepvrfeaprodukt van (Heeft u wél 'ns Damschijfjes geproefd? Dan kunt u weten dat we niet overdrijven) AcHHt t iSVAW HEKi

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1972 | | pagina 15