Jonge Franse cineast begint waar de Russische filmpioniers eindigen Afscheid van STREUVELS grensfiguur tussen VROOMHEID en ONGELOOF Wl niet in de reisgidsen staat over kuiiy E-10 sinas met pass U <r B Veertien ziekenhuizen in één stichting ommer ommer PORION LUISTER de fruitigste sinas kunst cultuur l'JUHMi Dr. Walter Goddijn 25 jaar priester Aanslagen in Baskisch dorp TUDELUK VAN 1.02 VOOR CENT Hongarije en Roemenië begraven strijdbijl samen bouwen Tien jaar voor wurging in Haarlem Half miljoen leerlingen in beroeps onderwijs naar de prachtige klank van de nieuwe HAMMOND g> ORGELS bij KOM, KUK, LUISTER EN VRAAG Rechter vonnist Overnemen Geen enquête Uitlevering van Barbie-Altmann bestudeerd 1 Vrijdag 25 februari 1972 -jii'HP („Pi m ii 15 (ADVERTENTIE) Als we de Franse kran ten mogen geloven, is de winterslaap van de film kunst deze week door broken door een film van een, zeker voor West- Europa, hernieuwde opzet en doelstelling. Hernieuwd of vernieuwd, dus niet spiksplinternieuw, want „Coup pour coup" vrij vertaald: Slag op slag of misschien nog beter Oog om oog volgt het spoor terug naar de eerste, legendarisch geworden Russische films, naar de tijd van Eisenstein, Poedowkin en hun uitbeel dingen van proletarische be wustwording. Dat is een innerlijke over eenstemming, uiterlijk valt de parallel op met het gebruik maken van een ongevormde massa. En dan is er natuurlijk nog de overeenkomst met Ei- sensteins eerste belangrijke film wat het onderwerp be treft: een staking en zelfs een wilde. Maar daarmee zijn de pun ten Van vergelijking ook wel uitgeput. Want Eisenstein wil de wel artistieke bouwstenen aandragen voor de ontwikke ling van een communistische maatschappij, maar hij legde tOQh de nadruk op de vorm en minder rechtstreeks op de in houd, met name wat de dialo gen betreft. Eisensfein sprak een beeldtaal met mensen en machines door een verrassende montage en een indringende fotografie. En voor alles bleef die staking ujit 1924 een werk van S.M. Eisenstein: Hij be paalde als regisseur het wat en hoe van de film. Martin Karmitz wil van „Coup pour coup" niet de regis seur zijn, hij is de initiatiefne mer van dit collecti- vistische, naamloze produkt waarin de gemeenschappelijke hoofdrol wordt gespeeld door fabrieksmeisjes zonder op smuk, moderne slavinnen in blauwe schorten aan de lopen de band. Karmitz heeft dat le vende materiaal gevonden in het fabrieksstad] e Elbuef bekend uit Flauberts Madame Bovary waar genoeg werk lozen voorhanden waren om het decor van een leegstaande textielfabriek te vullen. En toen? Toen heeft hij zijn kudde baar eigen rol laten spelen. Geen scenarioschrijver, geen handige auteur voor de dialo gen. Alleen de eigen werke lijkheid zoals die tot uitdruk king kwam in de mond van vrouwen en meisjes die één ding schuwden als de pest: 'grootspraak Ze overlegden voor elke scene wat ze gingen zeggen. Daarna zagen ze zich zelf via de magnetoscoop weer terug. En dan begon de discus sie opnieuw: Dit klonk te ge kunsteld, dat was te mooi, zo gaat het in het écht niet toe- .Opnamen waarin de deel neemsters de verleiding niet hadden kunnen weerstaan de actrice uit te hangen, werden onbarmhartig geknipt. Nu is een van de opmerke lijkheden van „Coup pour coup" dat ze niet voorbestemd is voo<r politieke avondjes die een gemakkelijke trekker met een kunstzinnig tintje nodig hebben om voldoende volk te krijgen. „Coup pour coup" gaat in première in een der grote Parijse bioscopen. De ei genaar daarvan heeft een deel van de financiering op zich genomen, en ander deed kwam van de Westduitse televisie, die verrukt was van een eer dere film van Marin Karmitz, „Camerades". Die was ont staan onder invloed van de' Mei-revolutie van 1968, maai de maker was er achteraf niet zo tevreden over. De arbeiders herkenden zichzelf niet omdat er te veel werd geacteerd. „Coup pour coup" is even eens ondenkbaar zonder Mei 1968. De spontane opstand van studenten en arbeiders mag toen op het nippertje in benzi ne zij gesmoord, de ideeën sluipen door. En de Fransen hebben bovendien een rijke stakingservaring. Wanneer aan het einde van de film de ar beidsters de opgesloten pa troon hun wil opleggen, gaat de oorsprong van die scène terug tot de Volksfront-stakin gen van 1936, En als de verra dersrol in „Coup pour sur coup" toevalt aan een erkende vak verenigingsbons, is dat een duidelijke herinneringen aan de gebeurtenissen van vier jaar geleden. Het is natuurlijk wel leuk dat Karmitz gel,} heeft weten los te' branden voor een film die de grondslagen van de be staande orde aantast. Zolang het maar kunst blijft, zijn de mensen best bereid ervoor te klappen en te dokken. Natuur lijk ook weer niet teveel: de hele ploeg van Marin Karmitz heeft eeh half jaar van vijf tienhonderd frank (duizend gulden) per maand geleefd. En zodra de kunst voorbij is en het leven we'er begint, is het met de edelmoedigheid ook gedaan. De meeste vrouwen en meisjes die aan „Coup pour coup" hebben meegewerkt, zijn sindsdien werkloos. JOOP BARTMAN. „Alma met de vlassen haren" (1931), een roman van de schrijver Stijn Streuvels, stond naast de „Altaargeheimenissen" van Vondel in het boeken kastje van mijn vader. Dit feitje moet, hoewel het onmeetbaar is, mijn houding ten opzichte van Streuvels en Vondel zeer ingrijpend hebben bepaald: tot nu toe kan ik zeggen dat noch Streuvels noch Vondel op mijn lijstje „lievelingsau teurs" voorkomt. Uiteraard zegt dit méér over mijzelf dan over de genoemde auteurs: het oedipale onder kruipertje van die dagen moet zijn verzet tegen de vader on bewust hebben omgezet in weerzin tegen boeken die de vader bewonderde. Niet Stijn Streuvels bracht de lagere- schoolvlegel liefde voor de na tuur bij; eerder de stripverha len over Suske en Wiske en de postduiveberichten van Den Bruinen.... Hopelijk begrijpt de lezer nu waarom een her denkingsartikel over Stijn Streuvels, dat op 3 oktober 1971 in de krant had moeten staan, omdat op die dag de honderdste geboortedag van Stijn Streuvels, op twee jaar na honderd jaar gewox-den (hij stierf 15 augustus 1969), werd herdacht, door mij alsmaar werd uitgesteld. Ik had er niet zoveel zin in, hoewel de uitge verijen het ene na het andere boek over Streuvels tér recen sie aanboden. Ik som de boe ken even voor u op: Luc Schepens, Kroniek van Stij ij Streuvels 1871-1969, uit gegeven door Orion - N.V. Desclée de Brouwer. Prijs f 12,90. Joos Florquin, Mijn Streu- velsboek, uitgegeven door Ori on - N.V. Desclée de Brouwer. Prijs f 13,90. André Demedts, Stijn Streu vels, een terugblik op leven en werk, uitgegeven door Ori on - N.V. Desclée de Brouwer. Prijs f 28,— Hedwig Speliers e.a., Af scheid van Streuvels, uitgege ven door Nijgh en Van Ditmar en 3. Sonneville (Brugge). Prijs f 17,50. „Kroniek van Stijn Streu-' veis" geeft in jaartallen en korte aantekeningen een over zicht van leven en werk van Stijn Streuvels (de schrijvers naam van Frank Lateur). Het boek is bovendien met zeer veel foto's geïllustreerd. Aan de hand van dit fotomateriaal zou een mooi ax'tikel over Streuvels te schrijven zijn. Op bladzijde 24 bijvoorbeeld vindt men een foto van het gezin Lateur in 1891. De moe der ziet er oud en wat bazig uit. Ze blijkt ook ouder te zijn dan haar man. De kronikeur vermeldt dat de vader op 56- jarige leeftijd (1897) stierf. Zijn vrouw stierf in 1909. Haar leeftijd wordt niet ge noemd. Daar komt men achter in het zeer uitgebreide boek van André Demedts „Stijn 'Streuvels, een terugblik op le ven en werk". Zij blijkt zeven jaar ouder te zijn. Over de vader en moeder van Streu vels schrijft Demedts o,a. het volgende: „Zijn leven lang is Streuvels aan zijn vader blij ven denken als aan een zwijg zaam man, ernstig, bescheiden, die zich geheel en al aan zijn ambacht gelegen liet, ver slaafd, nauwgezet en op zijn eer van kleermaker gesteld". Praktisch aangelegd was hij niet. In zijn gezin heeft hij last van de huishouding, de opvoeding van de kinderen en het beheer van het geld volle dig aan zijn vrouw overgela ten. Blijkbaar voelde zij zich zijn meerdere door haar le- venservaring, de betrekkingen die zij met de gegoede fami lies van Heule en Avelgem onderhield, haar vlotheid van taal en gemakkelijke omgang met de mensen. Ook op haar afkomst was zij fier: de Ge zelles waren vroeger welge steld geweest; haar oudste broer (Guido Gezelle wh) was egn beroemd dichter in West- Vlaanderen, haar vader had bewezen dat ook hij de pen kon hanteren en het was een eer dat zij nog een tweede broer-priester en een zuster- kloosterlinge had" (p. 16). Het boekje van Joos Flor quin, „Mijn Streuvelsboek", mag u wat mij betreft verge ten. Er staan wat anekdotes en foto's in van een man die der tig jaar met Streuvels be vriend is geweest, maar af gaande op de inhoud van het boekje lijkt het me een opper vlakkige vriendschap te zijn geweest. Joos Florquin: een bromvlieg in de buurt van Streuvels, door. hem goedmoe dig' getolereerd. Het aardigste „uurwerk" in deze reeks boeken over Stijn Streuvels komt voor in "Af scheid van Streuvels". Ga je alleen op de titel af, dan zou je kunnen denken dat in dit boek met Streuvels grondig de vloer wordt aangeveegd, maar het tegendeel is waar. Er wordt van hem afscheid geno men, voorzover hij tijdens zijn leven door pastoors en prela ten als katholiek schrijver werd bewierookt. Het roomse Vlaanderen zag in hem de wa re verdediger des geloofs, de strijder voor de Goed Roomse Zaak. In Nederland pikte men daar ook een graantje van mee. Zie het boekenkastje van mijn vader. Nu zie ik ook de stapels jaargangen van het blad "Credo pugno" (Ik ge loof, dus ik vecht ervoor). Ar me Descartes. Speliers, de sa mensteller van "Afscheid van Streuvels", biedt een omge keerd evenredige interj»i'etatie van Streuvels werk aan: hij was een prachtige heiden en vurig verdediger van de klei ne man, platgedrukt door het Grootkapitaal. Niet de maker van "Alma met de vlasse ha ren" of de schrijver van lieve kerstverhaaltjes wordt door hem naar voren gehaald (die mogen we vergeten), maar de man met de pessimistische le vensvisie, met, de overtuiging dat de mens een wolf is vooi' zijn medemens, de man met een erfelijke last, de beschrij ver van de menselijke hart stocht. Speliers wil ons duidelijk maken dat zijn Streuvels ge woon een groot schrijver was. De thematiek van zijn werk is realistisch en nog volop actu eel. Ten onrechte heeft men in het verleden een vroom af treksel van Streuvels de we reld in gestuurd. Ik beaam dit, maar ik heb een „maar". Ik meen dat, voorzover ik het werk van Streuvels ken, zowel de vrome katholiek als de on gelovige maatschappijhervor mer zich in het werk van Streuvels kunnen herkennén. Dat ligt niet alleen aan het feit dat een lezer begrijpt wat hij wil herkennen, maar ook aan het werk zelf, dat liet produkt is van een persoon lijkheid, levend in een bepaal de tijd, in déze sociale situa tie, met dat concrete verleden. Daaraan ontkomt niemand, Stijn Streuvels niet, Hedwig Speliers niet, noch u of ik. De overgang van de negentiende naar de twintigste eeuw, de tijd waarin Stijn Streuvels werd gevormd, moet voor hem een zeer ambivalent tijdperk zijn geweest. Emotioneel door een zeer vrome en traditiege- tx-ouwe moeder opgevoed, inte- lectueel gevormd door filoso- gen als Nietzsche en door da daïstische kunstenaars: er is geen grotere tegenstrijdigheid denkbaar. Het spreekt wel haast vanzelf dat deze tegen strijdigheid in het werk van Stijn Streuvels aanwijsbaar is. Tot in onze dagen zitten de mensen aan deze ambivalentie vastgebakken. De veel oudere Streuvels zou volledig aan haar zijn ontsnapt. WIM HUYSKENS "UTRECHT (ANP) Veer tien ziekenhuizen in de stad en provincie Utrecht met in totaal bijna 4500 bedden en ongeveer anderhalf miljoen verpleegdagen per jaar, heb ben de „Stichting Samenwer kende Utrechtse Ziekenhui zen" gevormd. Doel is het bevorderen van (ADVERTENTIE) overleg (onderling, met de overheid en met andere orga nen op het gebied van de ge zondheidszorg), het opstellen van een gezamenlijk beleids plan, een evenwichtige taak verdeling en het tot stand brengen van gemeenschappe lijke voorzieningen. Van de deelnemende zieken huizen staan er acht in de stad Utrecht. Probeer es een portie kaas uit 't vuistje te bestellen aan de Costa Brava. Ze kijken je aan of je een stuk kameel vraagt en komen met olijven of inktvis. Nee, dan bij ons. Je komt van 't strand, je pakt een pilsje op een terras en hup: daar ligt 't kaasje al naast je glaasje. Nou willen we niet zeggen dat u daarom hi^r zult blijven met vakantie. Maar u moet het wel weten. 14 dagen Torremolinos inclusief? Jaja. Maar zonder p kaas uit t vuistje. De SSUZ, aan de voorberei ding waarvan vier jaar is ger werkt, streeft naar een optima le gezondheidszorg bij een re delijk investeringsniveau. De stichting bestudeert de mogelijkheid tot het gezamen/ lijk beheren van de linnen voorziening en van de exploi tatie door verschillende deel nemende ziekenhuizen van één wasserij. Ook wordt be zien of de geneesmiddelen voorziening gezamenlijk kan worden verzorgd. De SSUZ heeft de oprichting van een bloedbank in de provincie ge stimuleerd. Inmiddeli is ook besloten tot de inrichting van een radiotherapeutisch insti tuut ten behoeve van de pa tiënten in alle aangesloten zie kenhuizen. (ADVERTENTIE) Kant en Ware universele kunsthars vulpasta met gebundelde heQhtkracht op ELK materiaal, droog of vochtig, binnen of buiten. Krimpt of scheurt niet, zet niet uit. Onschadelijk voor handen. Onbeperkt houdbaar. Geen ver lies resten. Onmisbaar bij elk karwei; STOPPEN, PLAMUREN, HERSTELLEN van beton, houtrot, afdichten, enz. 1 kg ƒ8.55, 2 kg ƒ15.30, 5 kg 29.95 bij winkels in hobby- en dhz-artikelen, verfwaren, ijzerwaren en bouwstoffen. MINISTER BOERSMA (Socia le Zaken) heeft de SER advies gevraagd over een wettelijke regeling van het recht op ge lijke beloning van mannelijke en vrouwelijke werknemers. Dit recht moet zo nodig via de rechter verwerkelijkt worden, vindt de minister. ROTTERDAM (KNP) Zondag 19 maart viert dr. Walter Goddijn ofm, directeur van het pastoraal instituut der Nederlandse kerkprovincie, zijn 25jarig priesterfeest. Hij herdenkt die dag zijn priesterwijding met een plech tige eucharistieviering in de parochiekerk van de. goede herder in Rotterdam. Na deze mis, welke begint om 12 uur, is er gelegenheid tot gelu kwensen in het kerkgebouw. VITORIA (RTR) —In de nacht van woensdag op donder dag hebben jongelui in het Baskische Victoria brandende benzinebommen gegooid naar het politiebureau in de plaat selijke afdeling van het Spaanse ministerie van voor lichting en toerisme. Er werd enige schade aangericht. In Vdtoria zijn 3000 werk nemers van de Spaans-Franse autobandenfabriek van Miche- lin al vier weken in staking in verband met looneisen. INBREKERS hebben in Velp (Gld.) 21 kleurên-tv's buit ge maakt bij een importeur van radio- en tv-toestellen. (ADVERTENTIE) BOEDAPEST (UPI) Ja nos Kadar, de Hongaarse par tijleider, is donderdag in Boe karest aangekomen om de strijdbijl te begraven. Het Hongaarse nieuwsbu reau zei dat de twee buurlan den een nieuw verdrag van vriendschap, samenwerking en wederzijdse hulp zullen slui ten. In de hei-fst van het vorige jaar was de verstandhouding nog slechts. De Hongaarse par tij kritiseerde de onafhankelij ke buitenlandse politiek van Roemenië en kreeg uit Boeka rest te horen dat zij zich met haar eigen zaken moest be moeien. Kadar heeft kort geleden Moskou bézocht, waar kenne lijk geen bezwaar is gemaakt tegen betere relaties met Roe menië. Kadar wordt op zijn reis naar Boekarest vergezeld door de voorzitter en de ondervoor zitter van de ministerraad en de minister van buitenlandse zaken. Partijleider Nicole Ceauses- cu van Roemenië begroette Kadar met een stevige hand druk, maar zonder omhelzing. Er werden 21 saluutschoten gelost. vastenaktie giro 5850 utrecht bank ne A credietbank, drift 9, utrecht (Van onze redactie binnenland) HAARLEM De rechtbank in Haarlem heeft donderdag de 29-jarige barkeeper H.M. - verdacht van wurging van de 26-jarige mevr. Ineke Visser- Friessen - veroordeeld tot tien jaar gevangenis en terbeschik kingstelling van de regering. Veertien dagen geleden eiste de officier van justitie een ge vangenisstraf van 12 jaar en tbr. De rechtbank is van oordeel, dat verdachte sterk vermin derd toerekeningsvatbaar is en dat hij een ernstig gevaar is voor de maatschappij. In juni van het vorig jaar is de man het huis van mevr. Visser in een flatgebouw aan de Ierlandstraat binnengedron gen, zich voordoende als en quêteur. Hij wurgde haar met een touw. DE N HAAG (ANP) Op de dagscholen voor beroepson derwijs zitten dit schooljaar bijna een half miljoen Neder landers, waarvan 289.000 man nen en 206.000 vrouwen. Het totaal van 495.000 is 24.000 groter dan het voorgaande schooljaar. Uit mededelingen van het Centraal Bureau voor de Sta tistiek blijken deze aantallen, die de voorlopige uitkomsten weergeven over het lopende schooljaar. (ADVERTENTIE) Luister bij Sommer ook naar de plezierige betalingsservice, de huurmogelijkheid met recht van koop en nog zoveel meer. Sommer heeft ook eigen orgel muziekscholen met weer zo'n prettig aangepast Ijnursysteem Meer dan 50 jaar een klinkende klank in vakmanschap en abso lute garantie voor service en kwaliteit. j 'rht' Grote M3* taDOtTeh0l850-3W41 T aiigenfhjk 54 (Donderdagavond tot 9 papier oor uw pen Brieven voor deze rubriek moeten met volledige naam en adres worden ondertekend. Bij publikatto zullen deze vermeld worden. Slecht» bij hoge uit zondering zat van deze regel worden afgeweken. Naam en adres zijn dan bSj de redactie bekend. Publikatie van brio- ven (verkort of onverkort) betekent niet dat de redactie het In alle gevaHon een» h met inhoud, cq. strekking. Een jongetje of meisje is verkracht, of nog erger: ver moord. Verschrikkelijk voor de ouders! Maar daarom juist laten wijde ouders geen recht spreken over de dader. Daar is de rechter voor. In ons land vonnissen en straffen de slachtoffers niet de dader van welke misdaad dan ook. De Hoge Raad en de Bijzon- dei'e Strafkamer bij de recht bank in Amsterdam hebben een gunstig advies uitgebracht omtrent gratieverlening aan de Drie van Breda. En wat zien we nu gebeuren: allerlei men sen zetten de Tweede Kamer onder druk om te zorgen dat er geen 'gratie verleend wordt. Is dat wel volgens de regels van ons rechtbestel? Gi'atie verlenen komt de ko- ninigin toe. Laat ons hopen dat zij zich alleen laat raden door het advies van de desbetref fende rechtscolleges. Voor de slachtoffers van de ooiiogsmisdaden kan ons volk zich op meer positieve wijze inspannen. Die worden er maar bitter weinig door gehol pen dat Nederland om de paar jaar zijn gevoelens lucht over de Drie. Of moeten we, zoals soxnmi- ge kamerleden voorstellen, de ze mensen ook het recht ont nemen om nog ooit een gratie verzoek in te dienen? Zijn wij werkelijk een zo genadeloos volk, dat maar tot op zekere hoogte barmhartigheid en ver geving kent, dat men ons zelfs niet meer om gratie mag vra gen? Vanaf die dag schaam ik me Nederlander te zijn!!! BREDA G. CLAESSENS Als er nu eens drie vroegere superieuren van de Drie be reid werden gevonden om hun straf over te nemen, dan zou ik zeggen: Laat ze vrij. Zo'n suggestie zou natuurlijk wel in Duitsland moeten worden bekend gemaakt, BREDA A.C. FOKKEMA Uw blad onderscheidt zich meestal door objectieve for mulering en weei-gave. Onge twijfeld de reden dat het ex tra opvalt als het eens een keer niet gebeurt. Dat is het geval in uw editie van 22 februari j.l. Op blz. 9 staat een artikel onder de titel „Na t.v.- uitzending meerderheid reac ties ten gunste van „Drie". Als je alleen de kop' leest en hoeveel mensen doen dat niet krijg je de indruk dat het de cönclusie is van een enquê te onder het Nederlandse volk. Mis. Het blijkt betrek king te hebben op de reacties die de heer Postma, directeur van de Katholieke Reclasse ring in Breda, heeft gekregen na een uitspraak (teil gunste van de vrijlating van de „Drie") in een Brandpuntuit- zending. Positieve reacties. Al licht. Het motief om te reageren is niet zozeer het steunen van het verzoek tot vrijlating, als wel een uitdrukking van ver bondenheid (wij zijn van de zelfde soort), een motief dat tegenstandei's uiteraard mis sen. Zij zullen him sociale ge voelens uiten door iemand, die zich tegen vrijlating heeft uit gesproken, op te bellen en de zen hun instemming betuigen. Het ligt voor de hand dat mej. Goudsmit na haar uitlatingen (tégen vrijlating) in AVRO's Televizier van 21 februari voor het merendeel instem mende reacties krijgt. Het is moeilijk voor te stel len dat een journalist deze „Binsenwahrheit" niet kent. De conclusie is dan ook: ten dentieuze journalistiek. Jam mer, waar zoveel mensen emo tioneel bij deze delicate zaak betrokken zijn. TERHEIJDEN A. A. J. DAMEN LA PAZ (AFP) De Boli viaanse justitie bestudeert het Franse verzoek om uitlevering van Klaus Altmann, die de oor logsmisdadiger Barbie zou zijn, zo is in een officieel communiqué in La Paz bekend gemaakt. Het ministerie van buiten landse zaken in La Paz had juist begin deze week laten weten dat Bolivia de kwestie- Altmann als afgedaan be schouwde. Beate Klarsféld, die zich in spant voor de uitlevering van Barbie aan Frankrijk, heeft gisteren een visum voor Boli via gekregen.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1972 | | pagina 11