RHOII
estuur VMZ
van
PZEM
entrale
jdraaide
zonder vergunning
Lk
STANDPUNT DREES
GEVRAAGD OVER
OOSTERSC HELDE
IR. FRIEDERICH
MET PENSIOEN:
MET IS EEN
MINUUT
VOOR TWAALF
VLAS OP Z'N RETOUR
Ideeënstroom voor „Ons Genoegen"
HULDIG
Tl
piiim
stad
streek
1
boven normaal
landweer
Lamswaarde
Buitenland
Lag 2 au99S,us ,971
en van Omer van Vots..i
pend dagelijks van lO-ii
17 uur (t.m. 4 auz.l e"
ST. ANNA TER MEIDEN
Vml. Gemeentehuis
en beeldhouwwerken 'van n
en baron Meester De
|_(t.m. 14 sept.) Dageliiu
14-17 uur. vh
TERNEUZEN
Luxor 20 uur: Woodsy J
VLISSINGEN
Alhambra 20 uur:
ry 14 j.
IJZENDIJKK
Cultureel Centrum, ey^.,
beelden en tekeningen vanfl
Minne en Dolf Jespers (ij
sept.) Ma. t.m. vrijd. van
14-16 uur. Zat. en zond.
uur.
ZIERIKZEE
Burgerweeshuis Poststraa*
positie van schilderijen, grsfiJ
raden enz. In de tuin beeS
werk (t.m. 14 aug.). Ma u
van 10-17 uur. 14
Fa. Lokker, Nieuwe Bn
straat. Fototentoonstelling
thema „Delta Foto". Ma t»
van 9-18 uur (t.m. 31 aug.)
van 9-18 uur (t.m. 31 aug.)
ANTWERPEN
Rubenshuis, expositie „RubJ
zijn tijd", tekeningen uit Bd
verzamelingen o.a. tekening»!
Rubens, Van Dijck en fel
(t.m. 15 okt.)
Middelheimpark, expositj.
Biënnale van hedendaagse jol
uit Argentinië, Brazilië, C
Mexico en de Verenigde State
mede beelden uit Nederland a
ken van de onlangs overleda
stenaar Oscar. Jespers (t.m. 1
ber). Geopend van 10-20 uur.
BRUGGE
Hallen, tweede Triënnale
Plastische Kunst in België (jj
sept.) Dagelijks van 10-18 uur.
Provinciaal Hof, Markt. En
Vlaamse Schilderkunst 11
o.a. De Boeck, Malfait, Sem
Wolvens (t.m. 14 sept.) Open
lijks van 10-18 uur.
GENT
Centr. van Kunstambachten!
Pietersplein 9, Zeehaven Gent,!
leden, heden, toekomst (til
aug.) „Kunst na 1945" (ta
okt.)
i el lieildiltiv
HU -
pSrRK'"'
iSs^ESW»*
PP iiapajg:
LtlkWithll:
n~ ■■p
MS**? 'i
inden en ganzen.
stenen los komen te
gaat vriezen, probeert o
heel gauw of het ijs sfe
en wat is (voor de lor>°
logischer dan er een P
losliggende stenen ?P (pf
bent toch ook i°nr
vraagt hij ten overvloed*
Wethouder Ramondt
de herstellingskosten u
gulden bedragen. -Ma? jjtr
dit in fases, omdat j
voor dit werk niet op
hebben staan, voor ons
een (onaangename) ve
betalen elk jaar het
gedeelte uit de gewone
kosten, wat het inderd
„Dat dit helemaal de
jeugd zou zijn. Kom "O
zen zijn de kinderen ie(S
elders, niet beter, ma
niet baldadiger".
Ruim honderd schutters
tden te Aardenburg op om de
Dte prijs Oscar Goethals en de
ïte prijs St.-Sebastiaan ter ge-
IJlheid van het Gouden Schut-
pee.^r van Oscar Goethals uit
Btburg. De gulden schieting
fd gehouden te Aardenburg
I de bekende Gaaipersweide.
I grote prijs Oscar Goethals
jrd gewonnen door Jaap van
narde nuit Aardenburg en de
Dte prijs St.-Sebastiaan werd
Bonnen door F. Camoen uit
Baorpe. De prijzen werden
Bereikt door Jules de Rljcke,
przitter van Aardenburgs St.-
pstiaan. Op de foto de jubi-
p in actie.
feelijk
Vooruitzichten
voor dinsdag
en woensdag,
ipgesteld door
bet K.N.M.l. op
zondag
om 18.00 uur:
Zonnige
perioden,
_J)K een regen- of onweersbui
"Peraturen normaal tot iets bo
lton aal.
■^vooruitzichten in cijfers ge
ld over Nederland.
PL: .Sdas: aantal zon: 2
■ij'emP-- van omstreeks nor-
I Sraden boven normaal
klE^k; omstreeks normaal
l? „u?. oS0ge Periode van min-
kMeel w' 80 Procent; kans op een
Hd,ro°g etmaal: 50 procent,
i ..^eepsdag: aantal uren zon:
IsaHMa teK?P': van omstreeks
Ltemn §raden boven normaal:
v"a" omstreeks normaal
fcn dm. normaal: kans
tvi „"e Periode van minstens
1ri. Procent kans op een re -
■«roog etmaal: 60 procent
■h* gisteren met een
HStee;, f^E,nti(1ag. Vandaag pas-
M ri tiia»i ■!n6t hier en öaar een
.tijdelijk een vrij krachtige
tvintiaWm ^'erdoor iets koe
ltor 3 ®enentwlntig graden
in fent'en graden. Vooruit-
de komende dagen af en
Indwèêr. buienkans en rede
Schieting Aan de schieting in
café Claessens te Lamswaarde na
men 63 schutters deel. De uitslag
was. Wip een: Hoogvogel C Boog-
aert, Lamswaarde. Eerste aiivogel, J.
Bisschop, Lamswaarde. Tweede zij-
vogel, W. Pauwels, Azwl. Grootste
aantal kleine vogels met 5 stuks
Aug. Taaiman, Moerbeke 'België).
Wip TWEE: hoogvogel Verbraecken,
Hulst. Eerste zijvogel P. Schelfhout,
Lamswaarde. Tweede zijvogel R de
Block, Lamswaarde. Grootste aantal
kleine vogels op deze wip J. Huls
hout en J. van Waterschoot ieder
met 4 stuks en beiden uit Lams
waarde.
(Van een onzer verslaggevers)
MIDDELBURG Het be
stuur van de Vereniging Mi
lieuhygiëne Zeeland zal pro
test aantekenen tegen een
verklaring van de burge
meester van Borsele. de heer
G. M. van Waes. Deze heeft
tegenover een dagblad ver
klaard dat het uniek was dat
de conventionele centrale van
de PZEM pas zal gaan draaien,
nadat door b. en w. van Bor
sele een hinderwetvergunning
was verleend.
„Uitspraken van deze aard on
dergraven het vertrouwen dat de
burger in zijn overheden pleegt
te stellen", zegt het bestuur van
de VMZ. „De hinderwetvergun
ning is in dit bepaalde geval niet
aan het in werking stellen van de
centrale voorafgegaan. Het is
juist andersom. De conventionele
PZEM-centrale heeft al ettelijke
draaiuren achter de rug, en levert
al geruime tijd elektrische stroom
aan het koppelnet met Brabant",
aldus de Vereniging Milieuhyi-
ene Zeeland.
Zoals bekend hebben b. en w. van
Borsele eind vorige week een hin
derwetvergunning verleend voor het
in'bedrijfstellen van de conventio
nele PZEM-centrale in het Sloe-
gebied. Het Borselse bestuurscol
lege verbond aan de vergunning de
voorwaarde dat de uitstoot aan zwa-
veldioxyde nooit meer zou mogen
bedragen dan duizend kg. per uur,
hoewel de PZEM een tolerantie had
gewild tot 2400 kg. zwaveloxyde
per uur.
Over de stringente beperking van
de uitstoot toonde het VMZ-bestuur
zich uitermate verheugd, en het was
niet karig met lof aan het adres van
het dagelijks bestuur van de ge
meente Borsele.
Bij de publicaties in de verschil
lende kranten over de verleende
hinderwetvergunning, verscheen
echter ook het commentaar van bur-
gemeester Van Waes, die uiteenzette
dat de verlening van de hinderwet
vergunning voor de inbedrijfstelling
van de elektriciteitscentrale een no
vum voor Nederland was.
„Het is, jammer genoeg, helemaal
geen novum", constateert het be
stuur van de VMZ. „Op zichzelf is
het niet rampzalig dat de heer Van
Waes blijkbaar niet weet, dat de
PZEM-centrale al een poosje zonder
vergunning heeft gedraaid. Maar
zijn opgetogen verklaring daarover
wekt bij de burger die de schoor
steen heeft zien roken, de indruk dat
hij bedrogen wordt. (>m die reden
zouden wij het erg op pr(js stellen
als de burgemeester van Borsele
aijn uitpsraak zou corrigeren".
- - -
Morgen, dinsdag 3 augustus.
Bergen op Zoom 0.05 en 12.46
Hansweert 11.58.
Terneuzen 11.29
Vlissingen 10.59 en 23.29
Wemeldinge 12.38.
DEN HAAG (ANP) Het Tweede-Kamerlid dr. J. C. Terlouw
van D '66 heeft minister dr. W. Drees jr. (Verkeer en Waterstaat vra
gen gesteld over de afsluiting van de Oosterschelde. H(j herinnert dr.
Drees aan een verkiezingsrede in Zierikzee, waarin h(j stelde dat het
vraagstuk opnieuw moest worden bekeken, omdat zoveel nieuwe ar
gumenten naar voren z(jn gekomen.
verantwoord er tijd aan te besteden,
gezien het belang van het werk, zo
veronderstelt hij in zijn vragen.
Het Tweede-Kamerlid vraagt ver
der of een reeks van factoren wel
zijn verwerkt in de van kracht zijnde
kostenanalyse van het afsluiten van
de Oosterschelde. Deze factoren
zijn: de kosten voor extra verdedi
gingswerken van de kop van Wal
cheren en van Schouwen; de kosten
voor achterstallig onderhoud aan de
huidige zeedijken langs de Ooster
schelde en voor de zuivering van
het Rijn- en Maaswater voor het in
het Zeeuwse Meer wordt toegelaten;
de gekapitaliseerde inkomstender
ving van oester- en mosseik week;
en eventuele andere uit afsluiting
voortspruitende kosten?
De heer Drees zou hebben gespro
ken over een commissie van onder
zoek, die in drie maanden een rap
port zou moeten samenstellen. Dr.
Terlouw vraagt aan minister Drees
wanneer hij de commissie denkt te
installeren.
Het kamerlid stelt dat zo'n onder
zoek alleen zin heeft als de commis
sie zo is samengesteld dat een maxi
male objectiviteit kan worden ver
wacht. Hij wil weten of minister
Drees deze stelling onderschrijft.
Dr. Terlouw vraagt zich af of het
rapport van de commissie van on
derzoek, dat gebaseerd zal moeten
zijn op een kostenanalyse van het
alternatief niet afsluiten wel in
drie maanden te maken is. Als meer
tijd nodig is, dan is het niet volledig
Ir. Friederich was vooral een man van de praktijk. Hier ziet men
hem (tweede van rechts) in een levendige discussie temidden van de
vlasvelden.
OP vrijdag 3 september
wordt de Nederlandse vlas-
deskundige ir. J. C. Friede
rich in Roosendaal ter gele
genheid van het bereiken
van de pensioengerechtigde
leeftijd gehuldigd. Dat dit te
Roosendaal en niet te Wa-
geningen zijn ambtelijke
standplaats gebeurt, is
logisch.
De heer Friederich bevindt
zich dan halverwege de twee
vlasgebieden van West-Bra
bant en Zeeland waarmee
hij zolang zoveel nauwe ban
den heeft onderhouden.
Hierby publiceren wij een
vraaggesprek met deze en
thousiaste vlasser, die zich
in brede kring sympathie
en waardering heeft ver
worven.
„Het Nederlandse viasbedrijf is
op een bijzonder kritisch punt ge
komen. Het is ais het ware eén
voor twaalf, maar wanneer
men erin slaagt om de vlas
teelt en vlasverwerking nog verder
te mechaniseren en te modernise
ren zijn er zeker nog goede per
spectieven".
Ir. J. C. Friederich, 64 jaar, ge
boren in Indonesië en sinds 1947
vlasdeskundige aan het proefstati
on voor Akker- en WeideboUw in
Wageningen ziet de toekomst van
de Nederlandse vlasbouw ondanks
de sombere perspectieven toch niet
bepaald als hopeloos. „We hebben
de afgelopen jaren wat tegenslagen
gehad - o.a. met het weer en de
overproduktie - en het is inder
daad zo dat de linnenindustrie in
Nederland wat ouderwets is, maai
er zijn een aantal duidelijke ver
beteringen op komst die hoopvol
stemmen". Deze verbeteringen zijn
volgens de enthousiast vertellende
heer Friederich o.a. de mechanise
ring van de vlasoogst, volautomati
sche verwerking van het vlas tot
linnen, de fabricage van garens die
uit linnen en kunstvezels bestaan,
waardoor men de goede kwalitei
ten van beide krijgt, het zoeken
van nieuwe afzetgebieden (o.a. in
behang-, gordijnstof- en stoelenb»-
kledingsindustrie) en het toepas
sen van moderne dessins. Boven
dien tracht men het linnen kreuk-
herstellend en wasbestendig te ma
ken en aan te passen aan de mo
derne eisen van de huisvrouw. De
toekomst van het vlas gaat de heer
Friederich bijzonder ter harte
(„vlas is m'n grote liefde") en vol
overtuiging en met grote kennis
van zaken schetst hij de toekom
stige weg die het vlas zou moeten
gaan om zioh te handhaven. Vooral
in de proeffabriek die het Vezelin
stituut in Delft ten behoeve van de
vlasverwerking heeft gebouwd zit
ten volgens hem duidelijke per
spectieven voor de teelt van vlas.
In deze fabriek wordt het groene
vlas volautomatisch tot linnen ga
rens verwerkt waardoor het linnen
veel goedkoper zou kunnen wor
den („net nog iets duurder dan
katoen"). Wanneer men erin zou
slagen deze proeffabriek om te
zetten in een industrie en tevens
de buitenlandse linnenspinners zou
kunnen interesseren voor deze uit
vinding heeft de vlasteelt volgens
de heer Friederich duidelijk per
spectief. Voorzichtig formulerend
overpeinst hij dat spinners echter
erg conservatief en vaak ook erg
i'ï
KJr?ï fi giit jjjiiHe»stt;
,:,1 i»',' Gri:r;j;
I
individualistisch zijn en dat de in
troductie daarom wel niet zo erg
gemakkelijk zal zijn.
De moeilijke positie van de vlas
industrie is niet specifiek voor
Nederland. Ook in België en in
mindere mate in Frankrijk („de
Fransen pakken de vlasteelt en
verwerking voortvarend aan") zit
de linnenindustrie al jaren tegen
een enorme achterstand ten op
zichte van de moderne katoenin
dustrie aan te kijken.
Bij dit trio heeft zich onlangs
Ierland aangesloten dat nu ook (op
bescheiden schaal) een vlascultuur
heeft opgezet. Denemarken, Duits
land, Italië en Zweden zijn de
afgelopen jaren met de vlasteelt
gestopt. De opkomst van de (Ame
rikaanse) katoenindustrie is vol
gens de heer Friederich een van
de belangrijkste concurrenten van
de vlasteelt en de linnenindustrie
geweest. De katoenindustrie is on
middellijk modern en gemechani
seerd van start gegaan, terwijl de
linnenweverijen nog heel lang op
de traditionele manier zijn blijven
werken. De linnenindustrie is vol
gens ir. Friederich trouwens nog
steeds erg ouderwets („men maakt
nog steeds grootmoeders theedoe
ken") en modernisering stuit op
veel weerstanden. Voor de concur
rentie van de synthetische vezels
zoals nylon is hij niet erg bang
want de praktijk heeft al uitgewe
zen dat deze synthetische vezels
vaak niet voldoen. Textielweefsels
van synthetische garens zijn vaak
te dicht geweven en irriteren de
huid. Concurrentie van buitenland
se linnenweverijen vormen daaren
tegen wel een zekere bedreiging
want de Belgische en Noordierse
linnenindustrie is nu al vee! mo
derner dan de Nederlandse. De Bel
gen passen reeds moderne dessins
toe en ook de Ieren zijn met de
verwerking van hun vlasprodukten
aj veel verder dan de meer traditi
onele Nederlandse linnenweverijen
die nog steeds het huishoudlinnen
van 50 jaar geleden maken
Tot een werkelijke krachtmeting
met de buitenlandse linnenindus
trie zal het naar alle waarschijn
lijkheid niet komen want alle Eu
ropese vlas - en linnenbedrijven
werken sinds 1961 samen in een
federatie.
Na de enorme opbloei van 1950
toen de Korea-oorlog enorme hoe
veelheden linnen vroeg ten behoe
ve van de militaire activiteiten is
de vlas en linnenindustrie mede
onder de invloed van het Russische
vlas steeds meer teruggelopen. De
ze achteruitgang heeft de verschil
lende landen ertoe genoopt om de
handen ineen te slaan en samen de
toekomst van het vlas zeker te
stellen. Een van de dingen die men
tracht te bereiken is een streven
naar grotere stabiliteit in de prils
van het vlas. Door de sterk wisse
lende vraag en aanbod zijn in het
verleden vlassers als de spinners
in moeilijkheden gekomen en
daardoor is het gelukt de overi
gens individualistische vlassers aan
een tafel te krijgen. Door het in
1970 tot stand bomen van een
EEG-vlassubsidieregeling tracht
men dit eveneens te bereiken en
concurrentievervalsende maatre
gelen uit te bannen. In dit samen
werkingsverband speelt Frankrijk
een belangrijke rol want de Fran
sen verbouwen verreweg het
meeste vlas. In een overzicht dat
de heer Friederich als rijksland-
bouwconsulent voor handels'gewas-
sen schreef ten behoeve van de
landbouwvoorlichting steekt dit
land met ruim 52.000 ha vlas
bouwland in 1966) duidelijk af
tegen Nederland dat in dat jaar
ruim 18.000 ha vlas op het land
had staan en België dat toen ruim
23.500 ha vlas mat. In datzelfde
1966 was Frankrijk overigens ook
het enigste land dat z'n vlasareaal
had uitgebreid. Zowel Nederland
als België telden in dat jaar min
der hectaren vlas dan in het voor
gaande jaar. De voornaamste Ne
derlandse vlasteeltgebieden vond
en vindt men thans in Zeeuwsch-
Vlaanderen, Zeeland en de IJssel-
meerpolders. Frankrijk heeft naast
een oppervlakteoverwicht trou
wens bovendien nog het voordeel
dat ze het vlas goedkoper kan
verwerken. In het betrekkelijk
natte Nederland en België wordt
het vlas na de oogst pas het daar
op volgende jaar geroot (de vlasve
zels worden dan losgemaakt uit de
rest van de stengel). In Frankrik
blijft het vlas na de oogst gewoon
op het land liggen, het Franse kli
maat zorgt ervoor dat de vezels
loskomen en droogt het vlas nog
hetzelfde jaar. De Fransen kunnen
daardoor sneller en goedkoper
werken, maar leveren volgens de
heer Friederich wel een mindere
kwaliteit vlasvezel.
Het feit dat de heer Friederich
eind augustus met pensioen gaat
wil bepaald niet zeggen dat hij
dan met zijn armen over elkaar
gaat zitten. Op verzoek van het
ministerie blijft hij voorlopig de
internationale vlascontacten behar
tigen en tevens zal hij nog gerui
me tijd nodig hebben om zijn op
volger ir. Bor in te werken in het
wetenschtppelijk onderzoek en de
praktijk van het adviseren van de
vlassers.
Ir. Friederich hoopt dit laatste
echter zo snel mogelijk te kunnen
stoppen want er is volgens hem
geen vervelender vent denkbaar
dan je voorgaande chef. Hij gaat
zich daarom bepaald niet opdrin
gen bij z'n opvolger en wi] ook
geen adviezen gaan geven die hem
buiten ir. Bor om worden ge
vraagd. Naast deze bemoeienissen
met het vlas zal hij tevens nog
enige tijd actief blijven in de ont
wikkelingshulp. Als uitvloeisel van
de jute-ervaring die hij in Neder-
lands-Indië opdeed begeleidt hij
momenteel ontwikkelingslanden
die daarom vragen bij het opzetten
van een eigen jute-industrie (om
de eigen land- en tuinbouwproduk-
ten te verpakken). Vroeger hadden
India en Pakistan het jute-mono-
polie waardoor ze de wereldprijs
konden bepalen. In de jaren voor
de tweede wereldoorlog heeft
men daarom in Nederlands-Indië
een eigen jute. en jutevervangende
industrie opgezet en de ervaring
die de vlasdeskundige Friederich
daar opdeed komt op het ogenblik
de ontwikkelingslanden (o.a Peru,
Tunis en Egypte) ten goede die
ook onafhankelijk van de Indiase
en Pakistaanse jute willen zijn.
J. TH. J. M. WILLEMS.
(Van een onzer verslaggevers).
MIDDELBURG Er zijn op
nieuw suggesties voor de Middel
burgse molen binnengekomen. Onze
vraag: „Wie weet er geen fijne toe
passing voor dit straks gerestaureer
de monument, waar b. en w. van
Middelburg nog geen bestemming
voor hebben?", is in schaftpauzes,
en ook wel eens onder het werk.
onderwerp van discussie geweest,
zo bleek ons.
Een vindingrijke inwoner van
Goes meldt ons, na beraad op sijn
bedrijf: „Het moet in elk geval iets
voor de jeugd worden, en dan liefst
iets creatiefs. Op de benedenverdie
ping zou een disco-bar kunnen wor
den ingericht, en op al die zoldertjes
kunnen ze jonge mensen kunstnij
verheid en kunst laten beoetenen.
Zij zouden er ook exposities kunnen
houden".
Een inwoner van Middelburg, die
zichzelf een fervente treintjesgek
noemt zegt. „Maak in de molen „Ons
Genoegen" een modelspoorbaanshow
en op al die zolders miniatuur-
autoracebanen".
Een lezer uit Vlissingen: „Een au-
tomatentoren! Gelijkvloers kunnen
croquetten en slaatjes worden ver
kocht en op al die zoldertjes (Die
vele zoldertjes spreken sterk tot de
verbeelding) kunnen trekautomaten
en meer van die speeldingen worden
geplaatst".
Uit Middelburg-Zuid:,, Een depen
dance van de openbare leeszaal en
bibliotheek met studieruimten (en
daar komt het alweer) op al die
zoldertjes". Hieraan wordt creatief
toegevoegd: „Waarom geen huis
werkcentrale voor de jeugd in de
molen ondergebracht? De Middel
burgse schoolkinderen hebben lang
niet allemaal een eigen studeerka
mer".
Een idee dat al van de oudere
datum is, wordt hier ook nog maar
weer eens opgediept: Een observato
rium voor de Middelburgse amateur-
sterrewacht. Een inwoner van Goes,
die dit de beste bestemming vindt,
zegt erbij: „Er zal toch wel een gaat
je in de kap zitten, waar je een
telescoop doorheen kunt steken? De
molenkop kan waaschijnlijk om
zijn as draaien en dat is in principe
ook bij een echte sterrenwacht het
geval".
Een lezeres uit de Valckeslotlaan
te Goes oppert voor de Middelburg
se molen het volgend idee: „Mis
schien is het mogelijk een expositie
van de nog bestaande en-of reeds
afgebroken molens in Zeeland, be
staande uit moddelen en tekeningen,
in de molen Ons Genoegen onder te
brengen.
Meldt uw vondsten aan het bu
reau voorlichting van de gemeene
(de heer Mondeel) of, als u dat
eenvoudiger vindt, aan redactie De
Stem, postbus 116 Middelburg, tel.
01180-7438 of 7764. Het idee dat
tenslotte wordt uitgevoerd, wordt
door ons gehonoreerd met een boek
werk ter waarde van f 50,-.
