RIJKE LANDEN HEBBEN WEER GEEN KRIMP GEGEVEN Unctad-3 is afgelopen, slaap rustig verder Zilvermerk, vacuum-verpakte gemalen koffie. Ook voor weekend en vakantie. Douwe Egberts koffie .lekkere koffie. binnenland buitenland GRONDSTOFFEN papiep iw pen Niet vergeten STELSEL COMPROMIS NEDERLAND NIET VAN HARTE UNCTAD-100 AFDWINGEN Zilvermerk-250 gr. 2,35 (jfjph Donderdag 25 mei 1972 SANTIAGO Unctad-3 is voorbij, het probleem van de onderontwikkeling is gebleven. De arme landen zijn weer eens op de plaats gezet die traditioneel de hunne is, de rij ke landen hebben op een enkel soepelheidje na geen krimp gegeven. De aanhangers van het harmonie-model die ge loven dat het ontwikkelingsvraagstuk door veel goede wil aan de onderhandelingstafel kan worden opgelost, doen er het beste aan Unctad-3 zo gauw mogelijk te vergeten. Het is zelfs de vraag of het nog enige zin heeft op deze voet voort te gaan, want er zijn eenvoudiger en goedkoper ma nieren om te constateren dat de afstand tussen arm en rijk steeds groter wordt. Natuurlijk is er van 13 april tot 31 mei in Santiago niet helemaal niets gebeurd. Er zijn af en toe hele kleine vor- deringetjes gemaakt, sommige ontwikkelingen die in de lucht hingen zijn nu op papier ge zet, hier en daar is beweging gekomen in een tot nu toe stug volgehouden standpunt Dat soort mini-gebeurtenissen zijn voor de doorknede Unctad, oloog al aardschokjes: Hij proeft met smaak het subtiels onderscheid tussen de ver schillende manieren waarop de Unctad in haar resoluties haar aanbevelingen inleidt. Van heel zwak („vestigt de aandacht op", „wijst op"), via iets minder zwak („beveelt aan", „nodigt uit", „beklem toont") en heel krachtig („dringt aan op"). Geen ont snappingsclausule ontgaat hem: de resoluties wemelen van zinsneden als „indien", „wenselijk", „als de situatie daartoe geschikt is", woorden die so'ms pas na uren touw trekken zijn ingelast en zo van de resolutie een vrijblij vend geheel maken. Om klei ne woordjes die veel beteke nen is hard gevochten. Uitein delijk zijn 45 resoluties, een vijfde deel van het totale aan tal ingediende resoluties, aan genomen, waarbij je alleen maar bewondering kunt hebben voor het Unctad-secretariaat en de fabelachtig snel werken de stencilafdelimg. De hoeveel heid bedrukt papier, die in die 38 dagen geproduceerd is, was de wanhoop van de journalis ten, die zelden over zo weinig reëel nieuws zoveel materiaal hebben moeten verwerken. Die schuifelstapjes vooruit zouden we in details kunnen doornemen. Maar op de belang rijkste thema's is men niet verder gekomen dan het ma ken van passen op de plaats, en die illustreren beter het verschil tussen hoop en frus tratie dan de kleine vorderin gen, die eigenlijk geen verbe tering, maar alleen een aan passing zijn. Tot overeenstemming over destabilisatie van de grond- stoïfenprijzen is het n-iet geko men. Zeker, er zal opnieuw over gepraat worden, maar er Brieven voor deze rubriek moeten met volledige naam en adres worden ondertekend. Bij publikatie zullen deze verm'eld worden. Slechts bij hoge uit zondering zal van deze regel worden afgeweken. Naam en adres zijn dan bij de redactie bekend. Publikatie van brie ven (verkort of onverkort) betekent niet dat de redactie het in alle gevallen eens is met inhoud, c.q. strekking. Sinds enige tijd is de vlieg basis Gilze-Rijen operationeel. We hebben het allemaal gele zen. Ook het waarom. We we ten allemaal wat operationeel betekent, of toch niet alle maal? Blijkens de kolommen tekst van de afgelopen dagen, is het laatste blijkbaar het ge val. Toegegeven: straaljagers maken herrie, heel veel herrie, vooral 's nachts. Maar waarom die herrie? Om een lucht-, land- of zeemacht paraat te houden, moet er geoefend wordien. En onder oefenen wordt ook nacbtvliegen ver staan. Of is het zo dat men de 'meidagen van '40 is vergeten? Niemand hoopt dat het ge beurt, maar stel, dat Iw-an op een dag doet zoals onze buur man het toen deed, wordt dan ook gezegd „hou die kisten aan de grond, we hebben last van geluidshinder, onze kinde ren kunnen niet slapen en voor onze gemoedsrust is het -ook beter"!? Laten we, voor we de telefoon pakken om te klagen even doordenken. Het is echt niet voor niets dat het gebeurt, 't Gebeurt alleen maar omdat wat we pas her dachten, te handhaven. Beslist niet omdat de vliegers het leuk vinden 's nachts d-e lucht in te moeten.BREDA A P KLAASEN is geen enkel uitzicht op een verbetering in de situatie. Zelfs een beroepsoptimist als de Venezolaan Perez Guerrero, secretaris-generaal van Unc tad, zei dat de conferentie op het gebied van de grondstof fen zeer weinig resultaten had geboekt. De economieën van de meeste ontwikkelingslan den blijven dus afhangen van wat de rijke landen op de wereldmarkt voor hun grond stoffen willen geven, en dat is steeds minder. Daar komt bij, dat een door de arme landen voorgestelde beperking van de exploitatie van de zeebodem, die binnen kort een groot aantal grond stoffen kan gaan opleveren, niet is aanvaard door juist de belangrijkste geïndustriali seerde landen. Met het gevolg dat veel arme landen met him grondstoffen zullen blijven zitten. Op het gebied van de preferenties van produkten en halffabrikaten uit de ontwik kelingslanden op de 'markten van de rijke landen heeft men al evenmin iets bereikt. Be halve het besluit tot oprichting van een permanente Unctad- commissie over preferenties is men niet verder gekomen d-an tot een dringend verzoek aan de rijke westerse landen, die nog geen algemeen preferen tieschema hebben ingevoerd, zoals de Verenigde Staten, dat uiterlijk binnen een jaar te doen. De socialistische landen van Oost-Europa zouden zo snel mogelijk de aard van de preferentiële behandeling moeten aangeven. De socialistische landen Mij ven in hun handel met de ontwikkelingslanden over het algemeen ver achter bij de rijke kapitalistische landen. Hun solidariteit met de groep van 77 Is eerder verbaal dan daadwerkelijk. In het geheel van de conferentie hebben zij geen belangrijke rol gespeeld. De Unctad behandelt immers problemen die het gevolg zijn van het kapitalistische stelsel, en de meerderheid wil deze problemen benaderen binnen datzelfde stelsel. Dat bleek bijvoorbeeld overduidelijk bij de behandeling van het mone taire vraagstuk, dat in de laat ste nacht bijna het breekpunt van de conferentie was gewor den. Men is akkoord gegaan met een grotere inspraak van de arme landien in het intematio nale monetaire overleg dooi de uitbreidii-nig van de groep van tien IMF-.gouvemeurs tot twintig, van wie er negen uit de ontwikkelingslanden zullen komen en één uit Australië. Dat brengt de verhouding arm-irijk in het IMF op 9:11 Deze beslissing betekende een nederlaag voor landen als Chi li, Cuba en de socialistische staten, die een monetaire we rel dconferen-tic hadden gewild buiten het IMF om, waartoe immers de socialistische lan den geen toegang hebben. De rijke westerse landen hebben et zorgvuldig voor ge waakt dat het gezag van licha men als IMF, GATT, FAO en dergelijke niet door Unctad z'ordt aangetast. De Chileense president Allen-de had in zijn openingsrede, die tegelijk een tan de beste toespraken van de conferentie was, gepleit voor vergroting van de compe tentie van Unctad. Het komen de grote overleg over de libe ralisering vam de handel zou volgens Allende alleen in het itader van Unctad mogen plaatsvinden, omdat diat 'net enige internationale orgaan van handelsoverleg is, waar de arme landen hun stem kunnen aten horen. Maar Unctad wordt weliswaar niet nume riek, maar wel kwalitatief ove heerst door de rijke wes terse landen, en deze wensten tot geen enkele j5rijs de on derhandelingen te voeren bul ten het algemeen akkoord voor tarieven en handel (GATT) om. Nu heeft GATT goed werk gedaan voor de rijke landen, maar met de belangen van de arme landen heeft GATT nooit erg veel rekening gehouden, o.a. dat de ontwikkelingslan den, ai zijn zij dan geen lid van GATT, toch aam de ko mende onderhandelingen mo gen meedoen. Belangrijker dan deze concessie is de vraag, in hoeverre de GATT van karakter zal veranderen en serieus met de belangen vam de derde wereld rekening zal houden. Het einde van de conferen tie werd in beslag genomen door negentien uur ononder broken onderhandeling over de kwestie van de link tussen speciale trekkingsrechten op het IMF en ontwikkelingsfi nanciering. Die link heeft het niet gehaaid. Even zag het er naar uit dat enkele ontwikke lingslanden de conferentie op deze kwestie wilden laten springen. Maar tenslotte heb ben zij zich neergelegd bij een slap compromis. Het wordt te veel op te sommen wat er allemaal niet gebeurd is. De ontwikkelings landen krijgen geen compen satie voor de verliezen, die zij bij de aanpassing van de wis selkoersen hebben geleden. De ietwat ondoordachte resolutie o.'or het uitstel van betalingen van arme landen, die in schul- denmoeildjkheden zijn geko men, heeft geen schijn van kans. Besprekingen over de ge dragscode voor zeevaartconfe renties zijn opnieuw uitge steld, maar een resolutie over de verbetering van de havens in ontwikkelingelanden handig voor de westerse zee schepen is aanvaard. Over secundaire zaken als toerisme en overdracht va-n technologie, zij het dan dat deze laatste resolutie door de belangrijkste landen van alle mog-öijke voorbehoud is v-oorzien, is men het thans eens geworden. Ook kwam het tot een akkoord over de speciale hulp aan de minst ontwikkelde landen, na dat de arme landen onderling wekenlang en zonder een stap verder te komen hadden ge vochten over de vraag wie nu wel precies de armste onder hen zijn. Die speciale maatre gelen zijn echter ook weer riet zo speciaal, want met na me op sommige hamdelspunten was de oorspronkelijke resolu tie zo zeer afgezwakt, dat je moeilijk meer van een pro gramma kon spreken, maar eerder van een beschrijving van een reeds bestaande toe stand. Niemand zal er zich dus over verbazen dat een resolu tie over de beginselen, die de handel en ontwikkeling in de wereld moeten leiden, door de rijke landen is afgewezen: 72 stemmen voor, 15 tegen en 18 onthoudingen. Een door de Mexicaanse president, Eche- verria, voorgesteld charter van de rechten en plichten van de staten, die de universele ver klaring van de rechten van de mens zou moeten aanvullen, werd aanvaard (90 voor, 0 te gen, 19 onthoudingen), maar dat was duidelijk meer om Echeverria een plezier te doen dan uit overtuiging. Wal voor consequenties heeft de Unctad-3 voor een land als Nederland? In het dagelijks leven helemaal geen enkele, want de paar aanbeve lingen die de conferentie heeft gedaan raken bij uitvoering op geen enkele wijze aan het le ven van de gemiddelde Neder lander. Er is nogal wat ge schreven over de progressieve opstelling van Nederland op Unctad-3. De term progressief moet men dan wel heel rela tief bekijken, tegen de achter grond van het gedrag van de andere EEG-Ianden. Op voor de ontwikkelings landen zeer belangrijke pun ten heeft Nederland tegenge stemd of zich van stemming onthouden. Maar men heeft uitspraken gedaan die, als zij meei hebben willen zijn dan een kosteloos halen van een wit voetje, toch gevolgen zul len moeten hebben voor de houding die Den Haag in de toekomst zal innemen in ont wikkelingsvraagstukken. En de gevolgen van die houding zullen op de een of andere manier in het dagelijks leven merkbaar zijn. Als men inder daad op handelspolitiek gebied vergaande maatregelen wil ne men voor de arme landen, dan zalmen in het GATT-overleg van volgend j aar de belangen van de ontwikkelingslanden Voor moeten laten gaan. Denk verder aan het hameren op het percentage van 0,7 procent aan overheidshulp terwijl Ne derland zelf volgens de direc teur van de wereldbank McNamara op 0,64 procent zit de steun aan bet voorstel een onderzoek in te stellen naar de activiteiten van de multinationale ondernemingen in de ontwikkelingslanden (men demke aan Shell, Unile ver en Philips), het besluit te stemmen voor de resolutie die het overhevelen van een sub stantieel deel van de bewape- ningsgelden naar ontwikke lingshulp aanbeveelt. De mislukking van Unctad-3 zal harder aankomen naarmate de verwachtingen over de re sultaten hoger gespannen wa ren. Ma-ar was het eigenlijk wel redelijk veel van deze derde versie van de VN-confe rentie over handel en ontwik keling te verwachten? Unctad- 1 en 2 hadden weinig opgele verd en aan de vooravond van Unctad-3 gaf het internationa le monetaire en handelspolitie ke klimaat bijzonder weinig aanleiding tot positieve ver wachtingen. Dat laatste is zo vaak onderstreept o.a. in de nota van de Nederlandse mi nisters Langman en Boertienl In maart jJ. dat je de mdruk zou kunnen krijgen dat men zich al te gewillig schikte ln het noodlot. Toch had de publieke opinie, in het bijzon der in Nederland, de Soandi- navische landen en in wat mindere mate Bel-gië, ver wachtingen van Unctad. Als de opiniemakers Unctad heb ben voorgesteld als een paar- oemiddel tegen de ziekte van de onderontwikkeling, dan zal de frustratie groot zijn. Unc tad is tegen de zin van de rijke lam-den in het leven ge roepen en deze hebben slechts heel schoorvoetend enkele grondrechten van de derde wereld erkend, en dat dan nog niet eens van harte. Als je dat bedenkt, dan wordt het duidelijk waarom ook op Unctad-3 tussen de prachtige theorieën over mon diale rechtvaardigheid en de alledaagse werkelijkheid van eigen belang en zaken doen een even brede kloof loopt tussen rijk en arm. Unctad blijkt een praatlichaam te zijn waarin de sfeer heerst van onderhandelen, van geven en nemen, waarbij de gedelegeer den op geen enkele manier blijken te beseffen dat zij pra ten over mensenlevens. Unctad is een conferentie waarin de verlangens van de arme lan den gekanaliseerd en onder de duim gehouden kunnen wor den zonder dat de rijke landen daaraan op enige substantiële wijze tegemoet hoeven te ko men. Kortom, de rijke landen hebben Unctad nodig, niet de airme landen. De resultaten van Unctad-3 hebben de waar heid v-an die paradox aange toond. En wat hebben de arme lan den van Unctad-3 verwacht? Die vraag wordt versluierd door een van de feiten die zelfs de meest bewogen ont wikkelingsenthousiast in het westen onder ogen moet zien: de delegaties uit de meeste ontwikkelingslanden vertegen woordigen niet het hele volk, maar siechts de heersende bo venlaag, die vaak in het wes ten is opgeleid en zich aan de westerse cultuur heeft geasso cieerd. Het actieprogramma van Li ma was een zwaar bevochten compromis tussen de reactio naire, reformistische en revo lutionaire ontwikkelingslanden uit de drie werelddelen. Mans- holt had zeker gelijk toen hij zei, dat er op Unctad slechts wordt gepraat over marginale zaken, en dat zelfs wanneer de eisen van de groep van 77 zouden worden ingewilligd, de beruchte kloof toch nog zou groeien. En dat zou dan het best denkbare resultaat van de conferentie zijn geweest. Maar zefs de grootste gemene deler d'ie Lima heeft opgeleverd was voor de rijke landen volstrekt onaanvaardbaar. Vandaar de teleurstelling over Unctad-3 bij zelfs de meest conservatief geregeerde ontwikkelingslan den. Het is best mogelijk dat er bij die landen een radicali sering zal ontstaan. Unctad-3 is immers eindeloos achterge bleven bij de strategie van het tweede ontwikkelingsdecenni- um. Men kan zonder zich in de vingers te snijden zeggen, dat de ontwikkelingslanden in Unctad-3 een testcase hebben gezien voor de bereidheid van de rijke landen die strategie uit te voeren. Unctad-3 heeft niets uitge haald, en als er aan het ge brek aan bereidheid bij de rijke landen niets verandert, dan zal er ten tijde van Unc tad-100 nog niets zijn opge lost. Gaat het dan naar een pola risatie toe? Blijft de ontwik kelingslanden of laten wij dat eufemisme maar vergeten en gewoon spreken van de ar me, afhankelijke, uitgebuite landen geen andere weg meer over dan het conflict? Zullen zij uit Unctad-3 de conclusie trekken dat zij al leen door gezamenlijk een vuist te maken de rechtvaar digheid kunnen afdwingen? Zoals de olie-producerende landen zich verenigd hebben en gezamenlijk de verbruikers in de rijke landen op de knie- en hebben gekregen, zoals nu de koffie-producerende landen gezamenlijk met de vuist op tafel slaan, zo zouden ook de producenten in de derde we reld van bijvoorbeeld cacao, tin, oliën en vetten door een dracht machtig kunnen wor den. Dan zullen zij wel van de tijdelijke voordelen moeten afzien die de regionale bindin gen hun geven (zoals tussen de geassocieerde Afrikaanse landen en de EEG) of moeten denken aan hun belangen óp langere termijn. Een dergelijke confrontatie tussen het arme en rijke deel van de wereld, mogelijk met een doorsnijden van alle ban den, zit er waarschijnlijk nog niet zo snel in, ook omdat daarvoor een veel grotere soli dariteit nodig is tussen de ar me landen onderling dan nu liet geval Is. Maar misschien werkt Une- tad-3 als eyeopener voor de een en als katalysator voor de ander, en in dat geval is deze mislukte conferentie toch niet voor niets geweest. J. VAN DER PUTTHN Ja, ook als u ziek buiten ontspant, kunt u genieten van een lekker vers kopje koffie. Extra gemakkelijk, met Douwe Egberts Zilvermerk. Vacuum-verpakt en kant en klaar gemalen voor uw snelfilter. Waar u ook heengaat, Douwe Egberts vacuum-koffie... even vers en geurig als thuis.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1972 | | pagina 12