TH DODE 0P-
GESCHREVH
BOOTD1HST BEGINT
FLORISSANTE
TWEEDE JEUGD
Spoedig proces over
gifvijver bij Bochum
DE FEEST
Windstilte en
oorzaken van
stinkende zee
Rijn
PA L L IE T ER,
Geen mededeling
«ver
uitgaven van
kroondomein 1959
binnenland
buitenland
GEMOR
VLAK
FELIX TIMMERMANS
Pompbediende
verzon overval
Dertien mille
spaargeld in
kachel verbrand
paplap
iw pan
Gekleurde telefoons
Geboorte
voorspellingen
Woensdag 5 juli 1972
8
ENKHUIZEN Hoe meer bruggen, tunnels, dammen
en d\jken, des te gemakkelijker en sneller het wegver
keer. Maar ook: minder veren, ponten en bootdiensten
en dat betekent tevens verlies aan rust en romantiek en
aan een stukje eigen karakter van Nederland.
Die ontwikkeling heeft wel een gevolg voor de toeristische
industrie. Naarmate er meer gedwongen vervoer te water ver
dwijnt, verplaatst de belangstelling zich naar de mogelijkhe
den om als vakantieganger te gaan varen. Kondvaarten en
toeristische bootdiensten tieren welig. Een bijzonder geval
vormt daarbij de bootdienst tussen Enkhuizen en Stavoren.
Tien jaar geleden leek het
lot van deze oversteek over
de voormalige Zuiderzee be
zegeld. Aan twee kanten be
concurreerd, door het weg
verkeer via de Afsluitdijk en
door een geëlektrificeerde
spoorlijn over land, werden
de verliezen van deze boot
schakel tussen Holland en
Friesland van jaar tot jaar
hoger. Het belang van de
verbinding was daaraan om
gekeerd evenredig: in feite
voer de boot alleen voor
Daasterland en West-Fries
land.
Toen de NS de uit 1886
daterende verbinding wilden
staken, ontstond het gebrui
kelijke gemor in de betrok
ken streken. Deze keer bleef
het echter niet bij protesten
in woord en geschrift. De
provinciale besturen van
Noord-Holland en Friesland
en de belanghebbende ge
meenten stelden zich garant
voor de verliezen. De spoor
wegen droegen de dienst
over aan hun toen nog be
staande waterdochter Reede-
rij Koppe, die met één schip
in de zomer een ocp toeris
tisch verkeer afgestemde
dienst ging varen. De drie
Zuidterzee-reuzen „R. van
Hasselt", „C. Bosman" en „W.
F. van der Wijek" verdwe
nen naar Rotterdam en Ant
werpen, waar de eerste en
de laatste hun dagen in de
rond- en pleziervaart slijten,
terwijl de „C. Bosman" als
opleidingsschip dienst dlaet.
Tussen Enkhuizen en Sta
voren voltrok zich inmiddels
een wonder. De dienst ging
groeien en groeien en de
geldgevers hebben veel min
der behoeven bij te passen
dan ze hadden voorzien.
Sterker nog: het afgelopen
jaar was er een klein over
schot. Dit jaar is de dienstre
geling tot zes vaarten per
dgig in het. topseizoen uitge
breid. De „J. H. D. Koppe"
is vervangen door twee zeer
comfortabele schepen, de
„Dr. ir. F. Q, den Hollander"
en de „Bep Glasius", beide
afkomstig van de vloot van
Koppe, die het niet heeft
kunnen bolwerken en ook te
water werd vervangen door
NS-busdochter Naoo.
De aldus tot nieuw leven
gewekte bootdienst behield
een plaatsje in het NS-dag-
tochtenprogramma. Wie de
boot van 12.50 uit Enkhuizen
neemt, vindt om 14.10 aan de
overkant niet alleen het die
seltreintje naar Sneek en
Leeuwarden, maar ook een
reiswagen van de Zuidwest
hoek gereed staan. Met die
laatste wordt dan 'n middag
rondrit door Gaasterland
gemaakt.
Voor velen zal het ©en
openbaring zijn in het over
wegend vlakke Friesland een
landschap aan te treffen dat
loet denken aan het zacht
golvende profiel van Nor-
mandie of Kent.
De krijtrotsen heten hier
kliffen, waarvan er één jaar
lijks oip een winderige sep
temberdag het trefpunt is
van honderden Friezen, die
dan de -Slag bij Warns ge
denken, waarbij de Hollan
ders in de zee werden gedre
ven. Dat was niet in 1945,
maar in 1345.
Aan de oude landweg,
hier en daar schitterend
overwelfd door onder de
wind gebogen bomen, is een
krans van aardige dorpen ge
regen, afgewisseld met bui
tenplaatsen. Het Zeelaantje
in het Rijsterbos geniet een
zekere faam, omdat het een
voor vreemdelingen onver
wacht en overrompelend uit
zicht biedt op wat nu het
.IJsselmeer is en waarover
eens de rijkbelaiden schepen
van het Vrouwtje van Stavo
ren deiniden. Het grachtje
van Gaasterlands hoofd
plaats, Balk, heeft zich een
litteraire onvergankelijkheid
geschapen: het is daar dat
Herman Gorter zijn Mei-zang
inzet.
De toerwagen van de
Zuidwesthoek passeert ook
het kerkje van Wijckel, waar
de vestingbouwer Menno van
Coehoorn: „Den Frieschen
Jupiter, met zijn dondersla
gen, Den iFranschen Faëton
bonst uit zijn Zonnewagen",
zoals het grafschrift op het
door Daniel Marot gebeeld
houwde monument zegt.
De rondrit doet ook Sloten
aan, een stedebouwkundig
miniatuur tussen de heuvels
en de meren, en Hindeloopen
dat de handen vol heeft om
de op curiositeiten beluste
toeristen met zijn bont be
schilderde meubelstukken
thuis te laten komen. Aan de
voet van het oude kerkje
trekken elf nog nieuwe, uni
forme grafstenen de aan
dacht. Het is de kleinste oor
logsbegraafplaats van ons
land, Blf boven het IJssel
meer neergeschoten gealli
eerde piloten vonden hier hun
laatste rustplaats.
Vijf van hen zijn, zoals op
de steen staat, slechts
„knoiwn to God".
JOOP BARTMAN
(Van onze correspondenties
BONN. Het schandaal rond
de „gifvijver" van Bochum zal
binnenkort een gerechtelijke
nasleep krijgen. Na een maan
denlang onderzoek stelde het
parket van de stad gisteren ze
ven personen officieel in staat
van beschuldiging.
De voornaamste van hen is de
37-jarige Josef Maluga, die de
enige eigenaar is van een „ver-
nietigingsbedrijf" van het
sterk giftige cyaniide, dat door
de metaalindustrie voor de
veredeling van metaal ge
bruikt wordt.
Hoewel Maluga niet over de
technische installaties beschik
te om het cyanide onschadelijk
te maken, had hij bij 260 staal
fabrieken in Duitsland en Ne
derland opdrachten los weten
te kloppen. Terwijl hij voor
wendde het gif voor bedragen
van tussen de 80 en 130 gulden
per ton onschadelijk te maken,
liet hij het in een vijver van
de Bochumse buitenwijk Gerte
werpen. In de tijd van januari
1970 tot juni 1971 verdween er
op die wijze een hoeveelheid
van 1105 ton cyanide bevatten
de zouten.
De zaak kwam aan het licht
toen Maluga zijn 34-jarige em
ployé, de chemicus Hermann
Schalhorn, na een menings
verschil ontsloeg. Schalhorn
openbaarde hierop het schan
daal, maar desondanks behoort
ook hij tot de aangeklaagden.
De vijf overige beschuldigden
zijn expediteurs en chauffeurs,
die het cyanide naar de gifvij
ver reden, hoewel zij op de
hoogte waren van het gevaar.
Op de 40 pagina's van de aan
klacht, waaraan zeven deskun
digen meewerkten, worden
Maluga en zijn handlangers
van bedrog beschuldigd, omdat
zij 300.000 mark voor niet ver
richte en valselijk voorgewen
de werkzaamheden geïncas
seerd hebben. Bovendien luidt
de aanklacht dat zij de volks
gezondheid in gevaar gebracht
hebben. De gifvijver was na
melijk direct verbonden met
de rivier de Ruhr, die voor
drinkwater wordt gebruikt.
In Amsterdam is gisteren bekend gemaakt dat er pogingen in het werk zullen worden gesteld
om de „Amsterdam" te bergen; de koopvaarder van de Verenigde Oostindische Compagnie, die
op zijn eerste reis (in 1749) voor de Engelse kust zonk. Archeoloog Peter Marsden van het Lon-
dense Guildhall Museum schenkt wijn uit het schip aan journalist Vernon Leonard, wiens blad
„Holland Herald Magazin" de actie is gestart. Men wil het schip terug naar Nederland brengen.
AFL 10
Terwijl zij, al wandelend in
dien hof, den pastoor afwacht
ten. zetten Pallieter, Chariot
en Marieke onder de lommerte
van den kastanjeboom een
lange tafel van planken op
scfaraagskens- Ze sloegen er
een blauw-geruit laken over
en bedekten het met helge
bloemde telleren, glinsterende
glazen, messen, lepels en vor-
ketten.
Een dichte root van ddkbe-
stofte wijnflessen stond don
ker van het ene tafel-eind
naar het andere: het waren als
achtereenlopende begijntjes,
en in de lommerte lagen twee
grote tonnen bier.
Na een kwarlierken kwam
de pastoor met een lange ste
nen pijp den hof binnenge
wandeld. Ieder zette zich rond
de tafel, en de schaduw tem
perde blauwachtig de felle
kleuren hunner ruisende kle
ren.
Terwijl zij over 't een en' t
ander spraken, wachtend naar
het eten, hielden er endgen,
van ongeduldigen eetlust, hun
nen lepel reeds vast. en zagen,
met hun gedachten in de keu
ken, over de beemden en de
landen, die verlaten in de zon
lagen te blinken.
Daar kwam Chariot met een
grote soepterrien afgelopen-
Zij schepte in, Meld haren
mond geen Ave Maria stil, en
zocht voor ieder naar veel fri-
kadellekens.
De pastoor maakte alsdan
een fcruisken en bad stil: de
anderen deden hetzelfde en
Chariot bleef rechtstaan, de
ogen gesloten en de vette han
den saamgevouwen op haar
dikken buik.
Daardoor was er een ogen
blik van aandoenlijke stilte,
waarin volschietend een jong
haantje van op den mesthoop
kraaide.
fin dan begonnen de lepels
te gaan en 't gesloeber vain de
vele monden-
Als hunne soep ledig was,
wierden er al pijpen aangesto
ken, en toen stand Pallieter
recht en sprak: „Nichtjes en
kozentjes van Chariot, ge got
Mer allemaal veul ete, want er
is veul geried gemokt, 't moet
allemol oep! En daaroem zeg
k, dat de vier mense die 't
minste zullen ete. staaltje
moete trekke. en dat den dië
die het kleinste strooike trekt,
mè zan bioete aehterkake in
een telloor rijstpap moet gon
ritte!"
Dat werd met luid gelach
aanvaard, en toen is er daar
gegeten en gedronken lijk op
een feest van Jupiter.
Niemand wilde de schande
andergaan van het belachelijk
ste gedeelte zijns Idchaams te
vertonen. En de vrouwen zo
wel als de mannen, ze duwden
het eten er in, ze deden om
ter meeste; de een wilde niet
onderdoen voor de andere.
En er kwam achtereenvol
gens in overvloed: tarbot met
aardappelen, hesp met labo-
nen, kalfsgebraad met asper-
giën, Kempische kiekens met
salaad, een heel speenvarken,
met bril voor de oogskes en
appelsien in den snuit, hon
derd meters worst met witte
kool en er werd daarvan gege
ten, opgeladen en bij geschept
dat het zweet hun op het
voorhoofd stond en in hun tel
loor lekte. En om alles beter
in hun maag te krijgen, goten
zaj gedurig van het koele bier
en den fijnen wijn door hunne
keel, zonder kloeken of slik-
ken, lijk door een stoofbuis.
Het was een lawaai en ru
moer. en er werd gelachen als
er een wat te weinig at. en op
voorhand victorie gekraaid en
gezongen-
De zon en de lommer speel
den op hunne rode gezichten
en glansden helder op de stij
ve kielen en op de zijden
halsdoeken; en daarbuiten,
over de haag, schitterde de
lenige Nethe, en strekten zich
de rustige zondagvelden uit.
Er hengen zoete liederen in de
bomen, en dé aangename reuk
der stoverijen wandelde in het
veld.
Pallieter, die nevens Marie
ke zijn plaatsken had gezocht,
zat zich soms krom te lachen,
als hij die vretende mensen
zag.
Charel Verlinden, een dikke
boteropkoper, liet de karbona
den met peekens en erwten
passeren- „Ik zai straks man
scha wel inhale", zei hij- Maar
iedereen begast hem uit te la
chen, en zij verkneukelden er
zich reeds in, zijn groot ach
terste te zien.
De buiken zwollen, en drie
mensen stonden te wachten
voor 't vertrek. En nog kwam
er maar gediurig aan vers
eten.
Een jonige boer wierd ineens
bleek, liep achter een boom,
lijk een ezel balkend, braken,
èn kwaim terug zegigende: ,.'t
Is niks". Hij dronk zijn glas
wijn leeg en ontstak een verse
sigaar. Marieke gaf maar heel-
dar stukken vlees aan Loebas
en meneer pastoor zei:
„Drinken is ook eten"- Deze
voelde zich beschermd door
zijn soutaan, en dronk maar
den ouden zwarten wijn.
Chariot kan bijna niet meer.
„Ik hem nog kans mè het
staaltje te trekken!", zei ze.
Dan wierd er eerst fijn gela
chen en men zong ai van;
„Chariot is van de brug het
water in gevalle!"-
Er kwamen nog loze vinken
met bloemkool enzovoort- Er
was een aangename angst, en
honderd zottigheden werden
er verteld. Men dronk maar.
en de wijn sloeg naar het
hoofd. Maar toen kwam de
voorlaatste schotel; jonge dui
ven met kriekenspijs. Stans
gaf haar kind van de spijs met
haren vinger, dat hij seffens
eo rood werd als een indiaan
tje. Een boerenknecht bracht
een tweede schotel, maar de
kleine sloeg er zijn pollekens
in, en de telloor viel met de
duifkems jn stukkken op den
grond; tot veler verheuging,
want ze waren raar die nog
appetijtelijk aten.
Stans gaf daarop heur kind
een schudding en de kleine
begon brand en moord te
schreeuwen- Zij opende haar
jak. wrong er een dikke witte
borst uit, en stak ze in 't
roodbekriekt gezicht van 't
schreeuwend jong. De kleine
sloeg er zijn vettige hande
kens op en begost te zuigen, 't
Rood van zijn gezichtje plakte
seffens op haar witte borst.
Men werd uitbundig- Pallie
ter die Marieke nevens hem
voelde, dat schone kind, nam
haar in de lenden, en drikte
met bekriekten mond een kus
o-p haar wang waarop een rood
plaksken bleef, en seffens
wierd al wat vrouw was, door
het mannenvolk gekust- Het
was een gelach en getier waar
bovenuit het kind kraaide.
Stans vergat de borst in haar
jak te steken en zij zwabberde
en waggelde mee met de lach-
schokken van haar dik lijf.
Glazen vielen kapot en fléssen
rolden van de tafel.
(Wordt vervolgd)
(„Pallieter" van Felix Tim
mermans, uitgegeven door
P.N. van Kampen en Zoon,
Amsterdam).
DEN HAAG (ANP)— Om
dat het vermogen van het
kroondomein 1959 een particu
lier karakter heeft en de in
komsten en uitgaven door de
kroondrager in privé worden
genoten respectievelijk gedra
gen, worden geen mededelin
gen verstrekt over de exploi
tatie-uitgaven. Aldus heeft
staatssecretaris Van der Stee
van Financiën, mede namens
premier Biesheuvel, minister
Lardinois van Landbouw en
staatssecretaris Vonhoff van
CRM gisteren meegedeeld in
antwoord op vragen van d»
Tweede-Kamerleden Voortman
en Van der Doel (beiden
PvdA.)
De schriftelijke vragen, ge
steld op 30 mei jongstleden,
hcindelden over de exploitatie
resultaten van de kroonde-
meingronden bii het Loo.
MAASTRICHT (ANP)
De 27-jarige Maastrichtse
pompbediende H. van L. heeft
bekend de overval te hebben
verzonnen, die zaterdag op
hem zou zijn gepleegd en
waarbij drieduizend gulden
zou zijn buitgemaakt. Tegeno
ver de politie verklaarde de
pompbediende, dat de overval
ler hem een klap op zijn
hoofd bad gegeven, waardoor
hij bewusteloos was geraakt
Omdat de man een helm op
had, wantrouwde de politie
zijn verhaal. Nader aan de
tand gevoeld gaf de pompbe
diende toe, de overval te heb
ben verzonnen. Het geld hiad
hij nodig om een tekort in da
kas aan te vullen, zo verklaar
de hii.
PRESIDENT Houari Boume-
daenne van Algerije heeft een
decreet ondertekend dat de
straf van alle terdoodveroor-
deelde gevangenen in Algerije
in gevangenisstraf verandert.
Het is genomen op de voor
avond van de tiende verjaardag
van Algerije's onafhankelijk
heid.
DE HAGENAAR C. A. Davids
heeft bü het opknappen van
zijn woning onder de vloer
twee kistjes met munitie uit de
tweede wereldoorlog gevonden,
die daar vermoedelijk destijds
door zijn vader waren verbor
gen.
(ADVERTENTIE)
EDE (ANP). In We-
kerom (gemeente Ede) is
een man tot de ontdek
king gekomen, dat zijn
spaargeld van bijna 13.000
gulden aan bankbiljetten
grotendeels is verbrand.
Hij had het geld in een
portefeuille in de asla
van een kolenkachel ver
stopt en dat ook tegen
zijn vrouw gezegd.
Zij was dit kennelijk
vergeten, want toen het
's avonds een beetje koud
in huis werd, stak zij de
kachel aan. Na de ont
dekking van de ramp
liep de man direct de
hulp van de politie in, die
de restanten naar de
bank bracht, waar men
nu bekijkt hoe de strop
tot een minimum kan
worden beperkt.
DEN HAAG (ANP)
Een periode met rustig weer
en weinig wind en een ro
yale aanvoer van voedings-
zouten door de Rjjn hebben
de uit zee komende door
dringende stank veroorzaakt
die de afgelopen dagen de
badgasten langs de Noord
zeekust van noordelijk
Noord-Holland heeft gehin
derd.
Het rijksinstituut voor visse
rij-onderzoek te IJmuiden is
daar door onderzoek op zee en
in een laboratorium achter ge
komen.
Rust, en zouten gaven een
planktonorganisme, genaamd
diatomee coscinodiscus coscinus
de kans zich sterk te ontwikke
len. Vrij snel sterven de plank-
tonorgamismen echter af, zin
ken naar de zeebodem en ver
rotten. Daardoor raakt de zuur
stof op, waardoor bodemorga
nismen zoals wormen, krabben
en kleane visjes stikken en op
hun beurt ook verrotten.
Het verschijnsel doet zich
voor in een strook zee langs de
kust van ongeveer 18 kilometer
lengte en 900 a 1000 meter
breedte. Dit gebied heeft de
neiging zich naar het noorden
te verplaatsen. Eergisteren lag
de zuidgrens bij Egmond, gis
teren strekte het gebied zich
uit van Bergen aan Zee in het
zuiden tot Callantsoog in het
noorden.
Ten noorden van Callantsoog
was de bodemfauna gistermor
gen nog springlevend, maar in
het oppervlaktewater krioelde
het wel al van het genoemde
plankton. Waarschijnlijk zal
dat over een dag of wat af
sterven en naar de bodem zak
ken, waardoor ook hier het wa
ter zuurstofloos zal worden
met de bekende stank als bij
verschijnsel. De theoretische
mogelijkheid bestaat, dat het
gebied door deze noordwaartse
verplaatsing de Waddenzee be
reikt.
Voor dit door de natuur ver
oorzaakte ongerief zal de na
tuur een remedie moeten bren
gen die op zichzelf ook niet zo
gerieflijk is: er zal een periode j
met harde tot stormachtige
wind nodig zijn om de water
massa's voor de kust zo om te
woelen dat de zuurstofloosheid
verdwijnt.
In 1964 heeft dezelfde plank
tonsoort in Zeeland en voor de
Nederlandse kust soortgelijke
verschijnselen veroorzaakt.
Brieven voor dexe rubriek moeten
met volledige naam en adres worden
ondertekend. Bij publikafie zullen den
vermeld worden. Slechtt bij hoge uit
zondering zal van deze regel worden
afgeweken. Naam en edres zijn den blf
de redactie bekend. Publikatie van brie*
ven (verkort of onverkort) betekent niet
dat de redactie het In alle gevallen
eens is met inhoud, c.q. strekking.
Terug van vakantie las ik in.
uw blad van 24psto het ant
woord van de heer Kuin (di
recteur telefoondistrict Bre
da).
Het spijt mij te moeten zeg
gen, dat dit antwoord mij nog
geen bevrediging kan schen
ken. In de berichtgeving stond
toch duidelijk, dat heel Neder
land volgend jaar van gekleur
de telefoons zou worden voor
zien en nu lees ik, dat dit
helemaal de bedoeling niet is.
Waar kwam dit bericht dan
vandaan.
Ik blijf het waanzin vinden,
dat de PTT die met verlies
werki, bij haar jaarlijkse
nieuwe inkopen een gedeelte
in kleiur gaat bestellen, omdat
er misschien enkele gegadig
den zijn die in hun interieur
een gekleund toestel wensen
en daarvoor iets extra's willen
betalen. Er zullen dus onge
twijfeld van die verschillende
kleuren toestellen een belang
rijk aantal overblijven, omdat
er geen interesse voor is. De
enige mogelijkheid is dan,
wanneer er toestellen vervan
gen moeten worden, de duur
dere gekleurde toestellen hier
voor te gebruiken met als ge
volg weer een verlies voor de
PTT en wij dan maar weer
hogere tarieven betalen.
Ik blijf er bij, dat de huidi
ge grijze toestellen het overal
goed doen en dat de hogere
vergoedingen voor een bijzon
dere uitvoering de extra-in
vesteringen nooit zullen dek
ken.
OOSTERHOUT
J. VEENENDAAL
Naar aanleiding van het
verrukkelijke artikel van Wim
Wennekes over de „helder
ziende-uitvinder", Martien
van Bergen, in „Vrij Uit*
van zaterdag 1.1. een verhaal
tje, waarvan ik indertijd ook
smulde.
In New York verdiende een
aggenebbisj schlemiel een ver
mogen met geboortevoorspel
ling. Zijn cliënten waren bijna
altijd doodnerveuze a.s. va
ders of grootvaders die voor
het eerst van hun leven tot
deze status verheven hoopten
te warden. De helderziende
voorspelde altijd a raison van
50 dollar een zoon en schreef
dan in een groot boek in het
bijzijn van de klant naam en
adres in met daar achter, zon
der dat de ander het zag, het
woord „dochter!!!"
Kwam er na enige maanden
een briesende bedrogene zijn
geld terugeisen omdat de
voorspelling fout was, dan leg
de dé helderziende hem met
een superieur gebaar het boek
voor en zei: „Mis meneer, ik
heb het u goed voorspeld,
maar in de zenuwen hebt u
het zeker niet goed begrepen.
Dat komt wel meer voor, in
ieder geval hartelijk gefelici
teerd met uw dochter". Meest
al kreeg hij dan toch nog een
sigaar van de gelukkige vader
of opa.
AARDENBURG
S. VAN JELGERSHUIS
(ADVERTENTIE)
Zwanel
Shag?
