RIJKE LANDEN HEBBEN WEER GEEN KRIMP GEGEVEN
Unctad-3 is afgelopen, slaap rustig verder
Zilvermerk,
vacuum-verpakte gemalen koffie.
Ook voor weekend en vakantie.
Douwe Egberts koffie
.lekkere koffie.
binnenland
buitenland
GRONDSTOFFEN
papiep
iw pen
Niet vergeten
STELSEL
COMPROMIS
NEDERLAND
NIET VAN
HARTE
UNCTAD-100
AFDWINGEN
Zilvermerk-250 gr. 2,35 (jfjph
Donderdag 25 mei 1972
SANTIAGO Unctad-3 is voorbij, het probleem van de
onderontwikkeling is gebleven. De arme landen zijn weer
eens op de plaats gezet die traditioneel de hunne is, de rij
ke landen hebben op een enkel soepelheidje na geen krimp
gegeven. De aanhangers van het harmonie-model die ge
loven dat het ontwikkelingsvraagstuk door veel goede wil
aan de onderhandelingstafel kan worden opgelost, doen er
het beste aan Unctad-3 zo gauw mogelijk te vergeten. Het
is zelfs de vraag of het nog enige zin heeft op deze voet
voort te gaan, want er zijn eenvoudiger en goedkoper ma
nieren om te constateren dat de afstand tussen arm en rijk
steeds groter wordt.
Natuurlijk is er van 13 april
tot 31 mei in Santiago niet
helemaal niets gebeurd. Er
zijn af en toe hele kleine vor-
deringetjes gemaakt, sommige
ontwikkelingen die in de lucht
hingen zijn nu op papier ge
zet, hier en daar is beweging
gekomen in een tot nu toe
stug volgehouden standpunt
Dat soort mini-gebeurtenissen
zijn voor de doorknede Unctad,
oloog al aardschokjes: Hij
proeft met smaak het subtiels
onderscheid tussen de ver
schillende manieren waarop de
Unctad in haar resoluties haar
aanbevelingen inleidt.
Van heel zwak („vestigt de
aandacht op", „wijst op"), via
iets minder zwak („beveelt
aan", „nodigt uit", „beklem
toont") en heel krachtig
(„dringt aan op"). Geen ont
snappingsclausule ontgaat
hem: de resoluties wemelen
van zinsneden als „indien",
„wenselijk", „als de situatie
daartoe geschikt is", woorden
die so'ms pas na uren touw
trekken zijn ingelast en zo
van de resolutie een vrijblij
vend geheel maken. Om klei
ne woordjes die veel beteke
nen is hard gevochten. Uitein
delijk zijn 45 resoluties, een
vijfde deel van het totale aan
tal ingediende resoluties, aan
genomen, waarbij je alleen
maar bewondering kunt hebben
voor het Unctad-secretariaat
en de fabelachtig snel werken
de stencilafdelimg. De hoeveel
heid bedrukt papier, die in die
38 dagen geproduceerd is, was
de wanhoop van de journalis
ten, die zelden over zo weinig
reëel nieuws zoveel materiaal
hebben moeten verwerken.
Die schuifelstapjes vooruit
zouden we in details kunnen
doornemen. Maar op de belang
rijkste thema's is men niet
verder gekomen dan het ma
ken van passen op de plaats,
en die illustreren beter het
verschil tussen hoop en frus
tratie dan de kleine vorderin
gen, die eigenlijk geen verbe
tering, maar alleen een aan
passing zijn.
Tot overeenstemming over
destabilisatie van de grond-
stoïfenprijzen is het n-iet geko
men. Zeker, er zal opnieuw
over gepraat worden, maar er
Brieven voor deze rubriek moeten
met volledige naam en adres worden
ondertekend. Bij publikatie zullen deze
verm'eld worden. Slechts bij hoge uit
zondering zal van deze regel worden
afgeweken. Naam en adres zijn dan bij
de redactie bekend. Publikatie van brie
ven (verkort of onverkort) betekent niet
dat de redactie het in alle gevallen
eens is met inhoud, c.q. strekking.
Sinds enige tijd is de vlieg
basis Gilze-Rijen operationeel.
We hebben het allemaal gele
zen. Ook het waarom. We we
ten allemaal wat operationeel
betekent, of toch niet alle
maal? Blijkens de kolommen
tekst van de afgelopen dagen,
is het laatste blijkbaar het ge
val. Toegegeven: straaljagers
maken herrie, heel veel herrie,
vooral 's nachts. Maar waarom
die herrie? Om een lucht-,
land- of zeemacht paraat te
houden, moet er geoefend
wordien. En onder oefenen
wordt ook nacbtvliegen ver
staan. Of is het zo dat men de
'meidagen van '40 is vergeten?
Niemand hoopt dat het ge
beurt, maar stel, dat Iw-an op
een dag doet zoals onze buur
man het toen deed, wordt dan
ook gezegd „hou die kisten
aan de grond, we hebben last
van geluidshinder, onze kinde
ren kunnen niet slapen en
voor onze gemoedsrust is het
-ook beter"!? Laten we, voor
we de telefoon pakken om te
klagen even doordenken. Het
is echt niet voor niets dat het
gebeurt, 't Gebeurt alleen
maar omdat wat we pas her
dachten, te handhaven. Beslist
niet omdat de vliegers het
leuk vinden 's nachts d-e lucht
in te moeten.BREDA A P
KLAASEN
is geen enkel uitzicht op een
verbetering in de situatie.
Zelfs een beroepsoptimist als
de Venezolaan Perez Guerrero,
secretaris-generaal van Unc
tad, zei dat de conferentie op
het gebied van de grondstof
fen zeer weinig resultaten had
geboekt. De economieën van
de meeste ontwikkelingslan
den blijven dus afhangen van
wat de rijke landen op de
wereldmarkt voor hun grond
stoffen willen geven, en dat is
steeds minder.
Daar komt bij, dat een door
de arme landen voorgestelde
beperking van de exploitatie
van de zeebodem, die binnen
kort een groot aantal grond
stoffen kan gaan opleveren,
niet is aanvaard door juist de
belangrijkste geïndustriali
seerde landen. Met het gevolg
dat veel arme landen met him
grondstoffen zullen blijven
zitten. Op het gebied van de
preferenties van produkten en
halffabrikaten uit de ontwik
kelingslanden op de 'markten
van de rijke landen heeft men
al evenmin iets bereikt. Be
halve het besluit tot oprichting
van een permanente Unctad-
commissie over preferenties is
men niet verder gekomen d-an
tot een dringend verzoek aan
de rijke westerse landen, die
nog geen algemeen preferen
tieschema hebben ingevoerd,
zoals de Verenigde Staten, dat
uiterlijk binnen een jaar te
doen. De socialistische landen
van Oost-Europa zouden zo
snel mogelijk de aard van de
preferentiële behandeling
moeten aangeven.
De socialistische landen Mij
ven in hun handel met de
ontwikkelingslanden over het
algemeen ver achter bij de
rijke kapitalistische landen.
Hun solidariteit met de groep
van 77 Is eerder verbaal dan
daadwerkelijk. In het geheel
van de conferentie hebben zij
geen belangrijke rol gespeeld.
De Unctad behandelt immers
problemen die het gevolg zijn
van het kapitalistische stelsel,
en de meerderheid wil deze
problemen benaderen binnen
datzelfde stelsel. Dat bleek
bijvoorbeeld overduidelijk bij
de behandeling van het mone
taire vraagstuk, dat in de laat
ste nacht bijna het breekpunt
van de conferentie was gewor
den.
Men is akkoord gegaan met
een grotere inspraak van de
arme landien in het intematio
nale monetaire overleg dooi
de uitbreidii-nig van de groep
van tien IMF-.gouvemeurs tot
twintig, van wie er negen uit
de ontwikkelingslanden zullen
komen en één uit Australië.
Dat brengt de verhouding
arm-irijk in het IMF op 9:11
Deze beslissing betekende een
nederlaag voor landen als Chi
li, Cuba en de socialistische
staten, die een monetaire we
rel dconferen-tic hadden gewild
buiten het IMF om, waartoe
immers de socialistische lan
den geen toegang hebben.
De rijke westerse landen
hebben et zorgvuldig voor ge
waakt dat het gezag van licha
men als IMF, GATT, FAO en
dergelijke niet door Unctad
z'ordt aangetast. De Chileense
president Allen-de had in zijn
openingsrede, die tegelijk een
tan de beste toespraken van
de conferentie was, gepleit
voor vergroting van de compe
tentie van Unctad. Het komen
de grote overleg over de libe
ralisering vam de handel zou
volgens Allende alleen in het
itader van Unctad mogen
plaatsvinden, omdat diat 'net
enige internationale orgaan
van handelsoverleg is, waar de
arme landen hun stem kunnen
aten horen. Maar Unctad
wordt weliswaar niet nume
riek, maar wel kwalitatief
ove heerst door de rijke wes
terse landen, en deze wensten
tot geen enkele j5rijs de on
derhandelingen te voeren bul
ten het algemeen akkoord
voor tarieven en handel
(GATT) om.
Nu heeft GATT goed werk
gedaan voor de rijke landen,
maar met de belangen van de
arme landen heeft GATT nooit
erg veel rekening gehouden,
o.a. dat de ontwikkelingslan
den, ai zijn zij dan geen lid
van GATT, toch aam de ko
mende onderhandelingen mo
gen meedoen. Belangrijker
dan deze concessie is de
vraag, in hoeverre de GATT
van karakter zal veranderen
en serieus met de belangen
vam de derde wereld rekening
zal houden.
Het einde van de conferen
tie werd in beslag genomen
door negentien uur ononder
broken onderhandeling over
de kwestie van de link tussen
speciale trekkingsrechten op
het IMF en ontwikkelingsfi
nanciering. Die link heeft het
niet gehaaid. Even zag het er
naar uit dat enkele ontwikke
lingslanden de conferentie op
deze kwestie wilden laten
springen. Maar tenslotte heb
ben zij zich neergelegd bij een
slap compromis.
Het wordt te veel op te
sommen wat er allemaal niet
gebeurd is. De ontwikkelings
landen krijgen geen compen
satie voor de verliezen, die zij
bij de aanpassing van de wis
selkoersen hebben geleden. De
ietwat ondoordachte resolutie
o.'or het uitstel van betalingen
van arme landen, die in schul-
denmoeildjkheden zijn geko
men, heeft geen schijn van
kans.
Besprekingen over de ge
dragscode voor zeevaartconfe
renties zijn opnieuw uitge
steld, maar een resolutie over
de verbetering van de havens
in ontwikkelingelanden
handig voor de westerse zee
schepen is aanvaard. Over
secundaire zaken als toerisme
en overdracht va-n technologie,
zij het dan dat deze laatste
resolutie door de belangrijkste
landen van alle mog-öijke
voorbehoud is v-oorzien, is men
het thans eens geworden. Ook
kwam het tot een akkoord
over de speciale hulp aan de
minst ontwikkelde landen, na
dat de arme landen onderling
wekenlang en zonder een stap
verder te komen hadden ge
vochten over de vraag wie nu
wel precies de armste onder
hen zijn. Die speciale maatre
gelen zijn echter ook weer
riet zo speciaal, want met na
me op sommige hamdelspunten
was de oorspronkelijke resolu
tie zo zeer afgezwakt, dat je
moeilijk meer van een pro
gramma kon spreken, maar
eerder van een beschrijving
van een reeds bestaande toe
stand.
Niemand zal er zich dus
over verbazen dat een resolu
tie over de beginselen, die de
handel en ontwikkeling in de
wereld moeten leiden, door de
rijke landen is afgewezen: 72
stemmen voor, 15 tegen en 18
onthoudingen. Een door de
Mexicaanse president, Eche-
verria, voorgesteld charter van
de rechten en plichten van de
staten, die de universele ver
klaring van de rechten van de
mens zou moeten aanvullen,
werd aanvaard (90 voor, 0 te
gen, 19 onthoudingen), maar
dat was duidelijk meer om
Echeverria een plezier te doen
dan uit overtuiging.
Wal voor consequenties
heeft de Unctad-3 voor een
land als Nederland? In het
dagelijks leven helemaal geen
enkele, want de paar aanbeve
lingen die de conferentie heeft
gedaan raken bij uitvoering op
geen enkele wijze aan het le
ven van de gemiddelde Neder
lander. Er is nogal wat ge
schreven over de progressieve
opstelling van Nederland op
Unctad-3. De term progressief
moet men dan wel heel rela
tief bekijken, tegen de achter
grond van het gedrag van de
andere EEG-Ianden.
Op voor de ontwikkelings
landen zeer belangrijke pun
ten heeft Nederland tegenge
stemd of zich van stemming
onthouden. Maar men heeft
uitspraken gedaan die, als zij
meei hebben willen zijn dan
een kosteloos halen van een
wit voetje, toch gevolgen zul
len moeten hebben voor de
houding die Den Haag in de
toekomst zal innemen in ont
wikkelingsvraagstukken. En
de gevolgen van die houding
zullen op de een of andere
manier in het dagelijks leven
merkbaar zijn. Als men inder
daad op handelspolitiek gebied
vergaande maatregelen wil ne
men voor de arme landen, dan
zalmen in het GATT-overleg
van volgend j aar de belangen
van de ontwikkelingslanden
Voor moeten laten gaan. Denk
verder aan het hameren op het
percentage van 0,7 procent aan
overheidshulp terwijl Ne
derland zelf volgens de direc
teur van de wereldbank
McNamara op 0,64 procent zit
de steun aan bet voorstel
een onderzoek in te stellen
naar de activiteiten van de
multinationale ondernemingen
in de ontwikkelingslanden
(men demke aan Shell, Unile
ver en Philips), het besluit te
stemmen voor de resolutie die
het overhevelen van een sub
stantieel deel van de bewape-
ningsgelden naar ontwikke
lingshulp aanbeveelt.
De mislukking van Unctad-3
zal harder aankomen naarmate
de verwachtingen over de re
sultaten hoger gespannen wa
ren. Ma-ar was het eigenlijk
wel redelijk veel van deze
derde versie van de VN-confe
rentie over handel en ontwik
keling te verwachten? Unctad-
1 en 2 hadden weinig opgele
verd en aan de vooravond van
Unctad-3 gaf het internationa
le monetaire en handelspolitie
ke klimaat bijzonder weinig
aanleiding tot positieve ver
wachtingen. Dat laatste is zo
vaak onderstreept o.a. in de
nota van de Nederlandse mi
nisters Langman en Boertienl
In maart jJ. dat je de
mdruk zou kunnen krijgen dat
men zich al te gewillig schikte
ln het noodlot. Toch had de
publieke opinie, in het bijzon
der in Nederland, de Soandi-
navische landen en in wat
mindere mate Bel-gië, ver
wachtingen van Unctad. Als
de opiniemakers Unctad heb
ben voorgesteld als een paar-
oemiddel tegen de ziekte van
de onderontwikkeling, dan zal
de frustratie groot zijn. Unc
tad is tegen de zin van de
rijke lam-den in het leven ge
roepen en deze hebben slechts
heel schoorvoetend enkele
grondrechten van de derde
wereld erkend, en dat dan nog
niet eens van harte.
Als je dat bedenkt, dan
wordt het duidelijk waarom
ook op Unctad-3 tussen de
prachtige theorieën over mon
diale rechtvaardigheid en de
alledaagse werkelijkheid van
eigen belang en zaken doen
een even brede kloof loopt
tussen rijk en arm. Unctad
blijkt een praatlichaam te zijn
waarin de sfeer heerst van
onderhandelen, van geven en
nemen, waarbij de gedelegeer
den op geen enkele manier
blijken te beseffen dat zij pra
ten over mensenlevens. Unctad
is een conferentie waarin de
verlangens van de arme lan
den gekanaliseerd en onder de
duim gehouden kunnen wor
den zonder dat de rijke landen
daaraan op enige substantiële
wijze tegemoet hoeven te ko
men. Kortom, de rijke landen
hebben Unctad nodig, niet de
airme landen. De resultaten
van Unctad-3 hebben de waar
heid v-an die paradox aange
toond.
En wat hebben de arme lan
den van Unctad-3 verwacht?
Die vraag wordt versluierd
door een van de feiten die
zelfs de meest bewogen ont
wikkelingsenthousiast in het
westen onder ogen moet zien:
de delegaties uit de meeste
ontwikkelingslanden vertegen
woordigen niet het hele volk,
maar siechts de heersende bo
venlaag, die vaak in het wes
ten is opgeleid en zich aan de
westerse cultuur heeft geasso
cieerd.
Het actieprogramma van Li
ma was een zwaar bevochten
compromis tussen de reactio
naire, reformistische en revo
lutionaire ontwikkelingslanden
uit de drie werelddelen. Mans-
holt had zeker gelijk toen hij
zei, dat er op Unctad slechts
wordt gepraat over marginale
zaken, en dat zelfs wanneer
de eisen van de groep van 77
zouden worden ingewilligd, de
beruchte kloof toch nog zou
groeien. En dat zou dan het
best denkbare resultaat van de
conferentie zijn geweest. Maar
zefs de grootste gemene deler
d'ie Lima heeft opgeleverd was
voor de rijke landen volstrekt
onaanvaardbaar. Vandaar de
teleurstelling over Unctad-3
bij zelfs de meest conservatief
geregeerde ontwikkelingslan
den. Het is best mogelijk dat
er bij die landen een radicali
sering zal ontstaan. Unctad-3
is immers eindeloos achterge
bleven bij de strategie van het
tweede ontwikkelingsdecenni-
um. Men kan zonder zich in
de vingers te snijden zeggen,
dat de ontwikkelingslanden in
Unctad-3 een testcase hebben
gezien voor de bereidheid van
de rijke landen die strategie
uit te voeren.
Unctad-3 heeft niets uitge
haald, en als er aan het ge
brek aan bereidheid bij de
rijke landen niets verandert,
dan zal er ten tijde van Unc
tad-100 nog niets zijn opge
lost.
Gaat het dan naar een pola
risatie toe? Blijft de ontwik
kelingslanden of laten wij
dat eufemisme maar vergeten
en gewoon spreken van de ar
me, afhankelijke, uitgebuite
landen geen andere weg
meer over dan het conflict?
Zullen zij uit Unctad-3 de
conclusie trekken dat zij al
leen door gezamenlijk een
vuist te maken de rechtvaar
digheid kunnen afdwingen?
Zoals de olie-producerende
landen zich verenigd hebben
en gezamenlijk de verbruikers
in de rijke landen op de knie-
en hebben gekregen, zoals nu
de koffie-producerende landen
gezamenlijk met de vuist op
tafel slaan, zo zouden ook de
producenten in de derde we
reld van bijvoorbeeld cacao,
tin, oliën en vetten door een
dracht machtig kunnen wor
den. Dan zullen zij wel van de
tijdelijke voordelen moeten
afzien die de regionale bindin
gen hun geven (zoals tussen
de geassocieerde Afrikaanse
landen en de EEG) of moeten
denken aan hun belangen óp
langere termijn.
Een dergelijke confrontatie
tussen het arme en rijke deel
van de wereld, mogelijk met
een doorsnijden van alle ban
den, zit er waarschijnlijk nog
niet zo snel in, ook omdat
daarvoor een veel grotere soli
dariteit nodig is tussen de ar
me landen onderling dan nu
liet geval Is.
Maar misschien werkt Une-
tad-3 als eyeopener voor de
een en als katalysator voor de
ander, en in dat geval is deze
mislukte conferentie toch niet
voor niets geweest.
J. VAN DER PUTTHN
Ja, ook als u ziek buiten ontspant,
kunt u genieten van een lekker vers
kopje koffie. Extra gemakkelijk, met
Douwe Egberts Zilvermerk.
Vacuum-verpakt en kant en klaar
gemalen voor uw snelfilter.
Waar u ook heengaat,
Douwe Egberts vacuum-koffie...
even vers en geurig als thuis.