Vlucht in het leven veroveraar nieuwe stijl „Veel idealisme wordt kapot gemaakt" in gesprek met Schmelzer moet optreden in Brussel in 12 verschillende binnenland PimSSSiüI PELATTI-R BOGERS McGOVERN LOOPT IN.... ZURE APPEl Meerderheid katholieken in VS voor Nixon Drie dagen vakantie aan het Gardameer Kunstgebit? i Blijetijds Speelgoed Blije mensen Huisgenoten Bereidheid Moeilijkheden in Italiaans r.-k. vak verbond BEWEGING VOOR WERELDBELASTING X-Y Inzet Bevestigend Dinsdag 17 oktober 1972 10 Honderden nierpatiënten hebben deze maand enkele dagen vakantie gehad aan het Gardameer. Onze redac teur Jacques Levij maakte een van die reizen mee. In bijgaande beschouwing geeft hij een impressie van zo'n reis. Vanavond zendt de NCRV-televisie in de ru briek „Hier en Nu" een film pje uit, dat een filmploeg van die vakantie heeft ge maakt. Daarin zijn, onder andere, interviews met nier patiënten opgenomen en worden zjj op hun uitstap jes gevolgd door de camera. (ADVERTENTIE) (Van een onzer redacteuren) „Het is heerlijk om te le ven!" De 27-jarige tengere jongeman zegt het spontaan en met volle overtuiging. Hij kijkt onafgebroken ingespan nen uit het vliegtuigraam naar buiten, naar beneden. Enkele duizenden meters onder hem schuiven de Zwitserse Alpen langzaam weg. De eeuwige sneeuw glinstert. In de fel blauwe horizon tekenen zich in de verte de gekartelde con touren van de bergen scherp af. Het is een soort verrukke lijke film voor hem en zijn medepassagiers. Zo'n 50 van die vakantiegangers - 3 dagen Bardolino aan het Gardameer - zijn chronische nierpatien ten. Hij is er een van. Zijn onverwachte uitroep, bijna terloops gedaan, brengt onder woorden wat al die zie ke mensen voelen. Er zijn op vallend veel jonge vrouwen en mannen onder. Ook enkele ge- transplanteerden. Er hangt in de DC-9, de Jean Monnet van Martin Air, een gespannen verwachting. Een sfeer van opwinding. Geen wonder. De ze nierpatienten zijn 3 dagen vrij. Een soort vrijheid die gezonde mensen niet nodig hebben. Niet kennen ook. Hun levens zijn immers niet afhan kelijk van de machine die wq dialyse-apparatuur noemen. Zij kunnen gaan en staan waar ze willen en wanneer ze willen. Nierpatienten moeten elke derde dag 8 tot 12 uur aan zo'n apparaat worden ge koppeld. Om hun bloed te spoelen. De nieren zuiveren het niet meer, of onvoldoende. Een intelligent mens, die jon geman. Belezen en met een intense bijna gulzige belang stelling voor alles en iedereen. Hij loopt, dat blijkt later, moeizaam en met een stok. Bij de uitstapjes rond het meer en naar Venetië moet hij in een invalidenwagen. In die machine die in ander half uur van Schiphol naar Verona vliegt is hij een van de vele blije mensen. Voelt en ervaart hij kennelijk hetzelfde als al die andere nierpatienten die de tocht meemaken. Als die jongeman die enige maanden geleden plotseling een chronische nieraandoening kreeg. Zijn aanstaande vrouw - 22 jaar - had in de gaten dat de huisarts het allemaal nogal licht opnam- „Ik bleef maar vragen om een specialist. Hij noemde me een zeur. Toen kwam Karei in een coma. In het ziekenhuis ontdekten ze meteen dat zijn nieren niet meer werkten. Dat heeft z'n leven gered. De huisarts is nooit wezen informeren. Toen Karei, na wat te zijn opge knapt, weer naar hem toe ging, zei die arts dat hij zo'n zijkert liever niet meer als patient had...! Als die dertienjarige knaap, levenslustig, bij de pinken, vlug, die overal als de pinken bij is. Maar om de 2 dagen moet hij gespoeld worden. ,iHij zwemt en doet overal aan mee", zegt z'n moeder die met hem het uitstapje meemaakt. Ze is overbezorgd voor hem, verwent hem kennelijk. „Ja hij heeft broers en zusters. We hebben ons helemaal op dat leven van hem ingesteld". Als ze zich onbespied waant, kijkt ze vaak zorgelijk. Als die getransplanteerde vrouw - een dochtertje - die haar leven te danken heeft aan een broer die een gezonde nier voor haar afstond. „Nie mand kan begrijpen wat een verdriet die ziekte voor ons gezinnetje heeft betekent. Mijn. man, een prima vakman, had een eigen bedrijfje met winkel. Hij heeft de boel moeten opdoeken. Want ik kan nooit meer in die winkel helpen als hij zijn vak moet uitoefenen of de wijk doet. Hij voelt rich nu doodongeluk kig in dat massabedrijf, een nummer. Maar hij verwijt mij niets. Ik kan het toch ook niet helpen." Ze staart voor zich uit als zij dat vertelt. Haalt diep adem. „Dat ik leef is een wonder. Ik ben er, ondanks alles, zo dankbaar voor..." Zo heeft elk van die patiën ten - er rijn 5 groepen die deze vakantie die de Nier Stichting mogelijk heeft ge maakt meemaken - rijn of haar eigen verhaal. Maar het zijn allemaal verhalen die - en dat is opvallend en merkwaar dig - naast veel droevigs ook veel van dankbaarheid en vreugde bevatten. Het zijn verhalen van mensen die we ten dat zij kunnen blijven le ven dank rij een medische en technische ontwikkeling die in 10 jaren heeft plaats gevon den. Een leven dat soms erg moeilijk is. Een leven bij de gratie van een ingewikkelde technische apparatuur. Een le ven dat vastzit aan een streng diëet en dat vele dingen niet langer mogelijk maakt. Een leven ook. dat voor de huisge noten van deze zieken vaak heel, heel moeilijk is. Dat ook van hen grote opofferingen vraagt. Offers die rij soms niet langer kunnen brengen. Dan lopen huwelijken vast, raken verhoudingen in de knoop. Ook voor die huisgeno ten is dit uitstapje een verade ming. Je merkt dat. Gewoon door de bezorgdheid waarmee mannen hun zieke vrouwen of vriendinnen omringen. De zorg van vrouwen voor hun zieke mannen. Gewoon door de uit gelatenheid waarmee alles wat die 3 dagen te bieden hebben wordt ondergaan. Even uit de sleur. Even uit de zorgen. Even uit het isolement. Even niet denken aan de dag van morgen. Dat maakt meteen die bijzondere sfeer in dat vlieg tuig. Dat tekent de bereidheid van die grote groep om in alles met elkaar rekening te houden. Want ieder in dat ge zelschap kent de zorgen van de ander. Het rijn immers, met wat andere accenten, alle maal dezelfde zorgen, hetzelf de verdriet, dezelfde angst. Dat wordt onderstreept door die patiënt die langs zijn neus weg zegt als hij aam deze vakantie begint „we ma ken er echt wat van." Ook hij brengt onder woorden wat ze allen denken, voelen en wil len. Zich met- beide handen vastklampen aan die unieke gebeurtenis in hun leven. 3 dagen weg uit de sleur van de ziekte die hen heeft getroffen. 3 dagen. Langer kan niet. Want dan moet het bloed weer gezuiverd worden. En zelfs die 3 dagen is voor enkele hunner al meer dan genoeg. Je ziet ze vermoeider worden, geler ook, in zichzelf gekeerder. Hun geesten willen die vakantie nog wel vasthouden. Hun li chamen kunnen dat niet meer. Daarom maar 3 dagen. Het is het maximum dat deze ziekte toestaat. De vierde dag moet er gedialyseerd worden. Som migen gaan meteen naar dat centrum als het vliegtuig weer terug is op Schiphol. Maar van die 3 dagen heb ben ze genoten. Samen met hun begeleiders. Van de zon in noord-Italië. Van de kleur in de dorpen en stadjes rond het Gardameer. Van het druk ke bedrijvige leven in dit zui delijk land. Van de pracht van Venetië. Van de goede zorgen in het hotel dat helemaal voor hen was. „Ik ben zo dank baar," zegt een hunner namens de groep. „Sinds ik ziek ben zie ik heel veel anders dan vroeger. Heel anders vaak. Toen was een vakantie van 2 of 3 weken iets heel gewoons Een soort jaarlijkse routine. Nu is een vakantie van 3 da gen niets meer of minder dan een wonder. Het is alsof je in die paar dagen meer geniet dan vroeger in die paar we ken. Voor mij, voor ons alle maal, is dit een vlucht in het leven." JACQUES LEVIJ Het nieuwe probleemloze toupet is er. Stormenderhand verovert het iedere man die zijn haardos terug wil hebben. Vergaande ontwikkelingen hebben er voor gezorgd, dat geen mens kan zien dat het niet Uw eigen haar is. Zó goed, zó echt en zó natuurgetrouw zien ze eruit. Haar voor haar in een huidkleurige ondergrond gestoken. Individuele kapsels naar Uw eigen smaak. 100 Kleurecht en uiterst veilig in het dragen en dat voor een prijs waarvoor iedere man graag z'n jeugdige haardos terug wil hebben. Laat U geheel vrijblijvend voorlichten door een Pelatti-specialist. Haarhuis voor mode en kwaliteit Breda Ginnekenweg 43 tel. 01600-32288 „Ik kom uit een klein gezin. Ben in een dorpje bij een grotere stad op gegroeid. Heb HBS-A. Toen ik die middelbare school achter de rug had, had ik van het leren via de schoolbanken schoon genoeg. We hadden thuis, met moeder nogal wat ziekte meegemaakt. Ik hielp moeder als ze weer eens op bed lag. Had daar aan geen hekel. Toen ik „iets" voor de kost moest gaan doen, koos ik het verpleegstersvak. Dat is nu bijna 6 jaar geleden. Ik ben nu 2 4". Een vlotte jonge vrouw. Niets opvallends. Milde blau we ogen. Af en toe een wat spottende trek om de even aangezette lippen. Ze vertelt zonder felheid, wel erg kri tisch. Af en toe onderstrepen goedverzorgde handen een bewering. Dan kijkt ze haar bezoeker afwachtend aan. „Ik ga maar niet in op de idioterie die ik in de eerste leerling verpleegstertijd heb meegemaakt. Ik had een goe de vooropleiding en zou dus zonder bezwaar meteen op een redelijk niveau hebben kunnen gaan werken. Was er niet bij. Vloeren boenen, al lerlei karweitjes die m.i. met het vak, dat ik wilde leren 'niets te maken hadden. Bo vendien hadiden we een kreng van een hoofd waaron der we moesten werken. Een verzuurde vrouw, die, ik heb dat later begrepen, nogal wat teleurstellingen in baar leven had gehad op het persoonlij ke vlak. Dat werd op ons, leerlingen, verhaald. Tegen woordig zouden die jonge meisjes dat niet meer ne men". Ze zegt het alleen maar te hebben volgehouden, omdat ze haar doel ervaren ver pleegster worden wilde bereiken. „Dat is me gelukt. Maar uit dat ziekenhuis ik zal geen plaats noemen ging ik weg, toen ik de eer ste trede op de maatschappe lijke lader had bereikt. Later is het daar veranderd. Moes ten ze wel. Anders zouden ze geen meisjes meer krij gen". Nee, slechter is ze er niet van geworden. „Ik heb door de zure appel heen ge beten. Ik blijf erbij da-t het dwaas is goed-opgeleide jon ge mensen werk van onge schoolden te laten doen Dat jaagt er heel wat weg die best uitstekende verpleeg sters hadden kunnen wor den". Ze ladht ineens onbevan gen. „God, wat was ik nog een kuiken, toen ik schuch ter en groen dat ziekenhuis binnenstapte. Oudere ver pleegsters maakten daar met een gebruik van. Er waren erbij diie probeerden me min af meer te exploiteren. Al lerlei werkjes laten opknap pen waaraan ze de pest had den. Dat had ik gauw door. Weigerde ik, vooral toen een oudere collega me inlichtte over dat soort zaken". Wat haar ook nog levendig voor de geest staat, is hoezeer ze, bijna dagelijks, geschokt werd door wat ze aan men selijk leed en verdriet in die eerste baan meemaakte. „Ik was grasgroen. Dat er zoveel ellende was, had ik nooit be grepen. Thuis waren ze nogal ouderwets. Daar, in dat zie kenhuis, moest ik mannen laten piassen, wassen, en noemt u maar op. Ik heb tijd nodig gehad om mijn verle genheid en schroom te over winnen. Toch went dat al gauw. Ik ben nog steeds ik ben er gelukkig mee, en mijn privé leven houd ik gescheiden. Daarom woon ik niet in het zusterhuis. Heeft moeite gekost me daaraan te onttrekken. Weet u, ik reali seer me in dit gesprek eigen lijk voor het eerst goed hoe uit die idealistische kleuter van 18 jaar een toch wel harde jonge vrouw is ge groeid. Ik kijk niet meer op tegen allerlei mensen met ti tels, functies, drukte. Ik weet dat ze, vooral als ze ziek zijn, doodgewone me vrouwen en meneren zijn. Blij met een hartelijk woord, met wat geduld, met wat be grip. Ik weet dat zo'n zie kenhuis, mijn werkterrein, een bedrijf is. Ik weet dat dankbaar dat een van de art sen, een nog jonge man, die iin de gaten had dat ik het lallemaal niet kon verwerken, eens een rustig uurtje met me heeft gepraat". Langzaam maar zeker kreeg zede min of meer beroepsmatige ervaring die aanvaarding van veel wat in zo'n ziekenhuis nu eenmaal gebeurt mogelijk jnaakt. „Ook de fouten leer je bijna stoicijns te aanvaarden. Na een goede jaar had ik voor al die geheimzinnige poespas waarmee voor de buitenwe reld dat gebeuren in zieken huizen wordt omhangen een soort facade is. Misschien wel een stuk zelfbescher ming van en voor allen die in die inrichtingen werken. Ik weet nu dat artsen en chirurgen en specialisten ook gewone mensen zijn. Er zijn goede werkers en minder goede. En ze maken fouten, vergissen zich. Behalen ook uitstekende resultaten". Ze heeft nu vrijwel alle diploma's die een verpleeg ster halen kan. Is een zeer gewaardeerde medewerkster. „Onlangs vroeg een van de chirurgen me, waarom ik ei genlijk niet- zelf medicijnen was gaan studeren. Ik heb hem verteld dat ik daaraan, na die HBS, helemaal nooit had gedacht. Nu kan ik dat niet meer opbrengen. Ach, zei hij toen, een goede zuster is misschien wel heel wat meer waard dan een arts die eigenlijk geen echte genees heer is. Ik begreep meteen wat hij bedoelde". In haar kamer staat een forse boekenkast. Litteratuur in 4 talen en heel wat we tenschappelijke werken. Op vallend veel over sociale en politieke vraagstukken. „Ja dat interesseert me. Nee, ik heb vrienden en vriendinnen. Maar niet uit de ziekenhuissfeer. Mijn beroep, de mensen die er werken hun goede en slechte dagen hebben. Ik ook, natuurlijk. Als ik mensen, politici bij voorbeeld, hoor praten over de ideale maatschappij die ze voor ogen staat, weet ik dat ze een onbereikbaar ideaal uitdragen. Mensen zijn niet ideaal. En het' zijn mensen die samen de maatschappij vormen. Maar, en dat heb ik kunnen behouden in mijn hart allemaal werkelijkheid zuo worden wat ze zeggen. In mijn beroep wordt zoveel idealisme kapot gemaakt". Aan trouwen heeft ze wel eens gedacht. „Is er nog niet van gekomen. Ben misschien wel wat banig voor zo'n ver bintenis. Heb ook geen vrienden met wie ik dat zou aandurven. Komt mogelijk nog wel eens. Maar ik heb me sterk gewend aan mijn zelfstandigheid. Ach, ik ben een moderne jonge vrouw. Ik heb natuur lijk mijn seksuele behoeften. Nou, die worden af en toe bevredigd. Daarvoor schaam ik me helemaal niet. Maar met geen van die kennissen zou ik willen trouwen. Dat is heel wat anders. Ja, ik ge loof in het bestaan van een God. Maar ik kan die in een kerk niet vinden. Met vader, moeder is dood, en mijn zus kan ik over veel dingen niet praten. Mijn weg is anders dan de hunne". Ze kijkt ineens strak voor zich „Weet u, soms ben ik wel eens bang dat ik, even als heel wat oudere ver pleegsters, een soort cynische zuurpruim kan worden. Op die momenten zou ik zo weg willen lopen, de eerste de beste man trouwen en een gezin stichten. Maar ja, daar over ben ik snel heen. Ik ben er gewoon te nuchter voor geworden. JACQUES LEVIJ (ADVERTENTIE) Met Dentofix zit het steviger 1 Dentofix vormt een zacht, bescher mend laagje en houdt het kunstgebit veel vaster en veiliger op zijn^ plaats. Het zit prettig en men kan rustig eten, ben, niezen en spreken, in vele ge ilen even gemakkelijk als met een natuurlijk gebit. Dentofix vermindert de voortdurende angst voor losraken en verschuiven van het gebit en voor komt verwonding van het gehemelte. Dentofix houdt ook de adem fris. Geen onaangename smaak of hinder lijk gevoel. Prijs per strooibus slechts f. 2,o/f bij apotheken en drogisterijen. ROME (RTR) In het Ita liaanse r.-k. vakverbond CISL zijn in het weekeinde moei lijkheden ontstaan over het te volgen beleid bij de komende loononderhandelingen. Op een bijeenkomst van de bestuursraad staakten met 64 tegen 64 stemmen over een voorstel van een oppositionele groepering voor een gematigde politiek. Een tegenresolutie van secretaris-generaal Bruno Stor.ti, die de CISL al veertien, jaar leidt, werd met 64 tegen 62 stemmen, bij twee onthou dingen verworpen. Daarop werd besloten het debat tot over tien dagen te verdagen. Dit conflict betekent een nieuwe slag voor het streven naar eenheid tussen de CISL met 2,2 miljoen leden, de com munistisch georiënteerde CGIL met 3,4 miljoen leden en de socialistische UIL die anderhalf miljoen leden telt. Deze verdeeldheid in de vakbeweging komt de regerimig- Andre'otti die sinds vier maanden aan het bewind is, zeker van pas. Voor kerstmis moeten nieuwe cao's voor in totaal circa vier miljoen werk nemers worden afgesloten. Het lijkt nu minder waarschijnlijk dat het deze herfst tot grote arbeidsonrust in Italië zal ko men. WASHINGTON (KNP) 54 procent van de Amerikaan se katholieken geven de voor keur aan president Nixon bo ven senator Mc Govern, die de sympathie heeft van 31 pro cent van de katholieken. Dit blijkt uit een opinieonderzoek, dat werd georganiseerd door 7 Amerikaanse kranten. De enquête heeft voorts aangetoond dat de Amerikaan se katholieken sterke banden hebben gehouden met de de mocratische partij. Wanneer Edward Kennedy kandidaat was geweest, zouden ze hem veel meer steun hebben gege ven dan nu aan president Nixon. Het onderzoek wijst ook uit dat de keuze van de katholie ken meer berust op de ongun stige indruk die zij hebben van McGovern dan op hun waardering voor hetgeen de regering Nixon heeft be reikt. (Van onze redactie buitenland) De Amerikaanse presidents kandidaat George McGovern wandelt hier bij liet begin van een verkiezingsbijeenkomst in Los Angeles door een regen van confetti. Achter hem Cesar Chaves, voorzitter van de bond van landarbeiders. Uit een opinieonderzoek, dat is gehouden in opdracht van het weekblad Time en van de New York Times is gebleken, dat McGovern weer een beetje is ingelopen op president Nixon. 57 procent van de ondervraag den sprak zich uit voor Nixon. 27 procent voor McGovern. Bij een opinieonderzoek, dat half september werd gehouden, was de uitslag: Nixon 62 pro cent, McGovern 23 procent. Het aantal ondervraagden met geen mening steeg in de tijd tussen de twee poll's met 1 procent tot 16 procent. Volgens de uitslag van een Gallup Poll vindt 56 procent van de ondervrajagden, dat Nixon het best in staat is om het conflict in Vietnam op te lossen. 26 procent vindt dat McGovern dat het beste kan. (ADVERTENTIE) (Van onze redactie binnenland) DEN HAAG De bewe ging voor wercldbelasting X- Y, waarin onder meer het IKV, de Raad van Kerken, NOVIB en Sjaloom samenwer ken, heeft in een open brief aan de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, drs. W. Schmelzer, erop aange drongen dat deze op de Euro pese topconferentie deze week in Brussel de rede, die hij onlangs heeft gehouden voor de algemene vergadering van de Verenigde Naties zal verta len in concrete en harde pun ten. In de rede, die de minister hield voor de algemene verga dering van de Verenigde Na ties, zei deze, dat „de vergrote EEG in plaats van er naar te streven een nieuwe super macht te worden, haar verant woordelijkheid moet ontwik kelen zowel t.o.v. haar eigen inwoners, als t.o.v. andere lan den en meer in het bijzonder t.o.v. de ontwikkelingslan den". De X-Y beweging is vam mening dat deze uitspraak van minister Schmelzer in tegen stelling staat tot datgene wat zich in West-Europa in werke lijkheid voordoet, omdat in het proces van de Europese integratie, met name tot nu toe, de verantwoordelijkheid ten opzichte van de ontwikke lingslanden in de verdrukking is geraakt. Volgens X-Y is nu het mo ment gekomen, dat de Neder landse regering de uitvoering van de ontwikkelingsstrategie 1970-1980 van de VN tot inzet moet maken voor verdere Eu ropese samenwerking. In de brief worden minister Schmelzer de vragen voorge legd of Nederland „niet moet afzien van medewerking aan verdere Europese integratie, tenzij de Europese handelspo litiek ten opzichte van Latijns- Amerika, Afrika en Zuid- Azië veel meer tegemoet komt aan de zeer grote behoefte van deze landen naar afzetmarkten voor grondstoffen en indus- trieprodukten?" en „moet Ne derland niet als voorwaarde voor verdere integratie stellen dat het EEG-standpunt ten aanzien van de monetaire her vormingen en de komende GATT onderhandelingen (al gemene overeenkomst over ta rieven en handel, die volgend jaaj- zullen worden gevoerd, red.) voorriet in een krachtige en effectieve participatie van de groep der ontwikkelings landen in de besluitvorming dienaangaande? Na premier Biesheuvel en de voorzitter van de Europese Commissie, dr. S. L. Mansholt, heeft nu ook staatssecretaris Westerterp zich uitermate sceptisch uitgelatenover de mogelijke resultaten van de Europese topconferentie, deze week in Parijs. „Men mag van de bijeenkomst der negen staats- en regeringsleiders verwachten, dat in enige mate enkele hoofdlijnen van het be leid van de gemeenschap kun nen worden uitgestippeld", zo verklaarde hij in het Europese parlement, waar hij als funge rend voorzitter van de EEG- ministerraad de begroting 1973 voorlegde. (ADVERTENTIE) boerderijdrop katjesdrop dubbelzoute drop #11IGÉ smIC 11 knoopjesdrop griotten - valutadrop - komeetdrop - jujubes - salmiak pastilles honingdrop - bruine beertjes - milottes

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1972 | | pagina 10