SPIERTR AN SPL ANT ATIE
Speurwerk Brits chirurg
met succes bekroond
PIJPORGEL KOMT TERUG
Dr. Thompson vindt mogelijkheden om
veel lastige kwalen te verhelpen
GENE
RAALS
WEER IN
OPMARS
M&rn L
m
Alkmaarse orgelbouwers geloven in hernieuwde glorie:
binnenland
buitenland
RAPPORT
„IK ZAT GOED"
ELLENDIG
WEER PRATEN
PSYCHISCH
De bovenste tekening laat zien hoe twee spier-
plaatsingendie vrij zijn van peesvan een ontze-
nutvde spier gehecht zijn aan een spier van de
slaap om de verlamde oogleden in de rechter
helft van het bericht te behandelen.
De onderste tekening laat de plaatsing van een
ontzenuwde spier zien, gespleten en ingezet rond
om de lip om een verlamde mond te steunen.
r
Wetenschappelijk
mderzoek kan verdeeld
worden in twee aparte
gebieden: „zuiver"
onderzoek het dieper
uitgraven van kennis -
en „toegepast" onder
zoek, het zoeken naar
oplossingen voor
specifieke problemen.
Sommige mensen
voeren aan dat door
de stqgende kosten
van onderzoek
„zuivere" wetenschap
een luxe is geworden;
dat beperkte bronnen
alleen aangesproken
moeten worden om
de vele praktische
problemen, waar onze
moderne maatschappij
zo vol van is, op te
lossen.
Maar één geval kan het
concept logenstraffen
om „zuiver" en
„toegepast" onderzoek
te plaatsen in scherpe
afdelingen: de recente
triomf van een Brits
plastisch chirurg, die
de eerste succesvolle
spiertransplantatie
ter wereld heeft
verricht.
De sleutel naar het succes
in een operatie, die chi
rurgen al bijna 100 jaar
lang tevergeefs wilden
perfectioneren, kwam van
een stuk „zuiver" onder
zoek, dat niets te maken
had met de problemen
van de plastische chirur
gie.
Al 40 mensen hebben
zowel fysiek als psycho
logisch baat gevonden by
een spiertransplantatie,
waardoor men een ver
lamd gezicht weer kon
bewegen.
In 1960 kreeg dr. Noel
Thompson, consulterend
plastisch chirurg van het ,v
Middlesex Hospital in Lon
den, interesse in de spier
transplantatie. Pogingen om
spieren te verplaatsen wa
ren al in 1874 ondernomen,
maar deze faalden, omdat de
getransplanteerde spier snel
afstierf, waarschijnlijk om
dat hij niet snel genoeg een
adekwate hoeveelheid bloed
kon opnemen.
Na discussies met Ameri
kaanse Collegae, ontwikkelde
dr. Thompson een techniek om
een hele spier in te planten in
plaats van een gedeelte, wat al
eerder geprobeerd was. Het
resultaat was beter dan ooit,
maar nog slechts 5 tot 10%
van de plaatsingen hadden
succes. Hij zei: „Het aantal
overlevingskansen was zo
klein, dat een operatie op
mensen te gevaarlijk was. Ik
was erg pessimistisch en twij
felde eraan of ik verder zou
gaan".
Toen kwam zes jaar geleden
een rapport van zuiver onder
zoek in de Verenigde sta
ten".
Een team neuropathologen
uit Boston was de stofwisse-
lingsvereisten van het spier
weefsel aan het onderzoeken,
biochemische analyses van de
spiercellen, voedingseisen en
bewegingsmanier. Zij ontdek
ten, dat als de spier ontze
nuwd was (als de zenuw,
waarmee hij verbonden was,
doorgesneden werd) deze effi
ciënter zou werken, terwijl hij
veel minder voedsel van het
bloed nodig had. Zij beschreven
dit in hun rapport maar
dachten er niet aan dat hun
werk nog enige praktische
toepassing zou hebben.
Maar op deze conclusie had
dr. Thompson gewacht. Met
een subsidie van ruim 70.000
gulden van Britain's Medical
Research Council begon hij
aan een project van drie jaar
voor het transplanteren van
„ontzenuwde" spieren in hon
den. Hij beschrijft wat er ge
beurde:
„Ik herhaalde mijn vroegere
experimenten door hele spier
bundels van de voorpoot naar
de achterpoot te transplante
ren, maar deze keer begon de
ontzenuwing van de spier
twee weken voordat ik hem
eruit nam. Toen moest ik zes
maanden wachten op de wer
king van de techniek.
Toen ik na zes maanden
ontdekte dat 80% van de spie
ren het overleefd hadden, wist
ik dat ik goed zat". Omdat de
ontzenuwde spier minder voe
ding van het bloed nodig
heeft, had hij meer tijd om
zichzelf in zijn nieuwe positie
te nestelen, terwijl hij vitale
verbindingen opbouwde met
het omgevende weefsel.
Het onvermogen om spier-
transplantaties uit te voeren
was een van de teleurstellin
gen, die in de plastische chi
rurgie in de laatste 50 jaar
zijn voorgekomen. De plasti
sche chirurg kan nu werkelijk
wonderen verrichten bij ver
woestingen door ziekte, onge
luk en zelfs ouderdom, speciaal
bij reconstructief werk aan
het gezicht. Hij zorgde ervoor
dat een gezicht weer normaal
werd, maar de chirurg kon het
niet tot leven brengen.
Een huid verplaatsing bijv.
kan de lidtekens van brand
rechts in het gezidht vervan
gen, maar als de patiënt lach
te, kon alleen de linkerkant
bewegen. Zulke spierverlam-
mingen brengen storende pro
blemen, zoals een oog niet
dicht kunnen doen, moeilijk
heid bij het spreken en steeds
kwijlen. Deze problemen kun
nen leiden tot diepe psycholo-
siche lidtekens.
Op zo'n patiënt voerde dr.
Thompson zijn eerste succes
volle spierverplaatsing uit,
tweeënhalf jaar geleden. Hij
vertelt: „Het was bij een ver
pleegster, die een schedelope
ratie had ondergaan, waardoor
haar gezichtzenuw was ver
woest. Zij kon de rechterkant
van haar gezicht niet bewe
gen. Ze kon haar oog niet
dichtdoen, ze kon de rechter
kant van haar mond niet
opendoen en ze vond het
ellendig. De chirurg, die haar
geopereerd had, verwees haar
naar mij, om te kijken of ik
ér iets aan kon doen. De stan
daard-procedure in deze ge
vallen is een simpele face-lift
om de verzakte spieren te on
dersteunen".
„Ik legde haar uit dat de
der kon helpen, als ik haar
danig waren, dat ik haar ver
resultaten van mijn werk zo
twee keer mocht opereren
eerst de normale procedure en
dan de spiertransplantatie.
Toen ze alle feiten wist, stem
de ze moedig toe. Binnen
drie maanden kon ze haar
mond bewegen en had ze een
goed spiercentrum in haar
mond".
Bij deze eerste patiënt con
centreerde dr. Thompson zich
Op de mond, omdat ze het
meeste last had van kwijlen.
Daarna opereerde hij haar drie
keer aan het verlamde ge
zicht.
De eerste keer bij de ring
spieren van de mond, zodat de
patiënt haar lippen kon sa
mentrekken, de tweede keer
om het oog te laten bewegen
en de derde keer om haar
mond op te trekken om te
bewegen en te lachen.
„De derde operatie is nog
niet helemaal succesvol", zegt
dr. Thompson, „ik kan een
symetrie krijgen, als ze zoda
nig lacht dat de ene helft van
de mond probeert de andere
na te doen".
Er zijn twintig spieren aan
elke kant van het gezicht
maar dr. Thompson vindt het
ondoenlijk om ze allemaal te
transplanteren er is een li
miet aan het aantal spieren die
men kan nemen van andere
delen van het lichaam, zonder
de functie aan te tasten. Daar-
Ml
v ïy ||f
*-Vsv. .Nfcj-VVf:.'-.'
om kan de nieuwe techniek
niet toegepast worden bij ver
lammingen van grote delen
van het lichaam. Maar er zijn
veel andere toepassingen van
de techniek. Denk maar eens
aan een operatie van een barst
in het verhemelte, waardoor
kinderen weer beter kunnen
spreken.
In zes gevallen kon dr.
Thompson een spier transplan
teren in het achterste gedeele
van de keelholte, zodat het
spraakgebrek uit de wereld
was. Men kan ook spieren
aanbrengen in de anale sluit
spier en blaaswanden om el
lendige problemen te genezen,
die tot dusver onhandelbaar
waren. Verlammingen aan vin
gers en duim kunnen nu ook
verholpen worden.
Naast de zuivere fysieke
vooruitgang van spiertransplan
tatie is er ook vaak een aan
zienlijke psycholigische verbe
tering. Een ander geval van
dr. Thompson demonstreert
dit: „Hij was een jonge metse
laar, die al jaren onder psy
chiatrische behandeling stond
voor angst en depressie. Hij
was geboren met een half ver
lamd gezicht. Ik heb hem als
tweede geopereerd en hij is
sindsdien niet meer naai- de
psychiater teruggeweest. Hij is
nu gelukkig en staat op het
punt te trouwen iets dat hij
vroeger nooit voor mogelijk
geacht zou hebben".
Het succes van dr. Thomp
son betekent voor honder
den soortgelijke mensen in
de hele wereld, dat ze nu
kunnen terugkeren naar een
volmaakt leven, dat tot nu
toe alleen in hun droomwe
reld bestond.
(Van een oneer verslagge
vers).
ALKMAAR De echte or
gelbouwers, bezielde vaklie
den, die ieder onderdeel van
het orgel zelf vervaardigen,
het instrument zelf opbouw
den, het stemden en het into
neerden, zij bestaan niet
meer. Ze zijn uitgestorven,
achterhaald door de tijd, deze
mannen, die met vrouw en
kinderen steeds opnieuw hun
bezittingen pakten om te ver
huizen naar de stad of het
dorp waar een gelovige ge
meente een orgel in haar
godshuis wilde hebben, om na
een aantal jaren, wanneer de
opdracht vervuld en het in
strument tot klinken gebracht
was weer weg te trekken, naar
een vreemde plaats, een ande
re kerk, een nieuwe op
dracht.
Meubelmakers, voor het ver
vaardigen van de lijsten en de
kast van het instrument, hout
bewerkers voor het maken van
de houten pijpen, de windla
den en het houten binnen
werk. Metaalbewerkers voor
het scheppen van de tinnen
pijpen. Intonateurs voor het op
toon brengen van die pijpen;
het aanbrengen van de toon
hoogte en de klankkleur. An
dere zijn gespecialiseerd in
het in elkaar zetten van be
paalde onderdelen, weer ande
re in het opbouwen van het
orgel zelf.
De erfenis van de als een
ling begonnen orgelbouwer is
een bedrijf geworden. Zoals
de nalatenschap van Bernard
Pels uit Alkmaar, die in 1903
ais 26-jarige meesterknecht
voor zichzelf begon in een
zaak op het Verdronkenoord,
hoek Zoutstraait. Hij legde het
fundament voor wat nu de
grootste orgelbouwerij van
Neerland is: Pels en van
Leeuwen NV. Gevestigd in
een kapitaal pand aan het
Wolvenpad. Een groot bedrijf
waar voortdurend zachte,
doordringende orgeltonen
weerklinken.
Al is het orgelbouwen dan
werk van deeltaak-specialisten
geworden, handwerk is het
gebleven. Geduld en vakken
nis eisend, en manuren ver
slindend handwerk. Het be
sluit een kerkorgel aan te
schaffen is voor een kerkge
meente dan ook vooral finan
cieel een ingrijpende beslis
sing. Een orgel, geschikt voor
een kerk van tussen de 300 a
400 zitplaatsen, kost f 60,- tot
f 70 duizend gulden. En dat is
beslist geen groot instrument.
Echit grote orgels met vier kla
vieren, dertig tot vijftig
stemmen en ongeveer 7000 tot
11000 pijpen, warden zo goed
als niet meer gebouwd in Ne
derland.
„Het teruglopend kerkbe
zoek is ook voor de orgelbou
wers een voortdurende bron
van zorg", licht de heer Van
Rumpt toe. „We zoeken daar
om andere afzetgebieden in de
wereldlijke, de profane sfeer,
zoals orgels voor concertzalen,
voor conservatoria en voor
particulieren". „Er is een dui
delijke teruggang in de orgel
bouw. De nieuwbouw van
kerken loopt terug. De grote
kerken in de binnensteden lo
pen leeg en de nieuwe die
men bouwt in de buitenwijken
zijn meestal kleuter vaat opzet.
Voor Nederland zie ik de toe
komst van de orgelbouw tame
lijk angstig in", aldus de heer
Van Rumpt.
Petls en Van Leeuwen beeft
daarom ook „de wieken uitge
slagen". De export gaat een
steeds belangrijker plaats in
nemen. De afgelopen jaren
ging 25 tot 30 pet. van de
gebouwde orgels naar het bui
tenland: vooral naar Amerika
en Duitsland. Ook werden vier
orgels verscheept voor kericen
in Nigeria.
Nederland wordt jaarlijks
zo'n honderd nieuwe orgels
rijker. Rijker in de volledige
betekenis van het woord: êN
betekenis van het woord: een
goed gebouwd orgel gaat zo'n
honderd jaar mee, tussentijdse
vervanging van draaiende, en
dus aan slijtage onderhevige
delen daargelaten. Van die
honderd orgels jaarlijks dra
gen er een stuk of vijfentwin
tig in sierlijke witte letters
het opschrift „Pels en Van
Leeuwen orgelbouwers te Alk
maar" boven de klavieren.
En geen twee van die orgels
zijn aan elkaar gelijk. Want
iedere kerk en iedere concert
zaal stelt andere eisen. De
heer Van Rumpt vertelt hiero
ver: „Het is bij orgels onmo
gelijk een standaardofferte te
geven".
De heer Van Rumpt consta
teert vooral bij de jeugd een
hernieuwd enthousiasme voor
het pijporgel. „We merken het
hier, wanneer er een klas van
een muziekschool of een con
servatorium komt kijken. Jon
ge mensen, die thuis een elek
tronisch orgeltje hebben, en
hier dan van nabij een echt
orgel zien en horen, die zijn
gewoon niet weg te slaan. En
de conservatoria lopen bijwij
ze van spreken, over van de
aspirant-organisten".
Bij orgelbouwerij Pels en
Van Leeuwen geloven ze daar
om weer in een hernieuwde
glorie van het mechanische
huis-pijporgel. Na de hausse
in elektronische orgels, waar
van de verkoop astronomische
cijfers haalt, moet er een ken
tering komen. Een terugkeer
naar de oorspronkelijke ge
daante van het orgel. Niet te
verwarren echter met de har
moniums, die eens welig tier
den in de huiskamers in een
nog niet zo veraf en vooral
gereformeerd verleden. Har
moniums, aldus de heer Van
Rumpt, hebben namelijk nog
minder met orgels te maken
ian elektronische orgels.
Bij Pels en Van Leeuwen
liggen de ontwerpen voor de
tiuis-pijporgeis al gereed.
Eerst schaft men dan één kla
vier aan, met pijpen erin, later
het tweede klavier en tenslot
te koopt men een apart pe
daal. Totale kosten: drie maal
f 10.000,- is 30.000 gulden. De
afmetingen van dit pijporge
zijn, wanneer het instrument
compleet is 2.30 m, hoog, 2.15
m. breed en zestig cm diep.
Het geheel zal dus niet meer
plaats innemen dan een flinke
kast.
„Er is een markt voor", zegt
de heer Van Rumpt heel be
slist. „Niet alleen hier", maar
ook In Amerika. Natuurlijk
dertigduizend gulden is een
heel bedrag, maar volgens mi.i
zullen de echte liefhebbers het
ervoor over hebben. Want het
is het waard. Zo hebben we
een klant, die bezig is, zeil
zo'n orgel in elkaar te zetten
en bij ons de onderdelen er
voor aanschaft. Die man heeft
z'n auto ervoor verkocht".
De heer Van Rumpt m de „orgelzaal" van het bedrijf.
CARACAS, VENEZUELA
(AP) De oude generaals
komen terug in de politiek
van Latijns-Amerika, deze
keer zonder wapens, maar met
voldoende invloed om de de
mocratische regeringen angst
aan te jagen.
De militaire golf op dit half
rond brengt drie gewezen
dictators, die in het midden
van de vijftiger jaren van hun
troon gestoten werden, terug
op het politieke toneel.
Generaals uit Argentinië,
Colombia en Venezuela zijn po
tentiële kandidaten voor het
présidentschap.
Generaal Juan. Percm van
Argentinië en generaal Marcos
Perez Jimenez van Venezuela
leiden hun politieke aanhan
gers vanuit het buitenland, ge
neraal Gustavo Rojas Pinilla
uit Colombia is reeds acht jaar
een belangrijke volksleider in
zijn land. Alle drie de gene
raals, die zijn veroordeeld
voor het illegaal gebruik van
staatsgelden tijdens hun re
giem, zijn nu teruggekeerd als
gevreesde politieke leiders.
Peron werd in 1955 buiten
spel gezet, Rojas Pinilla werd
in 1957 uit zijn macht onthe
ven en Perez Jimenez werd in
1958 afgezet. In dezelfde tijd
kwam ook aan het militaire
bewind van generaal Apul
Maglior van Haiti in 1956 en
van Fulgeneio Batista van Cu
ba in 1959 een einde.
Batista werd echter nooit
generaal, hij noemde zich al
tijd sergeant. Na de val van
veel militaire regimes aan het
einde van de vijftiger jaren
bracht het begin van de jaren
zestig weer een opleving. In
de twee grootste Zuidameri-
kaanse landen kwamen mili
tairen aan de macht. In Ar
gentinië heeft It. gen. Alejan
dro Lanusse beloofd dat hij de
macht zal overdragen aan een
door het volk gekozen presi
dent. Maar de Braziliaanse
machtshebber gen. Emilio
Garrastuzu Medici heep nog
niets gezegd over zijn. opvol
ger.
In Argentinië heep de in
vloed van de in Spanje ver
blijvende Peron eten einde ge
maakt aan een belangrijke
staking. De militaire regiems
in Brazilië en Peru hebben
zich zowel intern als extern
versterkt.
De Braziliaanse regering
staat op vriendschappelijke
voet mett de Verenigde Staten.
Het militaire regiem in Peru
staat bekend als onafhankelijk
en nationalistisch.
Deze keer vertrouwen de
generaals niet op tanks en ka
nonnen, maar worden zij ge
steund door duizenden volge
lingen, die han op democrati
sche wijze buitenspel kunnen
zetten.
In Colombia heep de 73-
jarige dictator Gustavo Rojas
Pinilla de Alianza Nacional
Popular Anapo opgericht, die
van een kleine politieke bewe
ging is uitgegroeid tot een
partij, die misschien een coali
tie kan vormen met de twee
andere traditionele politieke
partijen. Deze partijen, de li
beralen en de conservatieven,
vormen samen de nationale
front regering. In 1962 ver
kreeg de Anapo bij de verkie
zingen 4 procent van de stem
men. Slechts twee jaar later
bedroeg zijn aanhang reeds 14
procent van de kiezers en vijf
jaar later bedroeg zijn aan
hang meer dan 40 procent.
Rojas Pinilla werd bij de
controversiële presidentsver
kiezingen van twee jaar gele.
den verslagen, toen hij slechts
60.000 stemmen minder kreeg
dan de huidige president, Mi-
sael Pastrana Borrero.
In de campagne voor de
parlementsverkiezingen in
april spreken de Colombiaanse
partijen van Democratie of
Anapo". In Venezuela bestaat
bezorgdheid over de groeiende
macht van Rojas Pinilla. Om.
dat Colombia een buurland is,
is de politieke constellatie in
Colombia van invloed op het
politieke leven in Venezue
la.
Terwijl de toekomst er voor
Rojas Pinilla in Colombia
steeds zonniger gaat uitzien, is
ie positie van Marcos Perez
Jimenez in Venezuela prak
tisch onaantastbaar. Tijdens de
verkiezingen van 1968 kreeg
hij ongeveer 400.000 stemmen.
Dit leverde hem zes afgevaar
digden in de kamer van afge
vaardigden op, zelf werd hij
tot senator gekozen.
Dit was des te meer verras
send, omdat er slechts weinig
geld aan zijn campagne was
besteed.
Perez Jimenez kan echter
buitenspel gezet worden, als
het congres een wet aanneemt,
die mensen, die zijn veroor
deeld voor het gebruik van
staatsgelden ten eigen bate,
van staatsfuncties uitsluit. De
Venezolaanse generaal heeft
een gevangenisstraf van vier
jaar achter de rug voor deze
vergrijpen. Toch ziet het er
naar uit dat de oude tijden
voor sommige Latijns-Ameri
kaanse dictators zullen terug
keren.