Sierra Leone, land aan de rand van de afgrond Willy houdt muzie PYGMEEËN BEDREIGD DOOR TWINTIGST EEEUW SIAKA STEVENS.TAAI POLITICUS, HEEFT NOG MAAR WEINIG TIJD WAAR DE TIJD BLEEF STILLE STAAN EUROPAS binnenland buitenland Bedreiging Ook het leger Hulp van Guinea Republiek Sprong voorwaarts Griezelig Mogelijkheden Dorpsleven Veranderingen Studie fandag 20 september 1 (DOOR JOHN HATCH) FREETOWN Gedurende zijn tiende jaar van onafhankelijkheid heeft Sierra Leone een noodtoestand gekend, vergezeld gaande van de gevangenhouding van verscheidene leiden de politici, processen wegens verraad, execu ties, twee pogingen binnen twaalf uur om de premier te vermoorden, de verschijning van soldaten uit het naburige Guinea en een plot selinge omschakeling van monarchie in repu bliek, met de beëdiging van twee verschillen de presidenten binnen twee dagen. Ondanks deze, wat de meeste naties zouden beschouwen als een traumatische serie schok ken, is er onder de Sierra Leoners geen teken geweest van paniek, of zelfs maar van opwin ding. Aan het eind van een jaar vol actie heeft dezelfde man, Siaka Stevens, nog de leiding over de regering. Zelfs heeft hij, als uitvoe rend president en opperbevelhebber, zonder een gouverneur-generaal en zonder een aan de Engelse koningin verschuldigde trouw, zijn gezag weten te versterken. bevolking was sinds Stevens aan het bewind kwam met ongeveer 43 gul den omhooggegaan. En, wat nog belangrijker was, de APC had net de eerste echte partij- vergadering in de geschiedenis van het land gehouden. Tientallen man- Siaka Stevens is een taaie, blijvende politicus, gevormd in het ruige, nuchtere vakbondswerk. Hij weet alles van invechten en hij heeft een ronde in een van de ruigste, smerigste gevechten, die Afrika heeft gekend, overleefd om te worden erkend als de onbe twiste leider van Sierra Leone. Het lijkt, alsof de crisis voorbij is. Veel in deze meest Britse van alle Afrikaanse staten lijkt hetzelfde, als het meer dan een eeuw is geweest. Maar onder dit vreedzame opper vlak wordt er voor vele jaren beslist over het lot van Sierra Leones twee-en-een-half miljoen inwoners. Het kan zijn, dat het land binnen twee jaar onregeerbaar is geworden en dat het volk verloren zal zijn in chaos. Deze twee jaar zullen beslis send zijn. Stevens is van twee kanten be dreigd. Zijn partij, de AU People's Congress, is vanouds gesteund door de Temne, één van de twee belang rijkste stammen, en door de Creo len rond Freetown. Het samengaan van deze twee groepen en een aan tal kleinere gemeenschappen stelde de APC in 1967 in staat de regeren de party van Albert Margai te ver staan. Gegeven de cohesie van dit ven- bond zou de APC altijd op een meerderheid kunnen rekenen. Maar de eerste bedreiging kwam voort uit de Temne-gemeenschap. De kataly sator was John Karefa-Smart, minis ter van buitenlandse zaken onder Milton Margai en vervolgens functi onaris van de Wereld Gezondheids Organisatie. Toen bekend werd, dat hij vorig jaar juli zou terugkeren naar Sierra Leone, barstten er on middellijk speculaties los over zijn mogelijke ambities. Een samenwerking tussen Stevens en Karefa-Smart zou waarschijnlijk voor vele jaren een stabiel, progres sief bestuur hebben gewaarborgd. Twintig jaar jonger als hij was dan de premier, had Karefa-Smart heel wat lasten van Stevens' schouders kunnen nemen in de verwachting eens diens opvolger te worden. Het mocht niet zijn: Karefa-Smart was niet bereid te wachten. Binnen een paar weken na zijn terugkeer had hij een groep Temnes rond zich verzameld. De samenzwering scheen in te houden, dat namens de Temnes de macht zou worden overgenomen. Als dit het geval is geweest, dat Was dat niet erg intelligent, want de Temnes kunnen nooit regeren zonder de steun van bondgenoten. Een twijfelachtige toespeling werd gemaakt op dictatoriale neigingen bij Stevens, maar er was zeer wei nig respons, zelfs onder de Temnes. Toen ordeverstoringen uitbraken werd de nieuwe partij verboden en de noodtoestand afgekondigd. De be trokken leiders belandden in de ge vangenis. De enige consequentie van deze geringe politieke rebellie zou zijn geweest, dat Stevens van een poten tiële waardevolle medewerker werd beroofd, ware het niet, dat de rebel lie ook secties van het leger had geïnfecteerd. Het bleek, dat bepaalde groepen soldaten van de Temne-stam in de samenzwering betrokken waren. Men meende, dat zelfs de bevelheb ber, John Bangura, meegespeeld had. Hoewel Bangura gedurende het militaire regime samen met Stevens in Guinea in ballingschap had ver keerd, kwam zijn ontrouw bij de dramatische gebeurtenissen zes maanden later uitgebreid aan de dag. Op de vroege morgen van 23 maart jl. werd een moordaanslag gepleegd op Stevens. Laat de vorige avond had de premier Bangura bij zich geroepen en deze verteld, dat hem geruchten hadden bereikt over een dreigende coup door het leger. Een paar uur later kwamen soldaten Stevens erf op. Ze beklommen een paar steigers van schilders, die rond het huis stonden, en probeerden Ste vens in zijn slaapkamer neer te schieten. Doordat de wachten rond het huis door de vriendin van een der soldaten waren gewaarschuwd, kon de aanslag worden verhinderd. Ongeveer tien uur later echter, mid den op de dag, werd het huis van de premier zes uur lang beschoten door soldaten, die kennelijk onder Ban- gura's bevel stonden. Stevens en één van zijn ministers lagen in het toilet, omspoeld door het water uit een door kogels door schoten pijp. Andermaal mislukte de hoging, voornamelijk door het han delen van enkele van Bangura's on dergeschikten, die hun bevelhebber uiteindelijk arresteerden. Onvermijdelijk ondermijnden deze gebeurtenissen het laatste restje vertrouwen in het politieke leven van Sierra Leone. Een paar dagen leek het er zelfs op, dat het consti tutionele bestuur zou bezwijken, het volk achterlatend aan de genade van het geweld. Zoals dat van Stevens te verwachten was, vermeed hij elk. theatraal gedoe en zocht hij naar praktische oplossingen. Hij had reeds met Sekou Toure van Guinea gepraat over de nood zaak van een defensieovereenkomst, na de invasie door Guinea vorig jaar november. Nu nam hij de gewaagde stap om een aantal Guinese troepen het land in te halen, totdat zijn eigen leger onder controle zou zijn. Zijn volgende stap was het opnieuw versterken van het centrale gezag op de enige manier, die hem nog overbleef. Sierra Leone was de laatste ex- Britse Afrikaanse kolonie, die de Britse koningin als staatshoofd be hield. Stevens haalde Margai's uit 1967 daterende republikeinse wet voor de dag, liet die door het parle ment aannemen, zoals de grondwet dat eiste, en op 17 april werd de republiek uitgeroepen. Maar Margai's wet voorzag in een formele president. In overeenstem ming daarmee werd de waarnemen de gouverneur-generaal beëdigd als de eerste president. Twee dagen la ter werd de nieuwe wet geamen deerd, nam de president ontslag en werd Stevens zelf uitvoerend presi dent. Oppervlakkig bezien lijkt dit alles op een van die bekende verhalen over de labiliteit van Afrikaanse landen vlak na hun onafhankelijk heid. Inderdaad zouden Sierra Leo ne's ervaringen de basis kunnen vormen van een case-study" over de Afrikaanse problemen, maar dan zou men de gebeurtenissen wel wat diepgaander, wat minder simplis tisch moeten beschouwen. Twaalf maanden geleden scheen er enig uitzicht te zijn op een we zenlijke sprong voorwaarts in Sierra Leone. Stevens' regering had de af vloeiing van reserves en het tekort aan overzeese handel, die hij had geërfd van het militaire regime, tot staan gebracht. De export groeide, de import bleef op hetzelfde peil en er was een stijging in de industriële en agrarische produktie. Het jaar lijks inkomen per hoofd van de Hoewel Sierra Leane tot de kleinere Afrikaanse landen wordt gerekend, is de opper vlakte van ruim 73.000 km2 toch altijd nog aanzienlijk gro ter dan die van Nederland en België te zasen. Het aantal in woners bedraagt 2,2 miljoen; gemeten met Afrikaanse maat staven is Sierra Leone een h» trekkelijk dicht bevolkt land. Freetown, de hoofdstad, telt 128.000 inwoners; andere steden zijn Bo (26.000), Makeni (12.300) en Kenema (13.200). Sierra Leone is voor alles een landbouwland en het overgrote gedeelte van de bevolking is ook in de landbouw werkzaam. Maar de belangrijkste economi sche bijdrage wordt toch gele verd door de mijnbouw en de economische expansie, welke het land de laatste tijd kent. is ook vooral aan de resultaten van de mijnbouw te danken. Verkeersopstoppingen komen in elke stad voor, maar Kairo spant de kroon. Het verkeer in Kairo zit in een voortdurend spitsuur. De wanorde in de straten wordt nog vergroot door de aanwezigheid van kamelen. Deze woestijn. I schepen zijn de wanhoop van 'iedere politieagent. Op de foto een verkeersagent die het verkeer lam legt omdat I mevrouw kameel zo nodig naar de overkant moet. Al jaren proberen de autoriteiten de kamelen uit het stads centrum te bannen maar niemand schijnt zich eraan te storen. Hier in Nederland moet je kilometers lopen om een kameel te zien, in Kairo staan ze op elke hoek. nu haar aandacht kon richten op de economische hervormingen, waarvoor zij gekozen was. Inderdaad was een aantal waarne mers in Freetown bezorgd, dat een deel van de regering zou afzakken tot het uiterlijk vertoon en de per soonlijke fortuinzoekerij, die het Margai-regime hadden gekarakteri seerd. Maar de toewijding voor de nationale zaak, die op de vergade ring bleek, onder meer uit Stevens' openingstoespraak over soberheid, zelfvertrouwen en rechtschapenheid, kon dergelijke neigingen een halt toeroepen. nen en vrouwen hadden een opmer kelijk enthousiasme tentoongespreid om het land te organiseren. De rege ring werd duidelijk gemaakt, dat zij Onvermijdelijk heeft de politieke beroering van het afgelopen jaar deze verwachtingen vernietigd. De basisproblemen zijn dezelfde. Een jaar is verloren gegaan en er is een klimaat geschapen, dat een oplossing bij uitstek vijandig gezind is. Gedurende dit jaar zijn de reser ves geslonken, als hebben er terug betalingen aan het Internationale Monetaire Fonds plaatsgehad. De in voer overtreft de uitvoer, de op brengsten van diamant en ijzererts zijn sterk gedaald. De regering heeft een chronisch tekort aan geld en behoeft duidelijk een beter systeem van de belastinginning. Misschien nog wel het meest grie zelige is, dat de gebeurtenissen van het afgelopen jaar het vertrouwen onder de ministers en de ambtenarij hebben verwoest. Er zijn wijdver spreide verdenkingen van verraad en omkoperij van rijke, vooral Liba nese, handelaren. Niettemin, als zij het representa tieve bestuur willen redden, zullen Stevens en zijn medewerkers de uit daging, die zij vorig jaar aanvaard den, verder onder ogen moeten zien. De vier raddraaiers van de militaire moordaanslag zijn geëxecuteerd, hetgeen iets nieuws was in Sierra Leone. Eerst zal de discipline in het leger hersteld moeten worden, waarschijn lijk door het leger in kleine eenhe den over het gehele land te ver spreiden en door de soldaten nauw bij de burgerbevolking aan het werk te zetten. Vervolgens zullen pogingen moeten worden onderno men om de kiezers er vóór de vol. gende verkiezingen van te overtui. gen, dat deze regering waarachtig bezig is het leven van de Sierra Leoners te verbeteren. Het is mogelijk, dat de regering de energie zal opbrengen om eenl tussentijds ontwikkelingsplan op te stellen. Dit zou dan, mits er inder daad voor de verkiezingen mee be gonnen wordt en er een structuur op tafel komt, die na de verkiezing van een nieuwe regering kan worden afgemaakt, het eerste realistische partijprogramma kunnen worden, dat Sierra Leone ooit gekend heeft. Maar er is verschrikkelijk weinig tijd. Om dit wonder te verwezenlij ken zal Siaka Stevens Sierra Leo ne's traditionele sleperigheid en laksheid moeten overwinnen. Lukt dat niet, dan zal hij zich moeten voorbereiden op de anarchie, (copyright De Stem - The Guardi-; an). (V Het orkest Willy Schc Jtochte grammofoonpla een gouden plaat werd van de vijftiger jaren. I pettist formeerde een bal en Bep Rowold de Skyr 'het Cosmopolitainorkest met je tijd mee; er kom richting: het genre van c! je als oudere onherroepl ritme de jeugdige maniej Willy Schobben, die deze de eersten met „zo'n soort c geluid." Ik hoorde 't van eer volging In zijn ensemble spe trombones. In de plaats van De van sweet-music hout in een lichte Utrechtse flat musicus lijkt een evenwic met een enorme belangstel maatschappelijke en polit beurtenissen. Hij is beze sport, vooral van voetbal werkelijke sportieve prest; digen bij fikse wandelin rijn levenslustige Welsterri tie. Vroeger reed hij pa; vader exploiteerde een voetbalde hij en deed hij nastiek en boksen. Als vee ge solo-trompettist in het Symfonieorkest van zijn stad Maastricht zat hij op zi middagen prompt om half het podium...nadat hij om jog aan een bokswedstrijd gonnen. Daar heeft zijn v; stokje voor gestoken! Willie Schobben treedt orkest voor radio en televis speelt bovendien op velerle komsten in het land. De va van zijn ensemble wordt to man uitgebreid, wanneer he „solo-orkest" gaat, of om orkest. Is er sprake van e tisch optreden van tr Schobben zelf, dan heeft hij musici voldoende. Zijn prod kan hij uit een repertoire v| 250 nummers kiezen. Steev, hij vier of vijf aan zijn n koppelde verzoeknummers waartoe „Spanish Eyes" en lencio" behoren. Zijn liefde sport komt ook bij zijn ve .•omposities tot uiting, getui KISANGANI, Kongo (AP) De Pygmeeën van Kongo, van wie men zegt dat zij de meest democratische maatschappij op aarde vor men, worden weer eens bedreigd met inlijving in de 20ste eeuw. De vorige keer toen het werd geprobeerd door een missionaris en een menslievende organisatie, brak onder de normaliter gezonde en vriendelijke pygmeeën een dysenterie-epidemic uit en ontstond onderlinge strijd. Thans zullen geleerden een internationale conferentie houden om uit te maken hoe de 40.000 mini-mannetjes uit het stenen tijd perk die wonen in het regenwoud in het stroomgebied van de Ituri, op de hoogte van de moderne tijd te brengen. De conferentie, die de komende maand zal worden gehouden te Burg Watenstein in Oostenrijk, wordt ge organiseerd door de Wennergren Anthropological Research Foundati on te New York. Zij zal de inzich ten rangschikken van genetici, soci ologen, socio-economen, bacteriolo gen, agronomen, anthropologen en ongeveer elke andere autoriteit die ooit de 1,25 meter lange woudno maden heeft bestudeerd. De orga nisatoren hopen dat ook twee Pyg meeën de conferentie zullen bijwo nen. Zij zouden behoren tot de zeer weinigen van hun volk die ooit de Ituri hebben verlaten sinds de Egyptische farao Pepi zijn ontdek kingsreiziger Harkhoef opdracht gaf er een paar mee te brengen van een van zijn expedieties om de bronnen van de Nijl op te sporen. Een Pygmee bezig met bewerking en versiering van een schild van een schildpad. Zes maanden geleden heeft presi dent Moboetoe van Kongo de wens te kennen geven, de Pygmeeën op te nemen in de „Kongolese familie". Hij onderstreepte de wens van de regering door een Pygmee te benoe men tot territoriaal gouverneur van de provincie Kivoe, de eerste Pyg mee, die ooit een ambt heeft be kleed. Een „genootschap voor de be vordering van de maatschappelijke vooruitgang van Pygmeeën" werd opgericht door een missionaris en een organisatie voor liefdadigheid, die het behartigen van de belangen van „invaliden en andere gehandi capten" ten doel heeft. Het genootschap stichtte model dorpen en maakte de grond rijp voor plantages teneinde de Pygmee ën uit het woud te lokken. Ook werd voedsel - gratis zakken rijst en bananen - aangeboden. Het gebaar was goed bedoeld, maar leidde bijna tot een ramp. Sociologen zeiden dat het gratis voedsel de Pygmeeën al leen maar tot parasieten maakte en wat nog erger was: het langdurige verblijf buiten het woud maakte ze ziek. De geleerden hebben ontdekt dat Pygmeeën minder zweetklieren heb ben dan andere rassen en als de zon fel schijnt kunnen sterven aan hart verlamming. In hun natuurlijk woongebied, diep in het woud, heerst het hele jaar een temperatuur van omstreeks 70-75 graden Fahren heit, ongeveer 20 graden minder dan buiten het woud. Het bladerdak van de bomen is zo dicht, dat het daglicht een eeuwige schemering is, hier en daar doorschoten met bun deltjes zonnestralen. Zij hebben geen idee van bacillenleer of een juiste manier om zich van afval te ontdoen. In de dorpen, waar elke hygiënische maatregel ontbrak, greep dysenterie om zich heen en eiste vele doden. Volgens anthropo- logen hebben Pygmeeën een fantas tische overgeleverde medische ken nis, maar in de dorpen buiten hun woud beschikten zij niet over de kruiden om deze in praktijk te brengen. Het dorpsleven vernietigde bijna de maatschappelijke orde van de Pygmeeën. In het woud verplaatsten zij hun kamp elke drie weken of zo. Buren die in een kamp ruzie had den bouwden hun hutten, die de vorm van bijenkorven hebben, in het volgende op behoorlijke afstand van elkaar. In de dorpen hadden de woningen vaste plaatsen en kwamen ruzies veelvuldig voor. Onopvallend werd gefluisterd dat zij beter af zouden zijn in het woud. De Pyg meeën vertelden sommige mensen dat zij uitsluitend hadden gewacht op meer gratis voedsel. Sommige geleerden zijn legen het denkbeeld van emancipatie van de Pygmeeën en zijn van mening dat zij die niet nodig hebben. Zij beto gen, dat de Pygmeeën een bestuurs- stelsel hebben dat veel democrati scher is dan enig ander op de wereld. Er zijn geen stamhoofden en alle besluiten worden genomen met alge meen goedvinden. Zij die het er niet mee eens zijn kunnen de stam ver laten en zich aansluiten bij een an dere ais zij willen, zonder reken schap te moeten geven. Zij zijn beter voorzien van voed sel dan de Afrikanen in de dorpen en hun gemiddelde levensverwach ting na hun achtste jaar ligt in de buurt van 60 jaar. Toch is de meerderheid het erover eens dat voor de pygmeeën onver mijdelijke veranderingen op komst zijn. Het 625.000 vierkante kilome ter grote stroomgebied van de Ituri is voor ontginners zeer verleidelijk wegens zijn rijkdom aan teak- ma honie en ijzerhout. Dertig jaar gele den waren de weinige wegen in de streek diepe holle wegen die door het 50 tot 70 meter hoge woud liepen. Thans moet men van de weg een uur lopen om het oorspronkelij ke bos vrij van secundaire planten groei te bereiken. De regering heeft een wettig recht om de Pygmeeën binnen het kader van de natie te brengen - hetgeen betekent binnen de volkshuishou ding - zodat zij iets kunnen produ ceren en bijdragen tot de vooruit gang van het land. Het probleem Is, hoe de Pygmeeën te emanciperen zonder hen uit te roeien of hun levenswijze, die is beschreven als „de schooljongens idylle van altijd maar jagen en bij het kampvuur zingen met van tijd tot tijd een uitstapje naar de buitenwereld", te vernietingen. Con Turnbull, een anthropoloog- van de Hofstra universiteit in Long Island, behoort tot degenen die van mening zijn, dat een eventuele oplos sing altijd moet worden gezocht bin nen het kader van het woud. Turn bull, die de Ituri-Pygmeeën de laat ste twintig jaar heeft bestudeerd, wijst erop, dat zij reeds tot de volkshuishouding van de natie bij dragen door het vangen van Okapi's voor het Kongolese instituut der na tionale parken. Hij is ook van me ning, dat zij de dorpsbewoners gere geld van vlees zouden kunnen voor zien tegen door de regering vastge stelde prijzen. Hij is het niet eens met de zeer verbreide opvatting dat andere Afrikanen de Pygmeeën als slaven houden en hun daarom geen gelijke rechten willen geven. An dere Afrikanen beschouwen de Pyg meeën als minderwaardige wezens. Zij zeggen dat de Pygmeeën mensen zonder beschaving zijn. die geen huizen bouwen, geen gewassen ver bouwen en hun doden niet begra ven. Maar zij zijn te zeer op hun hoede voor de Pygmeeën om hen te commanderen. Pygmeeën zijn scherpschutters met zeer giftige pij len en als zij de indruk hebben dat men hen bedrogen heeft, zijn zij in staat in één nacht de aanplantingen van een heel dorp te vernielen en voor de dag aanbreekt in het woud te verdwijnen. KarI Blömer, leraar bod irope Super-.,lichaamsbouw de olie voor de jury. O t! de vrouw uit moeten mak Jong Pygmee-meisje.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1971 | | pagina 6