Proefstation te Wijster dringt door in
diepe geheimen van insectenwereld
so
89
69
KEVERS ZIJN DE LEEUWEN EN TIJGERS DER GELEEDPOTIGEN
t
1 royale, prachtige THEEDOEK voor
warenhuis V# d. HEIJDEN
ASSISTENT
MAGAZIJNMEESTER
Autobuschauffeurs
Monteurs
Electronisch
Ontdekkingen
Maaginhoud
Adrie van Wijdt
GEMEENTE TERNEUZEN
a. een werkman in
algemene dienst
b. een plantsoen
arbeider/grafdelver
VAN DE WEEK
OP TROEFKAART No. 8
09
KIPPENPOULET
500 gram
GEKOOKTE HAM
GEKOOKTE
GELDERSE samen
59
WORTELTJES
EXTRA FIJN
Literpot
GROTE CAKE
ZUIVER ROOMBOTER
29
DRUIVENSAP
ROOD of WIT
Per fles
HAARLAK
Grote spuitbus
Laqué du charme
98
PLANTEN-
SCHAAL
95
RIBCARBONADE
1 kg
O
1/1
VANILLE-US
I liter-rol
ABRIKOZENJAM
1 e soort H H
UPDRINK
HERSCHI
1 literfles
TOILETZEEP
SERINGEN
3 stuks
O
O
MODERNE
THEEGLAZEN
Set 3 stuks
MODERNE
BORDEN
Per stuk
75
HULST
Gemeente
Goes
Openbare bekendmaking
dag en nacht BENZINE tanken
aan GARAGE VISSER denken
Gemeente Oostburg
HINDERWET
Woensdag 1 maart 1972
WIJSTER De loopkevertjes, die een stukje hei
nabij het Drentse Wijster bewonen, zijn danig in hun
rust gestoord. Hun onbewuste leventje wordt be
dreigd door vallen, vangtrechters en vangschermen,
opvallend op regelmatige afstanden in het terrein
geplaatst. In buisjes, onderaan de trechters beves
tigd, kun je de beestjes zien spartelen in een fornia-
linemengsel. Zwart. Hulpeloos, glimmend. Maar er
zijn ook kweekbakken van roestvrij staal. Daar wor
den ze in gebracht en planten ze zich voort. Welk
aandeel hebben de oude dieren daarin en welk de
jonge. Dat is nou net de hamvraag voor de academici
van het biologisch proefstation, dat als een van zijn
onderzoekgebieden de bevolkingsstatistiek van de
loopkever heeft. Ze weten al veel daar in dit insti
tuut van de Wageningse Landbouwhogeschool. Ze
weten bijvoorbeeld, dat er van de krappe miljoen
keversoorten over de hele wereld 150 soorten in
Drente leven. Daarvan zijn maar zes soorten ge
schikt 0111 te gebruiken voor wetenschappelijk on
derzoek.
Ze weten nog meer daar in
Wijster, na een ervaring van
twaalf jaar met de kleine ge-
leedpotige diertjes. Elke po
pulatie van kevers in het
proefterrein bestaat uit zo'n
1000 individuen. Zestig tot
tachtig procent van de bees
ten hebben een merkje in
hun dekschild ontvangen.
Daardoor zijn ze later weer
te herkennen. Een wijfje
legt per seizoen een aantal
eitjes dat varieert tussen de
tien en zestig. De helft van
de kevers sterft een geweld
dadige dood. Ze worden op
gevreten door de hogere die
ren, die de zwarte schilddra
gers een delicatesse vinden.
Maar de kevers zelf laten
zich ook niet onbetuigd. Zij
zijn, zo heeft men in Wijster
opgemerkt, de leeuwen en tij
gers onder de geleedpotigen,
het zijn alleseters. Maar ze
weten het niet. Kevers hebben
geen hersens. Alleen een ze-
nuwkop m hun kop is verge
lijkbaar met wat wij hersenen
noemen. Ze reageren niet op
elkaar. Ze kennen elkaar hele
maal niet, ook al behoren ze
tot hetzelfde volkje. Ze missen
het gevoel bij elkaar te horen.
Het mannetje reageert alleen
maar seksueel op het vrouwtje.
Kevers zijn een soort individu
alistische robotjes, kenschetst
dr. PJ. den Boer, de entymo-
loog, die de leiding heeft van
het keveronderzoek in Wijster.
Robotjes zonder enig bewust
zijn, vermoedelijk voelen ze
dan ook geen pijn.
Overal op de werels vinden
onderzoekingen van insecten-
populaties plaats. Vooral op
vlinders, ook op spinnen in
Amsterdam en Lekten, maar
vrijwel nergens op kevers. Dit
is djus een tamelijk onontgon
nen gebied.
Aan de miuur in de werkka
mer van dr. Den Boer hangen
vele statistieken. Het werk
dient zich naar buiten toe aan
als dor wetenschappelijk.
Tooh publiceert dr. Den Boer
voortdurend in vaktijdschrif
ten. De büogie is geinteres-
seerd in wat hij te zeggen
heeft.
..De vraag die ons interes
seert is: hoe zien bepaalde
soorten kans om voort te be-
Dr. P. J. de Boer
leide vallen.
demonstreert een van de elektronisch ge-
staan". Dieren en planten zit
ten niet in een vacuüm, maar
in een milieu. Dit heeft enor
me invloed op wat er gebeurt.
Een van de oorzaken waardoor
een diersoort kan evolueren,
dus overgaan in een andere
diersoort, is dat die soort een
hele tijd (zeg tussen de 10.000
en 100.000 jaar) heeft bestaan.
Nu vragen wij ons af: hoe
bestaan de soorten voort. Wel
ke eisen stellen deze soorten?
En twee: hoe handhaaft een
populatie zich. En drie: hoe
ontstaat een nieuwe populatie''
Verder: hoeveel uitwisseling
is er tussen de populatie."
Om dat uit te vinden is een
aantal ingenieuze methoden
bedacht. Op een stuk gehakt
bos, dat met hei ia herplant,
staan tijdsorteruigsgevallen.
Daarin zitten dertien buisjes,
die langs electronische weg
volgens een ingestelde tijd
voor een trechteropemng
schuiven. Aan het nummer is
te zien hoe laait een kevertje
in de val terecht ia gekomen.
Dertig van deze gevallen zit
ten versprei^ in -de grond. Ke
vers komen 'a nachts uit de
grond. Zonder hulpmiddelen
zou nooit na te gaan zijn hoe
veel en van welke soort er 's
nachts op pad waren. En dat
willen de wetenschapsmensen
graag weten. Wanneer hebben
de kevers daar 's nachts gelo
pen? Zit er verschil in de
soorten? Waarom liepen ze
daar?
De aldus gevangen diertjes
krijgen een merk in him
schild gebrand. Dat gebeurt in
het laboratorium. Daar zit een
aoademieus tussen een hele
boel laden, waarin duizenden
soorten, grote en kleinere ke
vers geconserveerd zijn. Daar
zijn ook de wekpotten waarin
ingemaakte diertjes wachten
om ontleed te worden. Dat is
een typisch winterwerk] e.
Maar zomers tegt deze specia
list hen onder de microscoop,
waaronder je de prachtige
symmetrie van de schildteke-
ning duidelijk kunt zien. Met
vaste hand brandt hij een
piepklein volgnummer in het
schild.
Gemerkt worden de beestjes
weer vrijgelaten. Ze voegen
zich weer bij hun populatie.
Dan gaat het erom hun gedrag
te volgen. Op die manier zijn
al tegen de achtduizend dier
tjes gemerkt. Hoe oud wordt
een kever. Hoe vaak komen er
jongen. Onder welke omstan
digheden houden ze zich op.
Wat is de invloed van het
natuurlijke milieu waarin ze
leven. Maar enkele van de
waslijst vol, detailvragen
waarop de wetenschapsman
antwoord zoekt.
Het onderzoeken van kevers
is nog betrekkelijk jong. Be
wijzen zijn er nog niet veel.
Men werkt met hypothesen.
Wel heeft het onderzoek in
Wijster enkele verkeerde
denkbeelden omver gestoten.
„Kevers stemden bekend als
eenjarige dieren. Ek jaar stierf
een populatie uit een vernieuw
de zich. Dat is niet waan Wij
hebben ontdekt, dat er dieren
bij zijn die na overwintering
voor de tweede maal jongen
krijigen. Er zijn zelfs, die al
vier winter* achter de rug
hebben."
Dr. Den Boer heeft nog een
belangrijke ontdekking ge
daan. In het algemeen planten
de dieren rich in het voorjaar
voort. Maar er zijn soorten die
dat in de winter doen. Dat
was helemaal onbekend voor
do entymologen. Maar die
kwamen in de winter niet ach
ter de kachel vandaan. Dat
deed Den Boer wel. Van een
bepaalde soort dieren die in
de winter eitjes leggen, waren
in een museum te Leiden over
100150 jaar vijftien exem
plaren bijeengebracht. Dr.
Den Boer vond er in een
paar maanden tijd enkele hon
derden op sijn proefterrein.
Waarom ze in de winter pa
ren en zich voortplanten?
„Ik vermoe^ dat de larven
zo gevoelig zijn voor uitdro
ging, dat de winter de enige
veilige periode ia. Het zou ook
kunnen, dat de beestjes zich
voortplanten in begroeid stuif
zand. Daar is een zeer groot
deel van het jaar te droog
voor deze beesten. Behalve in
de winter."
Op het proefterrein staan
vangschermen: een vierkant
stuk vensterglas, dat oprijst
uit bakjes formaline. Die zijn
er om uit te vissen of er veel
vliegende kevers zijn. Ook in
dat opzicht deed dr. Den Boer
een verrassende ontdekking.
In 1964 kwam hij op het idee
om vangtrechters te plaatsen
in oostelijk Flevoland. Hij re
deneerde aidus: onder de ke
vers bevinden zich dieren met
vleugels en zonder vleugels in
dezelfde soort. Zouden die ge-
vleugelden niet een rol kun
nen spelen in de verspreiding
van een populatie? De proef
bevestigde zijn vermoeden.
Het percentage gewleugelden
was in de polder aanzienlijk
hoog. Waar er van een bepaal
de soort in Drente maar 4 pet
vleugels had, waren het er in
de poldeir 95 pet. Ook bij an
dere soorten waren er veelbe
tekenende afwijkingen.
De proeven zijn in het
droogvallende Flevoland her
haald .Terwijl het laatste water
wegvloeide, werden er al
vangtrechters opgesteld. Op
nieuw vlogen er vliegende ke
vers in. Wat is de conclusie'
Vemoedelijk trekken vliegen
de dieren uit een bestaande
populatie weg om elders een
nieuwe populatie te vestigen.
Het zijn geen beste vliegers.
Ze worden meegevoer<j door
de wind. Vele verdrinken,
maar enkele vliegende kevers
vinden een plaats waar ze zich
kunnen voortplanten En uit
het nageslacht komen gevleu-
gelden en ongevleugelden
voort. Vermoedelijk hébben
zelfs dieren beide eigenschap
pen.
Dr. R. Hen geveld doet er
weer een heel ander onder
zoek met de vijf keversoorten.
Wat eten ze. Wat is de beteke
nis van voedsel voor de kleine
dieren. Hoe kom je er achter?
Juist, door de maaginhoud te
onderzoeken. Maar kevertjes
van een paar millimeter tot
een flinke centimeter lengte
hebben maar een miniscuul
maagje. Het moet een priegel-
werkje zijn om dat open te
maken. De beestjes, die dat lot
zullen ondergaan, staan op sap
in wekpotten in een kast.
's Winters worden enkele
potten opengetrokken, beestje»
ei-uit gehaald. Dan worden ze
ontleed. Hoe zijn de eierstok
ken gebouwd. Hoeveel eitjes
zitten er in. Hoe zien do
maagjes eruit. Wat hebben de
beestjes gevreten. Uit de ma
gen komen splintertjes van
chitine van andere insecten.
Ze vreten alles wat hun voor
de kaken komt. Het zijn ware
roofdieren. Dat maakt de ke
vers tot zulke nuttige leden
van de insectenmaatschap-
PÖ-
Dr. Den Boer: „Ik heb zelf
het idee, dat ze bepaalde pla
gen onderdrukken. Vreet hij
maar een soort, dan zorgt hij
ervoor dat die soort uitsterft,
maar zelf sterft hij eveneens
uit omdat zijn voedsel niet
meer voorhanden is. Gevolg:
die soort komt weer terug en
er zijn geen kevers meer om
hem uit te roeien. Nu hij alles
eet kan hij elke opkomende
plaag in de kiem smoren."
Een aannemelijke verkla
ring. Ze kunnen in Wijster
nog wel honderd jaar vooruit
eer alle geheimen rand de vijf
a zes keversoorten zijn opge
helderd. Nu al gaan de statis
tische gegevens naar de compu
ter in Wageningem. Die zal
voorlopige antwoorden moeten
geven op de vaak ingewikkel
de vragen. Maar tenslotte zal
het keverieven al zijn myste
ries hebben prijs gegeven. En
dat.zal dan voor een belang
rijk deel te danken zijn aan
de vasthoudendheid waarmee
drie wetenschapsmensen in
Wijster dag in dag uit elk
facetje van het insectengedrag
nagaan.
ASSENEDE (B)
Galerie Margaretha de Hoe
ve, Expositie Schilderijen en
tekeningen van Gaston de
Mey (t.m. 19 maart).
GOES
Grand 20 uur; Blue Mo
vie 18 j.
MIDDELBURG
City 20 uur: Liefdesvari-
aties 18 j.
HULST
Boekhandel Van Geyt,
Steenstraat 20, expositie „Zee
land schildert" (t.m. 6 maart-
Werkd. van 9-12 en van 13-
18 uur. Zondag van 14-17
uur.
ROTTERDAM
De Doelen (Grote Zaal) 21
uur: Concert door het Rotter
dams Philharmonisch Orkest
o.l.v. Hubert Soudant Solist
Peter Masseurs, (trompet). De
Doelen (Hal). 12.45 uur: Kof
fieconcert. Interpolation: Willy
Goudswaard (slagwerk), Theo
Bles (piano) en Rien de
Reede (fluit). Hofplein Thea
ter 20.15 uur: „Een op de
zes", blijspel door het Nieuw
Rotterdams Toneel. Schouw
burg 20.15 uur: Internatio
naal Folkloristisch Dansthea
ter.
Geheel onverwacht is heden tot onze droefheid
van ons heengegaan, mijn lieve man, onze zorg
zame vader en lieve opa
JACOBUS VAN TILBURG
echtgenoot van
Antoiietta Marijnissen
op de leeftijd van 69 jaar.
A. J. van Tilburg - Marijnissen
kinderen en kleinkinderen.
Breda, 28 februari 1972.
Speelhuislaan 135.
De gezongen H. Mis van Requiem zal worden
opgedragen donderdag 2 maart a.s. om 10.30 uur
in de parochiekerk van Christus Koning, Pas
toor Pottersplein, waarna de begrafenis zal vol
gen op de r.-k. begraafplaats „Zuylen".
Avondmis woensdag om 19.00 uur in genoemde
kerk.
Papa is opgebaard in de rouwkapel van het St.-
Ignatiusziekenhuis te Breda. Gelegenheid tot
bezoek aldaar woensdag van 18.00 tot 19.00 uur.
Met grote droefheid
hebben wij op 28 febru
ari kennis moeten ne
men van het plotseling
overlijden van onze-me-
deleerling, vriend en
leerling
JACQUES RIJK
Leerlingen en
Leraren der Rijks
Middelbare Land
en Tuinbouwschool
te Goes.
MODE-COIFFEURS
TEKNEUZEN
ZU1DLAN DSTKAAT 30
TELEFOON 2533
DANKBETUIGING
Voor de vele blijken van medeleven, die wij
hebben ondervonden van familie, vrienden be
kenden en buurtgenoten bij het overlijden van
ons lief zoontje
EGBERT,
betuigen wij langs deze weg onze oprechte en
welgemeende dank.
P. Serrarens
R. Serrarens - van Daele.
Westdorpe, Wilhelminastraat 4.
Bij de dienst openbare werken kan wor
den geplaatst
voor werkzaamheden in de kern Sluiskil;
voor de begraafplaats Terneuzen,
Aanstelling kan gesschieden op een aan
vangssalaris van 793,per maand met
uitloopmogelijkheden tot f 1193,per
maand.
Sollicitaties binnen 14 dagen na het verschijnen
van dit blad te richten aan het college van bur
gemeester en wethouders van Terneuzen.
TOPPERS
VOOR IN UW TUIN
PIASTIC
Op voet, groot formaat
i r
2r
Wit met gouden rand
BIERKAAISTRAAT 27
'v* n»
k M k,.,,«
t 'tfyy&j
r? V
VASTSTELLING BESTEMMINGSPLAN
„GOESE POLDER, 2t GEDEELTE"
De burgemeester ven Goes maakt ter voldoening aan het
bepaalde in artikel 26 van de Wet op dte Ruimtelijke
Ordening bekend, det met ingang van 2 maart 1972 ge
durende één maand ter gemeentesecretarie (afdeling alge
mene zaken) voor een ieder ter inzage ligt het door de ge
meenteraad bij zijn besluit d.d. 17 feb.uari 1972, nr. 34
vastgestelde bestemmingsplan „Goese Polder, 2e gedeelte".
Gedurende genoemde termijn van één maand kunnen zij,
die zich tijdig met bezweren tot de gemeenteraad hebben
gewend, bij gecteputeerde staten van Zeeland tegen het be
stemmingsplan bezwaren indienen.
Goes, maart 1972
De burgemeester voornoemd
F. G. A. Huber
Uw advertentie-campagne in deze krant overbrugt
voor een belangrijk deel de dure afstand tussen uw zaak en
uw klanten op voordelige wijze.
Burgemeester en wethouders van Oostburg,
brengen ter openbare kennis, dat ter gemeente
secretarie ter inzage ligt een verzoek met bij
lagen van E. E. W. de Cock, Grenspad 2 te Aar
denburg, om vergunning ingevolge de Hinder
wet tot het oprichten van een inrichting voor het
bakken van voedings- en genotmiddelen in
oliën en vetten en waarin 4 elektromotoren met
een gezamenlijk vermogen van 2 pk gebezigd
zullen worden, op het perceel plaatselijk bekend,
't Halve Maantje te Breskens, kadastraal békend
Breskens, sectie C nr. 455.
Gedurende tien dagen na dagtekening van deze
bekendmaking bestaat voor een ieder de gelegen
heid schriftelijk bezwaren tegen het verlenen
van de vergunning in te brengen bij het ge
meentebestuur.
Bovendien zal op maandag, 20 maart, des voor
middags 10.00 uur in het gemeentehuis een open
bare zitting worden gehouden, waarbij monde
linge bezwaren tegen inwilliging van dit verzoek
kunnen worden ingebracht.
De aandacht wordt erop gevestigd, dat inwoners
van de gemeente Oostburg later slechts tot be
roep gerechtigd zijn, indien zij in persoon of bij
gemachtigde op bovenbedoelde zitting zijn ver
schenen. Andere belanghebbenden kunnen wat
dit betreft volstaan met het tijdig indienen van
schriftelijke bezwaren.
Oostburg, 1 maart 1972.
Burgemeester en wethouders voornoemd,
A, SCHIPPER, burgemeester.
P. J. I. VERHAGE, secretaris.
De burgemeester van Middelburg maakt inge
volge artikel 28 der Wet op de Ruimtelijke Orde
ning bekend, dat bij besluit van Gedeputeerde
Staten van Zeeland van 15 februari 1972 no. 68/
381, 4e afd. r.o. is goedgekeurd het door de raad
dezer gemeente in zijn vergadering van 18 janu
ari 1971 vastgestelde „Partieel bestemmingsplan
gemeentelijk buitengebied". Genoemd besluit van
Gedeputeerde Staten ligt met het bestemmings
plan, ingaande 3 maart 1972, gedurende een
maand voor een ieder ter gemeentesecretarie
(kamer 15) ter inzage.
Bij de vaststelling van het bestemmingsplan zijn
geen wijzigingen aangebracht, zodat ingevolge
artikel 29, lid I van de Wet op de Ruimtelijke
Ordening alleen de gemeenteraad, de inspecteur
van de ruimtelijke ordening en zij, die zich tijdig
met bezwaren zowel tot de gemeenteraad als tot
Gedeputeerde Staten hebben gewend bevoegd
zijn tot het instellen van beroep bjj de Kroon,
gedurende de hierboven genoemde termijn.
Het beroepschrift moet worden gericht aan H.M.
de Koningin en kan worden ingediend bij de
Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke
Ordening te 's-Gravenhage.
Middelburg, 1 maart 1972.
De burgemeester voornoemd,
drs. P. A. Wolters.
In ons dynamisch bedrijf vragen wij voor
onze afdeling groothandel ijzer en staal een
gevraagd
een wat ouder persoon
30-40 jaar;
verantwoordelijkheidsgevoel;
voldoende vitaal;
Geboden worden
een prima salariëring;
goede arbeidsvoorwaarden.
Sollicitaties schriftelijk, mondeling of tele
fonisch te richten aan
Hollestelle n.v
ZaACWOiENSM'AAT i COIS
TFU;'iO\ '0>*0'. ".«0 \ir->( 6945 «v»
GOES Zaagmolenstraat 1
Telefoon 01100-5540-6995
t.a.v. Dhr. v. Westen.
In verband met belangrijke uitbreiding van ons
groepsvervoer, vragen wij op korte termijn
eventueel op part-time basis
Sollicitaties te richten aan GARAGE CITO
Buitenweg 37, Axel tel. 01155 - 1651.
