Eerste zeeschip voer
100 jaar geleden over
Nieuwe Waterw
Grote demonstratie pro
Makarios op Cyprus
En let op de voorwaarden.
Arsène lupin van de
Elza.s gearresteerd
F.van Lanschot
4%%
5%
&l2%
6%
63/4%
7%
7lk%
binnenland
buitenland
DAT WE MOETEN WAGEN'
Ontoegankelijk
Problemen
„SCHANDE OVER DE VERRADERS BISSCHOPPEN4"
Weer krantenfusie
op komst
Gemotiveerd
Regering Marokko
afgetreden
fi.ooa—
ff 250,—
h 1.000,—
r
it
te €T voor dat Rotterdam geen grootste haven uitgroeideDeze tekening geeft een beeld van
<m40$, moor tot werelds de drukte in de Rotterdamse haven in de jaren twintig
V
V «- f VI -r., - 'fc'
-
(Van een onzer redacteuren)
ROTTERDAM 6,3 miljoen gulden kostte hij.
Jaren was erover gepraat. Sommigen hadden het
pfen waanzin genoemd, anderen hadden er weer
vurig voor gepleit.
Die taatsten waren natuurlek Rotterdammers, reders,
verladers enz. En zij hadden de steun gekregen van twee
vooraanstaande Nederlanders: koning Willem III en
Tborbecke. Met als gevolg dat op 9 maart 1872 bijna
bondeed jaar geleden dus als trotse, eerste zeeschip de
Engelse stomer „Richard Young" naar Rotterdam voer
over de „Waterweg langs Rotterdam naar zee", zoals de
wet de huidige Nieuwe Waterweg noemde.
Het is eigenlijk ongeloof
lijk wat het afgraven van de
Hoek van Holland voor Rot
terdam heeft betekend. Het
is natuurlijk absurd, maar
toch wel eens aardig, om nu,
honderd jaar later, te gaan
filosoferen over wat er ge
beurd zou zijn - of liever
gezegd wat er niet gebeurd
zou zijn - als men dit karwei
niet had aangedurfd. Wat zou
Rotterdam dan nu meer ge
weest zijn dan een aanloop
haven voor binnenschepen?
Wat zou Nederland meer ge
weest zijn dan een land van
boeren en veetelers?
Natuurlijk, men had het
dan misschien later toch aan
gedurfd, maar wie zegt dat
het dan niet te laat was ge
weest. Rotterdam verkeerde
in het midden van de vorige
eeuw in een heftige concur
rentie met Antwerpen en
Hamburg. Maar Rotterdam
verloor die slag om transport
van en naar het opkomende
Duitse industriegebied in de
driehoek tussen Rijn en
Ruhr voortdurend. In de tijd
vóór 1830 voeren schepen
naar Rotterdam via het
Brouwershavense Gat, het
Goereese Gat of het Haring
vliet en de Oude Maas.
Tochten wa5r men met zeil
schepen soms drie weken
over deed, als de wind on
gunstig was. Steeds meer
kreeg men te maken met
die opschoven. Het werd zelfs
dichtslibbinig, zandbanken
zo erg dat Amerikaanse
scheepsoharters in hun con
tracten de clausule opnamen
dat onder geen beding een
Nederlandse haven aangelo
pen mocht worden.
fn 1830 kwam het Voorn -
sche Kanaal klaar, dat even
voor een oplossing zorgde.
Maar dat was maar heel tij
delijk, want de sluizen 14
el breed en 18 voet diep
maakten het kanaal al snel
voor d« steeds grotere, die
per liggende schepen ontoe
gankelijk. Er kwam een oud
plan uit de archiefkasten;
een plan van de bekende
polderman Cruquius uit de
18e eeuw, die voorstelde om
de duinen op de Beer op
Rozenburg door te graven en
zo een reoht-toe-recht-aan-
vaarweg naar Rotterdam te
graven, In 1855 zond minis
ter Simons de jonge inge
nieur Pieter Caland naar En
geland en Frankrijk om daar
eens te kijken hoe men de
riviermonden bevaarbaar
nield. Hier kwam hij binnen
een paar weken tot een con
clusie, die de hele water-
staatstheoriën van tot die
tijd volledig ondersteboven
gooien. Men was er name
lijk van uitgegaan dat de
vaarwegen onbevaarbaar
wedden door zand dat de zee
met eb- en vloedbewegingen
de riviermonden opstuwde.
Caland ontdekte nu dat het
het slib van de rivier zelf
was dat dit veroorzaakte.
Op grond van deze stelling
maakte hij een plan voor een
doorgraving van de punt die
ten zuiden van 's-Gravenzan-
de ln de monding van de
Maas stak ein die de Hoek
van Holland werd genoemd.
Daarnaast moest dan de oor
spronkelijke brede monding
van de Maas - tegenwoordige
de Brielse Maas genoemd,
maar in die tijd nog bekend
onder de naam "De Pan" -
afgedamd worden op de
plaats waar de doorgraving
"Het Scheur" bereikte en
een verbetering van datzelf
de Scheur tot Rotterdam. Om
de monding van de Nieuwe
Waterweg te beschermen,
wilde Caland daar twee
hoofden in zee aanleggen.
Het grote voordeel van dit
plan volgens Caland: geen
sluizen terwijl de diepte au-
tomatisoh op peil gehouden
zou worden door de stro
ming.
De Raad van Waterstaat
aanvaardde het plan ongetwij-
ri.gd. Caland was overigens
zelf secretaris vaii de Raad.
In het rapport van Caland
werden de kostein toen be
groot op 5 miljoen gulden.
Daarna zou het nog vijf jaar
duren voor het plan door de
Kamer werd aangenomen.
Toen al had men wantrou
wen tegen de plannen van
Rotterdam. Minister Thor-
becke noemde het echter
"een gewaagd werk, maar
een werk dat we moeten wa
gen." In 1863 werd het plan
goedgekeurd en werd Caland
zelf belast met de uitvoering.
De aanleg van de haven
hoofden in zee verliep bij
zonder voorspoedig, de door
graving minder, omdat er ja
ren overheen gingen voordat
de gronden waren onteigend.
In 1866 echter kan de Prins
van Oranje toch de eerste
spade - speciaal hiervoor ge
maakt, evenals de kruiwagen
waar het eerste hoopje zand
ln terecht kwam - de grond
insteken. Twee jaar later
was de verbinding naar zee
klaar, maar de waterweg
was nog maar zo'n tien me
ter breed en de diepte bij
laagwater 2 meter. Caland
vertrouwde er op dat de
stroom zijn werk nu verder
zou afmaken. Maar dat ging
toch nog niet allemaal naar
wens.
Er was inderdaad een
wens. Er was inderdaad een
stroming die het vaarwater
uitdiepte, maar diezelfde
stroming zette het slib buiten
de hoofden neer voor de
mond van. de Waterweg. Men
werd "kritisch en er werd
zelfs een rijkscommissie be
noemd met de opdracht na te
gaan welke fouten Caland
had gemaakt. De waterbouw
kundige was hierover zo ge
griefd dat hij verzocht van
zijn verantwoordelijkheden
te worden ontheven.
Dat bleek achteraf bijzon
der jammer, want de rijks
commissie stelde Caland ln
het gelijk, een waterweg
zonder sluizen was mogelijk,
maar dan moest men de
diepte op peil houden met
-baggerwerkzaamheden. Daar
naast werden er nog een
aantal verbeteringen aange
bracht, zo kwamen er dwars-
dammen en langsdammen bij
het zuidelijke hoofd. Verder
werd de punt van Rozenburg
doorgraven ten zuidwesten
van Vlaardingen, waardoor
ook de Oude Maas eb- en
vloedstromingen via de
Nieuwe Waterweg kreeg en
dat daarnaast tot gevolg had
dat Dordrecht een betere
verbinding met zee kreeg.
Dat neemt niet weg dat er
tot op de dag van vandaag
nog steeds gebaggerd moet
worden om te voorkomen dat
pieter Caland werd
geboren in Zierik-
zee in 1826. Zijn vader
Abraham Caland, was ln
Zeeland een bekend wa
terstaatsingenieur. Zijn
zoon Pieter bracht het
nog verder. Hij werd se
cretaris van de Raad van
Waterstaat en kreeg de
opdracht de Nieuwe Wa
terweg aan te leggen.
Hoewel de Waterweg
bijna een levenswerk
voor Pieter Caland was,
is bij ook nog betrokken
geweest bij onder ande
re de afdamming van
het Sloe en bij de ver
betering van de haven
van Batavia, tegenwoor
dig Djakarta.
zand en slib opnieuw de
vaarweg naar Rotterdam ver
sperren. Wat de Nieuwe Wa
terweg voor Rotterdam en
Nederland heeft betekend in
die 'honderd jaar hoeft geen
betoog. In een ontzaglijk
tempo kwam aan de zuidelij
ke oever een industriegebied
tot stand, dat voor een grote
welvaart zorgde, maar ook
voor problemen. Problemen
die vooral de laatste tijd dui
delijk voor een veranderd
inzicht hebben gezorgd; de
gevaren die het leefklimaat
bedreigen. Problemen die
ons voor de vraag stellen of
we een ontwikkeling dié
honderd jaar geleden op
gang is gebracht door die
Nieuwe Waterweg moeten
stopzetten of verder zijn
gang laten gaan. Problemen
die iets verder gaan dan het
gevaar van diohtslibbing van
de waterweg naar Rotter
dam.
TON IN T VELD
NICOSIA (AP) Op Cy
prus is gisteren een protestde
monstratie gehouden tegen de
eis van de synode van de Cy
priotische kerk voor de toe
treding van president Maka
rios.
Waarnemers interpreteerden
de pro-Makarios bijeenkomst
als een verwerping van het
volk van Cyprus van de po
gingen van de Griekse kolo
nels om Makarios buiten spel
te zetten.
STRAATSBURG (AFP)
De politie in Straatsburg heeft
gisteren een woning in
Straatsburg belegerd, waarin
een zekere Simon Schneider,
die de bijnaam „de Arsène
Lupin van de Elzas" heeft,
zich verschanst had. Hij had
een vrouw als gijzelaarster bij
zich.
Schneider, die twee revol
vers droeg, heeft na een „be
leg" van twee uur zich aan de
politie overgegeven, zonder
dat één schot is gelost. Op 10
februari ontsnapte Schneider
uit de gevangenis, waar hij
een straf van vijf jaar wegens
diefstallen uitzat.
In een korte toespraak tot
de menigte van naar schatting
100.000 mensen maakte Maka
rios melding van de groeiende
kloof tussen hem en de Griek
se kolonels, die het eiland op
de rand van een burgeroorlog
brengt.
„De gebeurtenissen van
vandaag zullen een onvergete
lijke ervaring in mijn leven
zijn", zei Makarios, toen de
menigte zijn naam scandeerde.
„Ik wil u verzekeren dat ik
mijn uiterste best zal doen
om deze ontroerende liefde
waardig te zijn", voegde hij
er aan toe.
Hoewel de aartsbisschop po
litieke onderwerpen vermeed,
veroordeelden de andere spre
kers zijn tegenstanders fel.
De wijbisschop van Consta-
nia, één van de naaste mede
werkers van Makarios, riep op
„om de handen af te hakken
van allen, die zich tegen het
aartsbisdom verzette.
„De kerk is niet alleen de
drie bisschoppen, die uw af
treden hebben geëist, maar ook
het hele volk en de clerus, die
vandaag het voorstel van de
drie bisschoppen hebben ver
oordeeld", zei hij.
Dr. Vassos Lyssarides, de
lijfarts van aartsbisschop Ma
karios, zei in zijn toespraak
tot de menigte: „Makarios,
vandaag vertegenwoordigt u
heel Griekenland".
Deze opmerking werd luid
toegejuicht door de menigte.
De mensen voerden Griekse
vlaggen mee en talrijke slo
gans als:
„Het volk herkiest zijn pre
sident vandaag". „Makarios,
wij staan naast u".
„Schande over de verraders
bisschoppen".
In Limassol is gistermorgen
een politieman doodgeschoten.
Hij stond op wacht bij het pa
leis van de bisschop van Li
massol, die met zijn ambtge
noten van Kitium en Paphos
gepleit heeft voor het aftreden
van Makarios.
ALKMAAR (ANP) De
directies van de n.v. Verenig
de Noord-Hollandse Dagbladen
te Alkmaar (Oudorp) en de
n.v. drukkerij Noord-Holland
te Hoorn zijn, naar zij hebben
medegedeeld, voornemens de
mogelijkheden tot een samen
werking tussen beide bedrij
ven te onderzoéken.
De n.v. Verenigde Noord-
Hollandse Dagbladen is uit
geefster van de Alkmaansche
Courant, De Helderse Courant,
de Schager Courant, de Enk-
huizer Courant, het Dagblad
voor West-Friesland, de Zaan-
lander en het Dagblad Kenne-
merland, met een gezamenlij
ke oplage van 76.000.
De n.v. drukkerij Noord-
Holland (houdster van de aan
delen n.v. Noorderpers) geeft
behalve weekbladen, het
Noord-Hollands Dagblad uit
(edities in Alkmaar. West-
Friesland, Den Helder en
Schagen, gezamenlijke oplage
27.000) en exploiteert een
handelsdrukkerij te Hoorn,
Brievwi voor de re rubriek MOedw»
met volledige mem en edree worden
ondertekend. Bij publikeito niHen den*
vermeld worden. Slecht» bij hoge irih
sondering zvl ven dese regel werden
afgeweken. Neem en edree sifn den Wj
de redactie bekend. Piibfflutie van brie
ven (verkort of onverkort) betekent niet
da» de redactie het In alle gevt"
erna b met Inhoud, tq. sKnUring.
In de rubriek "Papier voor
uw pen" schreef de heer J.
van Krugten over ongemoti
veerde angsten van kamp
slachtoffers.
De oorzaak hiervan zal wel
zijn, dat hij geen kampslacht
offer is geweest.
BREDA
J. JACOBS
RABAT (RTR-AFP) Ko
ning Hassan van Marokko
heeft gisteren het aftreden
van zijn regering bekendge
maakt.
Nu de regering-Lamrani zijn
ontslag heeft ingediend zal
binnenkort een „regering van
nationale eenheid" worden ge
vormd. In zijn troonrede zei
de Marokkaanse koning te ho
pen, dat het nieuwe kabinet,
dat zal bestaan uit technocra
ten en politici, een „regering
van verzoening" zal zijn.
(ADVERTENTIE)
■JtCtfXS, s
Welgeteld
2 weken
3 maanden
6 maanden
1 jaar vast
2 jaar vast
3 jaar vast
4 of 5 jaar vast
direct beschikbaar
inleg vanaf
rente
f 100,—
f 1.000,—
f 100,—
f 1.000,
rente jaarlijks
rente jaarlijks
r
f 1.000,—
rente jaarlijks
f 1.000,—
rente jaarlijks
f 1.000,—
bankiers
Kantoren:'s-Hertogenbosch, Hoge Steenweg 27-31, tel. (04100)-22321, Breda,Veemarktstraat 44,fel. (016001-25844,
Emdhoven, Keizersgracht 17 en Limburglaan 20A, tel. (040)-27442, Roosendaal, Molenstraat 8,te!.(01650)-34994,
Tilburg, Stationsstraat 17,teI.(04250)-38745, Vught, Van Voorst tot Voorststraat 1tel. (04100)-61662.
Affiliaties: Amsterdam, Vermeer Co, Bankiers, Herengracht 199-201,tel. (020)-248486,PauIus Potterstraat30a,
teL (Q20)-762801,Den Haag, Bankierskantoor Staal Co.N.V,Lange Houtstraat 8,tel.(070)-183340.
Spaaragentschappen in meer dan 50 plaatsen.
Spaaragentschappen o.a.te:
Axel, Administratie en Assurantiekantoor De Ridder, Kanaalkade 92, tel. (01155VM43, giro 1559100.
Bergen op Zoom, Henningd Smout Makelaarskantoor,Stationsstraat 8,teL(01640)-33970,giro 821093,
Dongen,Assurantiekantoor C-van Dongen, Julianastraat 43,tel.(01623)-2490,giro 810992,
Ettenieur,Markt 21,teL (01608V2494, giro 1900800.
Eu van Elzakker en Zn„ Dorpstraat 21, tel. (01641)-2562, giro 253520&
Middelburg, Assurantiekantoor Walcheren, St. Pieterstraat l.tel. (01180)-3662, giro 2317600.
Zevenbergen, de Jong-AssurantiSn, Noordbaven 26,tel.(01680)-3417,giro 821704.
