ELEGANTSTE STAKING ALLER HJDEN BOMANS Wijsgeer van de betrek kelijkheid CAMEL FILTER Dr. Kurt Waldheim sinds'55 al bij VN WERELDBEROEMDE KWALITEIT. GODFRIED BOMANS t binnenland buitenland ■MHHi Vlotte jongens Erkenning Humor NOG 974.000 DUITSERS VERMIST Labour- nf gevaardigde „KON. FAMILIE IN KANAAL STORTEN'* Formatie van Eyskens niet geslaagd CAMELen CAMELFILTER Gewoon geweldig lekker. papier oor uw pen De dupe Hoeksteen der beschaving t ——^3 jbw wuwi I ikfvi l i (Van onze oorrespondent) HERK-DE-STAD Herk-de-Stad woedt geteisterd door de elegantste staking aller tijden. De stakers be wegen zich bevallig tussen de 18 en 20 jaar en worden modinettes genoemd ofschoon ze in werkwilli ger tijden voor rekening van ene De Goede aan een stoer doorlopen de band slechts ruige broeken ma ken voor C. en A. De meisjes worden in deze moei lijke stonden begeleid door de christelijke (ACV) en door de so cialistische vakbond (ABVV), die zich ter plaatse laten representeren door twee uitermate kundige baarddragers, die ook hart voor de zaak hebben. De honderd modinet tes van Herk-de-Stad gillen niet om meer loon, ze zingen en flane ren heupwiegend over de bolle kasseien om een menselijker be handeling. Herk-de-Stad ligt tussen Diest en Hasselt in de zogenaamde vochtige Haspengouw, waar de bellefleuren het sappigst zijn, In 1107 heette het plaatsje nog Harke, maar in 1386 kreeg het ommuurde deel stadsrechten en omdat men er de stad niet meteen aan afzag, zeiden de Herkenaren het er maar bij: Herk-de-Stad. Het weids gebouwde plaatsje telt een 5000 inwoners en slechts één fabriek: die van De Goede, die een Hollander is en naar verluidt zijn naam geen eer aandoet. De Goede is directeur en mede-eigenaar van het bedrijf. Hij staat blijkbaar sterk en zo is zijn taal. Hij weigert te spreken met de vakbonden, die hem „hier in België" te machtig zijn. Hij weigert in een moeite door ook te spreken met de «taaksters zolang ze niet eerst weer aan het werk zijn. En hij is desnoods in staat en gewild de hele zaak te sluiten en over te brengen naar het Rotterdamse moederhuis der De Goedes, of naar het Franse filiaal te Gimont, waar ze de vakbonden nog niet hebben uitgevonden. Het confectiebedrijf De Goede is gevestigd in een nieuw en keurig gebouw, dat als een blauw geboor de taartendoos in het Herk-de- Stadse veld tegenover een nu diep bruin beukenbos ligt. Die dag hiel den de 100 staaiksters van Herk- de-Stad een betoging. Het werd meer een gezongen optocht door het stadje en onder toezicht van stadsagenten die het vekeer wat bijregelden. De meisjes liepen keurig in de rij. Ze zongen het internationale lied van kameraden en geen woorden maar daden en droegen hun schilden met strijd leuzen zoals vorig jaar nog palm takken in de maagdengroep van de processie op Hemelvaart. De Goede kwam er niet best af. Begrijpelijk. Een meisje met ellen lange benen in mini toonde een bord waarop in fel gele letters: „Wij zijn geen vieze Belgen". Wie zijn oor te luisteren legt bij de na de optocht in café De Volks macht verzamelde meisjes krijgt de indruk dat meneer De Goede een mannelijke uitgave is van die ontaarde Italiaanse moeder overste, die haar weeskinderen uitstuurde om te bedelen en beloonde met droog brood en slaag. Maar zo erg kan het natuurlijk niet zijn. De Goede mag dan niet zo goed zijn, hij is natuurlijk ook niet gek. Hij is kennelijk alleen verbolgen om dat de staking wild was, want zonder zogenaamde stakingsaanzeg ging uitbrak. Dat is inderdaad niet gebruikelijk en ook niet oirbaar. Burgemeester Minten schudt intus sen het hoofd. Hij ziet er geen gat meer in. De sociale bemiddelaar heeft Herk-de-Stad inmiddels ver laten met de woorden: „Is er wat nieuws, belt ge me maar op. Ge dag". Achter kippengaas in een houten kastje tegen de muur van het oude gemeentehuis hangt Marie-Louise Windmolders uit, die van plan is in de echt te treden met George Joseph Ghislain Raymaekers uit Alken. Zij is fabrieksarbeidster en hij ook. Zij werkt bij De Goede en staakt nu. Hij naar alle waar schijnlijkheid in de brouwerij Cris- tal. Daar komt de grote wagen van de Nederlandse televisie weer aan gereden met twee geweldig vlotte jongens die veel bekijks hebben en de hele dag biljarten in De Volksmacht, terwijl hun 'meisjes toekijken en hun houding bepalen. Er is ook al een stakingsbal ge weest. Niet om de staaksters aan loon te helpen. Dat hoeft niet, want de bonden betalen 60 pet. van het loon uit en hebben centen zat. De meeste meisjes wonen trouwens thuis, zijn geen kostwin- naars en kunnen wel iets missen. Neen, dat bal was om een mogelij ke reis naar Rotterdam te bekosti gen. De 100 schonen willen name- lik naar Rotterdam om voor het moederhuis van De Goede te be togen. De permissie Is al aange vraagd. Rotterdam houde zich vroom. (Van een onzer redacteuren) BLOEMEND AAL Godfried Bomans is niet meer. De man die monkelend van achter zijn brilleglazen zijn haar met zijn handen voortdurend tegenstrooms achteroverborstelend een nationale per soonlijkheid wist te worden, is in de nacht van dinsdag op woensdag in zijn Bloemendaalse woning overleden. Godfried Bomans was een bij zonder mens. Uiterlijk leek bij al gauw een poseur die met stereotie pe maniertjes en aanzetten van zijn stem precies wist hoe hij zijn publiek moest bespelen, achter die houding kon men bij Bomans op zijn best een integere levenshou ding ontdekken, een levenswijs heid gepaard met een interesse in de mens die wezenlijk was. Vooral de laatste tijd kwam die wijze kant van de mens Bomans steeds meer naar voren. Zijn ge sprekken voor de televisie met landgenoten waren uitermate knap, vooral door de 'manier waarop hij zonder op de voorgrond te treden als simpele "aangever" de ander kon laten praten. Zo kregen we kortgeleden een verrassend inter view met raskomiek Johnny Kraaijkamp en zo werden de kij kers onverwacht aangegrepen door zijn ontroerende programma "Bo mans in Triplo", waarin hij zijn zuster en zijn broer vanuit hun kloosterbesiaan aan het woord liet. Er zijn weinig programma's ge weest en er zullen er weinig vol gen die op zo'n verstilde en zuive re manier een door en door mense lijk beeld leverden van een aan God gewijd leven. Maar al werd Bomans vooral een nationale bekendheid door zijn di verse televisieoptredens, Boïnans was méér. Hij was wat men een "universeel mens" zou kunnen noemen, een man met interesse op velerlei gebied. Al door zijn oplei ding kon hij bogen op een brede ondergrond, en in zijn schrijver schap heeft hij zowat alle mogelij ke facetten van zijn bijzondere talent tot uitdrukking laten komen. In zijn literaire werk maakte Bo mans nooit al te sterk een schei ding tussen de genres, maar liet hij fijnzinnige humor, inventiteit, kolder en poëzie door elkaar lo pen. originaliteit wendde hij aan om in zijn boeken ook 'maatschappelijke aangelegenheden niet zonder effect voor een groter publiek te behan delen. Daarnaast heeft Bomans meegewerkt aan de redactie van De Volkskrant en van Elseviers Weekblad. Godfried Bomans was ^en ken ner en bewonderaar van Charles Dickens. Hij richtte in ons land het naar de Engelsman genoemde genootschap op. Hij was eveneens een groot kenner van Hildebrands „Camera Obscura", waarover hij verscheidene lezingen en voor drachten hield. De sprookjeslitera tuur was voor Bomans een geliefd terrein, waarop hij zich bewoog. Deze belangstelling vond haar weerslag in zijn werken, waar speelsheid en tederheid als belang rijke elementen zijn gebruikt. Behalve de drie boeken uit zijn studententijd kunnen als zijn be kendste werken worden genoemd: Kopstukken, Sprookjes, De avontu ren van Bill Clifford, Wonderlijke nachten, De onsterfelijke pa Pin kelman, Het zondagskind, Buitelin gen. De avonturen van Pa Pinkel man, Pa Pinkelman in de politiek, De avonturen van Tante Pollewop, Capriolen, Nieuwe buitelingen, No- ten-kraken, Wandelingen door Ro me, Op het vinkentouw, Op de keper beschouwd, Van de hak op de tak, Denkend aan Vlaanderen, Godfried Bomans' Sprookjesboek, de sprookjesboeken: Maraboe, De Pantoffelheld, Het Sproetenhuis, De Vijvervrouw en Het doosje en andere sprookjes, Roomse jeugd, In de kou, Mijmeringen, Van 't zelfde, Oude en nieuwe buitelin gen, De man met de witte das, Van dichtbij gezien en Een Hollan der ontdekt Vlaanderen. Godfried Jan Arnold Bomans werd 2 maart 1913 in Den Haag geboren. Hij studeerde rechten in Amsterdam en psychologie in Nij megen. In zijn studententijd deed hij reeds van zich spreken met onder andere een toneelwerk "Bloed en Liefde", "De memoires van mr. Pieter Bas" en „Erik, of het klein insectenboek". Hij ver wierf er grote bekendheid mee. Fantasie, humor, parodie en een opvallende woordkeus kenmerkten zijn werken. Scherpzinnigheid en Bomans die enige jaren geleden van Haarlem naar Bloemendaal verhuisde, trok naar verschillende landen om er reportages te ma ken. Het geheel van Bomans' activitei ten omvatte voorts reizen naar Ne derlanders in den vreemde. Tot zijn liefhebberijen behoorde onder meer schaken, wat er in resulteer de, dat hij op vele toernooien aan wezig was. Godfried Bomans, wiens werk koninklijke erkenning vond in zijn benoeming tot ridder in de orde van Oranje Nassau, was lid van verschillende verenigingen en ge nootschappen, waaronder: De maatschappij der Nederlandse let terkunde, De vereniging van let terkundigen en het Pen-centrum Nederland. Qodfried Bomans is heengegaan. Zijn laatste bezigheid was een schaakpartij, een van zijn „als zijn leven" virtuoos beoefende liefhebberijen. Een vroege, maar mooie dood. Zeker een man die er, nog onlangs in een televisie-interview, geen geheim van maakte dat hij tegen het sterven opzag. En het zou ons niet verbazen wanneer zijn eerste woorden in de hemelse gewesten waarin hij geloofde zonden luiden: „Ik speelde ook met wit". Dat zou in de lijn liggen van zijn vermogen om met woorden te spelen. Op die ingeschapen vaardigheid was zijn leven, niet alleen materieel, gebouwd. Uiterlijk had hij er zijn loopbaan ais journalist en auteur, als medewerker in verierlei vorm aan radio- en televisieprogramma's, aan te danken. Zijn beste vondsten spuide hij echter in beperkte kring. In de Haarlemse sociëteit „Teister- bant" bijvoorbeeld, waar hij eens de schilder Kees Verwey tijdens een nogal anti-papistisch betoog onderbrak toen er twee bruine paters het lokaal betraden: „Zeg Kees, is dit een lezing met lichtbeelden?" Bomans was voor alles een heer uit Haarlem, een stad die hij dan ook vaak heeft uitgetekend. Zijn zwierige haardos was eigenlijk het enige aan hem dat, naar burgelijke maatstaven, de artiest verreid. Voor het ove rige viel hij vooral op door een tegenwoordig bijna uitzondering gewor den correctheid, die hij ook bij anderen waardeerde. Dat viel zeker terug te voeren tot zijn ouderlijk huis, waar zijn vader, 'n prominente politieke figuur met autoritaire opvattingen, domineerde. Daar ontmoette hij, als jongen, de vele persoonlijkheden die de rechterzijde van de Nederlandse samenleving tussen de beide wereldoorlogen bevolkten. Een boetepre diker als Borromeus de Greeve bijvoorbeeld, die een uurtje nadat hij in de vastenpredikatie met gedragen stem had uitgeroepen: „Hoort gij die hamerslagen? Ziet gü die nagels in het kruis?", in de huiskamer annonceerde: „Drie klaveren". Zulke tegenstellingen moeten Godfried Bomans al vroeg tot een eigen relativiteitstheorie hebben gebracht. Zijn zin voor betrekkelijkheid, zoals destijds tot uitdrukking kwam in zijn wekelijkse rubriek in De Volkskrant, stempelde hem ook tot een man van het midden, aan wie een wisselende waardering ten deel viel naar gelang zijn standpunten aan de ene of aan de andere kant van de scheidslijn moesten worden ingedeeld. Bomans mocht met reden een levensgenieter worden genoemd. Dat verhinderde niet een diepe zin, die aan heimwee grensde, voor een Koninkrijk dat niet van deze aarde is. Zijn boek over zijn familieleden die een minder op het tijde lijke afgestemde levensreis hebben gekozen, getuigt daarvan. JOOP BARTMAN Bomans is nooit een groot schrij ver in de orthodoxe betekenis van het woord geworden. Hij zal veel meer als unieke figuur in de her innering van de Nederlander blij ven leven. Juist door die unieke samenstelling van zijn talent, een onvervangbare mens in ons kleine literaire wereldje. Hoe de zo tragisch plotseling, te midden van vele nieuwe afspraken op 58- jarige leeftijd overleden auteur uit eindelijk bij ons zal overleven, is een vraag. Als auteur van de on sterfelijke Pa Pinkelman en zijn Tante Pollewop? Als de man die bij een Grand Gala du Disque Mariene Dietrich bijna in haar hemd zette? Als Dickenskenner, humorist, televisiepersoonlijkheid? We moeten het afwachten, al is het nauwelijks belangrijk. MUNCHEN (DPA) Het aantal leden van de voormalige Duitse weermacht, dat sinds de tweede wereldoorlog wordt vermist is dit jaar onder de grens van een miljoen gedaald. Volgens de opsporingsdienst v?n het Duitse Rode Kruis is het lot van 974.000 van de oorspronkelijk 1,7 miljoen vermisten nog onbekend Dit aantal hoopt men volgend jaar tot 860.000 te verminderen. Het Ro de Kruis gaat er echter van uit, dat ongeveer een kwart van de 1,7 mil joen gevallen onopgelost zal blijven Van de vermiste militairen is ee» kwart terecht, terwijl dit percentage bij de burgers 21,5 bedraagt. LONDEN (Reuter) Enge- lands felste anti-royalist, labour- afgevaardigde William Hamil ton, heeft in het Lagerhuis ge zegd tevreden te zijn als koni - gin Elizabeth en haar familie in zee gestort zouden worden. Bij de behandeling van een wetsvoorstel tot verhoging van de vergoeding voor de Britse koninklijke familie, dat overi gens met 166 tegen 45 stemmen werd aanvaard, erkende Hamil ton dat actie voeren voor een republiek „een verloren zaak zou zijn". „Maar ik ben een republikein in die zin, dat als elk lid van de koninklijke familie morgen in Het Kanaal zou worden gestort, ik morgenavond lekker zou sla pen". BRUSSEL (AP) Koning Bon- dewijn van België heeft gisteren Gaston Eyskens ontvangen nadat de ze bekend had gemaakt er niet in te zijn geslaagd een nieuwe Belgische regering samen te stellen. De crisis duurt nu al haast zéven weken. Wie de heer Eijskens, premier van de vorige regering, zal gaan opvol gen als eerste minister fcn forma teur, is nog niet bekend. Bij het samenstellen van een kabi net was het grootste struikelblok het onderwijs gteweest, iets waarover katholieken en niet-katholieken al jarenlang aan het touwtrekken zijn. De toestand was de laatste tijd nog moeilijker geworden door recente veranderingen in de grondwet waarbij aan Vlamingen en Walen afzonderlijke culturele autonomie was verleend. De koning zal dit jaar zijn traditi onele kerstvakantie in Spanje niet gaan houden voordat er eim nieuw kabinet is samengesteld, maakte hij gisteren bekend. (ADVERTENTIE) Brieven voor deze rubriek moeten ledige naam en adre* worden ondertekend. Bij publicatie zullen deze vermeld worden. Slechts bij hoge uitzondering zei van deze regel wor den afgeweken. Naam en adres zl|n dan b.i Je redactie bekend. Publicatie ven brieven (verkorf of onverkort) betekent niet dat de redactie het in alle gevallen eena fe tmf houd, c.q. strekking* De verhoging van de autobelasting is er door, de passen gaan f 17,50 meer kosten. De lage inkomens zijn weer de dupe van deze maatregelen, de auto van de kleine man moet van de weg af. Voor belasting op zeilbo ten, jachten, tweede huizen en auto's en luxe-artikelen hoor je niet. Deze liberaal-christelijke regering is de beschermer van de bezittende klas se. Het is te hopen dat nu de werk nemers hebben ingezien dat van een regering van christelijken en libera len geen goede sociale politiek is te verwachten. BRIEDA W- VAN HAM Toen koningin Wilhélmina, direct na de bevrijding vaste voet op Ne derlands grondgebied zette, zei ze in haar eerste toespraak tot het Neder landse volk: „Kunst en cultuur zijn de belangrijkste hoekstenen van de Europese beschaving'. Dit was daar om zo belangrijk, omdat deze stel ling uitgesproken werd door een ko ningin die de bouwers van een nieu we maatschappij voorhield, „dat de mens voor brood alleen niet zal leven", en hoe arm waren wij toen. Wij allen, ook zij, hadden de con sequenties van een absoluut materi alistische maatschappij, die als uiter ste slechts gewapend geweld kan voortbrengen, leren kennen. Konin gin Wilhélmina, die vanuit haar uit zonderlijke positie begaan moet zijn geweest met het welzijn van het volk, stelde met deze stelling een politieke daad: „Kunst en cultuur zijn de belangrijkste hoekstenen van de beschaving". Men begreep dat consequentie was dat de Nederlandse samenleving in al z'n facetten verantwoordelijk zou zijn voor het waarmaken van deze stelling. Want kunst en cultuur zijn in de meeste gevallen niet onder te brengen in het systeem van vraag en aanbod. Anders gesteld: de over heid dient ervoor te zorgen dat alle krachten van het volk (aanleg, ta lent) dusdanig ontwikkeld worden, dat zij optimaal de beschaving kun nen dienen: dit betekent niet alleen welvaart in materiële zin, maar vooral welzijn. Of liever: de moge lijkheden scheppen tot ontwikkeling van het gehele Nederlandse geeste lijke potentieel, in dienst van de menselijke waardigheid. Dit betekende een nieuwe menta liteit en deze was zeker aanwezig in die dagen. Echter, men kende de consequenties van een en ander nog niet: een investering van een groot kapitaal, dat niet in de Rijkskas zou terugvloeien. Voor deze kosten voor het menselijk welzijn schrok men terug. Langzamerhand groeit het Nederlandse volk nu weer toe naar een mentaliteit die duidelijk het materialisme aanhangt en in de poli tiek is het hanteren hiervan een sterk wapen. Vanuit deze mentali teit politiek bedrijven leidt altijd tot een goedkoop succes. Men verdient liever dan dat men uitgeeft zonder kwaliteitsonderzoek. Dit houdt in dat een regering, die het vraagstuk van kunst en cultuur minder acht dan andere maatschappelijke vraag stukken, de stelling van koningin Wilhélmina niet terzake doende vindt. Een regering die het profijtbegin sel in z'n blazoen draagt gaat uit van, alleen maar, het materiële „vraag en aanbod". Daar waar het materialisme overheerst is de wer kelijke dialoog over het menselijk welzijn uitgesloten. Kunst en cul tuur zijn geen zaken van vraag en aanbod in de materialistische bete kenis. Kunst en cultuur zijn even noodzakelijk als frisse lucht, helder water, bossen, schone stranden en zuiver zeewater. Leven voor brood alleen betekent vuile lucht, stinkend water, ontbossing, smerige stranden, dood zeewater....oorlog. BAARLE NASSAU. AP SOK. BIJ DE FRANSE havenstad Le Havre is de belangrijkste zeesluis ter wereld in gebruik genomen. Het complex is 469 meter lang en 67 meter breed en er staat bij eb 14,70 m water. De sluis heeft een capaci teit voor geladen schepen tot 250.000 ton. Zij vormt de toegang tot een opgespoten terrein ten oosten van Le Havre, dat voor industrievesti gingen is bestemd. DE kosten bedroegen ongeveer 165 miljoen gulden. (Van onze redactie buitenland) NEW YORK Dr. Kurt Waldheim, de Oos tenrijker die dinsdag door de Veiligheidsraad is aan gewezen als opvolger van Oe Thant als secretaris generaal van de VN, heeft zijn land acht jaar bij de VN vertegenwoordigd. Al voor zijn land volledig lid was, zetelde hij als waar nemer bij de wereldorga nisatie. In december 1955, toen alle bezettingstroepen Oostenrijk verlaten had den, werd Oostenrijk vol ledig VN-lid met dr. Waldheim als permanent vertegenwoordiger. De afgelopen zeven ja ren heeft de nieuwe se cretaris-generaal zijn ver blijf in New York twee maal onderbroken: van 1968-1970 toen hij minis ter van Buitenlandse Za ken was en in 1971, toen hij kandidaat was voor het Oostenrijkse presi dentschap, overigens zon der succes. Kurt Waldheim is in 1918 in het dorp St.-An- drea-Wördern, in Neder- Oostenrijk geboren als zoon v*n een onderwijzer. Hij behaalde in Wenen een universitaire titel in de rechten. Na de oorlog ging hij in diplomatieke dienst. Hij werkte op het ministerie van Buiten landse Zaken voordat hij naar Parijs, Londen en Moskou ging als lid van de delegatie die onder handelingen voerde over het Oostenrijkse staats verdrag. In 1951 werd hij hoofd van de afdeling personeel van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Van 1956 tot 1960 is hij gezant en ambassadeur in Canada geweest. De vier daarop volgende jaren was hij di recteur-generaal voor po litieke zaken van het mi nisterie van Buitenlandse Zaken in Wenen- In 1964 ging hij weer naar New York als permanent verte genwoordiger bij de VN. Dr. Waldheim is ge trouwd en heelt vier kin deren. Hij spreekt Engels, Frans, Italiaans, Duits en heeft enige kennis van enkele Slavische talen.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1971 | | pagina 7