"THE SOUND OF MUSIC" WAS EIGENLIJK MAAR EEN TUSSENDOORTJE
De vierde dag"
veroordeling
biologische
oorlogvoering
Regisseur Robert Wise
komt met nieuwe film
Neem
de
Wadden
bij zijn
kladden
'OVERZEESE GEBIEDSDELEN" HEBBEN NU EEN EXTRA BEKORING
binnenland
buitenland
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM - „In mijn films", zegt ster-regisseur Robert Wise,
„probeer ik altijd commentaar te leveren". Hij voegt daar lachend aan
toe: „Al moet ik bekennen dat er bij „Sound of Music" nou niet zo gek
veel diepe dingen onder de oppervlakte zaten. Mijn nieuwe film is een
veroordeling van de biologische oorlogvoering".
DIEREN
BABY-ACTEURS
NASA
GOUDEN EIEREN
U
Texel
Vlieland
Terschelling
Ameland
Schiermonnikoog
J
I
Robert Wise is een ster. Dat
kun je zonder meer stellen van
de maker van films als „West Side
Story" en „The sound of Music",
die door een aantal ruim in hun
tranen zittende vrouwelijke land
genoten zo'n paar honderd maal
gezien is. Toch zie je aan Robert
Wise niet af dat hij goed is voor
miljoenenprodukties. Hij ziet er in
een keurig geruit jasje met don
kere broek uit als een ambtenaar
op z'n vrije dag. Zijn vriendelijke
grijze hoofd doet denken aan dat
van een personeelchef bij een
groot bedrijf, alleen zijn degelijk
heid verraadt wat hij werkelijk is:
een vakman in celluloidzaken.
Robert Wise was in Nederland
voor zijn nieuwste filmwerk „The
Andromeda Strain" („De vierde
dag") en ging gewillig en uitge
breid op alle vragen in tijdens
een persconferentie in Rotterdam.
Daar zit ie dan, denk je onwille
keurig. De man die de film heeft
gemaakt die het meeste op heeft
gebracht in de hele bioscoopge
schiedenis. De'man die een (klein)
aantal mensen voorgoed de bios
coop uitjoeg, maar hele volkeren
door het tranendal van Julie An
drews en de familie Trapp liet
gaan in „The sound of Music".
Wat moet zo'n man nu nog aan
de pers kwijt? Maar de filmmaat
schappij bracht hem hier en Wise
speelt z'n rol perfect. Het bekende
„geen commentaar", als het om
netelige zaken gaat, is hem
vreemd, en hij weet zijn succes
best te relativeren.
„Toen ik het boek „The Andromeda Strain" van Michael Crighton las, werd ik ge
troffen door de dreiging die erin klinkt en door het waarheidsgehalte ervan. Het was
dan wel science-fiction, maar zo herkenbaar dat de fictie in feiten veranderde. Het
leek me door die dramatische werking bij uitstek geschikt voor een „film van nu".
„Ik wilde 't verfilmen, maar onder een paar voorwaarden. Om die aanvaardbaarheid over te
laten komen moest ik er geen „sterrenfilm" van maken. Ik wilde acteurs kiezen zonder grote
filmnamen. Ze moesten ondergeschikt zijn aan het verhaal".
„De vierde dag" behandelt inder
daad een angstaanjagend en beklem
mend gebeuren- Uit de ruimte komt
een capsule terug. Uit de route ge
raakt valt hij neer in het dorpje
Piedmont en de inwoners sterven
daar op een geheimzinnige manier.
Een „rampen-team" wordt opgeroe
pen en moet zoeken naar de oorzaak
van dit macabere verschijnsel. Er
blijken twee overlevenden te zijn,
een baby en een oude man.
Ze worden naar een gigantisch
laboratorium gebracht. Vijf verdie
pingen ondergronds en daar wordt
op de capsule een dodelijk organis
me ontdekt ter grootte van een
zandkorrel. Of het door Amerikanen
de ruimte in is gestuurd of uit de
ruimte zelf is meegekomen wordt
niet duidelijk. Wed warden de on
derzoekers besmet en dan dreigt het
laboratorium volgens een automa
tisch systeem vernietigd te worden.
Voor het zo-ver is, ontdekken de
geleerd-en dat door die vernietiging
het organisme miljoenen 'malen ster
ker zou worden. In een adembene
mende serie slotscènes tracht een
van de teamleden het vernietigings
mechanisme, terwijl hij gehinderd
wordt door giftige gassen en een
laser-straal, uit te schakelen.
noemen. Hij begon in de snijkamer
van de film als „cutter" van o.a.
een filmklassieker als Orson Welles
„Citizen Kane". Via een aantal grie
zelfilms maakte hij bij de oritici
furore met „The set-up" een film
over het kleffe wereldje van de
•kleine beroepsboksers. De film
bracht niets op en Wise ging door
met het regisseren van goede films
met „kleine budgets" tot hij in 1960
de beeldversie van Leonard Bern-
steins „West Side Story" mocht ma
ken, Wise wilde dat morderne Ro-
meo en Julia-verhaal alleen verfil
men als hij assistentie van choreo
graaf Jerome Robbing kreeg.
Al verdween Robbins voortijdig
van de set z'n werk kostte te
veel tijd de. formule van Wise
was de juiste. „West Side Story"
werd een wereldsucces dat bij elke
nieuwe roulatie steeds weer volle
zalen trekt en slechts overtroffen
■wordt door Wise's eigen zoet-romanti
sche farnilie-Trapp verhaal „Sound
of Music". Wise werd definitief de
man van de dure produfcties, waar
toe ook „The Sand Pebbles" met
Steve McQueen (over de Chinese
burgeroorlog van 1926) en „Star"
met Julie Andrews gerekend kun
nen worden. Hoewel „Star" met de
zelfde hoofdrolspeelster als „Sound
of Music" weinig te vrezen overliet,
werd het een flop. Julie Andrews'
harde rol als de ambitieuze Gertru
de Lawrence sprak het publiek
blijkbaar stukken minder aan dan
de zingende non uit de „Sound of
Music".
Vreemd genoeg, want „Star" was
een veel betere film- Het beste wat
je van „Sound of Music" als film
kan zeggen is dat het goed vak
werk is, maar er lopen meerdere
regisseurs in Hollywood rond die
dat kunnen leveren. Wise werkte
inmiddels met een eigen produktie-
maatschappij, zod-at hij behalve met
oscars, oo-k met gouden munt be
loond werd. Ondanks de mislukte
„Star" zag Hollywood nog steeds de
kip met de gouden eieren in Wise
en het duurde niet lang of hij had
weer 6 miljoen dallaar beschikbaar
voor „The Andromeda Strain". Wise
overschreed het budget met „maar"
een half miljoen, en de filmmaat
schappij in kwiestie is er iet rouwig
om want Wise's nieuwste heeft in
middels alleen in Amerika al de
kosten teruggespeeld.
„Ik wilde „The Andromeda
Strain" zo werkelijk mogelijk laiten
zijn", vertelde Wise verder. Toen
we aan de geluidsband begonnen,
heb ik besloten g-een filmmuziek te
gebruiken. De toeschouwers moch
ten niet gaan denken dat het een
„film" was. Daarom wordt de han
deling nu ondersteund door elektro
nische geluiden. Om diezelfde reden
hebben we bepaalde scènes ook in
een echt ziekenhuis gefilmd. Het
vervelendie w-as dat we niet zo-maar
de operaitieruimten in mochten. De
hele filmploeg, ik ook, kreeg van
die ontsmettingsmasfcers voor ons
gezicht. Als u dat op een foto ziet,
is het beslist geen publiciteitsstunt.
Moeilijkheden genoeg trouwen-s. In
de film worden een aap en een muis
Moot gesteld -aan „The Andromeda
Strain" en beide -gaan dood".
„We wilden dat sterven zo natuur
lijk mogelijk maken. Het publiek
moest in de werking van het onbe
kende stof geloven. Maar je kunt in
Amerika niet zomaar twee dieren
dood maken voor een film- Zodra de
dierenbescherming ervan hoort, kun
je je film verder wel vergeten. We
hebben de dieren in luchtdichte
kooitjes gezet en carbomdioxyde
naar binnen geblazen. ,Ze gedroegen
zich in hun ademnood net als ster
vende dieren en toen we dat ge
filmd hadden, hebben we ze er on-
Computers, echte en nagemaak
te, spelen een belangrijke rol in „The
Andromeda Strain", Hoofdrolspelers
Arthur Hill, Kate Reid, David Wayne
en James Olson wachten in spanning
de resultaten af.
middellijk uit getild ©n ze onder de
zuurstof gezet. We konden de die
renbeschermirag dan ook rustig laten
weten w-at we deden. Er zijn niette
min al die tijd controleurs op de set
gebleven".
Er werd me ook gevraagd of het
niet te vermoeiend voor die baby
was alsmaar bij de opname te zijn.
Daarvoor hadden we een hele sim
pele oplossing. We hebben namelijk
een pasgeboren tweeling voor die
rol genomen. De baby's mochten elk
niet langer dan vier uur achteieen in
de studio zijn. Dus na die tijd,
namen we de andere van de twee
ling om de dubbelrol" over te ne
men".
Wise heeft dan ook drie en een hal
ve maand over z'n film gedaan. Het
resultaat is inderdaad angstaanja
gend echt, al moet je wei even
lachen als je weet dat de zuinige
studio van de vijf ondergrondse la
gen van het laboratorium één laag
maakte. Die laag werd, volgens het
boek, wel steeds in een andere
kleur geschilderd als de film een
etage lager moest. Hoe staat een
man als Robert Wise, maker van
zulke uiteen-lopende en soms ambi
tieuze produtoties nu tegenover een
suikerberg als „The Soud of Mu
sic"? Wise lacht maar weer en ant-
'Vvoordt met een „imdertatemenjt".
„Ach, ik ben wei blij dat ik die fihn
gemaakt heb".
En hij bekent, waarschijnlijk tot
schrik van de vele vrouw-en die zijn
film vaker hebben gezien dan hij
zelf: „Eigenlijk was ik eerste bezig
met de voorbereidingen voor „The
Sand Pebbles" maar die film werd
uitgesteld omdat het budget no-g
eens bekeken moest worden. Ik had
dus even een open plek in m'n
werkschema. Toen kwam de vraag
V>f ik het Trapp-verhaal kon regisse
ren- „The Sound of Music" is eigen
lijk aen tussendoortje".
„Wat de inhoud betreft", zegt Ro
bert Wise, „is het een moeilijke
film. We zijn er van uitgegaan dat
niet iedereen de wetenschappelijke
feiten zal begrijpen maar ik heb
vooral getracht het idee begrijpelijk
te maken. Het uitgangspunt van
Crighton was dat we wel geloven
dat er geen leven buiten de aarde is,
maar dat we dat niet zeker weten.
Toen ik z'n boek las met die onder
grondse laboratoria dacht ik zelf dat
't louter fantasie was. Maar in een
artikel over biologische oorlogvoe
ring vond ik dat zoiets wel degelijk
bestaat. In de Amerikaanse staat
Arkansas is zo'n gigantische labora
torium, zelfs tot 10 verdiepingen
onder de grond.
Ik heb overigens alle mogelijke
medewerking gekregen van de in
dustrieën die apparatuur voor NASA
leveren. We hebben van echte ma
chines gebruik gemaakt. Computers
werden speciaal voor ons gepro
grammeerd. Slechts zo'n 10 procent
van wat er in de film aan appara-
ituur te zien, werd speciaal voor de
film gemaakt. De wijze waarop het
Andromeda-organisme zichtbaar
wordt, is via de computer geani
meerd tekenwerk".
Robert Wise doet niets half. Je t. .-
zou hem de personificatie van de James Olson, bedreigd door giftige gassen en een roterende laserstraal probeert wanhopig het zelfvernietigmgs-
geschiedenis v-an Hollywood kunnen mechanisme van operatie Wildfire buiten werking te stellen.
(Van een onzer verslaggevers)
TEXEL Elk najaar voltrekt
zich op de waddeneilanden weer
het onuitsprekelijk wonder: de zil
verwitte stranden, die gisteren nog
frituurbakken leken, waarin inge
vette stervelingen zacht lagen te
sudderen, zijn opeens leeg, uitge
storven. De torens van de zandkas
telen brokkelen langzaam af, de
zakken van de patat en de zilver
papieren van de ijsco's waaien
langzaam naar zee. De herfst mas
seert de stilte omzichtig als balsem
in de geteisterde natuur, die een
zomer lang de loden last der blote
baders uit alle windstreken heeft
getorst-
En de zee ziet boven zijn
schuimkoppen uit, dat het einde
lijk weer goed is op het land.
Wie eens in het late- en nasei
zoen over de Waddenzee is ge
vlucht naar een der waddeneilan
den, is voor de rest van zijn leven
reddeloos verloren. Hij gaat naar
huis met het geluid van de eeuwi
ge branding, dat do> r zijn hoofd
spookt, met king-size dromen van
hoiizonten, die als een repeterende
breuk voor hem uit stormen. Hij
vraagt zich af, welke gruwelijke
vergissing hem in steenmassa's
heeft verankerd, waarom hij zijn
leven moet rekken in smog, benzi
nedampen en het gekrijs van d»
welvaart.
En daarom gaat hij terug, als hij
maar even de kans krijgt. Hij pakt
zijn ouwe plunje on een koffer en
monstert aan op een van de veer
boten, die hem zigzaggend door de
smalle geulen van de Waddenzee
naar Texel, Vlieland, Terschelling
of Ameland brengen. En eenmaal
weer aangeland tussen de vlieg-
denen en de opgestoven molshopen
van zand, weet hij, dat hij ge
doemd zal zijn om een zwerver te
blijven tussen zijn huis en zijn
droom.
bewoond wordt door vier personen
betaalt men eik 40 gulden. Kan
men zes getrouwen op de been
brengen dan betalen die elk dertig
gulden per week. Waarschuwing
van VVV-directeur Dekker: „Deze
bungalowarrangementen zijn uit
sluitend bedoeld voor gezinnen. Wij
verhuren niet aan jongelui. Dat zal
wel weer als discriminatie worden
uitgelegd, maar de praktijk heeft
uitgewezen, dat vele jongeren de
bungalows totaal uitwonen. En
daar passen de eigenaars terecht
voor"-
De boot vanuit Den Helder ver
trekt van haf zeven 's morgens af
elk uur steeds op de halve uren
tot half tien 's avonds. Mensen,
die privé naar Texel reizen, beta
len twaalfvijftig voor de auto eD
een rijksdaalder per persoon.
Waarachtig, het is het prohe
ren waard: op Texel heeft de ra
zend actieve VVV voor u een aan
tal aantrekkelijke arrangementen
klaar liggen, die gelden tot 15 mei
1972. De laagste prijs voor drie
dagen 48 gulden, voor vijf 80 gul
den, voor acht 126 gulden. Bij deze
bedragen zijn inbegrepen de hotel
kamer, de huur van een fiets voor
een dag, een informatiemap, ver
voer voor 1 persoon plus auto van
af Den Helder. Tot 15 mei kan
men 'ook een bungalow huren: per
weekend vanaf 50 gulden, per
week voor twee personen 72 gul
den per persoon. Ais de bungalow
Op Vlieland zijn in het nasei
zoen vijf hotels open. Vooruit be
spreken is wenselijk. Ook zijn
huisjes en bungalows te huur. Het
eiland is bereikbaar vanuit Harlin-
gen per boot, die twee diensten
per dag onderhoudt. Op vrijdag
gaat er voor weekendtoeristen een
extra boot om kwart over zeven 's
avonds. Op maandag vertrekt de
eerste boot om zeven uut 's mor
gens.
Terschelling zit metde levensgro
te moeilijkhden, dat de bootver
binding duur is en slechts weinig
frequent. Toeristen uit het zuiden
kunnen op zijn vroegst zaterdag
omstreeks half een op het eiland
zijn. De boot vertrekt eveneens uit
Harlingen, elke ochtend om 9.30
uur, elke middag om half drie. Op
dinsdag en vrijdag is er een extra
verbinding om kwart over zeven 's
avonds. Retour voor een auto 45
gulden, per persoon 8 gulden. Op
Terschelling zijn in de herfst zo'n
25 hotels geopend. Daarnaast ka»
men bungalows huren.
Op Ameland blijven tien hotels
de gehele winter open- Tot 15 mei
zijn er speciale arrangementen: drie
dagen tussen 40 en 60 gulden. Men
kan ook trips van vijf, acht, vijf
tien en tweeëntwintig dagen ma
ken. De langste trip varieert in
prijs tussen 375 en 550 gulden,
keuze uit hotel of bungalow. Ver
voer per boot voor auto plus één
persoon inbegrepen. Ook de Ne
derlandse Spoorwegen organiseren
minitrips naar Ameland van vier,
vijf en acht dagen. Voor twee per
sonen vier dagen 84 gulden, vijf
dagen 104 gulden, acht dagen 158
gulden. Hierbij is de boottocht
vanuit Holwerd in Friesland niet
inbegrepen. Een retour kost drie
vijftig per persoon, kinderen twee
gulden, autoprijs afhankelijk van
de lengte. Voor een auto van vier
meter lang betaalt men dertien
gulden. Er zijn dagelijks drie dien
sten: om 9.15 uur, 14.45 uur en
18.45 uur.
Op Schiermonnikoog blijven alle
hotels, de over centrale verwar
ming beschikken, de gehele winter
open. Bootdienst vanuit Lauwers-
oo-g in Groningen, elke dag drie
diensten, vrijdags vier. De eerste
boot vertrekt om 6.45 uur, de laat
ste 16-50 uur. Vrijdags 19.15 uur.
Kosten: drievijftig per persoon,
kinderen twee gulden. De auto
mag niet worden meegenomen. Op
het eiland zijn 1500 fietsen te
huur. Gemiddelde kosten voor vol
ledige verzorging in de hotels
bedragen dertig gulden per dag per
persoon.
V