Jaap Langewis bracht rijzende zon
tot in vele Westerse musea
Majorca nog eens
bekeken
opnieuw
Tiirks verzet tegen de
stedelijke guerrilla's
Expert uit Nederland droeg bij tot
behoud van aloude volkskunst
DE LES VAN DENIZ GEZMIS
binnenland
buitenland
JAPANSE WEEFKUNST „SCHERING EN BIJ CASTRICUMMER
Ikat-weefsel
Binnenland grotendeels onveranderd
Anti-communistisch
Variatie
Gasli
onomie
Goedkooj
i
(Van een onzer verslaggevers)
CASTRICUM - De klimmende zon doet in het late ochtend
uur duidelijk moeite haar stralen door het bijna ondoordring
bare wolkendek te schieten. De enkele smalle bundel diege
broken door de takken van het zich hoog oprichtend geboom
te, de vensterbank bereikt, werpt haar licht op een klein
Japans aardewerkvaasje. Het zwart geglazuurde oppervlak
neemt het ultraviolet diep. in zich op. Het doet zich voor, alsof
het ranke gestileerde bootje, in enkele fijne streken op de
buik van het potje gepenseeld, zich langzaam voortbeweegt
over een meer, dat fel wordt beschenen door het koperkleurig
hemellichaam. De stralen belichten slechts een gering deel van
de zwarte golven. Waar zij, onder de ronding van het vaasje
de waterspiegel dof en mat laten, legt het scheepje zijh scha
duw neer. Ook onder de ruw geschetste dennebomen op de
oever treft men een duistere vlek aan. De rijzende zon is
edelmoedig. Zij eist niet iedere druppel water of elke gras
spriet voor zich op. Zij gunt de bewoners der aarde, miniscuul
of majestueus, hun koelte en geborgenheid. Zij erkent het
recht op privacy. Zij is eenvoudig en weinig eisend,. Daar,
waar het haar gegund is heur bundels te deponeren, doet zij
dit in uiterste bescheidenheid. Zij is arbeidzaam. Zolang haar
de kracht wordt geschonken, zal zij zonder ophouden haar
licht omlaag zenden. Zij is ook leergierig, en daarom haar
goede eigenschappen ten spijt soms geneigd tot penetratie.
In haar verregaande onderzoekingsdrift dringt zij door tot in
voordien onbekende hoeken en kieren. Is het daarom, dat de
rijzende zon het zinnebeeld is voor de Japanners, een volk van
eenvoudige, gastvrije, werkzame mensen? Een volk, dat zich
door zijn drang naar kennis en vooruitgang in een sneller
terhpo dan vele andere naties heeft losgemaakt van feodale
structuren. In een minimaal aantal jaren heeft het zich in in
dustrieel, technisch, wetenschappelijk en sociaal opzicht een
plaats veroveren tussen de westerse landen, die door de
eeuwen heen het wereldbeeld beheersten. En de zon zal verder
rijzen. Het volk, dat haar beeltenis eert en de rode kogel als
symbool heeft gekozen, zal er naar streven, dat de stralen
bundel nimmer verzwakt; dat de gloeiende bol niet wegzinkt
achter de einder, waar zee en lucht elkaar raken.
De bewoners van de eilanden Honshu, Shikoku en Kyushu hebben
het oude zo abrupt en onverbiddelijk van zich afgeworpen dat de
kostbare restanten van een eeuwenlange geschiedenis slechts met
moeite bewaard zijn gebleven. In de rage naar totale vernieuwing en
de algehele evolutie op weg naar een industriële macht van de eerste
orde, werd niet meer omgezien naar het waardevolle uit het verleden.
De zon rees te snel en haar scherpe licht verblindde de ogen. En de
begoocheling, die de helwitte schittering teweegbracht, werd eerst
doorbroken toen juist het westen zich verdiepen in de culturele
betekenis van wat de voorouders der Toyota- en Yashica-fabrikanten
tot stand hadden gebracht. Een der westerlingen, tevens een van de
allereerstcn, was Jaap Langewis uit Castricum,
In opdracht van het Museum voor
Land- en Volkenkunde te Rotterdam
reisde hij reeds in 1953 naar Japan.
Hij had er een ontdekkingsreis dooi
de beschaving kunnen ondernemen
met als doel oude keramiek op te
sporen. Of hout- en lakwerk, volks-
schilderingen, speelgoed, afbeeldin
gen van de geluksgod Hotei en de
Priesterpaarden. Jaap Langewis
doorkruiste echter gedurende vijf
jaar het land op zoek naar typische
voorbeelden van JaDanse weefkunst.
Hij werd verrast door de veelheid
aan vormen en technieken; hij werd
echter teleurgesteld door de betrek
kelijk geringe inspanning, die men
zich getroost om de volkskunsten
kunstmatig in leven te houden. Lan
gewis adviseerde de overheden-
films te laten vervaardigen, boeken
te laten schrijven en bij jongeren
geestdrift te wekken voor het op
nieuw bedrijven van de oude am
bachten. Door middel van literatuur
en rolprenten zou men de kennis
omtrent de volkskunst kunnen be
houden voor het nageslacht. De
woorden van de Nederlander wer
den in welwillende overweging ge
nomen. Op dit moment zou een ui
terst langzame opleving van de
huisvlijt erop kunnen wijzen, dat
men naar hem heeft geluisterd.
De kennis van de Japanse cultuur,
het land, zijn bevolking en de leef
gewoonten heeft de gebroeders Lan
gewis internationale vermaardheid
gebracht. Hoewel in het leven van
de tweelingbroers Langewis de zon
het zenit reeds heeft gepasseerd en
zij niet meer daadwerkelijk de ver
worven wetenschap uitdragen, be
en dan met name een Nederlander
zich belangstellend' toonde voor
de oude culturen. Nog steeds staat
ons land hoog aangeschreven in Ja
pan. Dit is historisch gegroeid, na de
vestiging van Nederlanders op het
eilandje Deshima, waar ten tijde
van de Verenigde Oostindische
Compagnie een factorij bestond".
De weeftechnieken en metho
den om kleuren op het doek te
.brengen zijn in Japan zeer talrijk.
Voor een deel vinden zij hun oor
sprong' in Indië of China. Men kan
de weefsels beschilderen of bestem
pelen. Bovendien kunnen figuren
worden verkregen door een deel van
het weefsel uit te sparen, door het
niet in aanraking te brengen met
het verfbad, waarin de dqek wordt
gedompeld.
De heer Langewis; „Men kan on
der meer uitsparingen krijgen door
de doek af te dekken door middel
van ingeregen en omgenaaide plooi
en; opgelegde borduursteken; sjablo
nen of door de draden nog voor het.
weven te bedekken. Dit laatste is de
meest belangwekkende techniek".
Een brochure van het Tropenmu
seum in Amsterdam leert, dat de
garens, om dit effect te verwezenlij
ken, vooraf op een raam worden
gespannen en bij bosjes tegelijk
plaatselijk worden omwonden, bij
voorbeeld met palmblad. De omwon
den gedeelten kunnen geen kleur
aannemen bij het onderdompelen.
ming te brengen, dat prachtige vaak
veelkleurige ornamenten ontstaan.
Als bewijs van de hoogstaande
kunst toont de heer Langewis smalle
doeken met daarop gedrochten, die
voor tijgers doorgaan; een Japanse
samoerai te paard in dubbel-ikat
vissen en vogels en een aantal weef
sels met symmetrische -figuren,
Slechts een gering deel van de uit
gebreide collectie, die de heer Lan
gewis tijdens zijn verblijf in Japan
heeft verzameld, bevindt zich in de
Castricummer woning. Praktisch alle
stukken complete kunstwerken
en kleine voorbeelden zijn onder
gebracht in Europese en Amerikaan
se musea; Delft, Amsterdam, Rotter
dam, Basel, Wenen, Washington
Antwerpen, Londen, Canada etc.
De gebroeders Langewis, jaren
lang werkzaam in het Amsterdamse
Tropenmuseum, respectievelijk bij
de afdelingen volkenkunde en on
derwijs, is talloze malen om advies
gevraagd, indien men gegevens
trachtte te verzamelen omtrent de
Japanse volkskunst.
Beiden hebben een boek op hun
naam staan: de heer Jaap Langewis
is auteur van het werkje „Japanse
Ikatweefsels"; zijn broer Laurens
schreef „Decorative art in Indone
sian Textiles". Beiden werkten vele
malen tot op internationaal niveau
mee aan het tot stand komen van
brochures en beschrijvingen over de
Japanse volksvlijt.
„Je raakt er echter niet op uitge-
studteerd", -aldus de heer J. Lange
wis. „Nu zijn wij 69. Maar onze
belangstelling blijft bestaan. En niet
uitsluitend de onze. Nog steeds wor
den we óók vanuit het buitenland
benaderd met vragen, of we artike
len willen schrijven foto's willen
afstaan; lezingen willen houden en
zovoort".
Intussen heeft zich een nieuwe
hobby aangediend: de Japanse kera
miek. De gebroeders zijn met name
geïnteresseerd in kleine simpel
bewerkte geglazuurde bordjes, die
op het platteland dienden als scho
tels voor olielampen. Ook van dit
eenvoudige gebruiksvoorwerp maak
ten de Japanners een waar kunst
werk. Op de oliebordjes komen
reiken nog talrijke brieven met ver
zoeken om informatie de woning
aan de Beverwijkerstraatweg in Cas
tricum.
„Het is mij vooral te doen om de
bijzondere uitsparingstechnieken,
die men toepast bij het verwerken
van figuren en decoraties in het
weefwerk", legt de heer Langewis
uit. „Om de verschillende technie
ken volledig te leren kennen, heb ik
mij tussen de gewone bevolking be
geven.
En juist bij de lagere groepen
vindt men werkelijk het oude Japan
nog terug. Men vond het buitenap-
woon aardig, dat een vreemdeling
De Indonesische naam „ikat" (is
binden) is de gebruikelijke aandui
ding geworden voor deze methode.
De ornament-mogelijkheden zijn bij
deze techniek onbeperkt, vooral in
dien behalve de voorgespannen
scheringdraden ook de draden,
waarmee men inslaat, op de corres
ponderende plaatsen uitgespaard
zijn....
In enkele hoog ontwikkelde weef-
centra, aldus vermeldt de uiteenzet
ting in de brochure elders, weet
men de uitgespaarde ornamenten
van beide dradenstelsels zo nauw
keurig met elkaar in overeenstem-
eveneens de symbolisch bedoelde
vissersscheepjes en dennebomen
voor. Het schijnsel van de branden
de oliepit werpt een lange schaduw
op het motief. In de avonduren com
penseert het licht dat van de zon
boven de wereldsteden en rijstvel
den.
De voortdurend wisselende sterkte
van de vlam is even edelmoedig als
de rode kogel aan de hemel. Ook
alle overige goede karaktertrekken
van het altijd rijzend hemellichaam
zijn haar eigen. Zelfs in een flikke
rende olielamp herkent men het Ja
panse plattelandsvolk.
Tujee „dubbel-ikat" weefsels, die zich nog in de privéverzameling van de heer Langewis bevinden.
9 Jaap Langewis, vaak om advies
gevraagd.
I
(Door NICHOLAS DALLMAN)
PALMA Op drukke tijden
roept het vliegveld van Palma de
Majorca herinneringen op aan de
Berlijnse luchtbrug en de zich
hoog verheffende hotels en blok
ken met appartementen die de
zuidkust van Majorca bevolken
bewegen de dienaren der schoon
heid tot aandoenlijk gekreun
Maar voor hen kan ik een troos
tende aantekening maken: het
bouwprogramma loopt op zijn
laatste beentjes en er is een goede
kans dat veel van het eiland aan
het binnendringende toerisme zal
ontsnappen.
Het zou verkeerd zijn om te den
ken dat ihet werkelijke Majorca door
de hausse van het toerisme is ver
zwolgen. Zoals de Grieken en.Car-
thagers en daarvoor de Phoeniciërs
het doorgaans bij de kust hielden,
(Door DAVID HIRST)
ANKARA In een rechtszaal in
Ankara sprak kortgeleden een mi
litaire rechter tegen een jonge
man het doodvonnis uit. De jonge
man, Deniz Geznis, glimlachte en
riep: „Lang leve onafhankelijk
Turkije". Een student die in mijn
hotel werkte mompelde: „Er zul
len meer Deniz Gezmissen ko
men".
Gezmis en zestien aanhangers
zijn de eerste leden van 't Turks
bevrijdingsleger, zoals de geweld
dadige kern van Turkijes revo
lutionaire studenten iich noemen,
die ter dood zijn veroordeeld. Ze
vertegenwoordigen het meest
spectaculaire symptoom van de
crisis in Turkije. Is deze crisis
slechts een tijdelijke groeistuip
van een snel veranderend land of
zit ze dieper, is ze van meer per
manente aard? Het antwoord ligt
voor een groot deel bjj het leger.
De Turkse (voorheen Ottomaanse)
soldaat, eens de gesel van het chris
tendom, heeft een trotse traditie
achter zich. Zeker, het leger onder
vond tijdens het lange trage verval
van het Ottomaanse rijk de ene
tegenslag na de andere. Maar het
was met een militaire overwinning
dat het moderne Turkije na de uit
eindelijke instorting van het rijk
tot stand kwam. Onder Kemal Ata-
turk toonden de Turkse militairen
hun ware karakter door de binnen
dringende buitenlander te verdrij
ven.
De Turken zullen Ataturk niet
vergeten. Op praktische iedere muur
hangt zijn portret, op talloze plaat
sen staan beelden van hem. Maar
vooral nu zullen ze hem extra moei
lijk kunnen vergeten, want het was
in de naam van Ataturk en zijn
„Kemalistische" filosofie dat het le
ger in maart een ultimatum stelde
aan de burgerlijke autoriteiten.
Daarin dreigde het zelf de macht in
handen te nemen indien niet snel op
het rechte pad werd teruggekeerd.
Wat is het Kemalisme, 33 jaar na
de dood van de schepper? Voor de
soldaten betekent het duidelijk in
de eerste plaats orde en rust en de
integriteit van het vaderland, waar
voor Ataturk de grenzen bepaalde.
Inderdaad heerst er nu over het
algemeen orde en rust. Professor
Erim vormde een „boven de partijen
staande" coalitie-regering, waarin
juist een felle storm heeft gewoed.
In mei werd na de moord op de
Israëlische consul in elf provincies
de staat van beleg afgekondigd. De
moord was de climax van een golf
van politiek geweld die de studen
tenrellen in Frankrijk van 1968 aan
het rollen blijken te hebben ge
bracht. Gezmis en zijn stedelijke
guerrilla's waren slechts de meest
gewelddadige manifestatie van een
linkse agitatie, die - naar men offi
cieel stelt - de fundamenten van de
staat bedreigde. „We stonden aan de
afgrond van een catastrofe", verze
kerde de premier me en hij-bracht de
vergeten. Op praktisch iedere muur
ring.
In een fel anti-communistisch kli
maat greep het leger in. Communis
me is in Turkije een vies woord.
Dat komt voornamelijk voort uit de
eeuwenoude vijandschap met Rus
land. Voor het leger ligt Turkije in
de frontlinie van de westerse we
reld. „Wij bewaken onze grenzen,
terwijl de vijand ons van binnenuit
vernietigt", is het soort opmerking
die men legerofficieren dikwijls toe.
kent.
Maar klaarblijkelijk delen veel
politici deze opvatting. Niet alleen
een man als kolonel Turkesh. de
leider van een neo-fascistische par
tij, die me vertelde dat zelfs de
machtige linkervleugel van Ataturks
eigen republikeinse volkspartij zon
der meer communistisch was. Niet
alleen Suleiman Demirel, de leider
van de conservatieve gerechtig-
heidspartij en tot maart premier, die
me zei dat „er in elk land een
communistische samenzwering is".
Ook Halil Tune, het hoofd van de
Mian-vakbondfedaratie, die zei dat
degenen, bijvoorbeeld in de kiene
marxistische, maai- officieel geweld
loze Turkse arbeidersparij, die be
weren geen communisten te zijn, dat
in werkelijkheid wel zijn.
Er heerst een wijdverspreid ge
voel van opluchting - om niet te
zeggen instemming - over de manier
waarop het leger de stedelijke guer
rilla's aanpakt. De studenten op de
universiteit, die in een steriel, afge
zonderde, intellectuele atmosfeer le
ven, namen het op zich om een
revolutie teweeg te brengen in een
maatschappij die niet rijp is voor
revolutie en met methoden die wel
op zelfmoord moesten uitlopen.
Zeker, de Dev Gene, de revolutio
naire jeugdbeweging waaruit de
guerrilla's voortkwamen, trok naar 't
banditisme, maar in de ogen van het
leger kwam er nu bij de dreiging
van het communisme nog eens de
mogelijkheid van Koerdisch separa
tisme. Men kan zich de ontzetting
voorstellen over de stelling van de
Dev Gene, dat de Koerden het recht
hebben om voor zelfbeschikking te
vechten, met daaraan verbonden de
keus voor een volledige afschei
ding.
Maar wat het leger misschien
werkelijk tot handelen heeft bewo
gen, was de angst dat zijn eigen
gelederen werden aangetast door re
volutionaire propaganda. „Als de
toestand had voortgeduurd", zei de
premier, „dan zou ons leger uiteen
hebben kunnen vallen". Het meren
deel der 83 personen die v-oor één
militaire rechtbank terecht moeten
staan bestaat uit jonge marinecadet
ten die ervan beschuldigd zijn Mar-
xistisch-Leniinistische propaganda te
hebben gemaakt en marine-installa
ties te hebben gesaboteerd.
Het ernstigste slachtoffer van de
anti-communistische reactie is overi
gens de vrijheid van meningsuiting.
Krachtens de strafwet kan een ieder
Kemal Ataturk, de „harde vader" van Turkije.
platteland om te probern de boeren
te mobiliseren - ze kwam zelfs tot
een soort boerenjargon.
Maar er werden ook bommen ge
gooid, auto's in brand gestoken, ban
ken beroofd, kidnappingen uitge
voerd en uiteindelijk zelfmoorden
gepleegd. Het is opmerkelijk hoe
weinig mensen in feite gedood zijn,
als je bedenkt op wat voor plaatsen
- de school van de Amerikaans-
Turkse vereniging bijvoorbeeld - ze
hun bommen deponeerden. De mees
te doden (omstreeks twintig) vielen
op de campus in gevechten tussen
studenten en de politie en tussen
studenten onderling. Veelal vormde
de campus een onschenbaar bolwerk
voor de guerrilla's, aangezien de vei
ligheidstroepen het gebouw wette
lijk niet mogen betreden zonder
toestemming van het hoofd van de
faculteit. En die durfde vaak geen
toestemming te geven. Toen het le
ger en de politie het gebouw vorig
jaar zomer bestormden, troffen ze
een arsenaal geweren, munitie en
zelfgemaakte granaten aan.
Turkije stond ook op het punt om
plattelandsguerrilla's te krijgen. Het
oosten is het achtergebleven, ver-
waarlosde deel van Turkije, het
land van ruim vijf miljoen lange
tijd onderdrukte Koerden. Gezmis
en verscheidene van zijn collega's
zijn Koerden. Hun tegenhangers op
het platteland kregen geen kans om
in actie te komen. Kennelijk waren
zij nog bezig him organisatie od te
bouwen, te trainen en wapens te
vergaren.
Het oosten heeft een tradtitie van
die probeert „de fundamentele eco
nomische en sociale orde te versto
ren" door „op enige manier propa
ganda te maken voor de vestiging
van de heerschappij van een benaal-
de sociale klasse over een andere"
voor maximaal tien jaar in de ge
vangenis belanden. Jarenlang heeft
dit als een zwaard van Damocles
boven de hoofden van linkse schrij
vers gehangen - en voor sommigen
is het zwaard nu gevallen.
De professoren Tuncai en Ozan-
kaya zullen terechtstaan voor het
vertalen van een selectie Marx's
werken. Suleiman Ege, een linkse
uitgever die 7,5 ja-ar heeft gekregen
voor het uitgeven van Lenins „Sxaat
en revolutie", heeft nog drie proces
sen voor de boeg voor het uitgeven
van het communistische manifest en
twee andere werken. Professor Sav-
di staat terecht wegens het geven
van een college over het recht van
ongehoorzaamheid op de dag dat de
staat van beleg werd afgekondigd.
En van Nazim Hikmet, die nostalgi
sche Turkse gedichten heeft ge
schreven in zijn ballingschap in
Oost-Europa, zijn de meeste werken
verboden.
Het is moeilijk vast te stellen, in
hoeverre deze intellectuelen, die
zeggen te behoren tot de democrati
sche linkerzijde in Turkije, mede
verantwoordelijk zijn voor de guer
rilla's-excessen waarvoor ze nu allen
de prijs betalen.
zo drukken ook de moderne_ Angel
saksen, Germanen en Galliërs zich
tegen de nauwe strook langs de
waterkant aan. Voor hen die weg
willen van de drukte is een ontsnap
ping gemakkelijk. Ec zijn ade
quate busdiensten naar de meeste
punten op het eiland, maar een auto
is een flinke steun. De Spaanse
versie van de Fiat 600 laat zich
huren voor 300 pesetas (ongeveer 15
gulden) voor een dag, zonder kilo
metertarief, of voor maar 200 pese
tas per dag als je haar voor vijf of
meer dagen neemt. Een woord van
waarschuwing: controleer de rem
men voor u de haarspeldbochten in
de bergwegen attaqueert. De begra
fenissen op Majorca zijn heel kleu
rig, maar de lijkkist verschaduwt
het uitzicht enigszins.
Een rit westwaarts vanuit Palma,
naar Andraitx en de haven die daar
achter ligt, door olijf- en amandel
bosjes, levert het bewijs dat het
binnenland nog grotendeels onveran
derd is. Met een beetje zoeken vind
je hier ook nog verscheidene onder-
bevolkte stranden. Voor degenen die
grootse landschappen wensen, is er
een fraaie rit over de kustweg van
Andraitx naar Estallenchs en verder,
langs steile rotswanden, die honder
den meters hoog uit zee oprijzen.
Sommige mensen vinden grootsheid
- schoonheid - charme een aflopend
rijtje, maar in feite houden ze een
kwalitatief verschil in. Hoe klein
Majorca ook is, voor elk van deze
beschrijvingen kun je er een ge
schikte plaats vinden.
Kleine stadjes als Soller dat zich
onder de ruige piek van de Puig
Mayor heeft genesteld, Banalbufar,
waar water in stenen geulen door de
straten murmelt, en Pollensa zijn het
waard om ieders reisplan te wor
den opgenomen. Hetzelfde geldt
voor het 14e eeuwse klooster van
Valldemosa, dat bekend staat om zijn
banden met Chopin en Georges
Sand. Zij die zich even van de zon
kunnen wegrukken, voelen er mis
schien iets voor om en bezoekje te
brengen aan de meest indrukwek
kende stalactietgrotten van Europa
rond Manacor.
Hoewel een hoop zaken Falma
zelf minder aantrekkelijk maken,
verdient de stad toch een zorgvuldi
ge inspectie. Bezoekers, die op ga
stronomisch avontuur uit zijn, mo
gen de zaakjes in de nauwe zijstra
ten van het centrum niet missen. Ze
vinden er een verbijsterende ver
scheidenheid aan zeevoedsel en ook
uitstekende zuurgereehtjes met
groene peper en artisjokken. De ke
babs, geroosterde sardientjes en de
plaatselijke ham (die doet denken
aan de parmasoort) zijn het even
eens waard om geprobeerd te wor
den en je kunt alles royaal doorspoe
len met goedkope, maar goede
Spaanse wijn.
Als je dan 'n maag hebt die dat zon
der protesten aanvaardt, kun je je
iets verder van huis wagen. In het
binnenland bevinden zich herbergen
die alleen door de plaatselijke be
volking worden bezocht en uitste
kende, goedkope en werkelijk
Spaanse kost te bieden hebben. Een
van die herbergen staat aan de weg
van Palma naar Manacor en ze is
gemakkelijk te herkennen aan een
eenvoudige afbeelding van een dui-
velsgezicht op de buitenmuur. De
duivel komt uit een legende (een
onverkwikkelijke herinnering aan
de dagen van de pest) en de her
berg lijkt wel zo uit een andere
eeuw te zijn gestapt. De spinneweb-
ben boven de deur zouden er al
hebben kunnen zitten toen Jacobus I
voet op het eiland zette. Van de
dakspanten hangen worsten neer en
in een hoek smeult een halve olijf
boom, omringd door een wal van
sputterend vlees. Men gebruikt het
olijfhout om aan het geroosterd
vlees een uniek aroma mee te ge
ven.
Je eet er van vurenhouten, tafel-
kleedloze tafels en je kunt beginnen
met olijven en pepers uit het zuur,
gevolgd door een verscheidenheid
aan uitstekende gebaken worstjes.
De varkens- en lamscoteletten met
olijf aroma zijn zeker het proberen
waard en dat geldt ook voor de
paella, die je in een aardewerk bord
opgediend krijgt en die je met een
houten lepel nuttigt. Om aan alles
recht te doen zal niet meevallen,
maar er is altijd de dag van mor
gen.
Voor de meesten onder ons is de
goedkoopte een van de voornaamste
aantrekkelijkheden van Majorca. Nu
reisbureaus vakanties kunnen aan
bieden tegen minder dan de tarieven
van geregelde vluchten, gaan veel
mensen belang stellen in korte win-
tervakanties.
Ik heb een paar van de hotels
gezien die voor deze goedkope va
kanties worden gebruikt. Alle had
den ze plezierig gemeubileerde ka
mers met toilet en bad of douche.
Verscheidene hotels bezitten kinder
bewaarplaatsen en nachtclubs, waar
van de prijzen redelijk zijn.
Je vraagt je op een gegeven mo
ment wel af, hoe het zo goedkoop
kan. Het antwoord is, dat veel hotel
houders er de voorkeur aan geven
om hun personeel het gehele jaar
aan te houden en slechts een geringe
winst maken, terwijl de reisbureaus
zo rekenen, dat de vliegtuigen bijna
geheel vol zitten. Hoe je ook bij kas
mag zijn, die korte vakanties op
Majorca zijn zeker een koopje zelfs
als je in overweging neemt dat het
er op het eiland 's winters soms
bepaald kil kan zijn.
