uit-
Filmdiva
wordt
80 jaar
Geen amazone
Sex-Appeal
Afgezwakt
1
Ut b I Civl /.AI tnuMU a muuuoiuo ia/<i
geen kwestie
van fotografen
TEKST:
KOOS TUITJER
Mae
West: klassieke
met
sexbom
zelfspot
De twee sexsymbolen Mae West en Raquel Welch
De sexfilm is zo oud als de
bioscoop zelf. Alleen zpn de
muren van de tempel der
sexuele cinemataboes sinds
het begin van deze eeuw in
een steeds sneller tempo ge
slecht. Kwam het rond 1900
nog voor dat benen en bor
sten van de actrices via per
foratie van het celluloid on
zichtbaar werden gemaakt,
anno 1972 wervelt onverhuld
bloot massaal over het witte
doek, met als recente klap op
de vuurpijl onze eigen ge
ruchtmakende „Blue Movie"
waarop in sommige landen
nog een vertoningsverbod
rust.
Verstappen's en De la Par-
ra's werkstuk is echter niet
de eerste rolprent, die de ge
moederen in beroering bracht
door een overdosering erotiek-
In de dertiger jaren veroor
zaakten films van Mae West,
samen met Jean Harlow de
eerste echte sexsterren van de
cinematografie, een storm
van protesten van de zijde der
moralisten. Mae West wordt
deze maand 80 jaar, reden om
nog eens aandacht te beste
den aan de diva, die destijds
een nieuw filmtijdperk inluid
de en daardoor het slachtof
fer werd van de censuur en
anti - onzedelijkheidscampag
nes. Tot de depressie, die aan
het eind van de twintiger ja
ren in de Verenigde Staten
inzette, was er maar weinig
sprake van echte sex in de
film. Minnekozen werd sum
mier en statisch gefilmd, zoe
nen waren van het plakgenre
en als explorerende mannen
handen lager zakten dan een
vrouwenhals zwenkte de ca
mera bedeesd weg. De depres
sie had tot gevolg dat het
bioscooppubliek schoon ge
noeg kreeg van slapstick en
melodrama, en meer interes
se toonde voor de misdaad
film. Dit genre bleef tot in
de dertiger jaren populair,
waarna plotseling een grote
vraag ging bestaan naar wei
nig verhullende sex. Aan die
sexhonger dankten Mae West
en Jean Harlow hun existen
tie in de bioscoop.
Twee jaar geleden trok zij nog talloze
bewonderaars bij een optreden in New York. -
Mae West, in 1892 te Brook
lyn geboren uit Iers-Franse
ouders, was in haar beste ja
ren waarlijk geen amazone.
Ze was amper 1,60 meter
groot, zat (te) ruim in het
vlees, had plompe ledematen,
een weinig attraktief gezicht,
bewoog zich onhandig a la
John Wayne en had 'n stem
geluid als een krakende deur.
Kortom: ze was in feite niets
anders dan een karikatuur
van de zinnelijkheid.
Omstreeks 1910 kwam het
meisje uit Brooklyn terecht
bij vaudevillegezelschappen, -
waar ze danste, dubbelzinnige
liedjes zong en dito grappen
vertelde, hetgeen later op 't
witte doek bij haar imago zou
gaan horen. Toen ze in 1926
te New York op het variëté-
toneel verscheen kwam Mae
in contact met de succesvolle
Broadway-directeur Edward
Eisner, die een door haar ge
schreven melodrama rond 'n
ontmande varensgezel in pro-
duktie nam onder de naam
„Sex". De actrice hield er 'n
geldboete en 10 dagen cel aan
over omdat het stuk door de
rechter zedekwetsend en im
moreel werd bevonden.
Voor Mae West vormde dit
echter geen belemmering,
want prompt kwam ze voor de
dag met „Diamond Lil", een
verhaal dat later verfilmd zou
worden.
In 1932, toen de crisis in
Amerika ook een nadelige in
vloed had op de recessen van
de Broadwaytheaters, stapte
Mae West zonder omhaal naar
Paramount-employé Jessy
Lasky, die eens enkele van
haar schetsen had gelezen-
Geholpen door hem en het
feit dat men haar in Holly
wood reeds kende via enkele
theatere«cessen, kreeg deze
dochter van een beroepsbok
ser binnen de kortste keren
de gelegenheid om films te
maken waarin ze optimaal
haar sex-appeal kon etaleren,
zoals „Night after night",
„She done him wrong" (de
titel waaronder „Diamond
Lil" werd gedraaid), „I'm no
angel" en „Belle of the ni
neties". Nog geen 3 jaar na
dat ze in Hollywood was ge
arriveerd, om ruim 40 jaar
oud een filmcarrière op te
bouwen, was Mae West op weg
een geruïneerde vrouw te
worden. Door haar dartele en
onboetvaardige sex, gelar
deerd met een flinke scheut
zelfspot, joeg ze de moralis
ten tegen zich in het harnas
om het mikpunt te worden
van een zedelijkheidscampag
ne, gevoerd door de „Legion
of decency", een groep wak
kere zedepredikers die haar
films trachtte te torpederen.
Onder druk van de „Motion
Production Code", die na
enkele bioscooptroebelen in
1930 werd opgericht om
goed moreel gedrag in de film
te waarborgen, werd de rol
prent „I ain't no sin" in ge
kuiste versie opgnieuw opge
nomen onder de titel „Belle
of the nineties".
Ook slaagde men er niet in
van Mae West een totaal an
dere vrouw te maken, toch
zwakte ze in haar latere films
af. In „Klondike Annie" werd
het script drastisch gezui
verd, en het karakter dat ze
uitbeeldde West speelde de
rol van prostitué verfraaid.
Op het laatst van de film
zegt ze zelfs spijt van haar
sexgedrag te hebben, en dat
kan Mae nooit uit de grond
van haar hart gemeend heb
ben, want zij zag sex als een
nuttig ding, waarvan men
zonder schuldgevoel zoveel
mogelijk moet profiteren.
Als gevolg van de tegen haar
gerichte campagnes is Mae
West steeds een te laag ge
waardeerde actrice geweest,
want wat men vergat was dat
er achter deze sexbom een
self-made filmster schuil
ging.
die zelf kostelijke stukken
schreef, zelf haar hoofdrol
spelers aanwees, scripten ver
beterde als ze die niet goed
achtte en een niet onbelang
rijk aandeel had in de regie
van haar medespelers.
TEKST:
WIM SCHULPEN
Documenta
Foto rechts
Duana Hanson: "Zit
tende artiest" (1972)
KASSEL Ja echt,
je zou zweren dat
't foto's waren. Die
afbeelding van die vent
hier, op een stoel. Of die
bus, een décorstuk lijkt 't
wel voor een science-fic
tion film. En dan ook nog
die mensen, lekker leu
nend over een lat. Nou,
misschien moet je van die
laatste plaat zeggen dat ie
wel bewogen lijkt tijdens
de opname.
Maar wat is er mee? Waar
om moet dat in de krant? Is
die man een artiest, die 's
wat te zeggen heeft, een
modisch plaatje bij een in
terview? Of in welke film
komt die bus dan voor?
ER is zeker wat aan de
had met deze drie
afbeeldingen.
Maar die suggesties
zijn niet juist.
Het zijn namelijk geen foto's,
maar afbeeldingen van een
beeld en twee schilderijen-
Werkelijker kan 't toch niet!
Dan zijn het hier ook nog
maar zwart-wit afbeeldingen.
Als je dat beeld ziet staan, of
die schilderijen ziet hangen,
wordt het nog even wat an
ders, nog echter allemaal
Dat beeld (van de Amerikaan
Duane Hanson), die man op
de stoel, staat bij voorbeeld in
een afgéschotte ruimte. Je
schrikt je werkelijk dood,
wanneer je er langs loopt.
enorme knappe kunstenaars.
Zij hebben de werkelijkheid
die zij geschilderd hebben on
voorwaardelijk een heel sub
tiele vernis meegegeven.
Dat van de beklemming. Zalen
vol is er iets te voelen van
een waarschuwing, voor een
of ander gevaar.
DAAR werken niet alleen
een groot aantal,
absoluut-realisten aan
mee- Daarin speelt ook
een geesteszieke een rol. Adolf
Wölfli, in 1930 overleden, 'n
man die zijn leven gesleten
heeft in een inrichting. Zijn
cel is nagebouwd in de „Neue
Galerie" in Kassei, waar het
interressantste deel van de
expositie te zien is. Daarin
staat een bed en twee stapels
dossiers, manshoogte.
Met grote letters heeft Wölfli
ontelbare vellen volgeschre
ven. Een hopeloos gebaar van
een man die gedwongen was
een eigen werkelijkheid op te
bouwen.
Een adembenemende con
frontatie, die je eerlijk ge
zegd, liever uit de weg gaat.
Zoals je ook de neiging hebt
weg te lopen van de werke
lijkheid die Edward Kienholz
onder een enorme groen bol
gezet heeft. Daar wordt iets
weergegeven wat maar al te
zeer werkelijk is: het aftuigen
van een man, een neger, door
vijf bandieten. Een geplande
afrospartij, het gaat om een
nachtelijk gebeuren waarbij
vijf auto's het slachtoffer
klemreden. Alles levensecht
qp deze Documenta V in Kas
sei.
Want het is wel een „rare"
die vent. Hij zit daar zo be
wegingsloos, 'n enge ontmoe
ting, zo plotseling.
DSZE en nog veel meer
van dergelijke zaken
zijn op het ogenblik
bijeengebracht in Kassei, in
Midden-Duitsland.
Daar wordt tot 8 oktober een
tentoonstelling gehouden,
waarop de „werkelijkheid" de
boventoon voert. Een groot
scheepse onderneming, in de
kunstwereld bekend als Do
cumenta 5. Een tentoonstel
ling waarvoor twee enorme
museumgebouwen van onde
ren tot boven leeggehaald
zijn. Zeker duizend zaken zijn
onder dezelfde noemer bijeen
gebracht: het onderzoek van
de realiteit. En beslist weten
schappelijke noemer, want de
werkelijkheid is een studie
object geworden in Kassei,
waarbij het niet gaat om het
alleen maar ondergaan van
schokervaringen. Eerder op 't
verwerken van die erva
ringen.
Foto links
O Ralph Goings:
„Airstream" (1970)
wereldbeschouwing het hulp
middel bij uitstek wordt om
zaken te doorgronden.
ER valt voor iemand die
zich buiten deze voor
opgezette problema
tiek wil stellen, die
niet in die valstrik wil lopen,
in Kassei genoeg te beleven
om toch het idee te hebben
dat hij iets waardevols on
dergaan heeft. Daarbij hoeft
men zich zeker niet dommer
te voelen dan de academici
die op een rechtvaardiging
van het een en ander uit zijn.
Men reageert gewoon op een
andere golflengte.
EEN ware valstrik voor
een achteloos museum
bezoeker?
Dat ligt er aan, in
hoeverre je je geroepen voelt
mee te zinken in de weten
schappelijke ondergrond van
deze Documenta. Die greep
van de kunsthistorici die de
ze tentoonstelling gemaakt
hebben, is er op gericht de
kunst een plaats in de sa
menleving te bezorgen-
De feiten worden daarbij zo
gedraaid, dat de kunst in de
DE Documenta 5 heeft
1 een indringende beto
vering. Die confronta
tie met dat beeld van
Hanson bijvoorbeeld. Of die
schilderijen, die zo verschrik
kelijk echt zijn. Dan gaat het
er niet om dat je ook wel naar
madame Tussaud in de Kal-
verstraat in Amsterdam kunt
gaan om zoiets te zien, of dat
je ook zou kunnen volstaan
met een foto van een show
room met Volkswagens, zoals
de 28-jarige Amerikaan Don
Eddy die schilderde. De
scheppers van dit realisme tot
op het been zijn niet alleen
