Verslag van een
hartoperatie
Deskundologen ten strijde tegen deskundigen
Handboek
Ontmaskeren
Beeldromans
Nadenken
Vervelend
Fruit-Orgel
Boom
De ziel
Zaterdagbij lage van 2 september 1972
Kijk uit, de deskundologen
zijn in aantocht.
Ze hebben hun
uitvindingen en ideeën in een
soort najaarsbeurs bijeen
gebracht en gaan op töernee
door Nederland.
Wat zeggen de deskundolo
gen? De wereld gaat ten
onder aan deskundigheid. En
dat moet volgens hen maar
eens afgelopen zijn.
vrij
uit
De grote boosdoener
HUI
heet: de vervelingsklier
Je kunt het met je klom
pen aanvoelen. Het gaat nie
mand boven de pet. Lang leve
het „boerenverstand." Kennis
is niets. Aandacht en Liefde
is alles. Deze serieus bedoel
de ironie stamt uit het deskun-
dologisch laboratorium in
Amsterdam. De groep des
kundologen, die daarin expe
rimenteert, reageert daar
mee op een wereld, die ten
onder gaat aan deskundigheid
en deskundigen, tegen wie
langzamerhand iedereen „ja-
en-amen" zegt. Het deskundo-
logisch lab heeft afdelingen
voor: milieu verveling en mi
lieu vervuiling, fotografie,
immuun-blauw, fietskunde,
standpunten, maatstaven, so-
nologie, tientallige stelsels en
vaderlandse geschiedenis. De
resultaten van het onderzoek
o.a. een fruit-orgel, fiets-
kundige modellen en toestel
len met immuun-blauw
werden vorig jaar getoond in
het Stedelijk Museum van
Amsterdam. Van deze en
nieuwe projecten hebben de
deskundologen nu een „na
jaarsbeurs" samengesteld, die
een "elfstedentocht door de
provincies gaat maken. Tot
17 september is de eerste in
het cultureel centrum van Til
burg; daarna gaat ze naar
het cultureel centrum van
Venlo en vervolgens o.a. naar
Groningen, Schiedam en de
Van Reekum-Galerij in Apel
doorn.
Voor degenen, die zelfs lo
gische deskundigheid niet kun-'
nen volgen schreef Jan Juf
fermans een handboek voor
deskundologie deel 1; 10
dat je met veel illustraties
het een en ander duidelijk
maakt. Jan heeft zelf ook de
tijd, dat hij nog heel deskun
dig zat te etsen in het Zeeuw
se land achter zich gelaten.
Hij heeft nu een soort alter
natief teaterbureau met
b.v. het Resistentie Orkest
en de Disney show in Rotter
dam - en hij schrijft kritie
ken, die stof blazen in het
rttilieu (kwestie Carel Visser-
Nieuwe Linie). Hij managed
ook deze „najaarsbeurs."
Als Robert Jasper Groot-
veld met hoofddoek te
gen me zegt: „De deskundig
heid werkt emblematisch,"
kijk ik snel in het handboek.
En wat lees ik: „De deskun
dologie werkt emblematisch -
zij gebruikt het zinnebeeld, de
herkenbare voorstelling als
middel tot lering." Wie kent
hem nog? Robert Jasper, die
aan de wieg stond van de
provo-beweging in '62. De Am
sterdamse' ex-glazenwasser,
die van Amsterdam het „ma
gisch wereldcentrum" (term
is van hem) maakte. Zijn K-
tempel, anti-rook-campagne,
de Klaas-stoel (op de najaars
beurs te zien) en zijn Gnot-
embleem het appeltje,
als symbool van vrijheid en
lieve revolutie. Zijn creatieve
actie, een mengeling van
kunst, politiek besef, indivi
dualisme, kwasi-naïviteit en
anti-burgerlijkheid uit de ja
ren zestig heeft zich opnieuw
gekristaliseerd in de Deskun
dologen. Ook zij gaan nu de
super - geleerde verhalen,
waarmee deskundigen hun be-
stemmings- en saneringsplan
nen, economische adviezen,
industrievestigingen, defensie
strategieën onder de tafel
naar elkaar toeschuiven, te
lijf om ze te ontmaskeren.
En de oud-Bredanaar Theo
Kley (Eksooties Kietsj Kon-
Tekst: HENK EGBERTS
Foto's; COR JARING
servatooriejum)„Kunste
naars, die „het" beeld schep
pen, zijn onuitstaanbaar."
Een deskundoloog schildert
daarom niet 'n volkomen on
begrijpelijk zieleroerselen -
schilderij, dat alleen dient om
commissies en museumdirec
teuren met nieuwe proble
men te verblijden. Een des
kundoloog doet alles ter le
ring, ter instructie - in alles
gebruikt hij klare taal. Daar
om is alles wat de deskundo
logen doen ook geen kunst:
kunst is vandaag de dag ook
een wereld van schijnproble
men, geleerdheden en ge-
wichtdoenerij, aldus de des
kundologen. De schilderijen,
etsen, collages e.d. op deze na
jaarsbeurs zijn dan ook
meestal een soort beeldro
mans-; an vaak nog erg goed
gemaakt ook..
Max Reneman, van wie we
bv. de monumentale glas in
betonwand in de Christus Ko
ningkerk in Groningen ken
nen, denkt er nu al even des-
kundologisch over. „Wij zijn
geen groep kunstenaars," zegt
hij zwaaiend met een hamer,
„maar gewoon een stel men
sen, die nadenken." „Ja,"
beaamt Jan Juffermans", die
tijd van monumentale kunst
is gelukkig bij Max verleden
tijd. Hij heeft nu weer keurig
mijn gebit gesaneerd." Ten
slotte deed Max Reneman
zijn doctoraalexamen tand
heelkunde, voordat hij bij
Campendonck ging studeren.
Vanuit de „Insekten Sekte" is
hij bij de Deskundologen te
recht gekomen. Als erkend
Deskundoloog heeft hij in het
handboek de bijdrage „De
fiets is iets" geleverd. „De
fiets is de eerste overwinning
van de mens op de weten
schap, het eerste collectieve
kunstwerk, een remedie voor
alles, een symbool voor vrij
heid en vrijage, een mobiele
leerstoel in onafhankelijk han
delen," zo doceert hij in zijn
stuk verrukkelijke alternatie
ve geschiedkunde.
Belangrijke ontdekking van
de deskundologen: de diepere
oorzaak van de milieu-ver
vuiling is de milieu-verveling.
De consumptie gaat alle per
ken te buiten; het afval wordt
Rachel Mackenzie, journa
liste bij The New Yorker,
heeft een tijdje geleden een
open hartoperatie ondergaan.
Ze leed aan een aneurysma
aan de linkerhartkamer, zo
als dat in medisch jargon
heet. Wat eenvoudiger voor
gesteld een voetbal waarvan
één segment als een ballon
is gaan uitzetten. Die ballon
zit vol extra bloed en het
hart pompt zich een ongeluk
om dat bloed weg te krijgen.
Deze frivole omschrijving is
niet van mij, maar vaal een
dokter, die Rachel Macken
zie behandeld heeft. Over
wat aan die operatie uooraf-
ging en wat er op volgde
heeft Mackenzie een boekje
v'an 63 pagina's geschreven,
dat onder de titel „Risico"
dezer dagen bij Ambo ver
schenen is. Een adembene
mend boekje, dat zich lezen
laat als een detective-story,
waarvan je de afloop kent.
Uiteraard ken je .die, omdat
Rachel Mackenzie dat boek
je niet had kunnen schrijven,
als ze het niet gehaald had.
De schrijfster bedient zich
van de derde persoon. Het is
niet „ik" maar „zij". Macken-
Tekst:
NICO BERGKAMP
zie treedt als het ware uit
zichzelf om het hele medi-
sche gedoe op een afstand te
bekijken en er in korte flit
sen. verslag van te doen. Ze
heeft weinig woorden nodig.
De woorden, die ze gebruikt,
zijn sober, helder, zakelijk.
Aan haar lijf geen pathetiek
en geen theater.
Het boekje betrekt de le
zer zeer dicht bij de gebeur
tenissen. Het is alsof hij zelf
op de onderzoektafel ligt,
met de artsen en verpleeg
sters praat, in het grensge
bied tussen leven en dood
verkeert. En wat ook aardig
is: het boekje geeft een aar
dige kijk op de Amerikaanse
medische wereld, die heel
erg open is. Zo open, dat een
assistent op een gegeven mo
ment tegen Rachel M. durft
te zeggen: „Weet waar U aan
begint. Als U mijn dochter
joas, dan had ik nooit toe
stemming tot de operatie ge
geven". Maar deze openheid
wordt door de bazen van de
assistent niet erg op prijs
gesteld. Zo zijn ze ook in de
Verenigde Staten, waar 35
van de 100 operaties, zoals
Rachel M. die ondergaan
heeft, mislukken. Enige re
den tot bezorgdheid had de
assistent dus wel.
van de provo-fiets (witte fiet-
sen-plan etc.). Gestolde brok
ken vervelingsvocht heten
Bla-Bla; zij zorgen voor de
Onbeleefde Verveling; tegen
hanger van de „Lekkere of
Beleefde Verveling."
- '-tC-
Het Fruit-Geluid kan ook in
ons waarderingspatroon wor
den betrokken. De Utrechte
naar Haak bouwde een nieu
we versie van het Fruit-Orgel
dat in het Stedelijk al te zien
was.
Op een gedekte tafel liggen
citroenen, appels, uien, toma
ten etc. In iedere vrucht
worden jwee metalen staafjes
gestoken. "Het zuurgehalte van
de vrucht brengt dan, via een
„brein!' onder de tafel, door
pijpen van plastic, verschil
lende tonen voort. Hét orgel
is te bespelen. De toon, drij
vend op het zuurgehalte, geeft
zelfs door de toonhoogte de
versheid of oudheid-graad
van de vrucht weer. Met dit
mobiele orgel is het mogelijk
een Betuws - boomgaarden -
concert of een bloembollen-
veld-concert te geven.
0 Bi het denken van de deskundologen speeit de fiets een grote rol. Tandarts-artiest Max Reneman, een super-dssknndotoog, verricht op gezette tijden belangrijke proeuen. op het gebied
van de fiets-kunde. Op de foto rechts ziet U een andere deskundoloog m actie m zijn laboratorium.
ballorig achter ieders gat
neergekwakt, omdat men
zoals ieder verwend kind
graag vérvelend is. De des
kundologen ontdekten de ver
velingsklier als de grote boos
doener. Deze bevindt zich in
de knieholte. „Maar," zegt
Reneman, „wij analyseerden
het kristalheldere vervelings
secreet van deze klier en von
den dat na reeds 280 pedaal
slagen op de fiets de druk in
de vervelingsklier voldoende
is om 't opgepropte vervelings
secreet weer vrijelijk te doen
stromen." Op deze najaars
beurs speelt de flets dan ook
een grote rol; voortzetting
De Deskundologen, die eni
ge tijd geleden opzien baar
den door in een Amsterdams
café een kuil te graven
„signalen uit het verleden" -
gaan „in de provincie" ook
onderzoek verrichten. „Niet
problematisch, maar emble-
tisch," zegt Robert Jasper
Grootveld weer. In Tilburg
begon het met het project
„De Lindeboom op De Heu
vel," een oud boom-trefcen
trum, waaronder rechtspraak
gepleegd werd, gevreeën
werd, nieuwtjes werden uitge
wisseld. Herstel van een lin
deboom op een heuvel, als
vorm voor groepscommunica
tie, werd in Tilburg het ideaal.
Letterlijk en figuurlijk moest
er weer een boom opgezet
worden. Het video-gesprek
(videotie) ligt dan in het ver
lengde van dit project. Bij *n
dergelijk onderzoek wordt Kla
re Taal gesproken, zoals die
klinkt uit de mond van „on
geschoolden," want het ge
klets van deskundigen en spe
cialisten om zichzelf te recht
vaardigen heet met een moei
lijk woord „verbalisatie"
(brokken vervelingsvocht of
Bla-Bla).
9 Een hartoperatie m voüe gcmgt een lange tunnel.
Deze bescheiden blik in het
Deskundologisch Lab kan aan
gevuld worden met onderzoe
ken in zielkunde (de ziel als
dunne streng onder de huid,
die bevrijt wordt door te vrij
en), handkunde, Immuun -
blauw experimenteren (kleur
stof van de zuivere lucht en
helder water), geschiedkundi
ge vorsingen naar Amster
dam als droog-(drug) - stad-
van-eeuwen-her (Nederlanders
vonden het drogen uit tijdens
de kruidenhandel door de Oost
Indische Compagnie) etc. etc.
Maar dat kan de expositie
(sorry: beurs) u beter laten
zien, dan ik het kan opschrij
ven. Kortom: deze „eerlijke
wetenschap" van de Deskun
dologen lijkt, een nieuw tijd
perk in te luiden, waarin de
„bedonderkunde" van allerlei
„goochelogieën (pscho-thera-
peutologie, politologie, socio
logie, andragologie, agologie,
planologie, polemologie, cho
reografie, neurologie, psycho
logie, biologie etc) een gewis
se dood wordt aangekondigd.