Beroep van huisarts
veel veranderd
Scheveningen Radio is veel
meer dan „groetjes van thuis"
STORMACHTIGE
ONTWIKKELING IN
ETHERVERKEER
OVER OCEANEN
Veiligheid seevarenden
primaire taakstelling
binnenland
buitenland
Beste medicijn is vertrouwen
Enquête
In België
Patiënt kritischer
Oren open
Huisartsen
f
(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT De huisarts.
Voor sommigen de wat aan de
slapen grijzende vertrouwens
man van de wieg tot aan het
graf de man die ze zo door
en door kent dat ie bjj het bin
nenkomen van de spreekkamer
al zegt: Zo mevrouw, zullen we
dan toch maar eens aan de
staalpillen gaan. Voor anderen
de leuke jonge dokter met in
het achterhoofd de tv-smile
van „volgende patiënt" tus
sen chroom en kille zakelijk
heid. En voor de begenadigde
weinigen de man die ze in ja
ren niet zien, maar waarvoor
ze elke maand weer betalen aan
het ziekenfonds. De huisarts.
Er is iets aan het veranderen
met hem. De vertrouwensman
van vroeger die de hele familie
als patiënt had, die van elk lid
van de familie onmiddellijk
kon zeggen wanneer en waar
en hoe en niet alleen over de
ziektes, maar over het gewone
dagelijkse gedrag, die man is
aan het verdwijnen. Er is iets
voor in de plaats gekomen: Een
combinatie v. uisartsen in
groepspraktijken. Het heeft
vooral voor de ouderen onder
ons een nare kant.
Het vertrouwen lijkt weg te
gaan en ervoor in de plaats komt
de ziekenbuissfeer, de sfeer van
een kliniek en een koele zuster
die nauwelijks enig kontakt met
de patient kan opbrengen en als
tweede stap de man in de witte
jas die zegt: jawtel mevrouw, en
wat zijn uw klachten. Deze sfeer
probeert de Nederlandse Huisart
senvereniging ai jaren te vermij
den.
De Nederlandse Huisartsen
Vereniging bestond dit jaar 25
jaar. Een kwart eeuw lang een
pogen om de huisarts op te trek
ken tot ben bepaald niveau. Om
aan de ene kant het odium weg
te nemen van de al-te-veel ver
trouwensman, aan de andere kant
het odium weg te nemen van de
man die alleen via het boekje
werkt. Het heeft er vorig jaar tob
geleid dat de Nederlandse Huis
artsen Vereniging een enquête
heeft gehouden die de relatie die
er bestaat tussen huisarts en pa
tient wat moest belichten.
Uit deze enquête is ben aantal
gegevens gekomen, die de huis
arts in eerste instantie niet zo
gunstig naar voren deden komen.
Het publiek ziet de huisarts in
het algemeen nog wel als ver
trouwensman. De image die de
huisarts heeft, is vrijwel opti
maal. Het publiek zal br, althans
denkt de huisarts in strijd met
de waarheid, wel vanuit gaan,
dat de redenen waarom ie z'n
vak koos in belangrijke mate op
het materiële vlak moeten wor
den gezocht. De huisarts onder
schat bepaalde aspecten van het
beeld dat het publiek van hem
heeft. Voor de huisarts jammer,
omdat de vertekbning van het
beeld zijnerzijds steeds in ongun
stige zin plaatsvindt. Maar men
kan dus niet anders dan tot de
slotsom komen dat ie zich tegen
over de publieke opinie en
daarmee tegenover zijn publiek
tot op zekere hoogte negatief op
stelt.
Er zijn nog andere resultaten
uit het onderzoek gekombn. Ruim
een derde van het publiek meent
dat het vertrouwen in de kundig
heden van de huisarts toeneemt,
maar van de huisartsen meent
slechts tien procent datzelfde.
Bijna de helft meent dat het
vertrouwen in hun vakbekwaam
heid aan het afnembn is en dat
zou dan weer te wijten of zo u
wilt te danken zijn aan de kriti
sche houding van het publiek.
Het publiek zelf is zich wel de
gelijk van de veranderende in
stelling' van die huisarts bewust.
Het beschouwt die verandering
als positief. De huisarts doet pre
cies het tegengestelde.
Van die vertrouwbnssfeer blijft
zelfs als we de enquête van huis
artsen in aanmerking nemen,
heel weinig over. Dat is in Ne
derland zo, dat is in België zo. In
België is kortelings ook een
enquête gehouden over de huis-
sarts. Met als principevraag: is
het begrip huisarts nou echt een
verouderd begrip dat niet meer
beantwoordt aan de eisen van on
ze moderne tijd met zijn ver
doorgedreven specialisatie?
De uitslagen van de enqu
ête in België waren niet zo bij
zonder gunstig. Zowel in het Bel
gische als in Nederland blijkt dat
er een duidelijke verandering is
ln de attitude van de huisarts ten
opzichte van de patiënt. De ver
trouwensman, misschien de
biechtvader van vroeger is er
niet meer, alleen in kleine platte
landsgemeenten, maar in de stad
gaat toch die kille zakelijkheid,
dat chroom zonder enige warmte
overheersen.
We kunnen ons moeilijk ver
diepen in het leven wam de huis
arts zelf. Natuurlijk, de man
heeft kinderen, de man heeft een
vrouw. Toch werd noch aan die
kinderen noch aan die vrouw ge
dacht., 25 jaar geleden. Toen was
Een huisarts de man die dag en
nacht te bereiken viel.
De patiënt is kritischer gewor
den. Zo kritisch, dat er een ver
wijdering gekomen. De patiënt
accepteert niet meer het simpele
feit dat een arts ook wei eens
acht uur per dag zou willen wer
ken en verder onbereikbaar te
zijn.
Dit probleem leeft onder de
huisartsen veel sterker dan men
in eerste instantie zou denken.
Dr. M.J. van Trommel sprak vo
rig jaar bij het aanvaardbn van
het ambt van gewoon lector in de
huisartsgeneeskunde aan de me
dische facul it te Rotterdam al
een inaugurele rede uit, die tot
titel had: „De huisarts op slag
van twaalven" en hij gaf zijn
inaugurele rede als motief mee:
„Voor hem die niet wefct naar
welke haven hij moet varen, is
geen enkele wind gunstig". Hij
gebruikte een duizenden Jaren
oud gezegde van Seneca. Dr. Van
Trommel zag die verandering in
eerste instantie in het verteggen
van het werkterrein van de huis
arts. De huisarts wan vroeger
werkte buiten de universiteit en
buiten de poort van het zieken
huis. Maar de ontwikkeling van
de laatste jaren is erop gericht
om de huisarts binnen de muren
van het zibkehhuis te brengen.
Hij moet zich als beoefenaar van
extra murale geneeskunde, scha
ren temidden van vakbroeders
die louter beoefenaren zijn van
intra-murale geneeskunde.
Dr. Van Trommel ziet voor de
huisarts van de toekomst een to
taal andere functie. Hij vraagt
zich af of de huisarts wel in staat
is en vooral in de toekomst in
staat zal zijn, de hem toebedachte
plaats in het gehele bestel van de
gezondheidszorg te blijven inne
men.
In februari 1970 werd in het
begrotingsdebat Sociale Zaken en
Volksgezondheid een duidelijke
kritische houding aangenomen
ten aanzien van het huidige func
tioneren van de huisarts.
Het is niét verwonderlijk, mee
denkend aan deze begrotingsde
batten, dat de huisarts zich van
alle zijden ziet aangevallen en
dat ie duidelijk terreiiwerlies
moet signaleren, zowel wat zijn
vertrouwensrelatie met de patient
als wat zijn plaats in het geheel
van de gezondheidszorg betreft.
Daarin staat ie niet alleen. Het is
nitet alleen in de wereld van de
huisartsgeneeskunde zo dat be
staande structuren, normen en
gedragsregels op de helling wor
den gezet. Vele beroepen, voorna
melijk de vrije, staan aan kritiek
bloot van een jongere genera
tie.
Het is echter wel zo, dat de
Landelijke Huisartsen Vereniging
zich heeft bezonnen op die nieu
we plaats van de huisarts en niet
Rlleen de Landelijke Huisartsen
Vereniging. Van de zijde van af
gescheiden groepen, zoals de kri
tische artsen, worden ook sugges
ties gedaan- En om nofmaais dr.
Van Trommel te citeren uit zijn
inaugurele rede: „De inhoud van
het werk van de huisarts, zijn
plaats in de gezondheidszorg, zijn
wijze van werken, de relatie tot,
zijn patiënten, zijn maatschappe
lijke en economische positie,
wordt door een veelheid van fac
toren beïnvloed. Omstandigheden,
die hebben bijgedragen tot een
veranderde plaatsbepaling zijn:
antibiotica, die vele infectieziek
ten als luchtwegeninfecties, tu
berculose en andere ziekten, dat
wil zeggen de stoornissen die
niét geestelijk zijn, maar wel
naar voren komen.
In de patiëntenzorg treedt
dientengevolge een accentver
schuiving op van het trachten te
genezen naar het trachten te
voorkomen, te ondersteunen en te
begeleiden. Soms is hierbij zelfs
levenslange begeleiding nodig.
Er zijn communicatieproblemen
ontstaan doordat een ieder die
leemten in de gezondheidszorg
meent te onderkennen, zijn eigen
problemen is gaan oplossen door
het tot stand brengen van consul
tatiebureaus voor zuigelingen
zorg, moederschapszorg, bestrij
ding van tuberculose, alcoholis
me, rheuma, enzovoorts. Behalve
het oproepen van communicatie
problemen heeft het instellen van
dergelijke diensten de taak van
de huisarts uitgehold.
En dan zijn we dus bij het
grote probleem. De taak van de
huisarts, die nu op welke wijze
dan ook, uitgehold is, maar die
een ding moet blijven bewaren,
kost wat kost, vertrouwen.
Vertrouwen van de kant van de
huisarts en nog meer vertrouwen
van de kant van de patiënt. Het
zal niet gemakkelijk zijn zeker
niet voor de huisarts die vandaag
de dag afstudeert, om te blijven
denken aan dit vertrouwen en
niet aan z'n bankrekening. vVant
de salarissen liegen er niet om.
Zeker niet waar het om praktij
ken gaat waar veel ziekenfonds
patiënten in zijn opgenomen.
Van dezijde van de patiënt:
dokter, ons beste medicijn is ver
trouwen en dan mag u best nog
25 jaar georganiseerd zijn.
De telegrammen worden per lopende band getransporteerd op de radio-telegrafie-afde!'
Scheveningen Radio wordt dus op
de eerste plaats ingeschakeld voor
het doorgeven van noodberichten.
Vorig jaar heeft het er ruim twaalf
honderd uitgezonden, deels na een
eerste oproep om hulp vanaf sche
pen, deels na een signaal via omrin
gende kuststations. Als de in nood
verkerende schepen zich bevinden
binnen de ring waarin nog recht
streeks hulp kan worden geboden
vanaf de wal, neemt Scheveningen
Radio tevens de leiding op zich bij
het uitvoeren van de reddingsac
ties.
Vanuit IJmuiden worden sleep
bootdiensten gewaarschuwd, krijgt
een der beide reddingsmaatschappij
en een boodschap, wordt vliegbasis
Valkenburg gebeld of neemt men
contact op met schepen, die zich in
de onmiddellijke nabijheid van de
onheilsplek bevinden.
Scheveningen Radio is het enige
kuststation in West-Europa, dat op
genomen is in een door de American
Coast Guard opgezet apparaat, waar
bij schepen wordt gevraagd hulp te
verlepen, zodra andere op zee in
moeilijkheden verkeren. Sinds an
derhalf jaar verwerkt een computer
voortdurend alle snheids- en
koerscorrecties, die schepen waar
men op een zuiver vrijwillige basis
aan dit systeem meewerkt op de
zeeën maken. Wanneer ook maar
ergens een schip in nood dreigt te
geraken, geeft de computer in enke
le tellen de namen en posities op
van de schepen in de nabijheid.
Zodra om medische hulp wordt ver
zocht, kan men aan de hand van de
computer bepalen waar in de omge
ving een arts aan boord is-
frequentie dan ook streng verbo
den.
Het verlenen van deze bijstand
tijdens de uren van gevaar mag dan
wej de meest belangrijke bezigheid
zijn van het kuststation: het is niet
de meest arbeidsintensieve. Sche
veningen Radio zendt onder andere
allerlei veiligheidsberichten uit:
waarschuwingen in verband met op
komende storm, ijsberichten, mede
delingen omtrent het staken van
loodsdiensten ien zo voort. Voor de
weerberichten beschikt men over
een directe telex-verbinding met het
K.N.M.I. In IJmuiden ontvangt men
namelijk namens het Meteorologisch
Instituut ook weerberichten die door
schepen worden doorgeseind. Een
bescheiden onderdeel van het werk?
Ach toch zijn het zo'n twintigdui
zend mededelingen per jaar.
De radio-telegraaf bedieningzoals deze er in 1931 uitzag, toen het vorige
in gebruik werd genomen. Inzet: het oude bedieningscentrum op het Tweede
Het station beschikt eveneens
over een Radio Medische Dienst,
waaraan twee artsen zijn verbonden,
die naast hun dagelijkse praktijk op
ieder gewenst ogenblik beschikbaar
kunnen zijn.
Deze dienst, die opgezet is onder
verantwoordelijkheid van het Rode
Kruis, functioneert zo goed, dat vo-
hoge aantal. Op vastgestelde tijden
zendt Scheveningen Radio „ver-
keerslijsten" voor schepen uit. Deze
zijn bestemd voor Nederlandse en
buitenlandse schepen, die zich met
het kuststation in verbinding moeten
stellen omdat men telefonische op
roepen dan wel telegrammen voor
hen heeft ontvangen. De roepnamen
van de schepen een combinatie
van enkel lettertekens zijn opge
slagen in een computer die de com
plete verkeersl'ijst in één minuut
Scheveningen Radio houdt vie
rentwintig uur per dag de oren
meer dan wagenwijd open. Omdat
men mede het lot van tienduizenden
zeevarenden in handen heeft, wordt
een permanente luisterdienst onder
houden op de noodfrequenties 500
kHz en 2.182 kHz, die bovendien
internationale roepfrequenties zijn
voor het openbaar verkeer.
Op deze golfsterkte neemt men
elk half uur een stilteperiode van
drie miniuten in acht, om daarin ook
de allerzwakste noodsignalen te
kunnen ontvangen. Op die tijdstip
pen is alle andere verkeer op deze
rig jaar in twaalfhonderdvijftig ge
vallen vanaf de wal, door middel
van het overseinen van adviezen of
diagnoses hulp kon worden geboden.
Gezagvoerders van schepen, wier
E.H.B.O.-kennis ook niet al te ver
kan strekken vertrouwen in ieder
opzicht op deze „huisarts van de
schepeling", zodra zich ongevallen
of verdachte ziekteverschijnselen
voordoen-
Op de drie hoogste etages van het
immense complex aan het IJmuider
mahktplem verrichten de honderd-
veertig man, die als operationeel
personeel geboekstaafd zijn, nog
meer werkzaamheden dan het hier
boven reeds vermelde acceptabel
waar de presentjes dienen te wor
den bezorgd. En opnieuw: ook hier
blijkt dit aspect van de bezigheden
zijn resultaten af te, werpen. In 1970
gaf Radio Scheveningen aan het
Amsterdams station twintigduizend
bestellingen-van-zee door.
De afname van de hoeveelheid
boodschappen per telegraaf hebben
ertoe geleid, dat Scheveningen Ra
dio zijn werkwijze in de loop der
jaren drastisch heeft moeten aanpas
sen. Het toenemende telefonische
contact verlangt meer technisch ver
nuft.
Dat heeft men bijzonder vroeg
ingezien. Want al zo'n kleine veertig
jaar geleden heeft men ontvangst
en uitzendcentrum van elkaar ge
scheiden.
De zender bleef in Scheveningen
en wordt vanuit IJmuiden bediend.
Alle signalen via de korte golf wor- Sentiment
den thans uit de lucht geplukt door
gigantische antennes in Nederhorsl
Den Berg.
gebouw, bij de sluizen van IJbiuiden,
Sluiseiland in IJmuiden.
zijn tijd meegaan. Het T.O.R.-sys-
teem (Telex Over Radio) wint
steeds meer terrein en zal mogelijk
na jaren de telegrafie in zijn geheel
vervangen. Met medewerking van
de N.A.S.A. zijn proeven genomen
met telefoonverbindingen per satel
liet tussen zeeschepen en het kust-
wachitstation. Zonder twijfel zal op
deze wijze in de toekomst een groot
deel van alle veiligheidsberichten
storingvrij kunnen worden afgewik
keld. De proeven heeft men in dit
prille stadium veelbelovend ge
noemd.
Zelfs met een kermis voor de
deur waarbij autoscooters als su-
per-geluidsstoorders konden funge
ren heeft men vanaf het IJmui
der marktplein boodschappen de
dampkring ingeschoten die aan de
andere zijde van de oceaan zonder
enig geknetter werden opgevan
gen.
tijd in leesbaar schrift produceert op
een ponsband.
Scheveningen Radio is een all
round onderneming. De service-ver
lening gaat zelfs zo ver, dat men
optreedt als „post-orderbedrijf'. Het
station neemt deel aan (ie geschen-
kendienst van Radio Holland in Am
sterdam een dienst die speciaal in
het leven is geroepen voor opvaren
den die hun dierbaren aan de wal
willen verrassen met een origineel
cadeau De boord-telegrafisten van
Radio Holland beschikken over cata
logi, waaruit schepelingen en passa
giers een keuze doen. De radio
officier geeft via IJmuiden de ver
langens door alsmede de adressen
Onder meer in Petten staat een
ontvangststation voor de middengolf
opgesteld. Het lag aanvankelijk in
de bedoeling dat achter de Hondsbos-
sche Zeewering eveneens de korte
■golfontvarager zou worden geïnstal
leerd, doch tegen deze plannen is
door Gedeputeerde Staten van
Noord-Holland bezwaar gemaakt.
Over het hele land verspreid treft
men tenslotte de zend-ontvangst-sta-
tions voor de marifoon aan- De stati
ons worden ook bediend in IJmui
den en dienen voor het radiotelefo-
nisch contact voor schepen langs de
kust en in de binnenwateren.
Scheveningen Radio blijft met
De ontwikkeling van het radiover
keer kan de directie van het kust
station niet snel genoeg gaan. In dat
opzicht gaan de gedachten niet ah
naar een verhoogde groei van het
bedrijf, doch naar een nog grotere
waarbqrg voor de veiligheid van
zeevarenden. En in dat kader past
geen sentimentaliteit rond de ge
dachte, dat 't zo'n dikke veertig jaar
terug allemaal toch veel gemoeder-
lijker, eenvoudiger en primitiever
ging.
Bij een modern Scheveningen Ra
dio is geen plaats meer voor de
dierbare herinnering, die men heeft
aan het huiskatje dat jonge konijnen
als jachtbuit meebracht in een peri
ode, dat men nog in een hutje in de
duinen verkeerde.
(Van een onzer verslaggevers)
IJMUIDEN „Scheveningen Radio. Da's toch dat station, dat rond
Kerstmis en Nieuwjaar allerlei groeten overbrengt vanaf de wal naar
zeevarenden?". Inderdaad. Dat is Scheveningen Radio. Maar het is
méér. Het doorgeven van de mededeling, dat alles thuis wel is en dat
Jantje zijn tweede tandje heeft gekregen, vormt slechts een van de
zeer vele bezigheden van het station. Want Scheveningen Radio dient
pas in de allerlaaste plaats voor het overseinen van familieberichten
die vader op de Ierse Zee en broer in het Caraïbisch gebied tijdens
de feestdag en eventjes dichter bij huis brengen. Want volgens het
Verdrag van Londen, dat in, 1914 door de meeste regeringen (met uit
zondering van die der landen, waarvan de schepen onder „goedkope"
vlag varen) is ondertekend, staat vermeld dat de kuststations primair
tot taak hebben de veiligheid van de mensenlevens op zee te bevorde
ren. Scheveningen Radio voldoet refeds vanaf 1904, toen schuchter
werd gestart in een bouwkeet in de gelijknamige" vissersplaats, aan
deze opdracht. Het radiostation nam zijn taakstelling serieus. Van
daar, dat het aantal werkzaamheden in de loop der jaren sterk is
uitgebreid. Vandaar, dat men telkens heeft moeten zoeken naar
nieuwe werkruimten, waarin men met meer technische middelen en
onder comfortabeler omstandigheden de zeevarenden van dienst kon
zijn. Om die reden ook is het station in 1926 overgeplaatst naar
IJmuiden, omdat steeds duidelijker bleek dat de zender de eigen
ontvangst stoorde. In de stad aan de mond van het Noordzeekanaal
moest ook enkele malen worden verhuisd. Tenslotte heeft men een
definitief onderkomen gevonden in een fonkelnieuw, zeven etages
tellend gebouw in het centrum. Het is het begin van dit jaar in
gebruik genomen door de in totaal honderdtachtig personeelsleden.
Prinses Beatrix heeft inmiddels de officiële opening van het complex
verricht.