De man heeft zich getooid
met de mantel der grote
vermoeidheid, die veelgeplaag
de hooggeplaatste dragers van
ontzaglijke verantwoordelijk
heden zo wel gesneden om het
gemeenlijk te dikke lijf valt.
Ilij neemt omzichtig zijn bril
van het dan ineens hele klei
ne neusje en wrijft zijn ogen
uit. Bril weer, dan kijkt hij o-
ver de zaalmenigte heen naar
een einder waar hij onaange
naam verrast de uitslag van
de aanstaande verkiezingen
lijkt te lezen. Telkens als hji
een van de plaatselijke partij
gangers met handdruk be
groet schiet zijn gezicht als de
weerlicht in een glimlach die
meteen, maar dan langzaam,
ook weei begint te wijken. B(j
een nieuwe handdruk keert de
gipsen glimlach vief als de
tong van een kameleon op
zijn schreden terug. De trans
pirerende lokale partijbaas
gaat blootsvoets door het va
gevuur als hij de spreker in
leidt In een hartverwarmend
coureurkesvlaams. Onderwijl
steekt de nu zeer aanstaande
spreker een pil in zijn mond
en stuurt er een slok water
achter aaii. De dunne zaal
knikt begrijpend. Een leven
voor de partij.
brouwerijen
bami of nasi
Nasi en bami niet meer te stuiten
gouden tijd
alles
Maagschap
Crisis
België kiest een nieuw parlement
Brooddronken
Zwijger
Beloning
Zaterdag 6 november 1971'
Foto Anton Werker.
Door
HENNY GROOTVELD.
Uit is goed voor U. Samen
gezellig naar de Chinees,
bami of nasi eten.
Maar Nederland komt Chi
nezen tekort om ons allen
aan het bami- of nasi-eten
te houden.
Nederland heeft nieuwe
Chinezen nodig om de
bevolking zan het eten
te houden. De onvoor
stelbare hoeveelheden nasi en
bami gaan erin als koek.
Want „de Chinees" is de zoe
te inval geworden van in tijd
nood geraakte huismoeders,
haastige zakenmensen en
smulpapen .Alleen heeft hij
één probleem: Hü komt han
den tekort om de rjjsistroom
in goede banen te leiden.
Wij Nederlanders zijn onge
schikt om bij te springen. Dat
zou zoiets als surrogaat zijn.
We kennen de Chinese keuken
niet en de taal geeft nog veel
meer moeilijkheden. Vandaar
dat de Bond van Chinese
Restauranthouders deze maand
met de autoriteiten besprekin
gen gaat voeren over werk
vergunning voor een nieuwe
lichting Chinezen; Het zouden
er zo'n 500 moeten zijn.
„Bijna elk restaurant komt
één man tekort", verklaart de
62-jarige Lauw Oen Soen uit
Den Haag. Hij is de bondsse-
cretaris en heeft zijn kantoor
aan de Jan van Nassaustraat.
Een wat kale kamer op de be
nedenverdieping met aan de
„Chinese muur" als pronkstuk
van de bond een ingelijste
goedkeuringsbrief van konin
gin Juliana. Het aantal Chi
nese restaurants in Neder
land ligt volgens hem tussen
de 600 en 700 en er komen
er jaarlijks tussen de 50 en 70
bij. Vooral buiten de rand
stad.
Een van de gebieden waar
zich een „Chinese invasie" vol
trekt, is Zuid-Nederland. Veel
nieuwe restaurants en geen
geklaag over bedrijfssluitin
gen. Volgens secretaris Lauw
- de Chinezen zetten hun ach
ternaam voorop - is dat ver
schijnsel eenvoudig te verkla
ren. Er zit namelijk een bier
luchtje aan. Nederlands bier
brouwerijen voeren een be
wuste politiek om het aantal
Chinese restaurants uit te brei
den. Als inspecteurs een ge
schikt plekje vinden, zoeken
ze een Chinees op, die voor
zichzelf wil beginnen. Van de
bier-baronnen krijgt hij veer
tig tot vijftig procent van het
startkapitaal. En als hij zelf.i
over ongeveer f 15.000 be
schikt, zit het voor de toe
komst wel goed. Net als de
meeste andere Chinezen 5n
Nederland zal hij goede zaken
doen. Voor de bierbrouwerijen
snijdt het mes aan twee kan
ten. Ze hebben een veilige
geldbelegging en een nieuwe
klant. Want het Chinese eten
maakt de kelen dorstig. In
goed draaiende Chinese res
taurants wordt vaak meer
b'iei- getapt dan in menig café.
Secretaris Lauw - via de
handel in Nederland neerge
streken - fungeert als de vter-
trouwensman van de Chinezen
in Nederland. Hij probeert zijn
landgenoten langs legale weg
naar de restaurants te krijgén.
En eenmaal in Nederland kun
nen ze steeds bij hem terecht.
de tweede wereldoorlog be
gonnen is. Nu vinden veel Ne
derlanders „de Chinees" een
alternatief vooé de broodjes
zaak.
Choy ziet al» geheim voor
het Chinese succes de goede
waar die wordt voorgescho
teld. „En na één keer lekker
éten wordt dat doorverteld".
Volgens hem is de markt nog
lang niet verzadigd. Hij kan
het in ieder geval niet aan
zijn bedrijfsinkomsten merken
en zijn collega's evenmin.
Nieuwe restaurants zullen -
meent Choy - deconcurren
tie niet verscherpen, Neder
land moet niet rekenen op
laris te hebben. Vaak is de
afspraak dat er alleen zak
geld en eten wordt gegeven
gedurende de eerste tijd".
Zestig procent van de Ne
derlanders eet of haalt in een
Chinees restaurant bami of
nasi goreng. De andere ge
rechten op de spijskaart vol
vreemde namen staan beslist
op de achtergrond. „Maar",
zegt Choy, „er is niets geheim
zinnigs aan. Het zijn bijna al
lemaal vlees- ,kip- of vis
schotels. Je kunt kiezen: ge
bakken of gebraden. We kun
nen alle kanten uit. Tot in
dertig, veertig soorten".
Tot onze geruststelling ho
ren wé van Choy, dat wij
China geeft
ons te eten
„Ons doel is het helpen van de
overzee-Chinezen. We geven
ze een handje. In de begintijd
is dat erg belangrijk, omdat ze
de Nederlandse taal niet ken
nen. Dat is het moeilijkste
probleem. In Den Haag had
den we kortgeleden tramme
lant met een nieuw restau
rant. De buren klaagden over
luchtverontreiniging door de
keuken. Drie keer was er een
inspecteur van de gemeente
geweest, maar het hielp niets.
Toen hebben ze mij erbij ge
haald. De zaak is nu opge
lost; Want rik kon mijn land
genoten vertellen dat ze van
de inspecteur de keukendeur
dicht moesten houden. Dat
hadden ze eerst niet begre
pen".
Eén v»n de succesvolle
Chinezen in Nederland ls de
51-jarige Choy Tsi Chien. Hij
heeft twee restaurants. Eén
in Rotterdam en één in Den
Haag. Als bestuurslid van dc
bond vertelt hij dat de gou
den tijd voor* de Chinezen na
een nasi-oorlog, als de nieuwe
lichting voet aan wal heeft
gezet.
Trouwens, de meeste nieu
welingen zuHen familieleden
zijn van Chinezen, die al ja
ren in Nederland verblijven.
Van hen hoeft niet verwacht
te worden dat ze met eigen
familie in de concurrentieslag
zullen gaan. Het streven is er
op gericht om het vak te leren
bij een geroutineerde Chinees
en daarna uit te zwermen over
het land.
Choy Tsi Chien ziet in het
personeel in Chinese restau
rants ook een aanzet tot suc
ces. „De eigenaar en de an
dere Chinezen doen alles, als
het moet. De kok is niet alleen
kok ér» hetzelfde geldt voor de
baas en de kelner. Als er
schoongemaakt moet worden,
doen ze het ook. Een werk
nemer is bij ons één dag in de
week vrij en een baas niet
één dag. Als er een zaak be
gonnen wordt,; hepft niet
iedereen 'di/Octzijnri/olle sa-
Nederlanders geen onverza
digbare mensen zijn. We eten
in de Chinese restaurants
niets meer dan bijvoorbeeld
Duitsers, Engelsen of Chinezen
zelf. Hij vindt ons verder fij
ne mensen, die niet aan ras
sendiscriminatie doen.
Het,verhaal dat vanuit het
Haagse regeringscentrum eens
wantrouwend gekeken is naar
al die Chinezen - ongeveer
5000 - in Nederland, omdat er
spionnen bij zouden kunnen
zijn, is volgens secretaris Lauw
lariekoek. „Het kan ook niet.
De Chinezen zijn in Nederland
om te werken. De politiek in
teresseert ze niet". Lauw en
Choy willen daarom geen re
actie geven op de toetreding
van China tot de Verenigde
Naties.
Ze zijn happiger op culinai
re onderwerpen. „Als Ik een
dag uit ga", vertelt Choy,
„dan eet ik in een Nederlands
restaurant. Meestal een goeie
biefstuk, tong, karbonade of
erwtensoep. Dat is eens wat
ander*. Iets aparts. En gebak
ken aardappelen vind' ik ook
erg lekker".
Tekst
JAN WINTRAECKEN.
Morgen op de dag des
Heren, op de nog steeds
enige officiële rustdag
gaat België naar de stem
bus om een nieuw parle
ment te kiezen. U heeft er
natuurlijk niets van ge
merkt, maar ook bij onze
dierbare zuiderburen kent
men een verkiezingsstrijd,
een stukje onvervalste fol
klore vol ernstige en hu
moristische trekjes. Onzp
Brusselse correspondent
Jan Wintraecken, heeft zo
zijn eigen mening over het
zuidelijk stembusgeheuren.
Omdat oppertacticus Gaston
Eyskens, premier en professor
in de macro-economie, het te
recht wijselijk oordeelde de
kiezers niet nog net. vóór de
verkiezingen in mei 1972 op te
zadelen met de consequenties
en met de laatste tn zwaarste
loodjes van zijn bezig bewind,
moeten .de Belgen op zondag
7 november ter stembus om
'n nieuwe volksvertegenwoor
diging aan te wijzen. De be
geestering der bevolking kent
grenzen. De verkiezingsverga
deringen worden voornamelijk
bezocht door partijleden plus
maagschap en door lieden die
bij zonnig weer in de parken
op de banken zitten en bij ge
beurlijke brand vooraan staan.
Onze man heeft zich intus
sen verheven, is naar het ge
stoelte geschreden en heeft
aldaar het woord gegrepen.
Met de rust en de bedaard
heid van de geroutineerde po
litieke kunstenmaker.
Hij schuift om te beginnen
welhaast fluisterend een paar
vragen dé zaal in, die als een
slak haar huis het juiste ant
woord mee torsen. Mag hij bij
zijn gehoor even informeren
hoeveel twee maal twee is?
Juist, dat had hij ook gedacht,
vier dus. Mag hij ook even in
formeren welke partij het
meest bijgedragen heeft niet
alleen (zijn stem klimt nu e-
ven, hij wipt vanuit lichte
spreidstand nauw merkbaar
op en neer. en zijn linker
duim verdwijnt in het arms
gat van zijn vest) tot de socia
le vooruitgang van 511e
Belgen, maar van de Vlaamse
Belg in het bijzonder? Het ge
hoor is het met hem eens, dat
hij die prestatie en die ten
koste van bloed en tranen be
vochte vooruitgang als uit
gangspunt neemt voor een
korte uiteenzetting waarin hij
vanuit de historie het heden
en vanuit het heden de toe
komst zal belichten. De man
graaft dan een geslagen half
uur de lijken op van volledig
onbelangrijke en dan ook ver
geten partijfiguren. Hij zet
zè wat wazig tegen de muur
en tooit ze met platte pet en
rode halsdoek. Als de spreker
eindelijk vol uithaalt en met
i tijn embouchure de lof van
de knekelgangers uittrompet,
vaart er een huiverinkje door
de zaal, die niet ziet hoe de
opgegravenen schalks mei
hun dode ogen knippen.
België is op weg naar zijn
negentiende na-oorlogse rege
ring en ofschoon er volgens de
kandidaten voor de zetels im
mense belangen op het spel
daan. komt het volk niet in
beweging. Slechts de extre
misten van het voornamelijk
Brusselse „Front Démocrati-
que Francophone" leggen eni
ge ijver aan de dag, maar zijn
bij gebrek aan echo tot verba
zing van de Turkse gastarbei
ders gedwongen brooddronken
door verlaten straten te trek
ken. By de verkiezingen voor
de gemeente raden in 1970
kwam dot in 1964 in het leven
geroepen FDF te Brussel als
grote overwinnaar uit de
strijd. Het FDF vormt in de
Brusselse agglomeratie de
lijk, werken politieke extre
misten die de rede overwon
nen, onderworpen en ver
vormd hebben altijd op de
lachspieren van hen die nog
niet zo ver zijn. Het FDF is
meer een sekte dan een poli
tieke partij. Hun spreker in de
bovenzaal van een Brussels
spijshuis floot van opwinding
ofschoon hij zonder mi-
Franse santenkraam.
De zaal zag wit van heilige
toorn en zong na afloop een
Marseillaise die tot in Rou-
baix te horen moet zijn ge
weest.
Wie hier wat verkiezings
vergaderingen aflooptwat
r.n>: r,~
een
sterkste partij en het benieuwt
zeer of deze „fransdolle" Brus
selaars er in slagen hun suc
ces te bevestigen nu het niet
om de gemeenteraden maar
om de nationale kamer-raden
gaat.
De vermoeide man met bril
op kleine neus maakte on
danks zijn later op de avond
hevige bemoeienissen steeds
de indruk de kracht van een
morsdode rode vulkaan aan te
prijzen. Dat ligt anders bij de
„fransdolle" Brusselse FDF-
ers in wier cuiotte het feu sa-
cré brandt. Ofschoon gevaar
crofoon en bijbehorende luid
spreker optrad. Zijn stem
sloeg niet gewoon over, maar
ving op gezette tijden te flui
ten aan. Het komische effect
ging telkens onder in een ver
lossend applaus dat gestart
werd op teken van potige
zaalruimers met Vlaamse na
men, Vlaamse koppen en de
tongval van ene Beulemans.
De spreker werd niet in de
weg gestaan door argumenten
want beperkte zich tot aantij
gingen. Hij veegde de vloer
aan met de Vlaamse imperia
listen en floot de lof van de
Franse cultuur, de Franse po
litiek, het Franse volk, de
Franse keuken en de hele
folders leestjde binnenlandse
politieke lotgevallen van het
Belgische volk bespiedt-, die
vraagt zich af hoe lang de
parlementaire democratie irj
deze vorm nog te leven heeft.
In België staat de crisis mans
hoog in de straten. Het par
lement is niet meer dan een
protocollaire farce, die zich
tegen de tijd dat er weer eens
gestemd moet worden opblaast
tot levensgevaarlijke dikte
Als de kiezers, voor een groot
deel tegen heug en meug,-hun
plicht hebben gedaan, .laat de
volksvertegenwoordiging een
geweldige wind en brengt zich
daarmee terug tot haar echte,
te verwaarlozen proportie.
Het gaat niet goed met de Bel
gische christendemocraten. De
CVP bezette in 1946 92 Kamer
zetels, in 1949 105, in 1950 108,
in 1954 95, in 1958 nog eens 104,
maar in 1961 96, in 1965 nog
slechts 77 en in 1968 werd met
63 zetels een dieptepunt ge
scoord. Met de socialisten gaat
ihet, getuige de volgende cor
responderende cijfers niet veel
beter 66, 66, 73, 82, 80, 84, 64
en 59. In de gang der liberalen
daarentegen zit muziek: 16, 29,
20, 24, 20, 20, 48 en 47. De com
munisten daalden in al die ja
ren af van 23 naar 5 zetels en
de Vlaamse Volksunie klom
naar 20 zetels in 1968.
Opvallend is' de oprechtheid,
mdar ook de strenge gezapig
heid van de Belgische chris
tendemocraten. Hun avondlijke
spreker betrad de zaal'met de
unitaire heiligenschijn boven
het kalend hoofd, maar dat
hinderde hem niet later in de
avond de Vlaamse nationalist
int te hangen. Maar dan toch
weei zodanig afgeremd, dat het
ongeloofwaardig klonk. Het
koninkrijk België is de unitaire
status ontgroeid en op weg
naar een federalistische, maar
de unitaire partijen hebben
daar blijkbaar nog geen weet
van. Zij verbruiken hun ener
gie aan het ophouden van de
unitaire stand, waarvan ieder
een weet dat het theater is.
Maar die overtuiging vervaagt
in de zaal als de spreker in
alle ernst vrijwel alle proble
men stuk voor stuk bij de kop
pakt en oplost. Hij doet daar
bij telkens een beroep op de
christelijke beginselen en
draagt steevast encyclieken
aan. Hij is een honorabel man
en representeert een partij die
Gód en gezag vrezend fier
achteruit, gaat.
Als christendemocraten (C.
V.P.) en socialisten .(B.S.P.)
weer over een meerderheid in
kamer - en senaat komen te
beschikken, zal de regering
Van Gaston Eyskens (ha Wil
lem van Oranje de grootste
Zwijger der Lage Landen) be
houdens enkele wijzigingen
worden gecontinueerd. Ander-
,maal rooms-rood onder Eys
kens als de C.V.P. de grootste
partij blijft, rood-rooms onder
Simonet als de socialisten de
spurt zouden winnen. Aan an-
'ere wiskundige mogelijkhe
den wordt nog niet gedacht.
Big Brother V.D.B. (Vanden
Boeynants) Van de C.V.P. is
outsider. Als hij in Brussel het
F.D.F. verslaat zal hij naar de
macht grijpen. De verkiezings-
- slag wordt trouwens in Brus
sel en nergens anders gesla
gen. Brussel is het ongewenste
kind van Vlaamse leeuw en
Waalse haan. Hoofdstad van
Europa, hoofdpijn van België.
„Aurore" heet de zaal. Si
monet treedt binnen. Brillant
professor, burgemeester van
Anderlecht, Kamerlid voor de
BSP, rose licht in de rode duis
ternis. Henri Simonet is zo
scherp als een scheer- en zo
lang als een slagersmes. Don
ker costuum, zware bril in
mager gezicht. Een late socia
list en een redelijke franco
phone Brusselaar die behoor-?
lijk Nederlands spreekt. Zijn
Frans is van goeden huize.
Geen. aantekeningen en toch
een taal die meteen in druk
kan. Simonet is de enige Brus
selaar die tegen francophone
Brusselaars kan zeggen dat
„het Vlaamse gevaar" niet
existent is. Hij weeft een tapijt
van argumenten en bouwt zijn
redenering telkens opnieuw
van voren af aan op. Niemand
merkt dat hij les staat te ge
ven. Hij gebruikt telkens an
dere en steeds betere beelden.
Hij geeft de lachers hun voer
en zijn concurrent Leburton
(vooizitter van de BSP) krijgt
zo nu en dan een aai om de
steeds roder wordende oren.
Simonet is formidabel. Een tot
het volk afgedaalde intellec
tueel. Een insider roept hem
iets toe. Simonet vraagt om
een herhaling en spreekt de
roeper aan met „mon ami".
Mon ami zegt dat Simonet êen
geheim verbond heeft geslo
ten met Vanden Boeynants.
„Neen", zegt Henri Simonet,
„er bevinden zich nooit twee
mannetjeskrokodillen in een
en dezelfde poel".
De zaal geeft hem de beloning
die hij verdient. De spreker
neemt een biertje. Leunt
daarbij met zijn rechter-elle-
boog op het buffet. Hij heeft
het over voetbal eh dus over
Anaerlecht. Maar hij blijft ook
in deze rol een hoofse man.
Deze krokodil is de grootste
viiand van het FDF. In zijn
Anderlechtse poel is hij de
baas. maar Brussel is. groter
dan Anderlecht en Brussel is
niet langer heel België. Lebur
ton staat ook aan het buffet,
maar spreekt te luid en draagt
een te duur costuum. Hij geeft
bovendien een rondje en dat
is er helemaal naast.
Op zondag 7 november bouwt
België nadrukkelijk lusteloos
zijn zoveelste parlement. Dat
wordt weer rooms-rood met
een FDF-steekvlam in het
Brusselse.
Hoe meer er verandert hoe
meer alles bij hetzelfde
blijft.
Frans spreekwoord.
Muziek is vrolijk, lucht
hartig en ontspannend, of
ernstig. Maar nooit „licht".
Dat zeg je van een meisje,
dat zich op straat aanbiedt.
Robert Stolz
Anneke Grönloh is het
voorbeeld van proberen
ster te zijn. Opdirken als
een mannequin en bewe
ginkjes bij de liedjes. Cor-
rie-Brokken-idee.
Stop maar een gulden in
de automaat en ze doet het
weer.
Pierre Kartner, smart -
lappenkoning. Beter bekend
als vader Abraham.
Als je vroeger in het water
viel, verzoop je. Als je er
tegenwoordig invalt, los je
op
Het establishment lijkt
niets anders dan paarde-
middelen te kennen tegen
het gebruik van drugs.
Ivan Girordin, Franse
priester, die de eerste
commune tegen drugs
oprichtte.
Door ons zijn de mensen er
achter gekomen, dat ze niet
aan de deur moeten kopen
en dat een wasmachine
niet altijd een wasmachine
is.- -
Wim Bosboom, rubriekschef
van Koning Klant.
Aanvankelijk moest Jason
King zo'n dertien-in-het-
dozijn - detective worden
met een keurig opgescho
ren hoofd.
Peter Wyngarde over zijn
eigen tv-creatie Jason King.
Alles wat men ovêr nik
heeft geschreven, strookt
niet met de waarheid.
Pablo Picasso, schilder.
Eerlijk gezegd waren onze
voorvaderen domkoppen,
die zich te lang met zak
ken graan en schaapsvel
len hebben beziggehouden.
Zoon van een voormalig
Perzisch grootgrond
bezitter.
Volkswagen is zo
slecht,, dat hij de bossa
nova kan dansen.
Ralph Nader, samensteller
van het rapport, waarin de
VW de gevaarlijkste
auto wordt gedoopt.
Hoe kan een artiest trouw
zijn aan een vrouw als hij
onder de indruk is van een
zich constant vernieuwen
de liefde?
Kahlil Gibran, dichter-denker
Ik- ben een beetje Uitgeke
ken op de windekinderen
en dé boerénlandnevéls.
De lunchbordje op Spest-
dijk zijn weer gewassen, de
/kogelvrije auto stfat 'Weer
in de garage en prfmier
Biesheuvel kan wéét uit
zijn' schuilhoek1 té voor
schijn komen.
Martine Bijh-éhngeres
V»v.
Als wij op het bomijs blij
ven schaatsen en niets aan
de morele basis doen, dan
houden wij het niet.
Philip van Tijn.
GPV-kamerlid P. Jongeling
