ELEGANTSTE STAKING ALLER HJDEN
BOMANS
Wijsgeer
van de
betrek
kelijkheid
CAMEL FILTER
Dr. Kurt Waldheim sinds'55 al bij VN
WERELDBEROEMDE KWALITEIT.
GODFRIED BOMANS t
binnenland
buitenland
■MHHi
Vlotte jongens
Erkenning
Humor
NOG 974.000
DUITSERS
VERMIST
Labour-
nf gevaardigde
„KON. FAMILIE
IN KANAAL
STORTEN'*
Formatie van
Eyskens niet
geslaagd
CAMELen CAMELFILTER
Gewoon geweldig lekker.
papier
oor uw pen
De dupe
Hoeksteen der
beschaving
t
——^3 jbw wuwi I ikfvi l i
(Van onze oorrespondent)
HERK-DE-STAD Herk-de-Stad
woedt geteisterd door de elegantste
staking aller tijden. De stakers be
wegen zich bevallig tussen de 18
en 20 jaar en worden modinettes
genoemd ofschoon ze in werkwilli
ger tijden voor rekening van ene
De Goede aan een stoer doorlopen
de band slechts ruige broeken ma
ken voor C. en A.
De meisjes worden in deze moei
lijke stonden begeleid door de
christelijke (ACV) en door de so
cialistische vakbond (ABVV), die
zich ter plaatse laten representeren
door twee uitermate kundige
baarddragers, die ook hart voor de
zaak hebben. De honderd modinet
tes van Herk-de-Stad gillen niet
om meer loon, ze zingen en flane
ren heupwiegend over de bolle
kasseien om een menselijker be
handeling.
Herk-de-Stad ligt tussen Diest en
Hasselt in de zogenaamde vochtige
Haspengouw, waar de bellefleuren
het sappigst zijn, In 1107 heette
het plaatsje nog Harke, maar in
1386 kreeg het ommuurde deel
stadsrechten en omdat men er de
stad niet meteen aan afzag, zeiden
de Herkenaren het er maar bij:
Herk-de-Stad. Het weids gebouwde
plaatsje telt een 5000 inwoners en
slechts één fabriek: die van De
Goede, die een Hollander is en
naar verluidt zijn naam geen eer
aandoet. De Goede is directeur en
mede-eigenaar van het bedrijf. Hij
staat blijkbaar sterk en zo is zijn
taal. Hij weigert te spreken met
de vakbonden, die hem „hier in
België" te machtig zijn. Hij weigert
in een moeite door ook te spreken
met de «taaksters zolang ze niet
eerst weer aan het werk zijn. En
hij is desnoods in staat en gewild
de hele zaak te sluiten en over te
brengen naar het Rotterdamse
moederhuis der De Goedes, of
naar het Franse filiaal te Gimont,
waar ze de vakbonden nog niet
hebben uitgevonden.
Het confectiebedrijf De Goede is
gevestigd in een nieuw en keurig
gebouw, dat als een blauw geboor
de taartendoos in het Herk-de-
Stadse veld tegenover een nu diep
bruin beukenbos ligt. Die dag hiel
den de 100 staaiksters van Herk-
de-Stad een betoging. Het werd
meer een gezongen optocht door
het stadje en onder toezicht van
stadsagenten die het vekeer wat
bijregelden. De meisjes liepen
keurig in de rij. Ze zongen het
internationale lied van kameraden
en geen woorden maar daden en
droegen hun schilden met strijd
leuzen zoals vorig jaar nog palm
takken in de maagdengroep
van de processie op Hemelvaart.
De Goede kwam er niet best af.
Begrijpelijk. Een meisje met ellen
lange benen in mini toonde een
bord waarop in fel gele letters:
„Wij zijn geen vieze Belgen".
Wie zijn oor te luisteren legt bij
de na de optocht in café De Volks
macht verzamelde meisjes krijgt
de indruk dat meneer De Goede
een mannelijke uitgave is van die
ontaarde Italiaanse moeder overste,
die haar weeskinderen uitstuurde
om te bedelen en beloonde met
droog brood en slaag. Maar zo erg
kan het natuurlijk niet zijn. De
Goede mag dan niet zo goed zijn,
hij is natuurlijk ook niet gek. Hij
is kennelijk alleen verbolgen om
dat de staking wild was, want
zonder zogenaamde stakingsaanzeg
ging uitbrak. Dat is inderdaad niet
gebruikelijk en ook niet oirbaar.
Burgemeester Minten schudt intus
sen het hoofd. Hij ziet er geen gat
meer in. De sociale bemiddelaar
heeft Herk-de-Stad inmiddels ver
laten met de woorden: „Is er wat
nieuws, belt ge me maar op. Ge
dag".
Achter kippengaas in een houten
kastje tegen de muur van het oude
gemeentehuis hangt Marie-Louise
Windmolders uit, die van plan is
in de echt te treden met George
Joseph Ghislain Raymaekers uit
Alken. Zij is fabrieksarbeidster en
hij ook. Zij werkt bij De Goede en
staakt nu. Hij naar alle waar
schijnlijkheid in de brouwerij Cris-
tal. Daar komt de grote wagen van
de Nederlandse televisie weer aan
gereden met twee geweldig vlotte
jongens die veel bekijks hebben
en de hele dag biljarten in De
Volksmacht, terwijl hun 'meisjes
toekijken en hun houding bepalen.
Er is ook al een stakingsbal ge
weest. Niet om de staaksters aan
loon te helpen. Dat hoeft niet,
want de bonden betalen 60 pet.
van het loon uit en hebben centen
zat. De meeste meisjes wonen
trouwens thuis, zijn geen kostwin-
naars en kunnen wel iets missen.
Neen, dat bal was om een mogelij
ke reis naar Rotterdam te bekosti
gen. De 100 schonen willen name-
lik naar Rotterdam om voor het
moederhuis van De Goede te be
togen. De permissie Is al aange
vraagd. Rotterdam houde zich
vroom.
(Van een onzer redacteuren)
BLOEMEND AAL Godfried Bomans is niet meer. De man die
monkelend van achter zijn brilleglazen zijn haar met zijn handen
voortdurend tegenstrooms achteroverborstelend een nationale per
soonlijkheid wist te worden, is in de nacht van dinsdag op woensdag
in zijn Bloemendaalse woning overleden.
Godfried Bomans was een bij
zonder mens. Uiterlijk leek bij al
gauw een poseur die met stereotie
pe maniertjes en aanzetten van
zijn stem precies wist hoe hij zijn
publiek moest bespelen, achter die
houding kon men bij Bomans op
zijn best een integere levenshou
ding ontdekken, een levenswijs
heid gepaard met een interesse in
de mens die wezenlijk was.
Vooral de laatste tijd kwam die
wijze kant van de mens Bomans
steeds meer naar voren. Zijn ge
sprekken voor de televisie met
landgenoten waren uitermate knap,
vooral door de 'manier waarop hij
zonder op de voorgrond te treden
als simpele "aangever" de ander
kon laten praten. Zo kregen we
kortgeleden een verrassend inter
view met raskomiek Johnny
Kraaijkamp en zo werden de kij
kers onverwacht aangegrepen door
zijn ontroerende programma "Bo
mans in Triplo", waarin hij zijn
zuster en zijn broer vanuit hun
kloosterbesiaan aan het woord liet.
Er zijn weinig programma's ge
weest en er zullen er weinig vol
gen die op zo'n verstilde en zuive
re manier een door en door mense
lijk beeld leverden van een aan
God gewijd leven.
Maar al werd Bomans vooral een
nationale bekendheid door zijn di
verse televisieoptredens, Boïnans
was méér. Hij was wat men een
"universeel mens" zou kunnen
noemen, een man met interesse op
velerlei gebied. Al door zijn oplei
ding kon hij bogen op een brede
ondergrond, en in zijn schrijver
schap heeft hij zowat alle mogelij
ke facetten van zijn bijzondere
talent tot uitdrukking laten komen.
In zijn literaire werk maakte Bo
mans nooit al te sterk een schei
ding tussen de genres, maar liet
hij fijnzinnige humor, inventiteit,
kolder en poëzie door elkaar lo
pen.
originaliteit wendde hij aan om in
zijn boeken ook 'maatschappelijke
aangelegenheden niet zonder effect
voor een groter publiek te behan
delen. Daarnaast heeft Bomans
meegewerkt aan de redactie van
De Volkskrant en van Elseviers
Weekblad.
Godfried Bomans was ^en ken
ner en bewonderaar van Charles
Dickens. Hij richtte in ons land
het naar de Engelsman genoemde
genootschap op. Hij was eveneens
een groot kenner van Hildebrands
„Camera Obscura", waarover hij
verscheidene lezingen en voor
drachten hield. De sprookjeslitera
tuur was voor Bomans een geliefd
terrein, waarop hij zich bewoog.
Deze belangstelling vond haar
weerslag in zijn werken, waar
speelsheid en tederheid als belang
rijke elementen zijn gebruikt.
Behalve de drie boeken uit zijn
studententijd kunnen als zijn be
kendste werken worden genoemd:
Kopstukken, Sprookjes, De avontu
ren van Bill Clifford, Wonderlijke
nachten, De onsterfelijke pa Pin
kelman, Het zondagskind, Buitelin
gen. De avonturen van Pa Pinkel
man, Pa Pinkelman in de politiek,
De avonturen van Tante Pollewop,
Capriolen, Nieuwe buitelingen, No-
ten-kraken, Wandelingen door Ro
me, Op het vinkentouw, Op de
keper beschouwd, Van de hak op
de tak, Denkend aan Vlaanderen,
Godfried Bomans' Sprookjesboek,
de sprookjesboeken: Maraboe, De
Pantoffelheld, Het Sproetenhuis,
De Vijvervrouw en Het doosje en
andere sprookjes, Roomse jeugd,
In de kou, Mijmeringen, Van 't
zelfde, Oude en nieuwe buitelin
gen, De man met de witte das,
Van dichtbij gezien en Een Hollan
der ontdekt Vlaanderen.
Godfried Jan Arnold Bomans
werd 2 maart 1913 in Den Haag
geboren. Hij studeerde rechten in
Amsterdam en psychologie in Nij
megen. In zijn studententijd deed
hij reeds van zich spreken met
onder andere een toneelwerk
"Bloed en Liefde", "De memoires
van mr. Pieter Bas" en „Erik, of
het klein insectenboek". Hij ver
wierf er grote bekendheid mee.
Fantasie, humor, parodie en een
opvallende woordkeus kenmerkten
zijn werken. Scherpzinnigheid en
Bomans die enige jaren geleden
van Haarlem naar Bloemendaal
verhuisde, trok naar verschillende
landen om er reportages te ma
ken.
Het geheel van Bomans' activitei
ten omvatte voorts reizen naar Ne
derlanders in den vreemde. Tot zijn
liefhebberijen behoorde onder
meer schaken, wat er in resulteer
de, dat hij op vele toernooien aan
wezig was.
Godfried Bomans, wiens werk
koninklijke erkenning vond in zijn
benoeming tot ridder in de orde
van Oranje Nassau, was lid van
verschillende verenigingen en ge
nootschappen, waaronder: De
maatschappij der Nederlandse let
terkunde, De vereniging van let
terkundigen en het Pen-centrum
Nederland.
Qodfried Bomans is heengegaan. Zijn laatste bezigheid was een
schaakpartij, een van zijn „als zijn leven" virtuoos beoefende
liefhebberijen. Een vroege, maar mooie dood. Zeker een man die er, nog
onlangs in een televisie-interview, geen geheim van maakte dat
hij tegen het sterven opzag. En het zou ons niet verbazen wanneer
zijn eerste woorden in de hemelse gewesten waarin hij geloofde zonden
luiden: „Ik speelde ook met wit". Dat zou in de lijn liggen van zijn
vermogen om met woorden te spelen. Op die ingeschapen vaardigheid
was zijn leven, niet alleen materieel, gebouwd. Uiterlijk had hij er zijn
loopbaan ais journalist en auteur, als medewerker in verierlei vorm aan
radio- en televisieprogramma's, aan te danken. Zijn beste vondsten
spuide hij echter in beperkte kring. In de Haarlemse sociëteit „Teister-
bant" bijvoorbeeld, waar hij eens de schilder Kees Verwey tijdens een
nogal anti-papistisch betoog onderbrak toen er twee bruine paters het
lokaal betraden: „Zeg Kees, is dit een lezing met lichtbeelden?" Bomans
was voor alles een heer uit Haarlem, een stad die hij dan ook vaak
heeft uitgetekend. Zijn zwierige haardos was eigenlijk het enige aan
hem dat, naar burgelijke maatstaven, de artiest verreid. Voor het ove
rige viel hij vooral op door een tegenwoordig bijna uitzondering gewor
den correctheid, die hij ook bij anderen waardeerde. Dat viel zeker terug
te voeren tot zijn ouderlijk huis, waar zijn vader, 'n prominente politieke
figuur met autoritaire opvattingen, domineerde. Daar ontmoette hij, als
jongen, de vele persoonlijkheden die de rechterzijde van de Nederlandse
samenleving tussen de beide wereldoorlogen bevolkten. Een boetepre
diker als Borromeus de Greeve bijvoorbeeld, die een uurtje nadat hij
in de vastenpredikatie met gedragen stem had uitgeroepen: „Hoort gij
die hamerslagen? Ziet gü die nagels in het kruis?", in de huiskamer
annonceerde: „Drie klaveren". Zulke tegenstellingen moeten Godfried
Bomans al vroeg tot een eigen relativiteitstheorie hebben gebracht.
Zijn zin voor betrekkelijkheid, zoals destijds tot uitdrukking kwam in
zijn wekelijkse rubriek in De Volkskrant, stempelde hem ook tot een
man van het midden, aan wie een wisselende waardering ten deel
viel naar gelang zijn standpunten aan de ene of aan de andere kant
van de scheidslijn moesten worden ingedeeld. Bomans mocht met reden
een levensgenieter worden genoemd. Dat verhinderde niet een diepe
zin, die aan heimwee grensde, voor een Koninkrijk dat niet van deze
aarde is. Zijn boek over zijn familieleden die een minder op het tijde
lijke afgestemde levensreis hebben gekozen, getuigt daarvan.
JOOP BARTMAN
Bomans is nooit een groot schrij
ver in de orthodoxe betekenis van
het woord geworden. Hij zal veel
meer als unieke figuur in de her
innering van de Nederlander blij
ven leven. Juist door die unieke
samenstelling van zijn talent,
een onvervangbare mens in ons
kleine literaire wereldje. Hoe de
zo tragisch plotseling, te midden
van vele nieuwe afspraken op 58-
jarige leeftijd overleden auteur uit
eindelijk bij ons zal overleven, is
een vraag. Als auteur van de on
sterfelijke Pa Pinkelman en zijn
Tante Pollewop? Als de man die
bij een Grand Gala du Disque
Mariene Dietrich bijna in haar
hemd zette? Als Dickenskenner,
humorist, televisiepersoonlijkheid?
We moeten het afwachten, al is
het nauwelijks belangrijk.
MUNCHEN (DPA) Het aantal
leden van de voormalige Duitse
weermacht, dat sinds de tweede
wereldoorlog wordt vermist is dit jaar
onder de grens van een miljoen
gedaald.
Volgens de opsporingsdienst v?n
het Duitse Rode Kruis is het lot van
974.000 van de oorspronkelijk 1,7
miljoen vermisten nog onbekend
Dit aantal hoopt men volgend jaar
tot 860.000 te verminderen. Het Ro
de Kruis gaat er echter van uit, dat
ongeveer een kwart van de 1,7 mil
joen gevallen onopgelost zal blijven
Van de vermiste militairen is ee»
kwart terecht, terwijl dit percentage
bij de burgers 21,5 bedraagt.
LONDEN (Reuter) Enge-
lands felste anti-royalist, labour-
afgevaardigde William Hamil
ton, heeft in het Lagerhuis ge
zegd tevreden te zijn als koni -
gin Elizabeth en haar familie in
zee gestort zouden worden.
Bij de behandeling van een
wetsvoorstel tot verhoging van
de vergoeding voor de Britse
koninklijke familie, dat overi
gens met 166 tegen 45 stemmen
werd aanvaard, erkende Hamil
ton dat actie voeren voor een
republiek „een verloren zaak
zou zijn".
„Maar ik ben een republikein
in die zin, dat als elk lid van de
koninklijke familie morgen in
Het Kanaal zou worden gestort,
ik morgenavond lekker zou sla
pen".
BRUSSEL (AP) Koning Bon-
dewijn van België heeft gisteren
Gaston Eyskens ontvangen nadat de
ze bekend had gemaakt er niet in te
zijn geslaagd een nieuwe Belgische
regering samen te stellen.
De crisis duurt nu al haast zéven
weken.
Wie de heer Eijskens, premier van
de vorige regering, zal gaan opvol
gen als eerste minister fcn forma
teur, is nog niet bekend.
Bij het samenstellen van een kabi
net was het grootste struikelblok het
onderwijs gteweest, iets waarover
katholieken en niet-katholieken al
jarenlang aan het touwtrekken
zijn.
De toestand was de laatste tijd
nog moeilijker geworden door recente
veranderingen in de grondwet
waarbij aan Vlamingen en Walen
afzonderlijke culturele autonomie
was verleend.
De koning zal dit jaar zijn traditi
onele kerstvakantie in Spanje niet
gaan houden voordat er eim nieuw
kabinet is samengesteld, maakte hij
gisteren bekend.
(ADVERTENTIE)
Brieven voor deze rubriek moeten
ledige naam en adre* worden ondertekend. Bij
publicatie zullen deze vermeld worden. Slechts
bij hoge uitzondering zei van deze regel wor
den afgeweken. Naam en adres zl|n dan b.i
Je redactie bekend. Publicatie ven brieven
(verkorf of onverkort) betekent niet dat de
redactie het in alle gevallen eena fe tmf
houd, c.q. strekking*
De verhoging van de autobelasting
is er door, de passen gaan f 17,50
meer kosten. De lage inkomens zijn
weer de dupe van deze maatregelen,
de auto van de kleine man moet van
de weg af. Voor belasting op zeilbo
ten, jachten, tweede huizen en auto's
en luxe-artikelen hoor je niet. Deze
liberaal-christelijke regering is de
beschermer van de bezittende klas
se. Het is te hopen dat nu de werk
nemers hebben ingezien dat van een
regering van christelijken en libera
len geen goede sociale politiek is te
verwachten.
BRIEDA W- VAN HAM
Toen koningin Wilhélmina, direct
na de bevrijding vaste voet op Ne
derlands grondgebied zette, zei ze in
haar eerste toespraak tot het Neder
landse volk: „Kunst en cultuur zijn
de belangrijkste hoekstenen van de
Europese beschaving'. Dit was daar
om zo belangrijk, omdat deze stel
ling uitgesproken werd door een ko
ningin die de bouwers van een nieu
we maatschappij voorhield, „dat de
mens voor brood alleen niet zal
leven", en hoe arm waren wij
toen.
Wij allen, ook zij, hadden de con
sequenties van een absoluut materi
alistische maatschappij, die als uiter
ste slechts gewapend geweld kan
voortbrengen, leren kennen. Konin
gin Wilhélmina, die vanuit haar uit
zonderlijke positie begaan moet zijn
geweest met het welzijn van het
volk, stelde met deze stelling een
politieke daad: „Kunst en cultuur
zijn de belangrijkste hoekstenen van
de beschaving".
Men begreep dat consequentie was
dat de Nederlandse samenleving in
al z'n facetten verantwoordelijk zou
zijn voor het waarmaken van deze
stelling. Want kunst en cultuur zijn
in de meeste gevallen niet onder te
brengen in het systeem van vraag
en aanbod. Anders gesteld: de over
heid dient ervoor te zorgen dat alle
krachten van het volk (aanleg, ta
lent) dusdanig ontwikkeld worden,
dat zij optimaal de beschaving kun
nen dienen: dit betekent niet alleen
welvaart in materiële zin, maar
vooral welzijn. Of liever: de moge
lijkheden scheppen tot ontwikkeling
van het gehele Nederlandse geeste
lijke potentieel, in dienst van de
menselijke waardigheid.
Dit betekende een nieuwe menta
liteit en deze was zeker aanwezig in
die dagen. Echter, men kende de
consequenties van een en ander nog
niet: een investering van een groot
kapitaal, dat niet in de Rijkskas zou
terugvloeien. Voor deze kosten voor
het menselijk welzijn schrok men
terug. Langzamerhand groeit het
Nederlandse volk nu weer toe naar
een mentaliteit die duidelijk het
materialisme aanhangt en in de poli
tiek is het hanteren hiervan een
sterk wapen. Vanuit deze mentali
teit politiek bedrijven leidt altijd tot
een goedkoop succes. Men verdient
liever dan dat men uitgeeft zonder
kwaliteitsonderzoek. Dit houdt in
dat een regering, die het vraagstuk
van kunst en cultuur minder acht
dan andere maatschappelijke vraag
stukken, de stelling van koningin
Wilhélmina niet terzake doende
vindt.
Een regering die het profijtbegin
sel in z'n blazoen draagt gaat uit
van, alleen maar, het materiële
„vraag en aanbod". Daar waar het
materialisme overheerst is de wer
kelijke dialoog over het menselijk
welzijn uitgesloten. Kunst en cul
tuur zijn geen zaken van vraag en
aanbod in de materialistische bete
kenis. Kunst en cultuur zijn even
noodzakelijk als frisse lucht, helder
water, bossen, schone stranden en
zuiver zeewater. Leven voor brood
alleen betekent vuile lucht, stinkend
water, ontbossing, smerige stranden,
dood zeewater....oorlog.
BAARLE NASSAU.
AP SOK.
BIJ DE FRANSE havenstad Le
Havre is de belangrijkste zeesluis
ter wereld in gebruik genomen. Het
complex is 469 meter lang en 67
meter breed en er staat bij eb 14,70
m water. De sluis heeft een capaci
teit voor geladen schepen tot 250.000
ton. Zij vormt de toegang tot een
opgespoten terrein ten oosten van
Le Havre, dat voor industrievesti
gingen is bestemd.
DE kosten bedroegen ongeveer
165 miljoen gulden.
(Van onze redactie
buitenland)
NEW YORK Dr.
Kurt Waldheim, de Oos
tenrijker die dinsdag door
de Veiligheidsraad is aan
gewezen als opvolger van
Oe Thant als secretaris
generaal van de VN, heeft
zijn land acht jaar bij de
VN vertegenwoordigd. Al
voor zijn land volledig lid
was, zetelde hij als waar
nemer bij de wereldorga
nisatie.
In december 1955, toen
alle bezettingstroepen
Oostenrijk verlaten had
den, werd Oostenrijk vol
ledig VN-lid met dr.
Waldheim als permanent
vertegenwoordiger.
De afgelopen zeven ja
ren heeft de nieuwe se
cretaris-generaal zijn ver
blijf in New York twee
maal onderbroken: van
1968-1970 toen hij minis
ter van Buitenlandse Za
ken was en in 1971, toen
hij kandidaat was voor
het Oostenrijkse presi
dentschap, overigens zon
der succes.
Kurt Waldheim is in
1918 in het dorp St.-An-
drea-Wördern, in Neder-
Oostenrijk geboren als
zoon v*n een onderwijzer.
Hij behaalde in Wenen
een universitaire titel in
de rechten. Na de oorlog
ging hij in diplomatieke
dienst. Hij werkte op het
ministerie van Buiten
landse Zaken voordat hij
naar Parijs, Londen en
Moskou ging als lid van
de delegatie die onder
handelingen voerde over
het Oostenrijkse staats
verdrag.
In 1951 werd hij hoofd
van de afdeling personeel
van het ministerie van
Buitenlandse Zaken. Van
1956 tot 1960 is hij gezant
en ambassadeur in Canada
geweest. De vier daarop
volgende jaren was hij di
recteur-generaal voor po
litieke zaken van het mi
nisterie van Buitenlandse
Zaken in Wenen- In 1964
ging hij weer naar New
York als permanent verte
genwoordiger bij de
VN.
Dr. Waldheim is ge
trouwd en heelt vier kin
deren. Hij spreekt Engels,
Frans, Italiaans, Duits en
heeft enige kennis van
enkele Slavische talen.