WERELDMISSIEDAG: DE LINKERHAND HOEFT NIET TE WETEN WAT DE RECHTER DOET
Regering: tegemoet komen Hevige Amerikaanse druk
aan eisen vakbonden
of anders loon- en
prijsmaatregel nemen
efficiency
beurs
'ai
Nobelprijzen natuurkunde en ehemie naar V.S.
poes
NS-Minitrips
naar het
buitenland
Stuyt zwijgt over
conflict Eindhoven
binnenland
buitenland
Invloed gering
Regering
Geen compromis
Loonmaatregel
de panty die
tegen een stootje kan
Wervingsstop
haven
Rotterdam blijft
voordelig uit met NS
Uitkering aan
slachtoffers
vervolging
17 tm 25 oktober
GESCHEIDEN
EENS
DOOD
door
corn, verhoeven
Zaterdag 21 oktober 1972
(Van een onzer redacteurs)
De 5.178.000 Nederlan
ders die zich bij de volkstel
ling in 1971 als rooms-katho-
liek hebben opgegeven, heb
ben in datzelfde jaar tezamen
een bedrag van 5.4 miljoen
gulden bijeen gebracht voor
de Pauselijke Missiewerken.
Statistisch is dat dus een gul
den per katholiek. Maar de
werkelijkheid is natuurlijk
anders. Tegen de achtergrond
van de toenemende onkerke
lijkheid is het duidelijk dat in
feite heel wat minder Neder
landse katholieken dan de vijf
miljoen als zodanig te boek
staande dit geld ter tafel heb
ben gelegd.
Hun bijdrage aan het mis
sie- en ontwikkelingswerk in
het algemeen beloopt overi
gens een veelvoud van hun
„contributie" aan de pauselij
ke missiewerken. Want daar
naast is er bijvoorbeeld de
jaarlijkse adventsactie, de bis
schoppelijke vastenactie, de
inzameling voor de Nederland
se missionarissen en dat
zijn er achtduizend in de
week voqr Pinksteren, de ver
koop van de missiekalender
enz. Van deze acties worden
de resultaten bekend gemaakt.
Wat de openbaarheid niet
haalt zijn de resultaten van
particuliere acties van afzon
derlijke missie-instituten en
van de ruim duizend Neder
landse missionarissen die per
jaar op verlof zijn in hun
vaderland, en de giften van
Nederlandse katholieken aan
hun familieleden, vrienden en
kennissen in de missie- en
ontwikkelingsgebieden. Exacte
cijfers hierover zijn niet be
kend, maar insiders schatten
de solidariteit van de Neder
landse katholieken met hun
geloofsgenoten in het missie-
en ontwikkelingswerk, uitge
drukt in geld, op vele tiental
len miljoenen guldens per
jaar.
De ruim vijf miljoen gulden
waarvan hier sprake is, gaan
naar de Pauselijke Missiewer
ken, die men het officiële mis
siefonds in Rome van de ka
tholieke wereldkerk zou kun
nen noemen. Voor dit fonds
wordt elk jaar de aaandacht
van de katholieke gelovigen
gevraagd op wereldmissiedag
in oktober, dit jaar vandaag
en morgen. Deze Wereldmis
siedag is, althans in ons land,
van groeiende betekenis voor
de PMW, want de opbrengst
van de collecte op Wereldmis
siedag vormt niet alleen het
grootste, maar ook een nog
steeds groeiend aandeel in het
totale PMW-budget in Neder
land dat met vijf miljoen gul
den volgens de deskundigen
wel ongeveer zijn plafond
heeft bereikt.
Van die vijf gulden levert
de collecte van Wereldmissie
dag er ongeveer twee miljoen.
Dat is de hoogste post in de
sector van de zg. incidentele
bijdragen. Andere incidentele
bijdragen zijn de resultaten
van de eigen wereldmissiedag
voor de kinderen (bijna 4
ton), studiebijdragen (ruim
iVt ton), giften (bijna 8 ton)
en erfenissen en legaten (bij
na 4 ton). Opmerkelijk is,
dat al deze incidentele bijdra
gen aan de PMW een stijgen
de tendens vertonen, maar dat
daarentegen de vaste gezins
bijdragen) (vorig jaar 1,4 mil
joen gulden) langzaam maar
zeker teruglopen.
Het is moeilijk voor deze
verschuiving van de vaste
naar de incidentele bijdragen
een exact aanwijsbare oorzaak
te noemen. Een kwestie van
tijdgeest, die zich niet van te
voren laat vastleggen? Dit
lijkt voorshands de meest aan
nemelijke verklaring te zijn,
meer aannemelijk dan de ver
onderstelling van sommigen
dat een mondiaal fonds, waar
bij men niet weet waar het
geld nu concreet naar toe gaat,
weinig spreekt tot de verbeel
ding van de gewone gelovigen
of de veronderstelling dat de
term „pauselijke" tegenwoor
dig bij velen een duidelijke
andere reactie oproept dan en
kele tientallen jaren geleden.
Als die veronderstellingen
juist waren, zouden de PMW-
inkomsten in ons land duide
lijk moeten teruglopen. Maar
die schommelen al enkele ja
ren rond de vijf miljoen gul
den. Giften aan missie- en
ontwikkelingswerk zullen al
tijd gebaren blijven waarbij
de linkerhand niet behoeft te
weten wat de rechter doet.
Over de verdeling van de
PMW-miljoenen wordt elk
jaar in Rome van gedachten
gewisseld en besloten in een
plenaire vergadering van alle
nationale PMW-directeuren.
De PMW-directeur uit een
ontwikkelingsland heeft even
veel te zeggen als zijn collega
uit een rijk land. Daar staat
tegenover dat de jonge ker
ken in de ontwikkelingslanden
niet alleen hun hand ophouden
in Rome, maar zelf ook met
gevulde handen komen. Want
ook een jonge kerk is wezen
lijk missionair.
THIEU WIJKT NIET
(Van onze parlementaire
redakteur)
DEN HAAG Ondanks
vele punten van overeenstem
ming binnen de Sociaal-Econo
mische Raad tussen werkge
vers en werknemers over het
matigingsbeleid in 1973, is de
kans op het sluiten van een
sociaal contract tussen de soci
ale partners vrijwel nihil.
Vandaar misschien dat de ge
dachte aan een deugdelijk al
ternatief voor een sociaal con
tract eigenlijk meer centraal
stond in de SER-vergadering
dan het contract zelf. Zowel
van werkgevers- als van
werknemerszijde is gezegd,
dat het niet doorgaan van een
sociaal contract niet betekent,
dat het matigingsbeleid voor
'73 dan ook helemaal van de
baan moet zijn.
Het was in dit verband op
z'n minst opzienbarend, dat de
werkgevers bij monde van
VNO-voorzitter drs. S.C. Bak
kenist een loon- en prijsmaat
regel van de hand wezen. In
het verleden is dat wel eens
anders geweest: beide vorige
keren, dat met de regering
moest worden gesproken over
een matiging, zinspeelden de
werkgevers bij voortduring op
een, loon- en prijsmaatregel
door de overheid als het ge
sprek zou mislukken.
Deze keer in de SER echter
geen „stok achter de deur",
maar een ernstig beroep van
werkgevers op vakbonden hun
teleurstelling over de politiek
van het kabinet-Biesheuvel te
overwinnen en een sociaal
contract te sluiten. „In aller
belang" voegde - hij daaraan
toe. „Immers dat heeft prof-
dr. Jelle-Zijlstra berekend
bij een hogere loonstijging dan
de 11 procent van de SER-
deskundigen zouden de werk
nemers er toch nauwelijks iets
op vooruitgaan", aldus Bakke
nist.
Om terug te komen op het
rapport van de SER-deskundi-
gen en het commentaar van de
raad daarop, duidelijk is wel
geworden, dat men de invloed
van de SER op het gesprek
dinsdag met de regering
schromelijk heeft overschat.
Door velen is de afgelopen
dagen gesteld, dat een zo veel
mogelijk unaniem advies van
de raad aan de regering het
gesprek tussen kabinet en so
ciale partners aanzienlijk zou
vergemakkelijken. Na gisteren
is daar geen sprake meer
van.
NVV-voorzitter Ter Heide
zei het ondubbelzinnig: „We
werken alleen aan dit SER-
advies mee, omdat we de deur
tot op het laatste moment wil
len openhouden om later niet
het verwijt te krijgen dat wij
die dicht hebben geknald. Met
andere woorden, dat wij ver
antwoordelijk zouden zijn
voor het mislukken van het
sociaal contract". Ter Heide
wees andere „schuldigen" aan:
allereerst de regering, die vol
gens hem op bijna geen enkel
punt tegemoet is. gekomen aan
de zijns inziens redelijke ver
langens van de vakbonden.
Verder het parlement „dat ons
in een absurde situatie heeft
gebracht", aldus Ter Heide.
„Het was de taak van het
parlement geweest veranderin
gen in het beleid- aan te bren
gen. Het heeft dat echter
overgelaten aan de vrijblij
vendheid van deze regering.
Eigenlijk zouden we moeten
zeggen: het sluiten van een
sociaal contract wordt ons on
mogelijk gemaakt. We hebben
zeer weinig vertrouwen in het
gesprek met de regering."
Het kernpunt is deze keer
dan ook niet een meningsver
schil tussen werkgevers en
werknemers over de inhoud
van het loon- en prijsbeleid
1973. Daar is men het name
lijk globaal over eens- Het re
geringsbeleid is de oorzaak
van het feit dat de raad geen
unaniem advies kon uitbren
gen. Om met een vakbondsbe
stuurder te spreken: „Niet de
werkgevers maar de regering
zelf torpedeert het sociaal con
tract."
Van verschillende zijden
zijn nog pogingen ondernomen
om toch tot een volledig una
niem advies te komen over de
bijdrage van het kabinet bij
de bestrijding van de inflatie.
Voorzitter De Pous lanceer
de deze keer geen enkel com
promisvoorstel, zoals we dat
van hem gewend zijn. Hij er
kende, dat het ook moeilijk
zou kunnen, nu de beide soci
ale partners het niet eens kun
nen worden over het rege
ringsbeleid. Deze keer in de
raad ook geen „ernstige beroe
pen" op wie dan ook, hoewel
SER-deskundige prof. Schou
ten aan het eind van de verga
dering daartoe wel een poging
deed. Volgens NVV-vice-voor-
zitter Arie de Boon kon men
beter een beroep doen op de
regering, maar daarvoor voel
de de meerderheid van de
raad niets.
Duidelijk werd wel wéér
dat allen overtuigd zijn van de
economische problemen, waar
ons land mee kamp. Al moet
men zo stelde Ter Heide
de zaak niet gaan overdrijven.
Hij noemde vijf punten op ba
sis waarvan de vakbeweging
vorig jaar meedeed aan de
matigingde betalingsba
lans, de concurrentiepositie,
het rendement van de bedrij
ven, de werkloosheid en de
prijzen. Op al deze punten
was de situatie vorig jaar ern
stig, erkende Ter Heide. Maar
zie, nauwelijks een jaar later
is de situatie aanzienlijk ge
wijzigd: ten aanzien van de
betalingsbalans, concurrentie
positie en rendement in posi
tieve zin, ten aanzien van de
werkloosheid en de prijzen in
sterk negatieve zin.
„Wat de prijzen betreft een
onrustbarende situatie", noem
de Ter Heide de stijgingen
van de laatste maanden. En
prof. dr. Jelle Zijlstra stelde
de raad zelfs voor dat alleen
met formele prijsmaatregelen
de prijzen niet uit de pan
swingen. Men heeft wat dat
betreft niet genoeg aan het
vertrouwen van de onderne
mers. Wat de loonmatiging be
treft: daar heeft de heer Zijl
stra heel wat meer vertrouwen
'in. De werkgevers echter wa
ren het niet met zijn suggestie
eens, al zegden ze wel toe
een prijsmeldingsplicht te zul
len accepteren, desnoods met
een straffe overheidscontro
le.
Dit SER-advies plaatst het
kabinet eerder voor grote
moeilijkheden, dan dat het het
gesprek van dinsdag verge
makkelijkt, zoals het herhaal
delijk is gesteld, ook door pre
mier Biesheuvel in de Tweede
Kamer. De regeringsdelegatie
aangevoerd door minister
Boersma van Sociale Zaken
zal met ingrijpende wijzigin-
gavoorstellen moeten komen
of anders de consequenties
van een mislukt overleg moe
ten nemen. Maar daarmee zou
het kabinet zich zo vlak
voor de verkieffligen in een
uiterst moeilijke positie ma
noeuvreren.
Komt er althans met dit
kabinet geen sociaal con
tract, dan kan de regering een
loon- en prijsmaatregel nemen
of men kan de zaak op z'n
beloop laten. Met de aanteke
ning dat de afgesloten cao's te
zijner tijd afzonderlijk op'hun
matigingsgehalte worden be
keken en desnoods afgekeurd.
Maar daarmee zou de regering
een zware hypotheek leggen
op elke nieuwe regering na de
verkiezingen. Wat de conclusie
rechtvaardigt, dat de regering
dinsdag maar eens over de
brug moet komen met reële
voorstellen. Het sluiten van
een contract hangt zo van die
zelfde regering af, redeneren
de werknemers- De SER heeft
gisteren in feite niets anders
gedaan dan dat bevestigen.
(Van onze redactie buitenland)
SAIGON De Verenigde Staten proberen de Zuid Viet
namese president Ngoeyen van Thieu er toe te bewegen
een einde te maken aan de oorlog door in te stemmen met
een politiek compromis en een bestand.
Het Zuidvietnamese staatshoofd weerstaat tot dusver
deze druk en wijst elk compromis, met name de vorming
van een uit drie groeperingen bestaande regering, van de
hand. Dit viel gisteren op te maken uit de lawine van be
richten, onthullingen en „lekken" die over Saigon wordt
uitgestort.
Hoewel officieel niets over het verloop van de besprekingen
van Nixons speciale adviseur Henry Kissinger wordt meege
deeld, kan men op grond van uitlatingen die president Thieu
donderdagavond tegenover Zuidvietnamese parlementsleden
heeft gedaan, afleiden wat de hoofdpunten zijn van het com
promisvoorstel varf Kissinger. De Noordvietnamezen zouden
zo wordt in Parijs vernomen althans gedeeltelijk met dit
voorstel hebben ingestemd.
0 Volgens het Chinese pers
bureau Hsinhu is deze foto van
het 4.000-ste Amerikaanse
vliegtuig dat boven Noord-Viet
nam is- afgeschoten. Het zou
hier gaan om een toestel van
het omstreden type F 111, dat
15 miljoen dollar kost én be
weegbare vleugels heeft-
(ADVERTENTIE)
(in de groene verpakking)
ROTTERDAM De scheep
vaartvereniging Zuid (werkge
vers haven in Rotterdam)
vindt het noodzakelijk dat de
wervingsstop voor havenarbei
ders voorlopig gehandhaafd
blijft. De SVZ voerde de stop
veertien maanden geleden in
omdat er in diverse sectoren in
de haven een teveel aan werk
nemers was ontstaan. Volgens
de SVZ heeft de maatregel
goed gewerkt. Er is nu voor
iedere havenarbeider werk.
(ADVERTENTIE)
2 dgn. Brussel v.a. f 57.-
3 dgn. Hamburg v.a. f 99.-
4 dgn. Gotenburg v.a. f 110.-
4 dgn. Londen v.a. f135.-
5 dgn. Parijs v.a. f139.-
Alle informatie in de
brochure,, Toeren met NS"
op het station.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Minister Stuyt
van Volksgezondheid heeft zich
(nog) niet uitgelaten over het
conflict in het Eindhovense
Binnenziekenhuis. Daar wil de
medische staf niet samenwer
ken met hartchirurg dr. Van
der Schaar, waardoor de open
hartoperaties reeds geruime
tijd niet worden uitgevoerd.
De minister heeft zich wel
positief opgesteld tegenover de
mededeling van de raad van
bestuujr van het ziekenhuis om
een beleidsplan op te stellen
voor een cardiologisch centrum.
Minister Stuyt heeft gezegd, dit
plan te willen steunen. Giste
ren is er een gesprek geweest
tussen een delegatie van het be
stuur en de minister.
Ondertussen hebben de 25
verpleegkundigen en stagadires
van de cardio-chirungische af
deling van het Eindhovense
ziekenhuis een telegram ge
stuurd naar minister Stuyt.
Daarin zeggen zij met dr. Van
DEN HAAG (ANP Het is de
bedoeling dat de nieuwe wette
lijke regeling voor de verlening
van uitkeringen aan slachtof-
fers van vervolging op 1 janu
ari aanstaande in werking zal
treden. Minister Engels (CRM)
heeft op het thans bij de Ka
mer aanhangige wetsontwerp
een wijziging ingediend waar
in deze datum als ingangsda
tum wordt genoemd.
AMSTERDAM De Am
sterdamse officier van justitie,
mr. J. F. Hartsuiker, zal geen
strafvervolging instellen tegen
de 20-jarige Amsterdamse
agent, die op 8 september in
het Vondelpark de 23-jarige
Surinamer Paul Heesbien, die
hem met een steekwapen be
dreigde, doodschoot. Naar de
mening van de officier heeft
de agent uit noodweer gehan
deld.
der Schaar in goed teamver
band prettig te hebben samen
gewerkt. De medische staf van
het ziekenhuis verwijt dr. Van
der Schaar een groot gebrek
aan teamgeest, zoals bekend.
De Ned. Ver. van Hartpatiën
ten is verheugd over de steun
van minister Stuyt aan een
Eindhovens hartchirurgisch
centrum. De vereniging ziet niet
goed hoe zo'n centrum er zou
moeten komen zonder dr. Van
der Schaar.
(ADVERTENTIE)
geopend: dagelijks van 10 tot 17 uur,
maandag 23 en dinsdag 24 oktober
ookvan19tot22uur.
zondag gestoten.toegangf4.-
amsterdam
Kissingers voorstel zou op
politiek gebied inhouden dat
de VS nu het standpunt van
de voorlopige revolutionaire
regering betreffende de vor
ming van een regering van
nationale eenheid steunen, met
dien verstande dat naar de
opvatting van Washington
Thieu de leider moet blijven
van de groep die nu in Saigon
aan de macht is. Behalve deze
groep zouden vertegenwoordi
gers van de voorlopige revolu
tionaire regering (Vietcong)
en van de neutralisten in het
kabinet zitting moeten hebben,
dat nieuwe verkiezingen zou
moeten organiseren. De
Noordvietnamezen zouden hun
eis hebben laten vallen dat
Thieu helemaal van het poli
tieke toneel moet verdwij
nen.
Op het militaire vlak zou
Kissinger er voor pleiten dat
er tegelijk in geheel Indochdha
een bestand van kracht wordt.
Dit betekent dat de Amerika
nen er mee hebben ingestemd
dat een militaire regeling niet
langer van een politieke rege
ling wordt gescheiden. Noord-
Vietnam zou er op zijn beurt
geen bezwaar meer tegen ma
ken dat voor Zuid-Vietnam,
Laos en Cambodja in militair
opzicht met één regeling
wordt volstaan.
Over de formule van het
bestand is echter niets bekend.
Dit geldt vooral de vraag of
de troepen van de diverse par
tijen op hun plaats moeten
blijven dan wel de „buiten
landse militairen" in bepaalde
zones mioeten worden gecon
centreerd in afwachting van
hun evacuatie. Thieu is fel
gekant tegen de eerstgenoem
de mogelijkheid, omdat er dan
te velde al een „coalitie aan
de basis" zou zijn.
Volgens het blad „France-
Soir" zullen de VS in de eer
ste fase van een bestandsover
eenkomst, waarover zij het
vrijwel eens zouden zijn met
Noord-Vietnam. hun bombar
dementen op hun blokkade
van dat land staken, terwijl
Hanoi de Amerikaanse krijgs
gevangenen vrijlaat. Tegelijk
zouden de twee partijen hun
medestanders resp. het be
wind in Saigon en de Viet
cong bewegen met een be
stand in te stemmen.
In de tweede fase zouden
idle buitenlandse troepen uit
Zuid-Vietnam worden terugge
trokken. Deze evacuatie die
verscheidene maanden kan du
ren, zou kunnen geschieden
onder toezicht van een inter
nationale commissie waarin
wellicht 'Ei-ankrijk en Japan
zitting zullen hebben.
In het derde stadium zou er
na verkiezingen een uit de
drie eerder genoemde groepe
ringen bestaande regering
worden gevormd. Volgens
„France-Soir" zouden de Sov
jet-Unie, de V.S. en China
de neutraliteit van dit kabinet
kunnen waarborgen.
Het Amerikaanse ministerie
van defensie heeft toegegeven
dat de Franse diplomatieke
missie in Hanoi tien dagen
geleden is getroffen door een
Amerikaanse bom en niet door
een Noordvietnamese afweer-
raket. Deze erkenning volgt op
het doodsbericht van de Fran
se algemeen gedelegeerde
Pierre Susini. Hij stierf aan
de verwondingen die hij tij
dens het bombardement op de
Noordvietnamese hoofdstad
had opgelopen. Volgens het
Pentagon was het bombarde
ment een ongeluk, mogelijk
veroorzaakt door het feit dat
een bom niet 'op de juiste
wijze was losgekomen.
Zowel Hanoi als Washington
hebb" - vrijdag hun medeleven
betu\:d met de dood van Susi
ni.
DE dertigjarige Sovjetrussi-
sche psychiater Wjatsjeïav
Glusmann is naar uit welinge
lichte leringen in Moskou ver
luidt gisteren door een recht
bank in Kiev wegens anti-
Sovjetaotiviteiten tot zeven
jaar arbeidskamp en drie jaar
verbanning veroordeeld,
deedd.
(ADVERTENTIE)
Deze week aankomst bij de Chinese muur.
Haal de gratis 3-D foto op het Shell-station en
piak 'm in het Shell wereldreisalbum.
Shall
STOCKHOLM (DPA/AFP) Zes
Amerikaanse geleerden zullen op 10 de
cember in Stockholm de Nobelprijzen
voor natuurkunde en chemie ontvangen.
Een van hen, prof. John Bardeen van de
universiteit van Illinois, is de eerste die
de Nobelprijs voor één categorie voor de
tweede keer ontvangt. In 1956 werd hem
reeds samen met twee landgenoten de
prijs voor natuurkunde toegekend. Nu Is
de 64-jarige hoogleraar elektrotechniek
samen met de 42-jarige Leon Cooper van
de Brown-universiteit in Providence
(Rhode Island) en de 41-jarige John Ro
bert Schrieffer van de universiteit van
Pennsylvanie in Philadelphia onderschei
den. Zij zullen de geldprijs van ruim
300.000 gulden delen.
De drie werden onderscheiden voor hun
gezamenlijke ontwikkelde theorie inzake
de supergeleidingen, gewoonlijk bes-theo
rie genoemd.
Deze theorie betreft het geleiden van
elektriciteit door metaal waarbij de elek
trische weerstand geheel verdwijnt. Het
fenomeen werd in 1911 al ontdekt door
de Nederlandse natuurkundige Kamer-
lingh Onnes.
De Nobelprijs voor chemie gaat voor de
helft naar dr. Christian B. Anfinsen (56)
van het nationale gezondheidsinstituut in
Bethesda (Maryland) en voor een kwart
elk naar dr. Stanford Moore (59) en dr.
William H. Stein (61), beiden van de
Rockefeller-universiteit in New York,
voor hun werk op het gebied van de
scheikunde der enzymen.
Het totale bedrag van deze prijs is
eveneens ruim 300.000 gulden.
Psm
Marijn had opnieuw een
snipperdag. In plaats van zijn
gebruikelijke Deze Tijd biedt
hij:
Vanavond zot ik na het eten
even met de poes op schoot te
suffen. Het diertje keek mij
wat vragend aan, trok het
bekje half open op de wat
wulpse manier van wijlen Ma
rilyn Monroe en stak voorzich
tig een pootje naar mij uit. Ik
vatte dat op als een verzoek
tot communicatie en aangezien
ik mij onbespied waande - ik
dacht er even niet aan dat ik
er zelf ook nog bij zat- begon
ik een vrij hooggestemde con
versatie- Het was mijn bedoe
ling eens heerlijk van gedach
ten te wisselen en haar te
interviewen over het leven
van een poes. Met name over
de vraag hoe het voelt een
rauwe muis te consumeren.
Maar daar kwam niets van
terecht. Het beest trok zich
van mijn gezeur niets aan en
ging nog driftiger te keer met
wulps bekje en plagende poot
jes. En van lieverlede daalde
het niveau van mijn conversa
tie tot het teder en meewarig
uitstoten van kleine domme
kreetjes als poezewoes en ie-
dewiet, afgewisseld met ordi
nair gekietel. Zij luisterde nu
aandachtig als een pas vero
verde vriendin die zich nog
van alles van je voorstelt.
Ik van mijn kant begreep
ineens iets meer van sprookjes
en kinderboeken. Het sprookje
berust voor een deel op de
illusie van de geslaagde en
probleemloze communicatie
tussen alle levende wezens en
wat maar zo voorgesteld
wordt. De dieren praten ge
woon mee en de conversatie
met de gelaarsde kat levert
geen enkel probleem op. Er ig
geen taalbarrière en iedereen
kan tegen iedereen alles zeg
gen. Dat is een ideale toestand
die ik, met de poes op schoot,
graag jwg eens zou willen
meemaken.
De zaak heeft nog een ande
re kant. Aan wie vertellen wij
namelijk sprookjes? In het al
gemeen vertellen wij sprook
jes aan wezens met wie wij
via de taal een uiterst gebrek
kige communicatie hebben en
tegen wie we ook wel poeze
woes en tedewiet zeggen.
Sprookjes schijnen het alter
natief voor de kreetjes te zijn-,
We vertellen ze aan medemen
sen tegenover wie het er niet
zo veel toe doet wat we pre
cies zeggen, als het maar
vriendelijk klinkt. Zo is er
ook een taalgebruik waarvan-
alleen maar verwacht wordt
dat het plechtig klinkt. De
moeite die iemand doet om de
juiste toon te treffen, vervangt
dan de inhoud van de commu
nicatie. Vanuit dit gezichts
punt is het sprookje heel go-
schikt om de communicatie
met kinderen te vervangen:
als we een sprookje vertellen
aan wezens me wie we een
vrij beperkt contact hebben
via de taal, hangen we uitge
rekend tegenover hen, het
beeld op van de probleemloze
communicatie.
Daar komt nog iets bij. Als
we vertellen hebben we geen
last van de illusie dat degene
toe wie wij ons richten, aan
het gesprek zou kunnen deel
nemen- De vertelling is im
mers geen wederkerige com
municatie, maar een monoloog.
Alleen de verteller is aan het
woord. Niemand kan er tussen
komen. Want alleen de vertel
ler kent de structuur van het
verhaal. De partner mag hoog
stens een keer vragen „En
toen7"
Vertellen is een van de vele
manieren om alleen aan het
woord te zijn en dus een ge
schikte techniek om te verge
ten dat de ander helemaal
niets te vertellen heeft en
misschien wel helemaal niet
luistert. Vertellen bespaart ons
heel wat problemen. Waarom,
dacht ik met de kat op schoot
gaan kinderboeken bijna altijd
over dieren, dikwijls dieren
die zij niet eens kennen zoals
leeuwen en beren? Waar
schijnlijk speelt een eenmaal
gevestigde traditie een rol.
Maar op de achtergrond van
die traditie vermoed ik een
poging om een manier van be
perkte communicatie tot stand
te brengen, waarin allerlei
dingen ter sprake gebracht
kunnen worden zonder dat zij
verplichtingen scheppen voor
later of voedsel geven aan al
te pijnlijke illusies. Als dieren
niet echt kunnen praten doet
het er van hun kant ook niet
veel toe wat zij zeggen.
DRIE KOSTBARE schilderijen
zijn in de nacht van donder
dag op vrijdag in het nationaal
museum van Praag gestolen.
De drie doeken, waaronder een
Frans Hals, werden ruw uit
hun lijsten gesneden en met
behulp van een touw door
raam neergelaten.
