HET STAATSBEZOEK VAN „RADJA BELANDA" Definitieve afsluiting koloniaal tijdperk Man onderhield gezin jaren van inbraken Naar Sopot-festival lom te Chr. Volkspartij voor volgende verkiesingen ik m Mms map WATZ/EM Rollen Hoor deze_2omer.' VeerTic- PAKOE binnenland buitenland Heimwee Merde ka ]Na diefstal springstof weer kraken van brandkasten verwacht rong te water Sp na vechtpartij was dodelijk Wachtlijsten voor biologiestudenten Dinsdag 24 augustus 1971 24 augu5tus 1971 (Van een onzer redacteuren) DEN HAAG Het staatsiebezoek, dat koningin Juliana en Prins Bernhard aan Indonesië zullen brengen, is een even waardige als definitieve afsluiting van het koloniale en turbulente postkoloniale tijdperk. Dit bezoek is de meest nadrukkelijke bevestiging van wat Nederland in het algemeen slechts node en schoorvoetend aan vaard heeft, namelijk dat Indonesië, het oude Nederlands-Indië, een vrij en onafhankelijk land is. De atmosfeer tussen Nederland en Indonesië is opgeklaard, het noodweer is voorbij. De laatste donderslagen rolden weg toen de kwestie Nieuw Guinea, thans Irian Barat, afgedaan was. Sedertdien hebben de opklaringen meer en meer de overhand gekregen. Het tempelcomplex Boroboedoer, getuigenis van eeuwenoude cultuur. De eerste ontmoeting tussen Ne derland en het eilandenrijk, dat thans Indonesië heeft, had plaats op een junidag in het jaar 1596 toen Houtmans schepen het anker lieten vallen voor de kust van Bantam. Voordien hadden beide landen hun eigen historische weg bewandeld. Toen het land Neder land in zijn tegenwoordige gedaan te nog gevormd moest worden, liep op Java reeds de oudste mens, de Pithecantropoide Javamens rond, wiens overblijfselen gevonden zijn in de bedding van de Solorivier. En in de tijd dat een deel van het mensdom in West-Europa nog in dierenvellen wandelde, werd in midden-Java het schitterende boeddistische monument, de Boro boedoer opgetrokken. En terwijl Nederland zijn Karolingers en zijn graven Floris en Dirk verwerkte, kwamen en gingen de machtscen tra in Indonesië: de rijken Sriwid- jaja, Kediri, Singosari, Modjopahit en Mataram, die ieder op hun beurt een rol van grote betekenis hebben gespeeld. Houtmans reis was geen plezier tocht, maar noodzaak. Als gevolg van het conflict met Spanje was Lissabon als overslaghaven voor wat men later „koloniale waren" zou noemen verloren gegaan. De wal van Antwerpen verlegde het zwaartepunt van de handel in de Nederlanden naar Amsterdam. De Hollanders maakten zich niet al leen op om de wereldvrachtvaart in handen te nemen, maar ook om de Portugezen van hun handels routes naar en uit hun steunpunten in het Verre Oosten te verdrij ven. Vanaf die gedenkwaardige juni dag in 1596 raakten de histories van Nederland en Indonesië steeds nauwer met elkaar verweven. De oude Hollanders hebben zich nooit druk gemaakt over het stich ten van een imperium. Ze hadden maar een interesse, het vestigen van monopolies en deze, zo nodig, met de wapens te verdedigen, c.q. uit te breiden. Daartoe dienden de forten die zij her en der bouwden in strategisch belangrijke, maar doorgaans door malaria geteisterde kuststreken. Het koloniale imperium, die „gordel van smaragd die zich om de evenaar slingert", zoals de meesten van ons dat gekend heb ben, heeft eigenlijk pas in de vori ge eeuw zijn definitieve vorm ge kregen. Noodzakelijke uitbreiding van de handelsbelangen, de indus triële revolutie en de verarming van Nederland na de Napoleonti sche tijd en de afscheiding van België noopten tot een andere aan pak in het overzeese gebied. Dat ging niet zonder moeilijkheden. De Java-oorlog tegen de prins-mysti cus Diponegoro reduceerde de macht van de midden-Javaanse vorsten (Soerakarta en Djokjakar ta) tot vrijwel nihil. Expedities tegen Bali, Lombok en Amboina (Ambon) bevestigden het gezag in de buitengewesten. Alleen Atjeh (Noord-Sumatra) bleef tot het bit tere einde weerstand bieden. Heden ten dage verwerpt men, terecht, koloniaal bezit als iets im moreels. Dit is het gevolg van een geestelijke evolutie die de begrip pen nationale vrijheid en persoon lijke vrijheid meer reliëf gegeven heeft. Het is gemakkelijk om, te rugblikkend, oordeen te vellen. Er is een tijd geweest, dat koloniaal bezit even normaal als benijdens waardig was. Het Duitsland van voor de laatste oorlog beschouwde het niet hebben van koloniën als een van de aanleidingen om een oorlog te beginnen. Maar van een ding waren de Nederlanders over tuigd: koloniën moesten nauwgezet en rechtvaardig bestuurd worden. Ze waren ook nog van iets anders overtuigd: alleen Nederlanders wa ren daartoe in staat met uitsluiting van de onrijp geachte autochtone bevolking. De Engelsen hebben „de kolo nie" altijd als een soort doorgangs huis beschouwd. Men ging er heen als onderdeel van een militaire, financiële of handelscarrière. Ze bleven ongenaakbaar in hun socia le burcht en keerden terug naar waar zij thuis hoorden: good old England. Zo niet de Nederlander. Voor hem was Nederlands-Indië een tenten-residenten, residenten, gou verneurs met hoog boven allen, de landvoogd, wiens wil wet was en slechts verantwoording verschul digd was aan een schimmige sta- ten-generaal, ver weg in het moe derland. Hij wist zich lid van een mild heersende klasse, die een land heerachtige staat kon voeren, zoals in eigen land nauwelijks mogelijk was, omringd door een staf van weinig-eisend personeel. Hij was ook bereid hard te werken, ook in het belartg van de bevolking. Hij legde wegen en irrigatiewer- ken aan, bouwde ziekenhuizen en zag streng toe op een rechtvaardi ge rijstverdeling. Kortom hij hield van het land en kon zich niet voorstellen er ooit uit verdreven te kunnen worden. „Wij zijn hier al zo'n paar honderd jaar en wij zul len hier ook nog wel een paar ïondcrd jaar blijven", zei gouver neur-generaal De Onghe. Een aan tal jaren later logenstraften de ex- Het bezoek van koningin Juliana en prins Bernhard wordt in Indo nesië zelf met vreugde tegemoet gezien. De Indonesische minister van voorlichting, generaal Boediardjo, zei dit een televisie-interview. „Ener zijds wordt dit bezoek beschouwd als de gewoonste zaak van de wereld, anderzijds als een historische aangelegenheid", zei hij. Minister van buitenlandse zaken Adam Malik over het a.s. bezoek „Het is niet alleen een nieuwe fase in de verhouding tussen Nederland en Indonesië maar ook een mogelijk sluitstuk van een oude geschiede nis en het begin van een nieuwe". nieuw en tweede vaderland. Hij werd er soms geboren en stierf er niet zelden. Terug in het oude moederland werd hij bevangen door een diep en machtig heim wee, naar de machtige natuur ginds onder de evenaar, naar de vriendelijke welgemanierde bevol king en naar het goede leven met ruime horizonnen. Hij vereenzelfdigde zich met het land. Niet zelden sloot hij, al dan niet gewettigd of ingezegend, ver bintenissen voor het leven met vrouwen van het land. En zo die verbintenissen wat kortstondiger waren, dan was hij bereid het nakomelingschap te erkennen, dat dan ook dezelfde rechten kreeg als de kinderen uit een later, officiëler huwelijk. Hij was omringd door vakkundi ge en in het algemeen onkreukba re ambtenaren: controleurs, assis- plosies in Pearl Harbour dezè wat slordige uitspraak. Maar de liefde tot het land deel de de Nederlander met de Indone sische nationalisten, wier stem in de jaren voor de oorlog steeds nadrukkelijker gehoord werd. En toen ,de droom van het Japanse imperialisme in de radioactieve rook van Hirosjima en Nagasaki opging en het „sekali merdeka. tetap merdeka eens vrij, altijd vrij" door de archipel schalde, was hij gekwetst en boos, dat zijn goe de bedoelingen niet begrepen wa ren en dat het „groots dat hij verricht had" in handen zou vallen van hen over wie hij zolang zo goed geregeerd, maar dan wet ge regeerd had. De Amerikaan Louis Fisher om schrijft het in de jaren vijftig als volgt: „De Nederlanders zijn een halsstarrig en onbuigzaam volk, Het motto van hun staat, dat hun militairen op de uniformen dragen luidt „je maintiendrai" (ik zal handhaven). Een volk dat schier onbewoonbare moerassen tot een rijk en welvarend land heeft ge maakt en de zeebodem heeft ver anderd in vruchtbare akkers, moet wel koppig, taai, aan zijn bezittin gen verknocht, conservatief zijn de Nederlanders voelen zich nooit van Indonesië gescheiden. Het zit hun nog in het bloed. Ze verlangen er naar. Ze spreken innig en be wogen over het land, hartelijk over zijn bevolking en verbitterd over zijn regering. Hun woningen zijn gevuld met batiks, Balinees houtsnijwerk, wajangpoppen en andere herinneringen. Hun harten zijn vol weemoed. Dat alles doet pijn en pijn verandert liefde vaak in haat. Ze haten de politici die hun de onafhankelijkheid afge dwongen hebben Deze nachtmerrie is voorbij. De doden zijn begraven. De jaren hebben de haat getemperd. De verbitterde generaties over en weer zijn aan het uitsterven. En nu komt dan, voor het eerst in de honderden jaren gezamenlijke his torie een „radja belanda", een Ne derlandse koning(in), die een taal spreekt, die daargings nog niet ge heel en al verleerd is. De weg voor een hartelijk wel kom is ten dele reeds bereid. Ne derland heeft zich met graagte geschaard in de rij van de landen die Indonesië uit zijn grote econo mische moeilijkheden wil halen. Het stelt zijn instellingen open om verpleegsters en andere broodnodi ge deskundigen de onontbeerlijke kennis te laten opdoen en is in verre en naaste toekomst bereid zich in nieuwe projecten te verdie pen zoals het ene vrije land jegens liet andere vrije land in de heden daagse wereld dat als een vrien denplicht beschouwt. Moge het bezoek zijn als Gorters mei: een nieuwe lente, een nieuw geluid In liet kader van het koninklijk bezoek brengen wij met ingang van morgen een serie impressies over het Indonesië van nu van onze me dewerker Frans Kessels. AMSTERDAM (ANP) Zon der dat zijn vrouw of z(jn kinde ren er iets van merkten, heeft de 25-jarige Amsterdamse metaalbe werker J. H. V. hen sinds 1969 onderhouden met het geld dat hij met vele tientallen inbraken bij elkaar wist te krijgen. De man, die vorige week donderdag werd ge arresteerd en inmiddels zo'n hon derd inbraken bekende, verliet iedere ochtend om acht uur zijn huis in oost en kwam 's avonds om precies zes uur weer thuis. Van het geld richtte hij zijn wo ning in de loop van de jaren opnieuw in. Zo kwamen er onder meer een dure stereo-installatie, kleurentele visie, een wasmachine en nieuwe vloerbedekking. Zijn vrouw kreeg iedere vrijdag twee of driehonderd gulden huishoudgeld. De laatste maanden liep dit bedrag op tot vijf- a zeshonderd gulden per week. V. kon worden gearresteerd op aanwijzingen van een huisvrouw, die hem vorige week donderdag in de Molukkenstraat in de hoofdstad tegelijk op een-, twee- en driehoog zag aanbellen. Ging de deur open, dan riep hij „Plantinga"?, kreeg ne gatief antwoord en ging naar het volgende portiek. Daar zag de vrouw hem met een loper naar binnen gaan, toen op zijn bellen niet werd open gedaan. De vrouw belde de politie, die V. op de tweede verdieping aan trof, terwijl hij de huisdeur trachtte te forceren. Een tien minuten duren de vechtpartij volgde, waarbij de in breker tenslotte het onderspit dolf tegen twee agenten, die hierbij licht werden gewond. Uit zijn verklaringen konden on geveer honderd inbraken direct wor den „opgelost", waarbij de buit circa 25.000 gulden was. Volgens de re cherche van bureau Kattenburg, die V. nog steeds aan de tand voelt, zal het aantal zeker tot tweehonderd oplopen. De buit van de inbraken bedraagt dan vermoedelijk f50.000. V. is nog nooit eerder met de politie in aanraking geweest. DEN HAAG (ANP) Uit een opslagplaats van een aannemingsbe drijf te Loosduinen zijn vijf kilo springgelatine en 300 ontstekers ver dwenen. De waarde hiervan is onge veer honderd gulden. Men kwam in de opslagplaats door een deur te for ceren. De inbraak moet tussen 17 en 21 augustus zijn gepleegd. De springstof was overgebleven van werkzaamheden die het bedrijf vorige week te Scheveningen heeft uitgevoerd. Volgens de Haagse politie bestaat nu de mogelij kheid dat er in de ko mende maanden weer brandkasten zullen worden gekraakt. Zij baseert dit vermoeden op ervaringen. Vorig jaar oktober werden uit hetzelfde bedrijf zestien kilo springstof en 200 ontstekers gestolen. Deze springstol werd gebruikt bij het kraken van enkele brandkasten, o.a. bij een zie kenfonds te Zwijndrecht (buit 2400 gulden), in het postkantoor aan de Rijnstraat in Den Haag (buit 15.000 gulden en 11.000 postzegels) en en kele kleinere kraken in Den Haag. Er werden toen twee Hagenaars aan gehouden en veroordeeld. Zij kunnen de inbraak vorige week niet hebben gepleegd, omdat zij nog hun straf uitzitten. VLAARDINGEN (ANP) De 29- jarige J. A. V. uit Vlaardingen, die onder drankinvloed was, is aldaar de haven ingesprongen en verdronken. Hij was tevoren betrokken bij twee vechtpartijen in café's. Een getuige had gezien, dat V. wegliep voor een man die achter hem aanliep. Hij had V. de haven zien inspringen en ter stond alarm geslagen. Een politie man en een burger sprongen gekleed te het om V. weer op het droge te ten het om V. weer op het droge te brengen. In een ziekenhuis bleek de man te zijn overleden. De politie stelt een onderzoek in. Lenny Kui en Euson zijn van Schiphol gistermiddag vertrokken naar de Poolse Oostzee - badplaats Sopot. Daar zal hel tweetal deelnemen aan hel elfde „Internationale Popsong Festival". UTRECHT (ANP.) Wachtlijsten voor de practica in de studie biologie. Dit adviseert de plaatsingscommissie eerstejaarsstudenten in de biologie om de stroom studenten die dit vak hebben gekozen, in te dammen. In alle universiteitssteden in het land is het aantal aanmeldingen groter dan de capacitieit van de subfacul teiten biologie. Het gaat in totaal om 822 aanmel dingen, waartegenover een capaciteit staat van 643. Dc plaatsingscommissie heeft be paald dat de uitgelote studenten, die op de wachtlijst komen wel vrij zijn colleges te volgen. (ADVERTENTIE)) PRUMS UlTEEN, 1^1 UIII héle beste halve zware, tg) ■vERSUM Morgen 1,1e NOS «le eerste van ie k0rte documentaires L een NOS-reportage- Leeft gemaakt over de lel, die koningin Juliana Bernhard op hun reis Indonesië zullen bezoe- Tot en met zaterdag 4 wordt elke avond ide netten na het laatste ,al deze korte filmim- ,e op het scherm ge- it. Zolang als het staatsie- 5k duurt zal het journaal Veer tien minuten langer Dan worden heelden Xnd die via de satelliet L worden overgeseind. Waarnemend KVP-voorzitter Laan: Ke volgende dagen zijn boven- (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG De waarnemend voorzitter van de KVP, de Noord- hollandse gedeputeerde Th Laan. is vol vertrouwen over de verdere sa menwerking tussen KVP, AR en CHU. Onjuist noem* hij de bewe ring, als zou de lijn van de samen werking zijn afgebroken. Integen deel. de drie grote confessionele partijen zullen elkaar in versneld tempo zoeken. „Op korte termijn moeten wij komen tot een volledige integratie van de drie partijen", al dus de heer Laan. Zijn persoonlijke mening is, dat de drie partijen ruimschoots voor de volgende ver kiezingen samen moten gaan. „Daar voor zal ik me een groot voorvech ter tonen". De heer Laan, is sinds voorjaar 1968 vice-voorzitter van de KVP. Nadat mr. A. van der Stee staats secretaris is geworden, neemt hij het voorzitterschap waar. Dat zal waar schijnlijk wel tot het einde van dit jaar zijn. Hij staat niet te dringen om daarna voorzitter te blijven, hoe wel hij een beroep op hem niet meteen zal afwimpelen. In de afgelopen dagen heeft de heer Laan overleg gepleegd met de partijleiders van AR en CHU en uit hun opstelling geconcludeerd, dat deze twee partijen met de KVP nog steeds op „een lijn" zitten. Zijn optimisme over de nauwere samen werking stoelt hij mede op de gun stige ervaringen, die plaatselijk en regionaal zijn opgedaan onder meer in zijn woonplaats Hoorn. Het zou trouwens onwaarachtig zijn om gescheiden verder te gaan. We handelen toch alle drie vanuit hetzelfde evangelie?" zegt de heer Laan. Weinig heil ziet hij in de door de KVP-er Couwenberg gepredikte algemene volkspartij. „Als die er zou komen, is de politiek voor mij niet aantrekkelijk meer. Zo'n alge mene partij zie ik niet zitten, ik wil een christelijke volkspartij". Voor de heer Laan moet het poli tiek handelen worden bepaald door „een evangelische houding". Als dr. Couwenberg zegt: „De KVP heeft geen inspiratie", dan wil hij meteen nuchter antwoorden: „Als de KVP- ers die maar hebben". Hij is ervan overtuigd dat KVP, AR en CHU nu voor een beslissende fase staan. Als het aan de waarne mend KVP-voorzitter ligt, zal de christen-democratische volkspartij een radicale inslag krijgen. ,Als men de evangelische opdracht heb uw naasten lief als uzelf werkelijk serieus neemt, dan zullen de mensen hier offers moeten brengen. Dan vergissen ze zich, als ze denken met een koopje klaar te komen. Als je echt radicaal wilt zijn, krijgen de mensen hier wel op hun donder, want dan is de hele wereld je werk terrein geworden". In 1953, zegt de heer Laan, waren we begaan met de slachtoffers van de waternoodramp En we wilden allemaal helpen. Maar laten we goed beseffen dat Pakistan nu dichterbij ligt dan Zeeland toen. Voor een opdelen van de mensen in twee politieke blekken voelt hij niets. Hij meent dat dan aan „de anderen" onovldoende respect wordt betoond. Als lid van de Tweede Kamer heeft de heer Laan in okto ber 1966 de val van het kabinet-Cals tijdens de „nacht van Schmelzer" meegemaakt. Hij heeft fractievoor zitter Schmelzer in diens aanval op het kabinet niet gesteund. „Ik heb Schmelzer toen voorspeld: De nacht van Schmelzer wordt een monument van ruzie". Zonder een greintje vol daanheid stelt hij achteraf vast niet helemaal ongelijk te hebben gekre gen. Het liefst had de heer bi zien dat de Pvd A nu weel regering had deelgenomen, voor mij meer voor de I gen". Jammer noemt hij heil PvdA rich bij voorbaat buitl had gezet. De heer Laan te| dege, dat vele jongeren de a onele partijen de rug hebta| keerd. „Ze hebben niet wat ze .eerwacht hadden, jongeren constateer je echte f rusting, maar daar hebben a ruimte voor gekregen". Als li hem ligt moet de vooruitsïj politiek van de christen-den sche volkspartij bij hem weej aanslaan. ilgenae ws™ reportages gepland: j,„ 26 augustus. Nederland 1: rechtstreek- Stage van de aankomst op het E van Djakarta. Deze repor- roi-dt 's avonds van 18.15 tot iur via het tweede net her- 29 augustus: 10.30-11.15 uur Pand 1: rechtstreekse reportage Wc aankomst in Bandung. Hel p van aanvang staat met hele- Kast Mocht de reportage uitlo- Ban wordt de uitzending orr f over elf op het tweede nel fcezet. Deze reportage wordt 's tpc van vier tot half vijf vi. Taste net herhaald. Daarvoor Teen half uur durende samen- na gegeven van de filmimpres- lie de NOS na de laatste jour- [reeds heeft uitgezonden. lg 5 september: 15.30-16.1J Jfederland 1: tweede samenvat tan de documentaire reporta I.O.S.-radio zal rechtstreekse re |ge- uitzenden van onder meer jnkomst van koningin Julian: Uns Bernhard op het vliegvelc Djakarta, van de rit naar d< He toespraken tijdens het ban Jï het Merdeka-paleis, de in Fin Bandung op zondag 29 au B, het bezoek aan de Sultar Bjogja op maandag 30 augustu [et bezoek aan de Boroboedoe psdag 31 augustus. Verslagge .bij deze rechtstreekse reporta Ejn Jan Zindel en Henk Enke [De reportages zullen wordei Beerd door mini-klankbeeldei de betrokken onderwerpen, di Jf door Bob Uschi en Frans va: Vigt worden gemaakt. Brieven voor deze rubriek moeten ledige naam en adres worden onderteil publicatie zullen deze vermeld wordwB bij hoge uitzondering zal van dea den afgeweken. Naam en adres F de redactie bekend. Publicatie van 1 (verkort of onverkort) betekent uk11 redactie het in alle gevallen eer» k"1 Koud, c.q. strekking. Kennis van zaken Uw artikel over het vinden vil aantal besmettelijke T.B.C.-P>j heeft mij als C.B.-arts mf twee dingen geleerd: ie De allergische reacties Hl dergelijk gebeuren door vetaj name van de kant van de peis. 2e De moeilijkheid om L kennis van zaken over te aan de communicatie-media. Dit betreft met name de »'®J heid van het periodieke röa'fl derzoek. Wanneer zoals dat IJ bevolkingsonderzoek blijkt i jaar uit van tienduizendenJ mensen longfoto's worden I met als resultaat een enkele pi met tuberculose, dan kan afvragen of het middel niet» dan de kwaal, om allerlei f Wanneer het er echter o*J ziekenhuispersoneel te tegen de tuberculose t! noodzakelijk dan moet m®l lei maatregelen nemen, «dj het maken van een röntgen" aanname, een tuberculine eventueel een B. C. G. tie, maar ook een röntgencontrole. Het inter1'1! een dergelijk onderzoek Wj van de omstandigheden. ""J migen kan een jaar" ruim voldoende zijn voor r ren zal een halfjaarlijkse1 beter zijn. Voor enkelen ecu delijksc of tweemaandelijkse- Ie. In die gevallen zijn de van de rontgencontrole 1 baar vee] groter dan de *.j zen nadelen, verbonden aat ken van een of meer röntgen»-! Naar ik meen was het rv- J hierop te attenderen, verkeerde conclusies g den kunnen worden uit W vermelde artikel in uw blad- H-J-l BREDA. [de serie „Jan de Hartog e 1" zendt de KRO vanavond d de aflevering uit: Stella (Th De hoofdrollen in deze filr JB58, die men tot de beste f'li Ie reeks mag rekenen, worde Md door Sophia Loren, Trevo lard en William Holden. De filr geregisseerd door Carol Itee< pilm speelt zich af tijdens d [sjaren, waarin de zeelieden e zeker van zijn, of ze nog wi n terugkeren. Het meisje Steil Iw toevluchtsoord voor enkele [hen, aan wie zij de sleutel va I kamer geeft. David Ross is hen. Maar evenals zijn voorgar [Chris Ford heeft gedaan, gee [h'j een duplicaat-sleutel aan e® T>d, omdat hij er nooit zeker va I z'jn, dat hij bij Stella zal tcru; 1®. De film Stella" wordt do< de Hartog zelf hij de kijke: leid.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1971 | | pagina 8