Gouden griffels:
Alet Schouten en
Leonie Kooiker
Misverstand aanleiding
tot oproer in Attica
erelF
"Aardens e^'
Middellange planning
kan uitkomst bieden
Lodalientje geeft een
slinger aan de prijs.
Gewoonte speelt rol bij vervoei
Staatsprijs filmkunst
Relativiteitstheorie op de proef gesteld
Toeslagen
Keuze maken
„Tül"
ëjre
Naar periode
van afkoeling
Amerikaanse
havenstaking
WILSON WIL
EENHEID IN
LABOUR
ANÏI-EEG
binnenland
buitenland
commentaar
BEKOONDE KINDERBOEKEN
Minister Langman tol
chlistelijke werkgevers
Buitenlands geld
Lodaline af wasmiddel van lO0"cent
tijdelijk voor
Melkrijder door
trein gegrepen
HET BEGON MET EEN RUGBY-MANOEUVRE
ft
VERVOERS-SYMPOSIUM IN DEN HA AG
Mishandeling
Woensdag 6 oktober 1971
17»
Een „smog-toeslag" vopr 'n werk
nemer in de Rijnmond begint
even gewoon te worden als een ge-
varentoeslag voor schoorsteenbou
wers, een extra hoog loon voor
mijnwerkers of een extra toeslag
voor onregelmatige diensttijden. De
ongemakken van het werken (en dus
ook wonen) in zo'n regelmatig zwaar
besmookte omgeving zijn bekend,
de gevaren voor lichaam en geest
zijn nog nauweiijks te overzien.
Maar wat zijn we daar in feite aan
het doen (1 n Rijnmond en Rand
stad zijn in de loop der jaren als'
maar industrieën samengetrokken
deze hebben werk en welvaart ver
schaft aan vele, vele duizenden
maar die fabrieken en de auto's van
die vele duizenden zorgen voor een
vaak zo vuile lucht, dal steeds meer
mensen er niet meer willen werken
tenzij ze er extra voor worden be
taald, tot zelfs 10 mille meer jaar
inkomen dan in de rest van het land
Het verdrietige is dat dit geoeurt
terwijl lonen en prijzen toch al on
verantwoord snel omhoog schieten
en iedereen juist zoekt naar het rem
pedaal. Verdrietig is bovendien dat
prijsstijgingen als gevolg van die
hogere (zwarte) beloningen in de
Randstadindustrieën natuurlijk niet
alleen voor Randstedelingen gelden
maar voor heel Nederland.
Al is er dan van de industriesprei
ding niet veel terechtgekomen, de
lasten worden in ieder geval wel ge
spreid.
In Nederland zijn we het met
elkaar eens over het feit, dat de
economie stuk zal draaien als de lo
nen ook in de komende tijd even
hard blijven stijgen als in de afge
lopen jaren. Beginnend bij de meer
arbeidsintensieve bedrijven za! een
groot aantal fabrieken de poorten
moeten sluiten en zullen vele werk
nemers op straat komen te staan
Zijn we het eens over oorzaak en
gevolgen, het blijkt erg moeilijk om
algemeen aanvaarde oplossingen te
vinden. De meest voor de hand lig
gende maatregel is beperking van
het loonpeil. De animo daartoe is
echter nog niet groot. Dat is heel be
grijpelijk, vindt de V.V.D.-minister
van Economische Zaken Langman.
In een toespraak tot in Tilburg ver
gaderende werkgevers zei hij giste
ren: „Grote groepen komen nu pas
aan een bestaan toe, zoals de mees
ten onder u al decennia kennen en
zijn kennelijk nog niet bereid zich
bij het verhogen van hun levens
standaard beperkingen op te 'eg
gen". Nogal uitdagend tegenover dit
gehoor zei minister Langman opposi
tieleider Den Uyl na, dat ons volk
zich geen beperkingen zal willen op
leggen zolang nabuurlanden ook op
de oude voet doorgaan.
Dat er overigens toch iets aan het
loonpeil gedaan moet worden, was
ook voor de bewindsman een duide
lijke zaak. Hij kwam met een nieuw
idee daarvoor: de extrawinst die
door loonmatiging ontstaat verdelen
via obligaties of aandelen.
Een aardig idee. Maar er liggen al
zoveel aardige ideeën op tafel. Er
zal toch langzamerhand een keuze
gemaakt moeten worden. Anders
hebben wij straks alleen nog maar
pakhuizen vol ideeën.
Tijl uit Limburg", de man die be
weert „De Liefdesbrief" -van
Vermeer te hebben gestolen, heeft
behalve een aardige bijnaam ook
een aardig motief voor zijn diefstal
opgegeven. Ik deed het niet om er
zelf beter van te worden, zegl hij,
maar om anderen te helpen. Wilt u
daarom maar 14 miljoen gulden
overmaken voor de vluchtelingen uit
Oost-Pakistan en meteen een anti
hongeractie op touw zetten. Dan
krijgt u het doek terug. Dat klinkt
sympathiek, nietwaar
Stel, dat het hier om de echte ge
stolen Vermeer gaat het zou niet
de eerste keer zijn dat die wordt
vervalst dan hoeft „Tijl" nog hele
maal niet zo'n goed hart tq hebben
als hij doet voorkomen. Afgezien
van de mogelijkheid dat de man
geestelijk gestoord is, moet mer. ook
wel rekenen met de kans dat hij het
schilderij moeilijk kwijt kan, 'm gaat
knijpen en nu alvast wil bewijzen
dat hii in ieder geval geen dief in
de gebruikelijke zin is.
Overigens lijkt een dergelijke
vorm van chantage, hoe plezierig
misschien ook voor de Oostpakistani,
niet de aangewezen manier om 's
werelds nood te lenigen.
DEN HAAG De staatsprijs voor
filmkunst 1971 is toegekend aan Ed
van der Elsken uit Edam, voor zijn
in opdracht van de VPRO-televisie
vervaardigde film „Verliefde came
ra". Een eervolle vermelding kreeg
Frans Zwartjes uit Den Haag voor
de film „Living".
Leonie Kooiker.
Alet Schouten.
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM Twee schrijf
sters krijgen dit jaar de prijzen,
gouden griffels, voor de beste boe
ken voor kinderen. Leonie Kooi
ker heeft volgens de jury met
„Het malle ding van Bobbistiek"
de bekroning voor het beste kin
derboek (tot 10 jaar) verdiend,
Alet Schouten met „De mare van
de witte toren" die voor het beste
jeugdboek, bestemd voor lezers
boven 10 jaar.
Dit jaar worden voor het eerst ook
zilveren griffels toegekend. Naast de
twee prijswinnaressen zijn namelijk
nog tien auteurs uitgekozen om hun
verdienstelijke werk. Al deze prij
zen worden zaterdag 16 oktober uit
gereikt tijdens en na het jeugdpro
gramma „Stuif es in" van Avro-
televisie. Het is niet bekend of de
12 griffels vergezeld zullen gaan
van zoenen van de juffrouwen, maar
dat is niet onmogelijk. De landelijke
jury, die na overleg van zeven
streekjuhy's de beslissing inzake de
bekroningen genomen heeft, bestaat
namelijk uit zeven dames. Opmer
kelijk is, dat van de 12 griffels acht
in het bezit komen van schrijfsters,
want bij de groep uitverkorenen
zijn slechts vier schrijvers.
De grtffelverdeling op 16 oktober
luidt de kinderboekenweek in en
tijdens dit evenement worden op
diverse plaatsen weer voorleeswed-
strijden gehouden. De finale daar
van komt op 24 oktober op de tele
visie.
Britse troepen zijn op zoek naar
gewonde sluipschutters van het Ierse
Republikeinse Leger en wapenvoor-
raden van die organisatie. In Belfast
is op vele plaatsen geschoten en
brand gesticht.
(Van een onzer verslaggevers)
TILBURG De ondernemings
winsten zijn de afgelopen jaren
fors gedaald. Lonen efi sociale uit
keringen daarentegen zijn aan
zienlijk gestegen. Het rendement
van het bedrijfsleven nam in 15
jaar, van 1955 tot nu, af van 6 tot
3 procent. De loonsom steeg in
diezelfde periode van 68,5 tot 81,5
procent van ons nationale inko
men. De ondernemingswinsten
namen dienovereenkomstig af.
Merkwaardig genoeg heeft dit tot
nu toe niet geleid tot een sterke
daling van de investeringen. Dat
is vooral een gevolg van het feit
dat het Nederlandse bedrijfsleven
snelle veranderingen in zijn struc
tuur moest en moet doorvoeren.
Dat vertelde minister van Econo
mische Zaken, mr. drs. H. Lang
man, de leden van het Nederlands
Christelijk Werkgeversverbond,
die dinsdag in Tilburg vergader
den.
„Het buitonland beschouwt Neder
land als het ware als een ont
wikkelingsland met zulke gunstige
perspectieven dat het er gaarne zijn
geld belegt. Dat heeft", aldus minis
ter Langman, „gunstige, maar ook
bedenkelijke kanten. Er treedt extra
overbesteding op. Er zijn onvoldoen
de eigen arbeidskrachten om die in
vesteringen waar te maken. De ren
te en aflossing' van dat buitenlands
kapitaal gaat zwaar drukken op de
betalingsbalans. In 1972 zal met dat
alles al terdege rekening' moeten
worden gehouden. Slechts planning
op middenlange termijn kan tot een
verantwoord aantrekken van buiten
lands kapitaal leiden. Ik heb de in
druk dat in een groot aantal bedrii-
ven de resultaten fors bij de ver
wachtingen achterblijven". De kos
ten vallen hoger uit dan werd ver
wacht. De concurrenten slagen erin
met lagere prijzen steeds grotere de
len van de markt te veroveren.
Met nadruk stelde minister Lang
man dat het voor de nationale eco
nomie slecht is als bedrijven die
geen enkele toekomst meer hebben,
toch blijven draaien. Ze doen dat
dan vaak omdat afvloeiingsregelin
gen verschrikkelijk duur zijn. JWaar
die bedrijven leggen beslag op ar
beidskrachten. Arbeidskrachten zijn
schaars in Nederland. Overheid,
werkgevers en werknemers zullen
hiervoor samen oplossingen moeten
zoeken.
Het is duidelijk dat de Nederlan
ders geen duurzame achterstand in
welvaartsniveau in vergelijking tot
de buurlanden zullen aanvaarden.
Bovendien zal een stagnatie in de
economische groei wel eens snel tot
omvangrijke werkloosheid kunnen
leiden. Dat betekent dat de tijd rijp
is om nieuwe wegen te zoeken ter
oplossing van het probleem van de
tekortschietende besparingen.
Een gezonde economie zal in deze
tijd pas kunnen ontstaan als over
heid, bedrijfsleven vakbonden en
universiteiten leren met elkaar te le
ven. De overheid moet daarbij als
coördinator optreden. Ze is niet lan
ger de instantie die het voor het
zeggen heeft. Hij sprak de overtui
ging uit dat die partners erin zullen
slagen elkaar te vinden. Dan kan in
het kader van een middellange ter
mijn-planning het groeitempo van de
Nederlandse economie worden vast
gelegd.
(ADVERTENTIE)
Lodaline is hel afwasmiddel van Lodalientje.
DORDRECHT (ANP). De 63-
jarige melkrijder P. Valk uit Dor
drecht is gisteren rond het middag
uur op een spoorwegovergang even
bulten Dordrecht met zijn tractor en
aanhanger door de met volle snelheid
aanstormende trein uit Breda gegre
pen. Hij kwam daarbij om het leven.
Het slachtoffer was gehuwd en had
acht kinderen.
Over de oorzaak van het ongeluk
tast men nog in het duister. De heer
Valk was ter plaatse goed bekend.
Dagelijks passeerde hij enige malen
deze met automatische knipperlich
ten beveiligde spoorwegovergang.
Volgens de treinbestuurder zou de
heer Valk niet hebbeif'opgelet.
WASHINGTON (AP)
Twee Amerikaanse ge
leerden, Joseph Hafele en
Richard Keating, bevin
den zich op een vliegtocht
rond de wereld om de uit
1905 stammende relativi
teitstheorie van Albert
Einstein met de modern
ste methoden op de proef
te stellen.
Hafele, assistent-hoogle
raar in de natuurkunde
aan de Washington uni
versiteit van St. Louis en
Keating, medewerker aan
het marine-observatorium,
hebben voor hun weten
schappelijke reis van
twee en een halve dag in
oostelijke richting de be
schikking over een Boeing
747 en twee atoomklok
ken, met een derde
atoomklok in het marine
observatorium, wordt de
tijd op conventionele wij
ze gemeten.
Krachtens Einsteins
theorie is de door een
klok geregistreerde tijd
afhankelijk van de snel
heid van die klok ten op
zichte van de sterren.
Hafele heeft berekend,
dat een klok die in weste
lijke richting een reis om
de wereld maakt ongeveer
300-miljardste van een se
conde wint op een „statio
naire" klok, en een klok
die in oostelijke richting
een reis om de wereld
maakt, ongeveer 100 mil
jardste van een seconde
achter raakt.
Tevens meent hij dat de
klok op de aarde niet echt
stationair is, aangezien de
aarde in oostelijke rich
ting om zijn as draait,
met een snelheid die aan
de evenaar ongeveer 1.600
kilometer per uur be
draagt.
Tijdens hun reis om de
wereld zullen de twee ge
leerden om het uur de
temperatuur, de barome-
terdruk en de kracht van
het magnetisch veld in
het vliegtuig meten, en
natuurlijk ook letten op
eventuele tijdverschillen
op de atoomklokken, die
als de nauwkeurigste
wereld worden
schouwd.
Volgens Hafele kan het
experiment van belang
zijn voor precisie-tijdsbe-
palingen bij ruimteyluch-
ten en mogelijk ook voor
sommige aspecten van de
luchtvaart.
ter
be-
(Van onze correspondent)
WASHINGTON Een misverstand is de aanleiding geweest tot liet
oproer in de Attica-gevangenis. Dit is de conclusie van een gedetail
leerd verslag dat de New York Times aan de hand van interviews met
wetgevers, gevangenen, artsen en leden van het waarnemers-comité
heeft gepubliceerd. Het is het volledigste verslag dat tot nu toe over
het oproer, dat aan 42 bewakers en gevangenen het leven kostte, is
gegeven.
De gevangenisautoriteiten weigeren
nog steeds om vragen te beantwoor
den. Voor het officiële relaas over
het gebeuren is het wachten op de
rapportage van de onderzoekscom
missie die door gouverneur Rocke
feller van New York is benoemd.
Het incident dat volgens de New
York Times tot het oproer leidde,
had plaats op een binnenplaats van
de gevangenis, waar een blanke ge
vangene, Ray Lamorie, de coach van
het rugby-team van de gevangenis,
een der zwarte gevangenen, Leroy
Dewer, een paar verdedigingsma
noeuvres voordeed.
Toen bewaker Richard Mulrooney
wilde ingrijpen in wat hij voor een
gevecht aanzag, kreeg hij een klap
van Dewer, die zich kennelijk niet
realiseerde wie hij sloeg. Mulrooney
Toch doet het me deugd, landge
noten, dat in deze verzakelijkte en
versmogde tijd een liefdesbrief nog
zoveel gemoederen kan bezighou
den.
Er vioeten meer liefdesbrieven ge
schreven worden.
Nu kan Witteveen nog zo stom
verbaasd doen over h^t naar hem
genoemde gat, we zitten er mee. Nu
dwarrelde er al enige dagen geleden
een tweetal foto's op onze burelen,
die ik gezien hun nogal ruimtevre-
tende proporties totnutoe niet kon
plaatsen. Vandaag doe ik het toch
maar, het lijkt me de moeite
waard.
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON President Nixon
heeft met het oog op de nationale ha
venstaking de Taft-Hartleywet in
werking gesteld, die voorziet in een
afkoelingsperiode van tachtig dagen.
Hij heeft een speciale raad in het
leven geroepen, die moet beslissen in
welke gebieden de havenarbeiders
tot hervatting van het werk zullen
worden gedwongen.
Nixons perschef Ziegler zei dat de
afkoelingsperiode zeker zal worden
afgekondigd voor de westkust, waar
15.000 arbeiders al ruim drie maan
den staken en 24 havens, van Cana
da tot Mexico, zijn gesloten. Aan de
oostkust legden de arbeiders vrijdag
j.l. ook het werk neer, maai-, de sta
king heeft daar nog niet zo'n grote
omvang bereikt.
(Van onze redactie binnenland)
DEN HAAG Vijftien jaar gele
den was het nog niet nodig een keuze
te maken tussen particulier- en
openbaar vervoer. Er zullen altijd
mensen zijn, die om een of andere
reden geen gebruik kunnen maken
van een privé-auto. De politiek, die
aan het openbaar vervoer ten grond
slag mpet liggen, zal altijd op deze
mensen gericht moeten zijn.
Dit heeft de minister van Verkeer
en Waterstaat, dr. W. Drees jr., gis
teren in Den Haag gezegd bij de
rpening van het vierde wetenschap-
lelijk symposium van de Europese
conferenties van ministers van ver
keer, die tot en met morgen wordt
gehouden en waaraan 250 personen
uit kringen van de overheid, weten
schap en bedrijfsleven zullen deelne
men.
Dr. Drees stelde: „In het stedelijk
verkeer is het openbaar vervoer een
van de oplossingen en wel de meest
belangrijke oplossing. Maar de over
heden zijn onzeker en de gebreken
van het openbaar vervoer zijn vaak
groot. Grondige aanpassing van het
openbaar vervoer is kostbaar. Toch
is bevordering van het openbaar ver
voer de oplossing. Het verbieden van
de auto als gevolg daarvan en het
vormen van voetgangersgebieden een
andere," aldus dr. Drees, die meende
interessante ontwikkelingen van bei
den te zien.
Direct na zijn openingswoord heb
ben de deelnemers zich gebogen over
het eerste deelonderwerp van de con
ferentie: de keuze tussen particu
lier of openbaar vervoer. Als een
rode draad liep tussen de opmer
kingen van de verschillende deelne
mers door het standpunt, dat de
keuze veelal een kwestie van ge
woonte is en dat niet steeds, wanneer
men zich moet verplaatsen, wordt
overwogen op welke wijze men dit
zal gaan doen. Bij de keuze van het
transsportmiddel leggen alleen maar
de directe kosten gewicht in de
schaal, met de overige wordt geen
rekening gehouden, zo stelde men
vast.
en andere gevangenisofficieren pro
beerden Dewer' weg te voeren om
hem in een aparte cel te zetten, maar
werden daarin door andere gevange
nen verhinderd. Die avond echter
werden zowel Lamorie als Dewer uit
hun cellen gehaald. Weldra deden
geruchten de ronde, dat zij geslagen
en afzonderlijk opgesloten waren.
De volgende morgen kwamen de
veroordeelden in galerij 5 spontaan
in opstand. Met gemak overmeester
den ze vijf bewakers.
Wat tijdens de eerste dagen is ge
beurd, was al tamelijk goed vastge
steld. Het verslag van The New York
Times werpt echter een onthullend
licht op de rol van het waarnemers
comité gedurende de laatste paar
uren voor de aanval door de politie
en de nationale garde.
Toen bleek, dat de onderhandelin
gen bijna volledig waren mislukt en
de autoriteiten voorbereidingen trof
fen om de gevangenis te bestormen,
besloten de waarnemers unaniem dat
zij de blote feiten aan de gevangenen
moesten voorleggen en hen moesten
waarschuwen voor de consequenties
als de gijzelaars niet zouden worden
losgelaten. Met aanzienlijk gevaar
voor eigen leven gingen zij terug de
gevangenis in. Daar werd hun vrees
bevestigd: de gevangenen waren bit
ter en woedend.
De atmosfeer was zo ernstig om
gekeerd dat de bevreesde waarne
mers in plaats van hun aanvanke
lijke beslissing' om openhartig te zijn
zichzelf in een emotionele dialoog
lieten voeren, die volkomen losstond
van de realiteit.
„Hoeveel kaartjes krijgen jullie?
vroeg een gevangene, verwijzend
naar de eis voor vervoer naar een
niet-imperialistisch land. „Zoveel als
we maar kunnen", antwoordde Char
les Eves, een negerlid van de State
Assembly, die als de onofficiële
voorzitter van het waarnemerscomi
té fungeerde. In dezelfde lijn ver
klaarde de advocaat Kunstier, een
ander lid, onder gejuich van de ge
vangenen: „Aan de andere kant van
de straat staan vier mensen van lan
den uit de derde wereld en Afrika,
die bereid zijn om iedereen die weg
wil asiel te verschaffen." Uiteinde
lijk kwamen de waarnemers weer
tevoorschijn: er was niets besloten,
niets gewonnen. Hun beroep op gou
verneur Rockefeller om in te grijpen
en bloedvergieten te voorkomen,
mislukte. Toen volgde de bestorming
met alle rampzalige gevolgen van
dien.
Voor een rechtbank in Buffalo
iteeft een gedetineerde van de staats
gevangenis van Attica gisteren be
weerd, dat hij na de onderdrukking
van de gevangenisopstand, die aan
42 mensen het leven heeft gekost,
door staatspolitieagenten gemarteld
is met brandende sigaretten.
Een tweede gevangene vertelde
dat een „state trooper" een geweer
tegen zijn achterhoofd had gedrukt
en een paar maal de haan had over
gehaald, met de mededeling: „Je
gaat sterven".
Deze man is niemand minder da-i
de leider van de Deertse sociaa
democratische partij, Jens Otto
Krag. Gezien de uitslag van de
jongste verkiezingen in Denemarken
maakt Krag een goede kans premier
te worden. Maar welk een entree
maakte de man, zoals hij vorige
week tijdens een tv-uilzending werd
betrapt.
(ADVERTENTIE)
Zmar?
Let u eens op het schoeisel vat
Krag. Voor alle duidelijkheid heeft
de fotograaf de omhooggeheven
schoen van de man uitvergroot....
Het is duidelijk dat de nieuwe
Deense regering aantreedt met een
afzichtelijk gat. Het verschil met
het gat waar onze eigen (nikkelen)
Nelis mee opgescheept zit is wel,
dat als Krag erop staat, niemand
iets van diens gat hoeft te merken.
Maar de portefeuille van Economi
sche Zaken lijkt niet Krags sterkste
zijde.
U ziet, ook de Denen gaan niet
probleemloos door het leven.
Gegroet.
MERIJN.
(Van onze redactie buitenland)
BRIGHTON Partijleider Harold
Wilson heeft op het congres van zijn
Labourpartij te Brighton overtui
gend kleur bekend: hij staat klaar
voor een keihard gevecht tegen de
aansluiting van Groot-Brittannië hij
de EEG.
Zijn rede was een duidelijke waar
schuwing aan het adres van de vice-
voorzitter van de partij, Roy Jen
kins, en diens volgelingen, die sa
men met de conservatieven willen
stemmen voor toetreding. In de ver-
houding van vijf tegen één is de
Britse socialistische partij tegen aan-
sluiting. „We hebben geen plaats
voor meelopers of zwakke broeders", r
liet Wilson zijn partijgenoten weten,
op wie hij een beroep deed de een-
heid in de socialistische gelederen te
bewaren. Bij de felle tegenstellingen
van het huidige ogenblik houden de
socialisten overigens zelf al rekening
met een breuk.