Moboetoe duldt geen kritiek
ONRUSTIG
ZAMBIA
Elektronische tegenhanger in
V.S. van Chinese acupunctuur
Luchtkussenring
tegen botsingen
GROOTSTE
LOCS
TER WERELD
VOOR CHINA
JDE
HAAN DIE
GEEN KIP INTACT
Niets tegen
K.K. zeggen
JOSEPH DESIRE WERD SESE SEKO
KOEBOE NGBENDOE WAZA
Machinehal
op 700 meter
diepte
binnenland
buitenland
Verslonzen
Rekeningen
Oppositie
Afgekeurd
Frankrijk
De apparatuur
Seminarie
Kameleon
HAMBURG Twee van de grootste die-
den zonder pardon ontslagen
door de oppermachtige Sese
Seko, die niet bereid is zijn
macht met anderen te delen.
Het merendeel van de arbei
ders in dit land maalt weinig
meer om gezag en schijnt aan
regelrechte muiterij toe te
zijn. Men staakt, omdat een
lager-aangestelde evenveel wil
verdienen als hoger-geplaats-
ten. Regelmatig komt
het voor dat bijvoorbeeld
machinisten hun kostbare ma
terieel in de soep laten draai
en. De militante vakbonden
eisen aan de lopende band
meer extraatjes voor hun le
den. Kaoenda had veel gezegd
over al het goede dat de staat
de mensen zou bieden. Dit
leidde er toe, dat vele dorps
bewoners hun eigen tuintjes
maar lieten verslonzen, want
zou niet de regering de men
sen alles geven wat zij nodig
hadden?
Ook op de boerderijen laat
men de zaak er vaak bij lig
gen en het is nu al zo, dat
Zambia het voornaamste
volksvoedsel, maïs, moet gaan
invoeren. De regering zou dit
jaar een groot landbouwkun
dig ontwikkelingsplan ten uit
voer gaan brengen waaraan
over vijf jaar 21,1 miljard
kwachas (2,94 miljard dollar)
zou worden uitgegeven. Maar
het dalen van de koperprijs
heeft dit project onzeker ge
maakt. Als er nog iets van
doorgaat, dan wordt het mond
jesmaat.
Een grote crediteur die
vroeger of later 'de rekening
komt presenterfen is China. Dit
land heeft voor Zambia een
spoorwegverbinding aangelegd
die begint in de hoofdstad van
Tanzania, Dar Es Salaam, en
leidt naar het Zambiaanse
spoorwegnet. De kosten: ruim
135 miljoen kwachas (189 tmil-
joen dollar), te betalen over
vijf jaar verdeeld.
Een manier om wat uit de
moeilijkheden te komen zou
zijn als men handelsbetrekkin
gen ging aanknopen met het
aangrenzende Rhodesië, waar
men goedkoper terecht kan
dan in andere landen. Maai
zaken doen met Rhodesië is
tegen het principe van Koen-
da, die zich ook hier een man
van vaste grondbeginselen
toont. Een andere manier zou
kunnen zijn als Zambia zijn
kopei'produktie vergrootte (in
1971 brachten de mijnen
688.000 ton op). Maar dit kosi
geld. In 1970 had Zambia 51
Kenneth Kaoenda, „K.K.".
procent der mijnen genaast en
sindsdien zijn er geen buiten
landers komen opdagen om in
de Zambiaanse mijnen hun
geld te beleggen. Met andere
woorden: tot een opvoering
van de produktie kan het
vooralsnog niet komen.
De grootste slag voor het
politieke leven in Zambia en
alles wat daarmee samenhangt
was toen Simon Kapwepwe,
een oude vriend van Kaoenda
en eens vice-president van
Zambia, besloot zich uit de
regering en de aan de leiding
zijnde partij terug te trekken,
en zelfs een oppositiepartij te
gaan vormen. Die groep is on
dertussen min of meer verbo
den door Kaoenda en ongeveer
honderd leidende personen
van de organisatie zijn gear
resteerd. Maar de oppositie is
daarmee niet van de baan.
Men kan dat ovel'ai merken.
Zo kon men indertijd horen
dat het Zambiaanse leger zijn
sterke drank belastingvrij
krijgt. Men betaalt dan per
fles ongeveer een-derde van
de winkelprijs. Door die goed
kope drank is de insubordina
tie in het leger toegenomfen- is
het ziekteverzuim sterk geste
gen en is het gekrakeel onder
de soldaten, meestal met een
mes in de hand, zowat ver
dubbeld. Maar, zeggen mensen
die het weten kunnen die
goedkope borrel zorgt ervoor
dat de militairen zich niet .het
hoofd breken over politieke
zaken. En dat heeft ook zijn
1 voordelen.
Kaoenaa is een grote tegen
stander van militaire staats
grepen in Afrika en er ge
beurt dus veel in het wereld
del dat hem verdriet. Het was
vooral een zware slag voor de
president, toen generaal Idi
Amin de macht greep in Oe
ganda en president Milton
Obote, een oude vriend van
Kaoenda. aan de kant zette.
Maar of men in Zambia ook
verschoond zal blijven van
verschijnselen als dit? „Hoe je
het ook bekijkt", aldus een
diplomaat in Loesaka. „1972
vordt voor Zambia een zeer
interessant jaar. en interessan
ter n->armate de tijd ver
strijkt".
(Van onze redactie buitenland)
KINS JAS JA (ZAIRE) Zaire
beleeft het jaar van de eigenheid.
Zaire moet Zaire worden en wel op
de manier die de machtige president
Moboetoe zelf heeft uitgedacht.
Dat begon met het geven van een
nieuwe naam aan het land dat vroeger
„Kongo" of Belgisch Kongo heette en
dat na de onafhankelijkheid steeds
werd aangeduid als Kongo-Kinsjasja,
om het niet te verwarren met het
huurland Kongo-Brazzaville.
Het ging voort met het verwijderen van standbeelden van
Europese ontdekkingsreizigers en andere zichtbare herin
neringen aan het koloniale verleden. Iedereen werd opge
vat zou krijgen op de kerk in
Zaire ;die vrees was niet onge
grond blijkens een nieuwe be
slissing van de eenheidspartij,
volgens welke in alle semina
ries van Zaire jeugdafdelingen
van de partij moeten komen.
Bisschoppen die dit weigerden
stellen zich bloot aan gerech
telijke vervolging. Na het ver
trek van Maloela zijn vier
Belgische missionarissen, die
om hun onderwijsmethoden al
lang niet vertrouwd werden
door de partijtop, eveneens
uitgewezen.
Een ding is volkomen duide
lijk: president Moboetoe duldt
niet de geringste vorm van
verzet tegen zijn gezag. Op
kritiek van welke kant ook
heeft hij steeds met grote
hardheid gereageerd. Toen het
vorig jaar ontevredenheid on
der de studenten aarf de uni
versiteit in Kinsjasja tot beto
gingen leidde, liet Moboetoe de
universiteit sluiten, liet hij het
merendeel van de studenten
inlijven bij de strijdkrachten
en kregen enkele van hen
zware straffen voor militaire
rechtbanken. Politieke proces
sen komen veelvuldig voor en
ministers of partijfunctionaris
sen die hem niet bevallen wor-
roepen een idee voor een nieuw volkslied in te dienen; het
idee van Simon-Pierre Soka, een jezuiet, werd gehono
reerd en hij werd opgenomen in de Orde van de Luipaard,
De kwestie met mgr. Maloela
heeft Moboetoe ook in moei
lijkheden gebracht met de
Westafrikaanse staten Senegal,
Ivoorkusten Opper Volta. Na
dat de aartsbisschoppen van
Senegal en Opper Volta de be
handeling van hun Zairiaanse
collega fel hadden afgekeurd
en de bisschoppen van de
Franssprekende Afrikaanse
landen mgr. Maloela hun soli
dariteit hadden betuigd, stuur
de Moboetoe een scherpe brief
naar verschillende staatshoof
den. Daarin sprak hij over
„bepaalde valse broeders die
onder een hoedje spelen met
de blanke kolonialisten". Ver
der dreigde hij de- economische
unie te verlaten waarin Zaire
verenigd is met Senegal, Op
per Volta en Ivoorkust, „een
organisatie van voormalige ko
lonies van Frankrijk".
Moboetoe betrekt Frankrijk
erbij, omdat vooral de Franse
pers de laatste tijd v-eel kritiek
op hem heeft en hierachter
vermoedt hij neo-koloniale
drijfveren.
Als Moboetoe vaststelt dat er
in het Franssprekende Afrika
neo-kolonialisme heerst, heeft
hij zeker gelijk, maar de
Kongolese president heeft zijn
land zelf wagenwijd openge
steld voor westerse economi
sche invloeden, werkt de laat
ste jaren zelfs in toenemende
mate samen met Portugal dat
in het buurland van Zaire,
Angola, nog het ouderwetse
kolonialisme bedrijft. De onaf
hankelijkheidsbeweging in dat
land wordt door Moboetoe te
gengewerkt, terwijl deze be
weging morele en materiële
steun ontvangt van de Organi
satie van Afrikaanse eenheid.
Zo lijkt Moboetoe, die zijn ei
gen land met ijzeren hand be
stuurt, er niet bepaald naar te
streven tenminste bevriend te
blijven met andere Afrikaanse
regeringen.
KASSEL In liet Hessi-
sche bergland nabij de Edertal-
sperre in Duitsland is op een
diepte van 700 meter een van
de grootste kunstmatige berg
holten ter wereld ontstaan. De
holle ruimte in de rots 100
meter lang, 33 meter breed en
50 meter hoog wordt de ma
chinehal voor een nieuwe wa
terkrachtinstallatie met voor-
raadbekken, dat in 1974 in be
drijf zal worden genomen. De
ze waterkrachtinstallaties met
voorraadbelcken Zijn installaties
die voor de compensatie in de
stroomvoorziening dienen. Zij
nemen 's nachts energie op, om
daarmee de behoeftepieken
's morgens en 's avonds te dek
ken. Opmerkelijk is de ongewo
ne constructie van het machti
ge gewelf. Het draagt zichzelf
practisch, en Wel door meer dan
duizend voorgespannen ankers
(de uiteinden zijn op de foto te
zien), die in de rotsw.anden
werden gedreven. Door een 800
meter lange onderaardse gang
kunnen diepladers van de
spoorwegen de zware machine
onderdelen voor de inbouw naar
de onderaardse hal brengen.
LOESAKA (Zambia) (AP) „Niets tegen K.K. zeggen",
zei de buitenlander, een blanke, en hij schoof de barman
een fooi toe. „Hij houdt er niet van, maar u wel, waar of
niet?". „Nou en of", antwoordde de man achter de toog. Hij
grijnsde en streek het geld op. „K.K." is Kenneth Kaoenda,
president van de republiek Zambia. Hij wil Zambia maken
tot een socialistisch, idealistisch en onafhankelijk land dat
ook op eigen henen kan staan en waar „serviele verrassink-
jes" als fooien niet meer mogen worden gegeven.
Maar zoals het meer gaat, de mp "'Tf
baas weet wat hij wil, maar lj#f gs§é||l|
zijn mensen niet. Het resultaat SS 'HSO!
van dit alles is, zoals Mao
Tse-Toeng het zou kunnen
zeggen, dat men in Zambia 'de fe -»*<•» s
tegenstellingen tegenkomt die s
bestaan wanneer "een" sodalis- ggSS^agj /ÖflSSffl
tisch-denkende president een
land leidt van mensen dife ka- JpflBplI
pitalistisch denken.
De Zambiaanse werknemers,
zoals die barman, houden van
fooien en wensen iets meer,
voordat zij ergens moeite voor
gaan doen. Dat ging allemaal
fiog wel toen Zambia goed
geld verdiende met zijn koper,
maar toen het slecht ging met
dat metaal leverde de indus
trie de regering al snel geen
400 miljoen kwacha's (560
miljoen dollar per jaar) meer
op, maar de helft. En die toe
stand duurt nog voort.
selhydraullsche locomotieven tér wereld met een
vermogen van elk 5.000 pk zijn in de haven van
Hamburg ingeladen met als bestemming Peking.
Zij zijn deel van een grote opdracht voor de
levering van 30 locomotieven voor de Volksre
publiek China, die de firma Rheinstahl in juli
1970 ontving. De groene Pk-reuzen met het em
bleem van de Chinese Staatsspoorwegen berei
ken de respectabele lengte van 23 meter, een
hoogte van 4,5 meter en een gewicht van 138
ton. Sedert 1966 rijden'er in de Volksrepubliek
China vier locs van hetzelfde type met 4.000 pk.
De nog dit jaar te leveren 30 locs uit Kassei lui
den een nieuw tijdperk van de Chinese Staats
spoorwegen in: de omschakeling in het perso
nen- en goederentreinverkeer van stoom- op
diesellocomotieven.
de hoogste Zairiaanse onderscheiding. Tenslotte kregen alle
burgers van Zaire op 15 .februari een week de tijd om hun
christelijke doopnamen te veranderen in een „waarlijk Zai
riaanse naam". Moboetoe gaf het voorbeeld door zijn voor
namen Joseph Desiré af te werpen en zich voortaan te noe
men: Sese Seko Koeboe-Ngbendoe Waza Banga, was zoveel
betekent als: haan die geen enkele kip intact laat.
Deze veranderingen, die alleen
de oppervlakte schijnen te ra
ken, hebben juist daardoor kri
tische reacties opgeroepen, die
d-oor generaal Moboetoe met
strenge tegenmaatregelen wer
den beantwoord.
De kritiek kwam in de meest
openlijke vorm van de katho
lieke kerk, waardoor kardi
naal-bisschop Maloela van
Kinsjasja de eerste werd die de
woede van Sese Seko moest
ervaren. Vanwege zijn kritiek
op Moboetoe's campagne voor
terugkeer tot de authenticiteit
ontzegde de president hem de
toegang tot Zaire toen hij voor
overleg in Vaticaanstad was,
waar hij zich op uitnodiging
van paus Paulus voorlopig ge
vestigd heeft.
De eerste kerkelijke reactie op
Moboetoe's campagne stond in
het weekblad „Afrique Chré-
tienne" waarin mgr. Maloela
schreef: „Het gaat er niet om
met leuzen over onze oor
spronkelijkheid en eigenwaar
de te zwaaien, maar wel om
deze oorspronkelijkheid en ei
genwaarde in de praktijk te
brengen. Gaan we nu uit de
nacht van het verleden een
oorspronkelijke Afrikaanse fi
losofie opgraven, die, als ze al
ooit heeft bestaan, alleen maar
de uitdrukking kan zijn van
een voor altijd achterhaalde
situatie De herontdekking
van een dergelijke levenshou
ding kan onze problemen niet
DUSSELDORF Een ideale kleine wagen voor mensen met
weinig rijervaring zou dit vehikel kunnen zijn, dat menig stootje
verdraagt en overal geparkeerd kan worden. Een vergunning voor
het gemotoriseerde wegverkeer heeft het voertuig echter niet.
Want het gaat om een kermisattractie, die voor de eerste maal
in Europa op de vakbeurs voor kermisexploitanten in Düsseldorf
Werd getoond: een motorscooter met luchtkussenring tegen bot
singen.
SALT LAKE CITY (UPI)
-— Ruim driehonderd lijders
aan kanker, rugziekten en
andere langdurige kwalen in
de Verenigde Staten kunnen
een betrekkelijk pijnloos be
staan leiden dankzij een elek
tronisch apparaat dat in grote
lijnen werkt als de acupunc
tuur in China.
Volgens dr. Theodore S.
Roberts, hoofd van de afde
ling neurochirurgie van de
medische faculteit van de
universiteit Vanutah en lid
van een groep van 45 specia
listen die de ruggewervelko-
lom bestuderen en jaarlijks
bijeenkomen om de werking
van het zeven jaar oude ap
paraat te bestuderen, is elek
tronische stimulering in veel
gevallen te verkiezen boven
geneesmiddelen en andere
pijnstillende methoden.
Eén der eerste neurochirur-
gen die de mogelijkheden van
elektrische stimulering voor
het verlichten van pijn onder
kenden, was dr. Norman Shea-
ly uit La Crosse in Wisconsin.
„Ik vind het een beetje verve
lend om het te moeten zeg
gen", aldus dr. Shealy, „maar
de zend-eenheid die ik tot
voor kort gebruikt heb, is al
52 jaar verkrijgbaar en is huis-
aan huis aan de man ge
bracht. Alleen verkeerde men
in onwetendheid".
Shealy zegt dat hij met de
Chinese pijnstillende praktijk
van de acupunctuur als basis
aan zijn experimenten begon.
Maar door de naalden die
daarbij in de huid gestoken
worden, zond hij elektrische
stroom.
„Je kunt op die manier
plaatselijke verdoving teweeg
brengen. Zo zou je bij wijze
van voorbeeld een been of
teen kunnen afzetten. Maar de
patiënt die een kwaal heeft,
heeft iets nodig dat hij met
zich moet kunnen meedragen.
Elektronische acupunctuur
wordt echter nog steeds ge
bruikt als proefmethode en
tijdelijk hulpmiddel", aldus
Shealy.
De ,,C"- of pijnvezels, le ve
zels die de pijnsignalen dra
gen, vechten met beta-vezels
die géén pijn uitzenden, om
neuronen of zenuwcellen
van de wervelkolom. „Als je
beta-vezelwerking elektrisch
stimuleert, kan de „C"-vezel
afgehouden worden van het
afstoten van de cel", aldus
Shealy. Een elektrode ver
schaft de extra-stimulering
van de beta-vezels, die zich
vaq de „C"-vezels afscheiden
wanneer ze de ruggewervelko-
lom bereiken. De ruggewer-
velkolom is de gemakkelijkste
plaats voor het verhelpen van
oijn door middel van elektrici-
-.eit. Als de ontvanger door
•en operatie vlak onder het
lorstbeen is ingebracht, relay-
•ert hij schokken elektriciteit
•an zes watt door een draad
lie over de schouder onder de
luid loopt en verbonden wordt
met een elektrode die vlak
boven de pijnstreek in de rug-
gewervelkolom is ingeplant.
Hierdoor wordt het gevoel van
pijn op alle plaatsen onder die
plek weggenomen.
De elektrode is acht milli
meter breed, vijftien millime
ter lang en één millimeter dik,
de omvang van de nagel van
de pink van een volwassen
man.
De elektriciteit wordt opge
wekt door een zendér die ge
dragen wordt in broekzak, tas
of beha, en die ingeschakeld
wordt door een druk op een
knop. „De stroom van zes watt
die door een in de hand ge
houden, op batterijen werkende
bron wordt opgewekt ligt on
der de pijndrempel en veroor
zaakt geen schade aan orga
nen", zegt dr. Roberts. De ge
middelde patiënt zet de pijn
stillende apparatuur door de
druk op de knop tussen de
acht en twaalf uur per dag
aan. Sommigen laten het appa
raat de hele nacht werken.
Volgens dr. Roberts moeten de
patiënten een prikkelend ge
voel in de pijnstreek gewaar
worden om pijnverlichting te
krijgen. „Geen prikkeling,
geen verlichting", zegt hij.
In feite was mgr. Maloela be
zorgd dat de regering te veel
oplossen en kan ons niet hel
pen om in een moderne wereld
te leven. Onze wereld is nu
eenmaal niet meer die van on
ze voorvaderen, hun levens
houding kan niet meer de onze
zijn".
Dat was niet best. De leiding
van de Revolutionaire Volks
beweging (de enige politie
partij in Zaire) reageerde ge
heel in de geest van de haan,
die met vakantie in Zwitser
land was door de kardinaal uit
de Orde van de Luipaard te
stoten, hem te bevelen zijn pa
leis in Kinsjasja te verlaten en
hem in de partijkrant uit te
schelden voor „Kameleon" en
„produkt van neo-kolonialisti-
sche chantage". Uitdrukkelijk
werd gezegd dat niet de kerk
ter discussie stond maar de
persoon van mgr. Maloela. Een
dag laterverklaarde Moboetoe
in een interview met een Bel
gische krant het geheel eens te
zijn met deze maatregelen. Hij
zei: „Dit zal hem (de kardi
naal) heel duur komen te
staan". Dat is nu dan wel ge
bleken met de verbanning van
Maloela.
J. D. Moboetoe, nu gesierd met een waarlijk Zairiaanse
naam.