SPIERTR AN SPL ANT ATIE Speurwerk Brits chirurg met succes bekroond PIJPORGEL KOMT TERUG Dr. Thompson vindt mogelijkheden om veel lastige kwalen te verhelpen GENE RAALS WEER IN OPMARS M&rn L m Alkmaarse orgelbouwers geloven in hernieuwde glorie: binnenland buitenland RAPPORT „IK ZAT GOED" ELLENDIG WEER PRATEN PSYCHISCH De bovenste tekening laat zien hoe twee spier- plaatsingendie vrij zijn van peesvan een ontze- nutvde spier gehecht zijn aan een spier van de slaap om de verlamde oogleden in de rechter helft van het bericht te behandelen. De onderste tekening laat de plaatsing van een ontzenuwde spier zien, gespleten en ingezet rond om de lip om een verlamde mond te steunen. r Wetenschappelijk mderzoek kan verdeeld worden in twee aparte gebieden: „zuiver" onderzoek het dieper uitgraven van kennis - en „toegepast" onder zoek, het zoeken naar oplossingen voor specifieke problemen. Sommige mensen voeren aan dat door de stqgende kosten van onderzoek „zuivere" wetenschap een luxe is geworden; dat beperkte bronnen alleen aangesproken moeten worden om de vele praktische problemen, waar onze moderne maatschappij zo vol van is, op te lossen. Maar één geval kan het concept logenstraffen om „zuiver" en „toegepast" onderzoek te plaatsen in scherpe afdelingen: de recente triomf van een Brits plastisch chirurg, die de eerste succesvolle spiertransplantatie ter wereld heeft verricht. De sleutel naar het succes in een operatie, die chi rurgen al bijna 100 jaar lang tevergeefs wilden perfectioneren, kwam van een stuk „zuiver" onder zoek, dat niets te maken had met de problemen van de plastische chirur gie. Al 40 mensen hebben zowel fysiek als psycho logisch baat gevonden by een spiertransplantatie, waardoor men een ver lamd gezicht weer kon bewegen. In 1960 kreeg dr. Noel Thompson, consulterend plastisch chirurg van het ,v Middlesex Hospital in Lon den, interesse in de spier transplantatie. Pogingen om spieren te verplaatsen wa ren al in 1874 ondernomen, maar deze faalden, omdat de getransplanteerde spier snel afstierf, waarschijnlijk om dat hij niet snel genoeg een adekwate hoeveelheid bloed kon opnemen. Na discussies met Ameri kaanse Collegae, ontwikkelde dr. Thompson een techniek om een hele spier in te planten in plaats van een gedeelte, wat al eerder geprobeerd was. Het resultaat was beter dan ooit, maar nog slechts 5 tot 10% van de plaatsingen hadden succes. Hij zei: „Het aantal overlevingskansen was zo klein, dat een operatie op mensen te gevaarlijk was. Ik was erg pessimistisch en twij felde eraan of ik verder zou gaan". Toen kwam zes jaar geleden een rapport van zuiver onder zoek in de Verenigde sta ten". Een team neuropathologen uit Boston was de stofwisse- lingsvereisten van het spier weefsel aan het onderzoeken, biochemische analyses van de spiercellen, voedingseisen en bewegingsmanier. Zij ontdek ten, dat als de spier ontze nuwd was (als de zenuw, waarmee hij verbonden was, doorgesneden werd) deze effi ciënter zou werken, terwijl hij veel minder voedsel van het bloed nodig had. Zij beschreven dit in hun rapport maar dachten er niet aan dat hun werk nog enige praktische toepassing zou hebben. Maar op deze conclusie had dr. Thompson gewacht. Met een subsidie van ruim 70.000 gulden van Britain's Medical Research Council begon hij aan een project van drie jaar voor het transplanteren van „ontzenuwde" spieren in hon den. Hij beschrijft wat er ge beurde: „Ik herhaalde mijn vroegere experimenten door hele spier bundels van de voorpoot naar de achterpoot te transplante ren, maar deze keer begon de ontzenuwing van de spier twee weken voordat ik hem eruit nam. Toen moest ik zes maanden wachten op de wer king van de techniek. Toen ik na zes maanden ontdekte dat 80% van de spie ren het overleefd hadden, wist ik dat ik goed zat". Omdat de ontzenuwde spier minder voe ding van het bloed nodig heeft, had hij meer tijd om zichzelf in zijn nieuwe positie te nestelen, terwijl hij vitale verbindingen opbouwde met het omgevende weefsel. Het onvermogen om spier- transplantaties uit te voeren was een van de teleurstellin gen, die in de plastische chi rurgie in de laatste 50 jaar zijn voorgekomen. De plasti sche chirurg kan nu werkelijk wonderen verrichten bij ver woestingen door ziekte, onge luk en zelfs ouderdom, speciaal bij reconstructief werk aan het gezicht. Hij zorgde ervoor dat een gezicht weer normaal werd, maar de chirurg kon het niet tot leven brengen. Een huid verplaatsing bijv. kan de lidtekens van brand rechts in het gezidht vervan gen, maar als de patiënt lach te, kon alleen de linkerkant bewegen. Zulke spierverlam- mingen brengen storende pro blemen, zoals een oog niet dicht kunnen doen, moeilijk heid bij het spreken en steeds kwijlen. Deze problemen kun nen leiden tot diepe psycholo- siche lidtekens. Op zo'n patiënt voerde dr. Thompson zijn eerste succes volle spierverplaatsing uit, tweeënhalf jaar geleden. Hij vertelt: „Het was bij een ver pleegster, die een schedelope ratie had ondergaan, waardoor haar gezichtzenuw was ver woest. Zij kon de rechterkant van haar gezicht niet bewe gen. Ze kon haar oog niet dichtdoen, ze kon de rechter kant van haar mond niet opendoen en ze vond het ellendig. De chirurg, die haar geopereerd had, verwees haar naar mij, om te kijken of ik ér iets aan kon doen. De stan daard-procedure in deze ge vallen is een simpele face-lift om de verzakte spieren te on dersteunen". „Ik legde haar uit dat de der kon helpen, als ik haar danig waren, dat ik haar ver resultaten van mijn werk zo twee keer mocht opereren eerst de normale procedure en dan de spiertransplantatie. Toen ze alle feiten wist, stem de ze moedig toe. Binnen drie maanden kon ze haar mond bewegen en had ze een goed spiercentrum in haar mond". Bij deze eerste patiënt con centreerde dr. Thompson zich Op de mond, omdat ze het meeste last had van kwijlen. Daarna opereerde hij haar drie keer aan het verlamde ge zicht. De eerste keer bij de ring spieren van de mond, zodat de patiënt haar lippen kon sa mentrekken, de tweede keer om het oog te laten bewegen en de derde keer om haar mond op te trekken om te bewegen en te lachen. „De derde operatie is nog niet helemaal succesvol", zegt dr. Thompson, „ik kan een symetrie krijgen, als ze zoda nig lacht dat de ene helft van de mond probeert de andere na te doen". Er zijn twintig spieren aan elke kant van het gezicht maar dr. Thompson vindt het ondoenlijk om ze allemaal te transplanteren er is een li miet aan het aantal spieren die men kan nemen van andere delen van het lichaam, zonder de functie aan te tasten. Daar- Ml v ïy ||f *-Vsv. .Nfcj-VVf:.'-.' om kan de nieuwe techniek niet toegepast worden bij ver lammingen van grote delen van het lichaam. Maar er zijn veel andere toepassingen van de techniek. Denk maar eens aan een operatie van een barst in het verhemelte, waardoor kinderen weer beter kunnen spreken. In zes gevallen kon dr. Thompson een spier transplan teren in het achterste gedeele van de keelholte, zodat het spraakgebrek uit de wereld was. Men kan ook spieren aanbrengen in de anale sluit spier en blaaswanden om el lendige problemen te genezen, die tot dusver onhandelbaar waren. Verlammingen aan vin gers en duim kunnen nu ook verholpen worden. Naast de zuivere fysieke vooruitgang van spiertransplan tatie is er ook vaak een aan zienlijke psycholigische verbe tering. Een ander geval van dr. Thompson demonstreert dit: „Hij was een jonge metse laar, die al jaren onder psy chiatrische behandeling stond voor angst en depressie. Hij was geboren met een half ver lamd gezicht. Ik heb hem als tweede geopereerd en hij is sindsdien niet meer naai- de psychiater teruggeweest. Hij is nu gelukkig en staat op het punt te trouwen iets dat hij vroeger nooit voor mogelijk geacht zou hebben". Het succes van dr. Thomp son betekent voor honder den soortgelijke mensen in de hele wereld, dat ze nu kunnen terugkeren naar een volmaakt leven, dat tot nu toe alleen in hun droomwe reld bestond. (Van een oneer verslagge vers). ALKMAAR De echte or gelbouwers, bezielde vaklie den, die ieder onderdeel van het orgel zelf vervaardigen, het instrument zelf opbouw den, het stemden en het into neerden, zij bestaan niet meer. Ze zijn uitgestorven, achterhaald door de tijd, deze mannen, die met vrouw en kinderen steeds opnieuw hun bezittingen pakten om te ver huizen naar de stad of het dorp waar een gelovige ge meente een orgel in haar godshuis wilde hebben, om na een aantal jaren, wanneer de opdracht vervuld en het in strument tot klinken gebracht was weer weg te trekken, naar een vreemde plaats, een ande re kerk, een nieuwe op dracht. Meubelmakers, voor het ver vaardigen van de lijsten en de kast van het instrument, hout bewerkers voor het maken van de houten pijpen, de windla den en het houten binnen werk. Metaalbewerkers voor het scheppen van de tinnen pijpen. Intonateurs voor het op toon brengen van die pijpen; het aanbrengen van de toon hoogte en de klankkleur. An dere zijn gespecialiseerd in het in elkaar zetten van be paalde onderdelen, weer ande re in het opbouwen van het orgel zelf. De erfenis van de als een ling begonnen orgelbouwer is een bedrijf geworden. Zoals de nalatenschap van Bernard Pels uit Alkmaar, die in 1903 ais 26-jarige meesterknecht voor zichzelf begon in een zaak op het Verdronkenoord, hoek Zoutstraait. Hij legde het fundament voor wat nu de grootste orgelbouwerij van Neerland is: Pels en van Leeuwen NV. Gevestigd in een kapitaal pand aan het Wolvenpad. Een groot bedrijf waar voortdurend zachte, doordringende orgeltonen weerklinken. Al is het orgelbouwen dan werk van deeltaak-specialisten geworden, handwerk is het gebleven. Geduld en vakken nis eisend, en manuren ver slindend handwerk. Het be sluit een kerkorgel aan te schaffen is voor een kerkge meente dan ook vooral finan cieel een ingrijpende beslis sing. Een orgel, geschikt voor een kerk van tussen de 300 a 400 zitplaatsen, kost f 60,- tot f 70 duizend gulden. En dat is beslist geen groot instrument. Echit grote orgels met vier kla vieren, dertig tot vijftig stemmen en ongeveer 7000 tot 11000 pijpen, warden zo goed als niet meer gebouwd in Ne derland. „Het teruglopend kerkbe zoek is ook voor de orgelbou wers een voortdurende bron van zorg", licht de heer Van Rumpt toe. „We zoeken daar om andere afzetgebieden in de wereldlijke, de profane sfeer, zoals orgels voor concertzalen, voor conservatoria en voor particulieren". „Er is een dui delijke teruggang in de orgel bouw. De nieuwbouw van kerken loopt terug. De grote kerken in de binnensteden lo pen leeg en de nieuwe die men bouwt in de buitenwijken zijn meestal kleuter vaat opzet. Voor Nederland zie ik de toe komst van de orgelbouw tame lijk angstig in", aldus de heer Van Rumpt. Petls en Van Leeuwen beeft daarom ook „de wieken uitge slagen". De export gaat een steeds belangrijker plaats in nemen. De afgelopen jaren ging 25 tot 30 pet. van de gebouwde orgels naar het bui tenland: vooral naar Amerika en Duitsland. Ook werden vier orgels verscheept voor kericen in Nigeria. Nederland wordt jaarlijks zo'n honderd nieuwe orgels rijker. Rijker in de volledige betekenis van het woord: êN betekenis van het woord: een goed gebouwd orgel gaat zo'n honderd jaar mee, tussentijdse vervanging van draaiende, en dus aan slijtage onderhevige delen daargelaten. Van die honderd orgels jaarlijks dra gen er een stuk of vijfentwin tig in sierlijke witte letters het opschrift „Pels en Van Leeuwen orgelbouwers te Alk maar" boven de klavieren. En geen twee van die orgels zijn aan elkaar gelijk. Want iedere kerk en iedere concert zaal stelt andere eisen. De heer Van Rumpt vertelt hiero ver: „Het is bij orgels onmo gelijk een standaardofferte te geven". De heer Van Rumpt consta teert vooral bij de jeugd een hernieuwd enthousiasme voor het pijporgel. „We merken het hier, wanneer er een klas van een muziekschool of een con servatorium komt kijken. Jon ge mensen, die thuis een elek tronisch orgeltje hebben, en hier dan van nabij een echt orgel zien en horen, die zijn gewoon niet weg te slaan. En de conservatoria lopen bijwij ze van spreken, over van de aspirant-organisten". Bij orgelbouwerij Pels en Van Leeuwen geloven ze daar om weer in een hernieuwde glorie van het mechanische huis-pijporgel. Na de hausse in elektronische orgels, waar van de verkoop astronomische cijfers haalt, moet er een ken tering komen. Een terugkeer naar de oorspronkelijke ge daante van het orgel. Niet te verwarren echter met de har moniums, die eens welig tier den in de huiskamers in een nog niet zo veraf en vooral gereformeerd verleden. Har moniums, aldus de heer Van Rumpt, hebben namelijk nog minder met orgels te maken ian elektronische orgels. Bij Pels en Van Leeuwen liggen de ontwerpen voor de tiuis-pijporgeis al gereed. Eerst schaft men dan één kla vier aan, met pijpen erin, later het tweede klavier en tenslot te koopt men een apart pe daal. Totale kosten: drie maal f 10.000,- is 30.000 gulden. De afmetingen van dit pijporge zijn, wanneer het instrument compleet is 2.30 m, hoog, 2.15 m. breed en zestig cm diep. Het geheel zal dus niet meer plaats innemen dan een flinke kast. „Er is een markt voor", zegt de heer Van Rumpt heel be slist. „Niet alleen hier", maar ook In Amerika. Natuurlijk dertigduizend gulden is een heel bedrag, maar volgens mi.i zullen de echte liefhebbers het ervoor over hebben. Want het is het waard. Zo hebben we een klant, die bezig is, zeil zo'n orgel in elkaar te zetten en bij ons de onderdelen er voor aanschaft. Die man heeft z'n auto ervoor verkocht". De heer Van Rumpt m de „orgelzaal" van het bedrijf. CARACAS, VENEZUELA (AP) De oude generaals komen terug in de politiek van Latijns-Amerika, deze keer zonder wapens, maar met voldoende invloed om de de mocratische regeringen angst aan te jagen. De militaire golf op dit half rond brengt drie gewezen dictators, die in het midden van de vijftiger jaren van hun troon gestoten werden, terug op het politieke toneel. Generaals uit Argentinië, Colombia en Venezuela zijn po tentiële kandidaten voor het présidentschap. Generaal Juan. Percm van Argentinië en generaal Marcos Perez Jimenez van Venezuela leiden hun politieke aanhan gers vanuit het buitenland, ge neraal Gustavo Rojas Pinilla uit Colombia is reeds acht jaar een belangrijke volksleider in zijn land. Alle drie de gene raals, die zijn veroordeeld voor het illegaal gebruik van staatsgelden tijdens hun re giem, zijn nu teruggekeerd als gevreesde politieke leiders. Peron werd in 1955 buiten spel gezet, Rojas Pinilla werd in 1957 uit zijn macht onthe ven en Perez Jimenez werd in 1958 afgezet. In dezelfde tijd kwam ook aan het militaire bewind van generaal Apul Maglior van Haiti in 1956 en van Fulgeneio Batista van Cu ba in 1959 een einde. Batista werd echter nooit generaal, hij noemde zich al tijd sergeant. Na de val van veel militaire regimes aan het einde van de vijftiger jaren bracht het begin van de jaren zestig weer een opleving. In de twee grootste Zuidameri- kaanse landen kwamen mili tairen aan de macht. In Ar gentinië heeft It. gen. Alejan dro Lanusse beloofd dat hij de macht zal overdragen aan een door het volk gekozen presi dent. Maar de Braziliaanse machtshebber gen. Emilio Garrastuzu Medici heep nog niets gezegd over zijn. opvol ger. In Argentinië heep de in vloed van de in Spanje ver blijvende Peron eten einde ge maakt aan een belangrijke staking. De militaire regiems in Brazilië en Peru hebben zich zowel intern als extern versterkt. De Braziliaanse regering staat op vriendschappelijke voet mett de Verenigde Staten. Het militaire regiem in Peru staat bekend als onafhankelijk en nationalistisch. Deze keer vertrouwen de generaals niet op tanks en ka nonnen, maar worden zij ge steund door duizenden volge lingen, die han op democrati sche wijze buitenspel kunnen zetten. In Colombia heep de 73- jarige dictator Gustavo Rojas Pinilla de Alianza Nacional Popular Anapo opgericht, die van een kleine politieke bewe ging is uitgegroeid tot een partij, die misschien een coali tie kan vormen met de twee andere traditionele politieke partijen. Deze partijen, de li beralen en de conservatieven, vormen samen de nationale front regering. In 1962 ver kreeg de Anapo bij de verkie zingen 4 procent van de stem men. Slechts twee jaar later bedroeg zijn aanhang reeds 14 procent van de kiezers en vijf jaar later bedroeg zijn aan hang meer dan 40 procent. Rojas Pinilla werd bij de controversiële presidentsver kiezingen van twee jaar gele. den verslagen, toen hij slechts 60.000 stemmen minder kreeg dan de huidige president, Mi- sael Pastrana Borrero. In de campagne voor de parlementsverkiezingen in april spreken de Colombiaanse partijen van Democratie of Anapo". In Venezuela bestaat bezorgdheid over de groeiende macht van Rojas Pinilla. Om. dat Colombia een buurland is, is de politieke constellatie in Colombia van invloed op het politieke leven in Venezue la. Terwijl de toekomst er voor Rojas Pinilla in Colombia steeds zonniger gaat uitzien, is ie positie van Marcos Perez Jimenez in Venezuela prak tisch onaantastbaar. Tijdens de verkiezingen van 1968 kreeg hij ongeveer 400.000 stemmen. Dit leverde hem zes afgevaar digden in de kamer van afge vaardigden op, zelf werd hij tot senator gekozen. Dit was des te meer verras send, omdat er slechts weinig geld aan zijn campagne was besteed. Perez Jimenez kan echter buitenspel gezet worden, als het congres een wet aanneemt, die mensen, die zijn veroor deeld voor het gebruik van staatsgelden ten eigen bate, van staatsfuncties uitsluit. De Venezolaanse generaal heeft een gevangenisstraf van vier jaar achter de rug voor deze vergrijpen. Toch ziet het er naar uit dat de oude tijden voor sommige Latijns-Ameri kaanse dictators zullen terug keren.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1972 | | pagina 7