Gouden griffels: Alet Schouten en Leonie Kooiker Misverstand aanleiding tot oproer in Attica erelF "Aardens e^' Middellange planning kan uitkomst bieden Lodalientje geeft een slinger aan de prijs. Gewoonte speelt rol bij vervoei Staatsprijs filmkunst Relativiteitstheorie op de proef gesteld Toeslagen Keuze maken „Tül" ëjre Naar periode van afkoeling Amerikaanse havenstaking WILSON WIL EENHEID IN LABOUR ANÏI-EEG binnenland buitenland commentaar BEKOONDE KINDERBOEKEN Minister Langman tol chlistelijke werkgevers Buitenlands geld Lodaline af wasmiddel van lO0"cent tijdelijk voor Melkrijder door trein gegrepen HET BEGON MET EEN RUGBY-MANOEUVRE ft VERVOERS-SYMPOSIUM IN DEN HA AG Mishandeling Woensdag 6 oktober 1971 17» Een „smog-toeslag" vopr 'n werk nemer in de Rijnmond begint even gewoon te worden als een ge- varentoeslag voor schoorsteenbou wers, een extra hoog loon voor mijnwerkers of een extra toeslag voor onregelmatige diensttijden. De ongemakken van het werken (en dus ook wonen) in zo'n regelmatig zwaar besmookte omgeving zijn bekend, de gevaren voor lichaam en geest zijn nog nauweiijks te overzien. Maar wat zijn we daar in feite aan het doen (1 n Rijnmond en Rand stad zijn in de loop der jaren als' maar industrieën samengetrokken deze hebben werk en welvaart ver schaft aan vele, vele duizenden maar die fabrieken en de auto's van die vele duizenden zorgen voor een vaak zo vuile lucht, dal steeds meer mensen er niet meer willen werken tenzij ze er extra voor worden be taald, tot zelfs 10 mille meer jaar inkomen dan in de rest van het land Het verdrietige is dat dit geoeurt terwijl lonen en prijzen toch al on verantwoord snel omhoog schieten en iedereen juist zoekt naar het rem pedaal. Verdrietig is bovendien dat prijsstijgingen als gevolg van die hogere (zwarte) beloningen in de Randstadindustrieën natuurlijk niet alleen voor Randstedelingen gelden maar voor heel Nederland. Al is er dan van de industriesprei ding niet veel terechtgekomen, de lasten worden in ieder geval wel ge spreid. In Nederland zijn we het met elkaar eens over het feit, dat de economie stuk zal draaien als de lo nen ook in de komende tijd even hard blijven stijgen als in de afge lopen jaren. Beginnend bij de meer arbeidsintensieve bedrijven za! een groot aantal fabrieken de poorten moeten sluiten en zullen vele werk nemers op straat komen te staan Zijn we het eens over oorzaak en gevolgen, het blijkt erg moeilijk om algemeen aanvaarde oplossingen te vinden. De meest voor de hand lig gende maatregel is beperking van het loonpeil. De animo daartoe is echter nog niet groot. Dat is heel be grijpelijk, vindt de V.V.D.-minister van Economische Zaken Langman. In een toespraak tot in Tilburg ver gaderende werkgevers zei hij giste ren: „Grote groepen komen nu pas aan een bestaan toe, zoals de mees ten onder u al decennia kennen en zijn kennelijk nog niet bereid zich bij het verhogen van hun levens standaard beperkingen op te 'eg gen". Nogal uitdagend tegenover dit gehoor zei minister Langman opposi tieleider Den Uyl na, dat ons volk zich geen beperkingen zal willen op leggen zolang nabuurlanden ook op de oude voet doorgaan. Dat er overigens toch iets aan het loonpeil gedaan moet worden, was ook voor de bewindsman een duide lijke zaak. Hij kwam met een nieuw idee daarvoor: de extrawinst die door loonmatiging ontstaat verdelen via obligaties of aandelen. Een aardig idee. Maar er liggen al zoveel aardige ideeën op tafel. Er zal toch langzamerhand een keuze gemaakt moeten worden. Anders hebben wij straks alleen nog maar pakhuizen vol ideeën. Tijl uit Limburg", de man die be weert „De Liefdesbrief" -van Vermeer te hebben gestolen, heeft behalve een aardige bijnaam ook een aardig motief voor zijn diefstal opgegeven. Ik deed het niet om er zelf beter van te worden, zegl hij, maar om anderen te helpen. Wilt u daarom maar 14 miljoen gulden overmaken voor de vluchtelingen uit Oost-Pakistan en meteen een anti hongeractie op touw zetten. Dan krijgt u het doek terug. Dat klinkt sympathiek, nietwaar Stel, dat het hier om de echte ge stolen Vermeer gaat het zou niet de eerste keer zijn dat die wordt vervalst dan hoeft „Tijl" nog hele maal niet zo'n goed hart tq hebben als hij doet voorkomen. Afgezien van de mogelijkheid dat de man geestelijk gestoord is, moet mer. ook wel rekenen met de kans dat hij het schilderij moeilijk kwijt kan, 'm gaat knijpen en nu alvast wil bewijzen dat hii in ieder geval geen dief in de gebruikelijke zin is. Overigens lijkt een dergelijke vorm van chantage, hoe plezierig misschien ook voor de Oostpakistani, niet de aangewezen manier om 's werelds nood te lenigen. DEN HAAG De staatsprijs voor filmkunst 1971 is toegekend aan Ed van der Elsken uit Edam, voor zijn in opdracht van de VPRO-televisie vervaardigde film „Verliefde came ra". Een eervolle vermelding kreeg Frans Zwartjes uit Den Haag voor de film „Living". Leonie Kooiker. Alet Schouten. (Van een onzer verslaggevers) AMSTERDAM Twee schrijf sters krijgen dit jaar de prijzen, gouden griffels, voor de beste boe ken voor kinderen. Leonie Kooi ker heeft volgens de jury met „Het malle ding van Bobbistiek" de bekroning voor het beste kin derboek (tot 10 jaar) verdiend, Alet Schouten met „De mare van de witte toren" die voor het beste jeugdboek, bestemd voor lezers boven 10 jaar. Dit jaar worden voor het eerst ook zilveren griffels toegekend. Naast de twee prijswinnaressen zijn namelijk nog tien auteurs uitgekozen om hun verdienstelijke werk. Al deze prij zen worden zaterdag 16 oktober uit gereikt tijdens en na het jeugdpro gramma „Stuif es in" van Avro- televisie. Het is niet bekend of de 12 griffels vergezeld zullen gaan van zoenen van de juffrouwen, maar dat is niet onmogelijk. De landelijke jury, die na overleg van zeven streekjuhy's de beslissing inzake de bekroningen genomen heeft, bestaat namelijk uit zeven dames. Opmer kelijk is, dat van de 12 griffels acht in het bezit komen van schrijfsters, want bij de groep uitverkorenen zijn slechts vier schrijvers. De grtffelverdeling op 16 oktober luidt de kinderboekenweek in en tijdens dit evenement worden op diverse plaatsen weer voorleeswed- strijden gehouden. De finale daar van komt op 24 oktober op de tele visie. Britse troepen zijn op zoek naar gewonde sluipschutters van het Ierse Republikeinse Leger en wapenvoor- raden van die organisatie. In Belfast is op vele plaatsen geschoten en brand gesticht. (Van een onzer verslaggevers) TILBURG De ondernemings winsten zijn de afgelopen jaren fors gedaald. Lonen efi sociale uit keringen daarentegen zijn aan zienlijk gestegen. Het rendement van het bedrijfsleven nam in 15 jaar, van 1955 tot nu, af van 6 tot 3 procent. De loonsom steeg in diezelfde periode van 68,5 tot 81,5 procent van ons nationale inko men. De ondernemingswinsten namen dienovereenkomstig af. Merkwaardig genoeg heeft dit tot nu toe niet geleid tot een sterke daling van de investeringen. Dat is vooral een gevolg van het feit dat het Nederlandse bedrijfsleven snelle veranderingen in zijn struc tuur moest en moet doorvoeren. Dat vertelde minister van Econo mische Zaken, mr. drs. H. Lang man, de leden van het Nederlands Christelijk Werkgeversverbond, die dinsdag in Tilburg vergader den. „Het buitonland beschouwt Neder land als het ware als een ont wikkelingsland met zulke gunstige perspectieven dat het er gaarne zijn geld belegt. Dat heeft", aldus minis ter Langman, „gunstige, maar ook bedenkelijke kanten. Er treedt extra overbesteding op. Er zijn onvoldoen de eigen arbeidskrachten om die in vesteringen waar te maken. De ren te en aflossing' van dat buitenlands kapitaal gaat zwaar drukken op de betalingsbalans. In 1972 zal met dat alles al terdege rekening' moeten worden gehouden. Slechts planning op middenlange termijn kan tot een verantwoord aantrekken van buiten lands kapitaal leiden. Ik heb de in druk dat in een groot aantal bedrii- ven de resultaten fors bij de ver wachtingen achterblijven". De kos ten vallen hoger uit dan werd ver wacht. De concurrenten slagen erin met lagere prijzen steeds grotere de len van de markt te veroveren. Met nadruk stelde minister Lang man dat het voor de nationale eco nomie slecht is als bedrijven die geen enkele toekomst meer hebben, toch blijven draaien. Ze doen dat dan vaak omdat afvloeiingsregelin gen verschrikkelijk duur zijn. JWaar die bedrijven leggen beslag op ar beidskrachten. Arbeidskrachten zijn schaars in Nederland. Overheid, werkgevers en werknemers zullen hiervoor samen oplossingen moeten zoeken. Het is duidelijk dat de Nederlan ders geen duurzame achterstand in welvaartsniveau in vergelijking tot de buurlanden zullen aanvaarden. Bovendien zal een stagnatie in de economische groei wel eens snel tot omvangrijke werkloosheid kunnen leiden. Dat betekent dat de tijd rijp is om nieuwe wegen te zoeken ter oplossing van het probleem van de tekortschietende besparingen. Een gezonde economie zal in deze tijd pas kunnen ontstaan als over heid, bedrijfsleven vakbonden en universiteiten leren met elkaar te le ven. De overheid moet daarbij als coördinator optreden. Ze is niet lan ger de instantie die het voor het zeggen heeft. Hij sprak de overtui ging uit dat die partners erin zullen slagen elkaar te vinden. Dan kan in het kader van een middellange ter mijn-planning het groeitempo van de Nederlandse economie worden vast gelegd. (ADVERTENTIE) Lodaline is hel afwasmiddel van Lodalientje. DORDRECHT (ANP). De 63- jarige melkrijder P. Valk uit Dor drecht is gisteren rond het middag uur op een spoorwegovergang even bulten Dordrecht met zijn tractor en aanhanger door de met volle snelheid aanstormende trein uit Breda gegre pen. Hij kwam daarbij om het leven. Het slachtoffer was gehuwd en had acht kinderen. Over de oorzaak van het ongeluk tast men nog in het duister. De heer Valk was ter plaatse goed bekend. Dagelijks passeerde hij enige malen deze met automatische knipperlich ten beveiligde spoorwegovergang. Volgens de treinbestuurder zou de heer Valk niet hebbeif'opgelet. WASHINGTON (AP) Twee Amerikaanse ge leerden, Joseph Hafele en Richard Keating, bevin den zich op een vliegtocht rond de wereld om de uit 1905 stammende relativi teitstheorie van Albert Einstein met de modern ste methoden op de proef te stellen. Hafele, assistent-hoogle raar in de natuurkunde aan de Washington uni versiteit van St. Louis en Keating, medewerker aan het marine-observatorium, hebben voor hun weten schappelijke reis van twee en een halve dag in oostelijke richting de be schikking over een Boeing 747 en twee atoomklok ken, met een derde atoomklok in het marine observatorium, wordt de tijd op conventionele wij ze gemeten. Krachtens Einsteins theorie is de door een klok geregistreerde tijd afhankelijk van de snel heid van die klok ten op zichte van de sterren. Hafele heeft berekend, dat een klok die in weste lijke richting een reis om de wereld maakt ongeveer 300-miljardste van een se conde wint op een „statio naire" klok, en een klok die in oostelijke richting een reis om de wereld maakt, ongeveer 100 mil jardste van een seconde achter raakt. Tevens meent hij dat de klok op de aarde niet echt stationair is, aangezien de aarde in oostelijke rich ting om zijn as draait, met een snelheid die aan de evenaar ongeveer 1.600 kilometer per uur be draagt. Tijdens hun reis om de wereld zullen de twee ge leerden om het uur de temperatuur, de barome- terdruk en de kracht van het magnetisch veld in het vliegtuig meten, en natuurlijk ook letten op eventuele tijdverschillen op de atoomklokken, die als de nauwkeurigste wereld worden schouwd. Volgens Hafele kan het experiment van belang zijn voor precisie-tijdsbe- palingen bij ruimteyluch- ten en mogelijk ook voor sommige aspecten van de luchtvaart. ter be- (Van onze correspondent) WASHINGTON Een misverstand is de aanleiding geweest tot liet oproer in de Attica-gevangenis. Dit is de conclusie van een gedetail leerd verslag dat de New York Times aan de hand van interviews met wetgevers, gevangenen, artsen en leden van het waarnemers-comité heeft gepubliceerd. Het is het volledigste verslag dat tot nu toe over het oproer, dat aan 42 bewakers en gevangenen het leven kostte, is gegeven. De gevangenisautoriteiten weigeren nog steeds om vragen te beantwoor den. Voor het officiële relaas over het gebeuren is het wachten op de rapportage van de onderzoekscom missie die door gouverneur Rocke feller van New York is benoemd. Het incident dat volgens de New York Times tot het oproer leidde, had plaats op een binnenplaats van de gevangenis, waar een blanke ge vangene, Ray Lamorie, de coach van het rugby-team van de gevangenis, een der zwarte gevangenen, Leroy Dewer, een paar verdedigingsma noeuvres voordeed. Toen bewaker Richard Mulrooney wilde ingrijpen in wat hij voor een gevecht aanzag, kreeg hij een klap van Dewer, die zich kennelijk niet realiseerde wie hij sloeg. Mulrooney Toch doet het me deugd, landge noten, dat in deze verzakelijkte en versmogde tijd een liefdesbrief nog zoveel gemoederen kan bezighou den. Er vioeten meer liefdesbrieven ge schreven worden. Nu kan Witteveen nog zo stom verbaasd doen over h^t naar hem genoemde gat, we zitten er mee. Nu dwarrelde er al enige dagen geleden een tweetal foto's op onze burelen, die ik gezien hun nogal ruimtevre- tende proporties totnutoe niet kon plaatsen. Vandaag doe ik het toch maar, het lijkt me de moeite waard. (Van onze redactie buitenland) WASHINGTON President Nixon heeft met het oog op de nationale ha venstaking de Taft-Hartleywet in werking gesteld, die voorziet in een afkoelingsperiode van tachtig dagen. Hij heeft een speciale raad in het leven geroepen, die moet beslissen in welke gebieden de havenarbeiders tot hervatting van het werk zullen worden gedwongen. Nixons perschef Ziegler zei dat de afkoelingsperiode zeker zal worden afgekondigd voor de westkust, waar 15.000 arbeiders al ruim drie maan den staken en 24 havens, van Cana da tot Mexico, zijn gesloten. Aan de oostkust legden de arbeiders vrijdag j.l. ook het werk neer, maai-, de sta king heeft daar nog niet zo'n grote omvang bereikt. (Van onze redactie binnenland) DEN HAAG Vijftien jaar gele den was het nog niet nodig een keuze te maken tussen particulier- en openbaar vervoer. Er zullen altijd mensen zijn, die om een of andere reden geen gebruik kunnen maken van een privé-auto. De politiek, die aan het openbaar vervoer ten grond slag mpet liggen, zal altijd op deze mensen gericht moeten zijn. Dit heeft de minister van Verkeer en Waterstaat, dr. W. Drees jr., gis teren in Den Haag gezegd bij de rpening van het vierde wetenschap- lelijk symposium van de Europese conferenties van ministers van ver keer, die tot en met morgen wordt gehouden en waaraan 250 personen uit kringen van de overheid, weten schap en bedrijfsleven zullen deelne men. Dr. Drees stelde: „In het stedelijk verkeer is het openbaar vervoer een van de oplossingen en wel de meest belangrijke oplossing. Maar de over heden zijn onzeker en de gebreken van het openbaar vervoer zijn vaak groot. Grondige aanpassing van het openbaar vervoer is kostbaar. Toch is bevordering van het openbaar ver voer de oplossing. Het verbieden van de auto als gevolg daarvan en het vormen van voetgangersgebieden een andere," aldus dr. Drees, die meende interessante ontwikkelingen van bei den te zien. Direct na zijn openingswoord heb ben de deelnemers zich gebogen over het eerste deelonderwerp van de con ferentie: de keuze tussen particu lier of openbaar vervoer. Als een rode draad liep tussen de opmer kingen van de verschillende deelne mers door het standpunt, dat de keuze veelal een kwestie van ge woonte is en dat niet steeds, wanneer men zich moet verplaatsen, wordt overwogen op welke wijze men dit zal gaan doen. Bij de keuze van het transsportmiddel leggen alleen maar de directe kosten gewicht in de schaal, met de overige wordt geen rekening gehouden, zo stelde men vast. en andere gevangenisofficieren pro beerden Dewer' weg te voeren om hem in een aparte cel te zetten, maar werden daarin door andere gevange nen verhinderd. Die avond echter werden zowel Lamorie als Dewer uit hun cellen gehaald. Weldra deden geruchten de ronde, dat zij geslagen en afzonderlijk opgesloten waren. De volgende morgen kwamen de veroordeelden in galerij 5 spontaan in opstand. Met gemak overmeester den ze vijf bewakers. Wat tijdens de eerste dagen is ge beurd, was al tamelijk goed vastge steld. Het verslag van The New York Times werpt echter een onthullend licht op de rol van het waarnemers comité gedurende de laatste paar uren voor de aanval door de politie en de nationale garde. Toen bleek, dat de onderhandelin gen bijna volledig waren mislukt en de autoriteiten voorbereidingen trof fen om de gevangenis te bestormen, besloten de waarnemers unaniem dat zij de blote feiten aan de gevangenen moesten voorleggen en hen moesten waarschuwen voor de consequenties als de gijzelaars niet zouden worden losgelaten. Met aanzienlijk gevaar voor eigen leven gingen zij terug de gevangenis in. Daar werd hun vrees bevestigd: de gevangenen waren bit ter en woedend. De atmosfeer was zo ernstig om gekeerd dat de bevreesde waarne mers in plaats van hun aanvanke lijke beslissing' om openhartig te zijn zichzelf in een emotionele dialoog lieten voeren, die volkomen losstond van de realiteit. „Hoeveel kaartjes krijgen jullie? vroeg een gevangene, verwijzend naar de eis voor vervoer naar een niet-imperialistisch land. „Zoveel als we maar kunnen", antwoordde Char les Eves, een negerlid van de State Assembly, die als de onofficiële voorzitter van het waarnemerscomi té fungeerde. In dezelfde lijn ver klaarde de advocaat Kunstier, een ander lid, onder gejuich van de ge vangenen: „Aan de andere kant van de straat staan vier mensen van lan den uit de derde wereld en Afrika, die bereid zijn om iedereen die weg wil asiel te verschaffen." Uiteinde lijk kwamen de waarnemers weer tevoorschijn: er was niets besloten, niets gewonnen. Hun beroep op gou verneur Rockefeller om in te grijpen en bloedvergieten te voorkomen, mislukte. Toen volgde de bestorming met alle rampzalige gevolgen van dien. Voor een rechtbank in Buffalo iteeft een gedetineerde van de staats gevangenis van Attica gisteren be weerd, dat hij na de onderdrukking van de gevangenisopstand, die aan 42 mensen het leven heeft gekost, door staatspolitieagenten gemarteld is met brandende sigaretten. Een tweede gevangene vertelde dat een „state trooper" een geweer tegen zijn achterhoofd had gedrukt en een paar maal de haan had over gehaald, met de mededeling: „Je gaat sterven". Deze man is niemand minder da-i de leider van de Deertse sociaa democratische partij, Jens Otto Krag. Gezien de uitslag van de jongste verkiezingen in Denemarken maakt Krag een goede kans premier te worden. Maar welk een entree maakte de man, zoals hij vorige week tijdens een tv-uilzending werd betrapt. (ADVERTENTIE) Zmar? Let u eens op het schoeisel vat Krag. Voor alle duidelijkheid heeft de fotograaf de omhooggeheven schoen van de man uitvergroot.... Het is duidelijk dat de nieuwe Deense regering aantreedt met een afzichtelijk gat. Het verschil met het gat waar onze eigen (nikkelen) Nelis mee opgescheept zit is wel, dat als Krag erop staat, niemand iets van diens gat hoeft te merken. Maar de portefeuille van Economi sche Zaken lijkt niet Krags sterkste zijde. U ziet, ook de Denen gaan niet probleemloos door het leven. Gegroet. MERIJN. (Van onze redactie buitenland) BRIGHTON Partijleider Harold Wilson heeft op het congres van zijn Labourpartij te Brighton overtui gend kleur bekend: hij staat klaar voor een keihard gevecht tegen de aansluiting van Groot-Brittannië hij de EEG. Zijn rede was een duidelijke waar schuwing aan het adres van de vice- voorzitter van de partij, Roy Jen kins, en diens volgelingen, die sa men met de conservatieven willen stemmen voor toetreding. In de ver- houding van vijf tegen één is de Britse socialistische partij tegen aan- sluiting. „We hebben geen plaats voor meelopers of zwakke broeders", r liet Wilson zijn partijgenoten weten, op wie hij een beroep deed de een- heid in de socialistische gelederen te bewaren. Bij de felle tegenstellingen van het huidige ogenblik houden de socialisten overigens zelf al rekening met een breuk.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1971 | | pagina 9