OUDEREN KENNEN HUN RECHTEN NIET
'Steun
Bom barstte
Prettige
ervaringen
Schorem
Moeilijk
Wolkers-stijl
Kapsones
Monique van de Ven an Rutger
maal gaat maken.
,Floris" Halter als Olga en Erik i* „Turk* Fruit", een füm die het volgens de makers heie
dat pang zegt in de ene tiet;
er moet rood uitkomen. „Ga-
darrie, toch niet meer dat ge-
klieder met olijfolie" protes
teert ze. Begint een stuk tekst
door het zaaltje te brullen.
„Meid, jij wordt met de dag
gekker". Maar er moet door
gewerkt worden. Auto's inge
laden. De zwembroeken en 't
..andere truitje" gaan ook mee.
Ook de onderbroekjes-pro
blemen zijn opgelost. De Jan
uit de film (Rutger Hauer)
wilde als hij iedere keer een
ander meisje ontvangt wei 'ns
een andere kleur onderbroek
aanhebben, omdat hij toch
niet de hele film in zijn blote
bast kan blijven lopen, is me
omstandig uitgelegd. Hupsa-
kee in de auto's. Naar Tessel.
„Rijd maar achter me aan",
zegt Rob Houwer. „Rokin 91.
Daar wil ik je nog wel wat
vertellen over de film".
Rokin 91. Kantoor met aar
dige meisjes. Groot rond bu
reau waarop Rob Houwer als
een Jason King zijn benen uit
strekt. „Zeg het maar, Henk,
wat wil je weten?" Rondom
affiches en foto's met de tekst
„Was sehe ich?", de Duitse
versie van Wat zien ik? Rob:
„Nee, je kunt niet zeggen, dat
Wat zien ik? in Duitsland 'n
„Voor de steun
houd ik mijn
hand niet op"
Ze woont er alleen^ln
een klein huisje; ka
mer, keuken en slaap
kamer. Alles is kraakhelder.
Op een dressoir de zaken die
je er verwacht: een bruine
foto, een vaasje met kunst
bloemen; een ander met verse.
Die heb ik voor haar meege
bracht. Via, via had ik gehoord
dat ze van bloemen hield,
maar er niet al te vaak kocht.
„Dat kan er maar een keer in
de vier weken af" zegt ze, als
ik er naar vraag.
Ze zit daar, nog maar alleen
te zijn, de meeste dagen. „Mijn
twee kinderen wonen zo'n
honderd kilometer hier van
daan", zegt ze. „En u weet hoe
dat dan gaat. Naar hen ga je
niet zo dikwijls meer. Een re
tourtje met de trein kost al
11,80 gulden. En dan bieden ze
wel aan om het voor me te
betalen, maar dat wil ik niet
hoor, daar begin ik niet aan.
Zeker niet nu ik ook 25 gul
den bijstand krijg".
Bjj het vaststellen van
een eventuele uitkering uit
de Algemene Bijstandswet
gaan de Sociale Diensten
uit van bepaalde normbe
dragen, die over het gehele
land ongeveer op hetzelfde
niveau liggen. Vlissingen
en Middelburg zijn wat dat
betreft twee bekende uit
zonderingen. Daar liggen de
normen hoger. Hierbij een
tweetal voorbeelden hoe
men tot de berekening van
het bijstandbedrag komt:
Voor een alleenstaande
65 -er:
Het normbedrag is S54.I5
Daarbij wordt geteld:
ziekenfonds 24,65
huur 105,70
Normbedrag
Komt bjj: huur
Ziekenfonds
Serviee-kosten
354,25
175,—
48,45
1 32,-
Totaal 484,60
Eigen inkomsten
(AOW) 447,—
Totaal 609,70
Eigen inkomsten
AOW f 447,—
Ouderd.rente f 5,62
452.62
Uitkering 37,60
Voor een alleenstaande
65 -er in een eigen be
jaardenhuisje, met volledi
ge verzorging:
Uitkering f 157,08
Let wel: dit zjjn dus
voorbeelden, zij het aan de
werkelijkheid ontleend.
Iedere aanvraag wordt
door de sociale dienst apart
bekeken.
s>
En daar zit ik eigenlijk voor.
Die bijstand. „Steun", zoals ze
zegt. Voor ouderen een besmet
woord. Het staat voor hen ge
lijk aan het handje ophouden
van voor de oorlog. Ze kunnen
niet of willen niet geloven dat
ze er recht op hebben. Net als
op de AOW, naast 8,23 gulden
ouderdomsrente haar enige
inkomen. Het moest mondjes
maat, de laatste maanden, of
eigenlijk ging het helemaal
niet meer,
„Ik kon eten, natuurlijk",
zegt ze somber terugdenkend.
„Maar iets extra's kon er nooit
eens af. Geen bioscoopje meer.
Want dat doe ik nog wel eens.
Die film van die jongen van
Peyton Place. Prachtig, maar
ik heb wel zitten huilen". Dat
was de laatste keer dat ze ge
weest is. Ik heb het opgezocht:
anderhalf jaar geleden draai
de de film voor de laatste
week.
Daarna was er niets meer.
De radio 's avonds, want de
tv was kapot gegaan. „Iets
ernstigs zei de monteur". De
krant las ze samen met een
mevrouw iets verderop in de
straat. Maar die mevrouw ging
naar een bejaardentehuis, zo
als dat zo vaak gaat.
De bom barstte toen de
huur vijftien gulden per
maand omhoog ging. Dat kon
ze niet meer opbrengen. Het
werden een beroerde paar we
ken. „De hulsbaas, heus de
kwaadste niet, dacht erover
me eruit te zetten. Ik begrijp
dat wel van die man, maar ik
zat er mee. Ik heb naar de
krant geschreven voor een
nieuw huisje. Of iemand iets
wist. Bij <je krant zei iemand
dat ik naar de sociale dienst
moest gaan omdat ik mis
schien ^vel in aanmerking zou
komen voor bijstand. Maar
daar wilde ik niet aan. Ik had
nog nooit mijn hand opgehou
den".
Ze had er wel „van gehoord
van de Algemene Bijstands
Wet. Dat was alles. De stuk
ken erover in dat bejaarden-
krantje „sloeg ze altijd over,
omdat dat over steun ging".
Die mevrouw in het bejaar
dentehuis en andere bewoners
daarvan hebben haar eigenlijk
overtuigd. „Die mevrouw ver
telde hoeveel zo'n bejaarden
tehuis kostte per maand. Ik
schrok. Wel 700 of 800 gulden
per maand. Ik geloofde het
niet. Ze had wel een klein
pensioentje, maar zeker niet
zoveel dat ze dat nog eens kon
betalen. Ze vertelde me toen
dat een bepaald gedeelte via
de bijstand geregeld werd en
dat de meeste bewoners van
het tehuis die bijstand kre
gen".
Ze vroeg het aan andere be
woners, die ze ook kende.
Overal kreeg ze hetzelfde ver
haal. „En die man van de so
ciale dienst was een nette
man. Niet bars, zoals ik ver
wacht had. Ik moest vragen
invullen en kreeg later bericht
dat ik 25 gulden per maand
zou krijgen". Daardoor kon ze
in haar huisje blijven zitten.
En had nog wat extra's ook.
„Had ik het maar eerder ge
weten", zegt ze nu.
Zegt maatschappelijk wer
ker Cees Verberk: „Het is een
voorbeeld uit tientallen, waar
ik van gehoord heb. En het is
gewoon zo: veel ouderen zitten
nog teveel in de sfeer van het
Armen wet je van voor de oor
log. Gelukkig voor hen wordt
er via organisaties en krantjes
tegenwoordig veel gedaan aan
de bewustwording op dit punt
van de bejaarden".
TekstEUG. LOOMANS
Foto: RENé DE SWART.
Rommelen tussen Turks fruit
Dat is allemaal erg goed en
mooi, maar met een filmpro-
duktie is dat niet te combine
ren. Dat is zo. Gelukkig heb
ik me goed kunnen bekwa
men in Duitsland.
NEE, kom morgen toch
maar niet kijken. Het
zijn nogal erotische
slaapkamer-scènes.
Als u daarbij aanwezig bent,
voelen de acteurs zich niet zo
vrij". Pieter Hornstra van
NOVA-film, die de film Turks
Fruit naar het gelijknami
ge boek van Jan Wolkers
gaat uitbrengen, stelde „een
dagje Turks Fruit" weer voor
me uit. Er waren drie weken
bellen aan vooraf gegaan. In
tussen zwierven de jongens
en meisjes uit Wolkers' fruit
schaal van hot naar haar
door het land. Leken ongrijp
baar. Tantalus-kwelling. Nee,
zondagmorgen mocht ik
Hornstra uit zijn bed bellen
en ja hoor: maandagmorgen
zou het raak zijn.
In Zaandam. In de gemo
derniseerde winkel van e-
lectro - apparaten Wastora
aan het Westeihde. „U weet
wel, van die gebroeders Mole
naar, die AZ '67 sponseren".
Wist ik veel. Maar na een
kwartier voor de open brug
gestaan te hebben was ik om
tien uur bij Wastora, of
in dit geval bij Hermes nv
groothandel in huishoudelijke
artikelen, het vaderhuis van
Olga. Een zonnige dag en bui
ten in de straat het affiche:
Samen naar de film, ja ge
zellig.
flop is geworden. De film heeft
er geen overmatig succes.
Blue Movie was er een duide
lijke flop. Maar Wat zien ik?
hebben Paul Verhoeven, ik en
Soeterman alleen gemaakt
voor de Nederlandse markt;
de Duitsers hebben erom ge
vraagd. Met Turks Fruit mik
ken we wel op de export, hoe
wel ons procédé alléén Ne
derlandse acteurs hetzelfde
is. Ik geloof niet in het suc
ces van een film, als er een
paar Amerikaanse acteurs in
staan. En ik heb nogal veel
ervaring met verkoop van
films in Duitsland en Ameri
ka." Telefoon. München aan
de lijn; Rad Duits met Ne
derlands accent. „Dat was
mijn bureau in München.
Daar maken we veel tv-films
en er staat weer een produk-
tie voor een speelfilm op sta
pel."
Turks Fruit een moeilijke
produktie? Rob: „Elke film is
een bevalling vol onvoorziene
omstandigheden. Turks Fruit
is van gemiddelde Nederland
se moeilijkheid; dat wil zeg
gen met een totaal gebrek
aan continuïteit. We hebben
hier geen film-acteurs, maar
toneelacteurs, die schnabbe
len. Ze zitten altijd te ouwe
hoeren met de tijd, omdat ze
tegelijk verplichtingen elders
hebben. Daardoor ontstaat er
te weinig concentratie. Als
God het wil, dat Holland geen
flops draait waarvoor ik
bid in deze hoos van nieu
we films, dan is het mis
schien mogelijk om ook hier,
zoals in Zweden en Denemar
ken, een kader te bouwen.
Nederland moet over de film
gaan denken, zoals nu over
Ajax en Feyenoord gedacht
wordt. Het klimaat verandert
gelukkig. Je merkt het. Bent u
van de tv?, vragen de men
sen als we lokaties om te fil
men zoeken. En als we dan
zeggen: nee, van de film ver
andert hun houding in een
merkwaardig positieve zin.
Voor die lokaties hoeven we
ook geen woekerprijzen te be
talen. Een aardigheidje".
Telefoon uit München.
Er zit iets fout mot de mon
tage van een film. Whop!
Rob Houwer: „nee, ik word
er niet warm of koud van als
de boel in de war loopt. Ik
heb wel temperament; dat
wel. Maar wat wil je met een
film als Turks Fruit, die op
meer dan zestig lokaties ge
draaid wordt. Voor een film
van 90 minuten is dat twee-
enhalve minuut per lokatie,
Paul werkt met meer dan ne
genhonderd instellingen; goed
en fijn, maar langzaam en ge
degen. Paul Verhoeven is de
beste Ned'erlandse regisseur, -
die er rondloopt. Hij staat op
zijn stuk en dan kan ik me
voorstellen, dat de acteurs
hem soms lastig vinden. Ik
vind hem niet lastig. Turks
Fruit draaien we in zes-en-
halve week. Ja, ton per week,
plus afwerking, dat komt
rond de 9 ton; zeg maar dat
de film ongeveer een miljoen
gaat kosten.
Stel je voor. De manage
ment, die b.v. Philips in twee
jaar pleegt, moeten wij in twee
maanden waar maken. Net als
het team ingelopen is, moet
de film klaar zijn. Neem nou,
dat geïmproviseer met loka
ties. In een crematorium kun
nen we alleen filmen als er
toevallig niets te doen is; in
een ziekenhuis moet je het
ook maar afwachten; een res
taurant is voor ons alleen
maar op maandag open; in
de Bijenkorf kun je alleen op
zondag terecht. We filmen
Turks Fruit door het hele
land heen: Amsterdam, Zaan
dam, Rotterdam, Den Haag,
Tessel, Valkenburg (de grot
ten; pg. 30 Turks Fruit). In
ons land hebben we bij een
dergelijke onderneming ge
brek aan een goede produktie-
leiding. Ja, ik moet eigenlijk
als een soort godje, de touw
tjes in handen houden. Ben
er eigenlijk te jong voor; 34
jaar. Moet zo zijn. De engelse
camera-man zei: jullie met
je democratie en inspraak.
Tekst: HENK EGBERS
Foto: Nederlandfilm
Nee, Jan Wolkers komt zelf
niet kijken. Ik wil jullie niet
nerveus maken, zei hij. Met
Nederlandse schrijvers heb ik
prettige ervaringen. In het
buitenland is dat wel anders.
Nee, we maken ook geen ge
bruik van de originele beeld
houwwerken van Wolkers, ge
ïnspireerd op de oorspronke
lijke Olga. Alles wordt door
Heppy de Moor uit Den Haag
nagemaakt, afgestemd op het
gezicht van Monique, die Ol
ga speelt. Er zit een vermo
gen aan beeldhouwwerk in de
ze film. Tja, dat de armen van
het koninginnebeeld afbraken
bij de opname en de licht-
trein de eerste dag sprong
(verkeerde voltage; schade
dertig mille) behoort tot de
normale bedrijfsonkosten.
„Het boek Turks Fruit"
(kantoor-Ineke brengt twee
flesjes bitter lemon binnen)
zegt Rob, „is een erkend lite
rair en commercieel succes.
Daarom zijn we daarmee be
gonnen. Ik zie in „Terug naar
Oegstgeest" ook een film zit
ten. Maar eerst krijgen we
nog „Haar van boven" en
„De Landsknecht", een soort
Nederlandse Western in de
17e eeuw. De film Turks Fruit
heeft geen literaire pretenties;
geen Kubrick-Bergman pre
tenties. Het wordt een erge
leuke komedie. Nee, het tra
gische slot de dood van
Olga met d'r pruik is met
toestemming van Wolkers,
niet zó gehandhaafd. Iets ver
anderd. Erotisch? In het be
gin nogal. Verder is het nogal
bloot. Ik weet niet of je dat
erotisch kunt noemen. Het
wordt een film voor de brede
laag. De erg harde scènes zijn
weggelaten of gereduceerd."
De zon schijnt nog en Rob
wil naar het strand. Werken
in het zand bij zijn huis Ma
re Vista op het terrein van
Huis ter Duin in Noordwijk.
Ook al gekocht door EMS of
Pakhoed of een van die jon
gens, weet hi; te vertellen.
Het gaat in het najaar tegen
de vlakte voor zogenaamde
riante bungalows. „Die sch.
verwijt de ene commercie de
andere. In het najaar zullen
we kunnen zien of Wolkers o-
vereind bleef of tegen de vlak
te ging. Turks Fruit: puur
natuur of chemisch gekleurd?
9 Voor ouderen is bijstand een besmet woord. Het staat voor hen gelijk aan het handje op
houden van voor de oorlog.
„Godve.dat schorem van
acteurs. De hele plee zit ver
stopt met drie rollen. Ze doen
maar en niemand schijnt het
lef te hebben om iets tegen
die lui te zeggen." Werksters
lopen vloekend de zaak weer
od orde te brengen. Maar de
fruitmensen zijn gevlogen.
Heen-en-weer gebel. Ze schij
nen ergens een wc-scene aan
het opnemen te zijn. „Nee,
sorry", laat het hoofdkantoor
weten, „ze hebben vannacht
tot vier uur doorgedraaid en
liggen nu allemaal in bed."
De volgende morgen. Er
zal een tuinfeest opgenomen
worden in en om een pastorie
in Bussum. Ik mag niet zeg
gen waar, want de pastoor wil
het niet weten. Hij wordt er
trouwens toch niet beter van;
alleen de nieuw aangebrachte
zonnewering in een van de
kamers mag blijven hangen.
Om half acht bel ik Pieter
Hornstra uit bed. „Nee, sor
ry, het gaat niet door.
Woensdag. Er ligt een noti
tie op mijn bureau: morgen
komen in hotel de Rozenboom
te Bussum bij de opname van
een diner Turks Fruit,
's Avonds om tien uur belt
Hornstra: „U komt toch wel,
morgen? Natuurlijk kom ik,
want de lezers willen nu ein
delijk wel eens weten hoe zo'n
opname tot stand komt.
Donderdag half elf. Er han
gen slingers voor de ramen.
Hier zal het wel zijn. Uitge
leefd en stoffig hotel. Alle»
potdicht. Achterdeur open.
Er staat iemand aan een
kunstvinger te prutsen. Dat
lijkt op film. „Nee, hier is niets
te doen. Die diner-opname is
volgende week. Ze zijn aan de
overkant bezig in een klein
kamertje met moeilijke ruzie
scènes. Daar kun je niet bij
in". Ik begin in Wolkers-stijl
te reageren, als producent
Rob Houwer binnenkomt.
„Nee, niets te doen, sorry. En
aanstonds moet de hele ploeg
naar het eiland Texel, waar
vrijdag en zaterdag opnamen
zijn. Rob blijkt in staat ie
mand snel te kalmeren. Dat
dit van pas komt wordt dui
delijk als even later een vijf
tal kankerende mensen van
de afdeling-kleding om de ta
fel zitten. Niets klopt er. Ie
dere dag wordt het draaiboek
veranderd. Robert Bos (NOS-
kleding) is woest op Henk
Koster, omdat hij de hele kle-
ding-toestand in de soep liet
lopen. „Ik wil hem niet meer
zien". Mia heeft de afgelo
pen nacht iedereen uit bed
gebeld en haar ontslag aan
gekondigd, maar ze komt e-
ven later weer binnenwande
len. Rob Houwer zegt, dat ie
dere filmopname een puin
hoop is en dat uit die chaos
toch een goede film te voor
schijn komt. Hij kan het we
ten, want hij heeft de produk
tie van 150 films achter de
rug. Weglopen is flauw. Als
er iemand weg moet zal hij ze
wel ontslaan, zoals hij vorige
week deed met zijn assistent-
produktieleider Mathijs van
Heyningen. „Voldeed niet".
Wat hij tot nu toe van Turks
Fruit gezien heeft is „gewel
dig" en de film zal in succes
„Wat zien ik" die hij ook
produceerde nog overtref
fen. En als even later regis
seur Paul Verhoeven zijn arm
om Mia slaat en zegt, dat het
zwarte jurkje van gisteren ge
weldig was. blijft Mia voor de
produktie gered.
Grote bladen broodjes en
bekertjes yoghurt worden snel
weggewerkt. „Olga in
het leven Monique v. d. Ven"
en Tonny Huurdeman zijn
er ook bijgekomen. En ieder
een is aardig. „En een kapso
nes dat die artiesten hebben"
klonk het zoeven nog. Paul
Verhoeven legt Tonny Huur
deman omstandig uit hoe
er een bh voor haar gemaakt
moet worden met een blaasje
