De bloedige slag
in het Yoyogipark
Nede
merkwaard
binnenland
buitenland
1
WARMING UP
AMBULANCES
J ersterkint,
^onderen
Straatgevechten in Tokio, goed
georganiseerde shows voor het Ja
panse publiek. Televisiestations
die misbruik maken van de op
rechte verontwaardiging van de
protesterende jongeren maken er
een commercieel programma van
dat voor Nederlandse begrippen
alleen maar te vergelijken is met
een Europacup-finale met een
Ajax of een Feijenoord.
Goed georganiseerd door de de
monstranten die speciale taktieken
ingestudeerd hebben om het cor
don van politieagenten en batterij
en reportagewagens en tv-camera's
te doorbreken om aan een massale
en openbare afslachting te ontko
men. Er is solidariteit onder de
jongerengroeperingen van commu
nisten en socialisten tegen de te
genstander die niet hun politieke
tegenhanger is maar de sensatie-
lust van het Japanse publiek.
Onder de kundige regie van de
„t.v.-boys" en in het felle licht van
de televisielampen zorgen comple
te bataljons oproerpolitie voor
nietsontziende acties die het geheel
tot 'n avond en nacht vullend spek
takelstuk maken waar de Japanner
in zijn veilige huiskamer in kleur
van kan genieten. Onze speciale
verslaggever was tijdens de „Oki-
nawa-onlusten" in Tokio aanwezig
in het Yoyogipark.
y
en het stadsrumoer leek volmaakt
vreedzaam.
„You American?". Het schriele kereltje dook plotseling
naast me op en pakte mijn linkerarm in een pijnlijke houd
greep. Zijn blouse hing open en op zijn ribbenkast zaten bloed-
vegen. Hij droeg een rode helm met witte Japanse kriebel- VERSCHANST
tekens. De toon, waarop ik werd aangesproken, liet aan duide
lijkheid weinig te wensen over: Amerikanen waren hier on
gewenst. Ik moest voorbereid zijn op een klap in mijn gezicht,
of in het meest coulante geval een gedwongen en al even
onaantrekkelijke afmars naar een van de uitgangen van het
Yoyogipark, dat inmiddels door de oproerpolitie hermetisch
was afgesloten. In het licht van schijnwerpers spoten water
kanonnen de omliggende trottoirs en bosschages mensen vrij.
„You American, sir?", herhaalde de onbekende buurman vinnig.
Een paar van zijn makkers, al even militant gekleed, drongen tegen
me aan. „No, Dutch journalist," zei ik haastig met een vergeefse
poging om me los te rukken. „From Holland. You know Amsterdam?,
reporter, newspaperman." Meer beroepstermen schoten me zo gauw
niet te binnen. Ik haalde mijn weinig indrukwekkend perskaartje
voor de dag. Tot mijn verbazing namen de kerels er genoegen inee.
„You stay here," commandeerde de knaap met het bloed op de
ribben en plakte me tegen een lichtmast: vervolgens nokte de troep af.
De stadseditie van „The Japan
Times" (onderkop: „All the news
without fear or favor") had aange
kondigd, dat Tokio 's avonds moest
rekenen op bloedige onlusten van
wege de ondertekening van het Oki-
nawa-verdrag tusen Japan en de
V.S.
De twee voorafgaande dagen was
de deelname aan protestdemonstra
ties in de hoofdstad aan de magere
kant geweest door liet slechte weer.
maar nu verwachtte de politie een
massale knokpartij met minstens
50.000 demonstranten, die zich zou
den verzamelen in twee parken.
(Meiji en Yoyogi) om van daaruit in
slag Unie op te trekken naar de
ambtswoning van minister Kiichi
Aichi (buitenlandee zaken), die om
21.18 uur zijn handtekening onder
het omstreden verdrag zou zetten.
De gerant, die onder de luifel van
het Tokyo Prince Hotel de taxi's
voor de gasten afriep, zei bijzonder
vriendelijk: „Ik raad u niet aan,
erheen te gaan. U kunt in moeilijk
heden komen. Ze rullen u niet ont
zien". Het was omstreeks half acht
De taxichauffeur voelde weinig
voor het ritje naar Shibuya. Twee
kilometer voor het Yoyogipark zette
hij zijn Datsun beleefd, maar vast
besloten aam het trottoir en wilde
afrekenen. We waren verschillende
kruispunten gepasseerd, waar com
plete bataljons „riot police" in grijze
uniformen en uitgerust met mansho
ge schilden het verkeer uit de zij
straten tegenhielden. Winkelpanden
en kantoorgebouwen hadden hun
kwestbare vitrines verschanst achter
de afzetting van planken en zelfs
staalplaten. Blijkbaar heeft men die
dingen in Tokio altijd bij de hand.
Mensen moesten doorlopen, bij de
geringste samenscholing vloog een
horde agenten met neergeklapt vi
zier op de stormhelm uit het donker
te voorschijn. Wij hadden het geluk,
dat onze weg gekruist werd door
een langzame colonne overvalwa
gens met wilde zwaailichten en gie
rende sirenes. In het kielzog daar
van reden twee knotsen van repor
tage-auto's, voorzien van opgebouwd
platform, waarop cameralieden met
sportieve Amerikaanse vechtpet j es
druk aan hun zoomlenzen stonden te
draalen. Jongens van de tv-maat-
schappij TBS. Ale zes zenders van
Tokio waren vanavond life n de
lucht. „Just follow them, it's not
dangerous", vroegen wij on» chauf
feur. Hij deed het. Zijn Datsun
voegde zich netjes in de file die
oprukte naar het Yoyogipark. Men
liet ons overal door. Tussen twee
martinale schijnwerperwagens stap
ten we uit. Er was geen publiek
meer te zien, maar in het park
achter een dikke wal van struiken
vol bloemen heerste 'n oorverdo
vend tumult. Gekrijs door tientallen
megafoons, geknal van onbekende
explosieven, lichtflitsen. We moes
ten hier volgens de kaart vlakbij
het olympisch dorp van 1964 zitten.
Het decor bestond uit hoog oprijzen
de glaskasiten van kantoren met
overal toeschouwers achter de ra
men, de sfeer was nerveus, panieke
rig. Echo's kaatsten uit alle hoe
ken.
Het Yoyogipark ligt 'ergens) cen
traal in Downtown" Tokio. Er wa
ren naar schatting 20.000 demon
stranten bijeen op de vrij krappe
asfaltvlakte, die vanaf hoge masten
verlicht werd. Vanaf de weg ging je
met trappen naar beneden, maar de
zaak was met balken en afgerukte
takken grondig gebarricadeerd. Over
het trottoir renden mannetjes op
blote voeten met een linnen collec-
tezak. Er stond een onleesbare tekst
op. Rode armbanden maakten duide
lijk, dat we met communistische ze-
lateurs te doen hadden. Ik vroeg
naar het doel van hun inzameling.
„Om de onkosten van de bijeen
komst te dekken en voor de
gewonden", zei er een. Voor 100
yen (een gulden) mochten we pas
seren. We kropen door struiken en
tuimelden een paar keer over vech
tersgestalten, die de manoeuvres van
de oproerpolitie aan de overkant in
de smiezen moesten houden. Kenne
lijk was het Yoyogipark de twee
vorige avonden ook al het verzamel
punt van de demonstranten geweest,
want het asfalt lag bezaaid met
stinkende rotzooi, variërend van pa
pier tot etenswaren. Spoedig had ik
mijn schoenzolen vol met porties
rijst en gebrande pinda's, gelardeerd
met actuele Japanse kranteknip
sels. Ik hoorde van een jonge stu
dente, lid van de Shagadu (liga van
socialistische jongeren), dat je de
aanwezige massa globaal in drie
groepen kon verdelen: links-radicale
studenten, communisten en leden
van socialistische vakbonden. „De
Yankees moeten Okinawa direct ver
laten, Japan mag geen concessies
doen", zei het meisje. Ze herhaalde
daarmee ongeveer, wat in de schaars
verlichte achtergrond van het park
vanaf een lange batterij luidspre
kers („.beschikbaar gesteld door de
vakorganisaties van Tokio") door al
lerlei schorre demagogische figuren
over de menigte werd uitgekraamd.
„Amerika moet weg", „Okinawa vrij"
„Geen atoomwapens meer op Okina
wa". Zo was het al uren aan de
gang. Men zegt. dat het de normale
warming-up van elke Japanse pro
testoptocht is. De deelnemers wor
den met dit soort „hersenspoelin
gen" in trance gebracht, totdat ze
zich zonder aan lijfsgevaar te den
ken als een blinde massa in bewe
ging zetten en zelfs door een regen
van kogels niet meer tegen te hou
den zijn. Opvallend was de ijzeren
discipline, waarmee het gebeurde.
De megafoonkreten werden ritmisch
beantwoord door de groepen, die in
compacte rotten stonden opgesteld.
Hun politieke kleur, hun lidmaat
schap van een organisatie of partij,
was herkenbaar aan de helmen. Wit,
rood, grijs, groen, met speciale tek
sten en nummeringen. Ik kon er
geen wijs uit worden. En dan de
vlaggen, vastgemaakt aan spitse
bamboestokken, die later als een
woud van speren in het front van de
stoet werden meegedragen. De har
de nieuwsjongens van TBS, Fuji,
NTV en hoe de tv-stations ook
mochten heten, holden met hun ca
mera's en geluidskoffertjes van de
ene hoek naar de andere. Maar eigen
lijk was er nog niets aan de hand.
Beide partijen, de demonstranten op
het smerige Yoyogi-asfalt en de op
roerpolitie inmiddels aangegroeid
tot zeker 5000 man), hadden nog
geen lust tot de onontkoombare aan
val. „Gaat u nou maar", zeó de
studente bezorgd, „het wordt ge
vaarlijk".
Ondanks de beklemmende sfeer
leek het er niet op. Naast me zat
een stel halfversufte demonstranten
bij een olievat vol walmend hout
zoals er tientallen op het plein ston
den. Je zou denken, dat ze dienden
om kou-kleumende aanwezigen aan
te trekken, maar de avondtempera-
tuur was beslist niet beneden de
twintig graden. Deze knetterende
vuurhaarden hoorden bij het totaal
beeld, opzettelijke elementen om
een bepaalde agressiestemming te
weeg te brengen. Net als de schijn-
aanvallen, die voortdurend door los
se groepen werden uitgevoerd. Dan
gingen de vaandels horizontaal, spit
se punten vooruit, grepen de rijen
daarachter elkaar in de armen en
klitten zich aaneen door de handen
om het middel van de mannen in de
voorgaande rij te klemmen, zodat
een massief geheel van gekromde
lichamen ontstond, dat zich vervol
gens als een venijnige slang kronke
lend door het park begon te bewe
gen. Zoals bekend (van menig t.v.-
verslag) heeft Japan het patent op
dergelijke formaties, die eenmaal op
hol geslagen harder aankomen dan
een oude Romeinse stormram. Tegen
20.15 uur was de hele bubs van
20.000 op deze beangstigende manier
mobiel geworden, waarbij branden
de olievaten en gehele bloemperken
omver worden gehost. De aanvals-
kreten werden heftiger. Ik was het
kereltje dat me; naar mijn identiteit
had gevraagd, dankbaar voor het
verplichte plekje naast de lichtmast,
want met enige strategische feeling
kon ik me daar aardig tegen de
aanzwellende menselijke lavastroom
beschermen. Onverwacht klonken de
eerste geweersalvo's, alsof er licht-
patronen werden afgevuurd. In wer
kelijkheid werden grote hoeveelhe
den traangasgranaten het park dnge-
vuurd.
Op hetzelfde moment kwamen en
kele ambulances onder de schijn
werpers op de weg. De regie klopte
voortreffelijk. Een jonge knaap
werd voorbijgedragen. Hij had zo'n
bommetje midden in zijn gezicht
gekregen. Meisjes met rodekruis-
armbanden en verbandkoffertjes di
rigeerden gewonden naar de be-
schutting van een groenwal, de luid
sprekerwagens zochten een haastig
heenkomen, er suisden brandende
stukken hout door de lucht. De hel
was losgebroken, we moesten .weg
Maar de menselijke slangen bleven
voortkronkelen over het asfalt,
steeds driftiger, nu op het schrille
ritme van fluitjes. Onder de helmen
zag je de kussentjes, waarmee mond
en neus tegen het neerdalend traan-
gas werden afgeschermd.
We holden met honderd man tege
lijk naar een smalle trap, die ten
aardige vluchtweg leek, maar boven
zette een peloton agenten onder luid
geschreeuw een tegenaanval op ons
in. Ze schoten te voorschijn achter
een gebouw, dat iets weg had van
een tempel. Ze sloegen met bam-
boeknuppels op hun aluminium
vechtschilden. We zaten klemvast.
Het strijdtoneel in het Yoyogipark
hing vol dichte brandwolken: barri
caden waren in de fik gezet. Op de
Inokashira Dori. de brede avenue
met kantoorpanden, werden auto's
gekanteld en in brand gestoken. Het
was een enorm gedrang van mensen.
De oproerpolitie hield zich nog be
trekkelijk rustig. Aan de parkuit
gang met de smalle trap stonden de
agenten gespannen te wachten op
hun volgende inzet. Ik legitimeerde
me 'het wachtwoord was blijkbaar:
„Photo", want dat begrip dieed won
deren), werd doorgelaten en kon nu
het schouwspel vanuit de achterste
gelederen bekijken. Met de rug te
gen een waterkanon voelde ik me
plotseling een stuk veiliger. De
mannen in hun grauwe uniformen,
nerveus bijtend op hun chewing
gums, luisterden naar onverstaanba
re commando's. De tactiek van de
„riot police" was duidelijk: het hele
Yoyogipark was door een dicht kor
don omsingeld om een uitbraak van
de demonstranten te voorkomen, al
thans tot minstens half 10 (dus na
de ondertekening van het Okinawa-
verdrag) te vertragen. Tegen kwart
voor negen klonk op Aomava Aven
ue in de richting van het Meijipark
Na middernacht zag ik er op mijn
hotelkamer t.v.-beelden van: EHBO-
verzorging achter een woud van
schilden midden op straat, en later
een drukke operatiezaal in een van
Tokio's ziekenhuizen. De verre knal
verstoorde meteen het laatste grein
tje tactische gewelf aan politiezijde:
„They are going to clear the park",
juichte een harde nieuwsjongen van
TBS naast me, terwijl hij een gewil
lige cameraman voor zich uit dreef.
En het ging bijzonder hardhandig.
Van alle kanten kwamen de water
stralen in actie, onophoudelijke rie
dels geweersalvo's joegen traangas
door de bomen, het opvallend fleg
matieke publiek op de trottoirs
werd meedogenloos naar alle kanten
verspreid en de meest walgelijke
observatie was, dat dit politie-optre-
den in feite door de t.v.-producers
geregisseerd werd. Pas wanneer zij
hun reportagewagens in stelling
hadden gebracht en de juiste belich
ting van de scene was ingesteld,
werd erop los getimmerd. Kermende
Goed drie kwartier later stond
tussen zeker vijfduizend to<
wers op de flink verlichte
van de Inokashira en de Si
Inmiddels hadden de 40.000 df
stranten in het Meijipark een
slaagde uitbraakpoging gedaan
het treinverkeer in de metro
Shibuya lamgelegd. Dait was wei:
grootste wapenfeit van de avonii
restte niets meer dan de gepit
mars naar de ambtswoning van]
chi Aichi, een tocht van audt
uur. De treiterende, vastbesl
houding van de politieovi
had de fut er een beetje uitgel
Ik telde 13 passerende ziekenw
in nauwelijks tien minuten,
mensenmenigte leek te wachten
een soort spectaculaire climax
al vast tarief a la japonnaise?i
alle aandacht concentreerde ;a
een der toevoerwegen. Het ld
punt was door minstens 2000
ten met groot materieel afgezet,]
derdaad verscheen spoedig een
zien bare stoet. Met (uiteraard) I
reportage gekrjotsen van TBS I
Fuji voorop, beSeefd bijgestaan j
politieschijnwerpers. Het was del
tocht der agitatoren. Alle buit I
maakte arrestanten (287 in totj
volgens „The Japan Times" de
gende morgen) gingen voorop,
handboeien verbonden aan agl
De betaljons langs de route t:
den krifgslustig op hun sifl
terwijl het publiek zijn sympstfl
met de (veelal danig vei
jongelui demonstreerde door
continu applaus. En'achter deze
rade kwamen de compacte slang
die zich urenlang in de twee
hadden opgepept. Ze werden in
dwang gehouden door linies v
liitiernanschappen, die het gewei
trachtten te kanaliseren. Aldus
het in ganzenmars, en scans op
holletje in de richting van de n
ringswijk. De opzet van de dei
stranten. namelijk ordeverstor.'
bij het ministerie van buitenlai
zaken tijdens de plechtige verf
ondertekening, was mislukt.
20.900 man „riot police" had
wilde horden volgens plan met
tragingsacties beziggehouden,
rest ging als een nachtkaars ui:
kwam het zelfs om half twee i»
nacht vlak bij het Tokyo Prir
hotel nog tot een paar onschuli
opstootjes. Toen de demonstrate
over het uitgestrekte kruispunt,
zijn zinloos functionerende
keerslichten voorbijkwamen, «1
alle beklemming van die uren in
Yoyogipark weggevallen.
Nog steeds zochten ambulJ'j
zich een weg naar de gewonij
tegen het lijf. Ze lagen in een i
tiek te janken van de pijn, li
accepteerden onze hulp niet. Jl
Americans", schreeuwde er een.
haat vonkte uit zijn ogen. W
beleeft dit soort straatgevecht]
praktisch elke week, ze horen
het democratisch gebeuren. Ditnnl
was er 45.000 man politie op
been geweest. En de oogst was,
drie onrustige „Okinawa-dagen",1
arrestanten en 413 gewonden. ('-]
doden. Als soortgelijke relaties
op de Dam hadden voorgedaan,
er allang met scherp geschoten '41
Gelukkig dat we ln Nederland
niet zo ver zijn, dat een proclu
van de NOS dan het sein tol
eerste aanval geeft.
JAN DEKIS
Maandag 12 juli l971
1. Nederland staat aan de vooi
primeurs die de showbusines
groep, die al jaren geleden v\
Veronica-disc-jockey Lex Har
plaatje „Past, present and futu
Las. Het plaatje bekoorde Le
haalde. Lex was echter niet de
Een groot deel van zijn luist
er grote vraag naar de plaat
Panische vertegenwoordigers
jen Phonogram, waar met de gr
late spoed de matrijs van stof w
Entdaan en de vervaardiging
I enkele duizenden singles ter b
pverd genomen. Eerste resultaat:
plaat staat deze week veertien,
(entien en 21 op de hitlijsten
.espectievelijk Hilversum 3, Ver
ca en Radio Noordzee. De deskui
ben zijn ervan overtuigd, dat „F
iresent and future" komende we
ot de allerhoogste plaats zal dt
Iringen. Intussen zitten de Pho
^ram-mensen er een beetje mee.
Jüiciteitsman No van Venema z
„We zijn het enige land ter we:
vaar de Shangi-Las in de bela
■«telling staan- De groep is al ja
geleden ontbonden. We hebben 0
piensen in de Verenigde Staten
Hrraagd te proberen de meisjes
op te sporen. Misschien zijn ze
■eid naar Nederland te komen,
—noeten afwachten". Toen de zest
jarige tweeling Mary Ann en Ma:
Ganser en de zusjes Betty (16)
TMary Weiss (17) begin 1964
perste plaatje maakten, zaten ze
op de highschool. De vier mei
varen ontdekt door producer Gec
jforton, die ook hun debuutnumi
[.Remember" schreef. Morton
dacht ook de naam van de groep,
term Shangri-La komt uit het b
,„Lost Horizon" van James Hil
i,Remember" stond maandenlang
de Amerikaanse top-tien, was
^en hit in Engeland en verkocht
lotaal meer dan een miljoen ex
plaren.
Morton had inmiddels versterf
'gekregen van het songwritersduo
lie Greenwich en Jeff Berry. G<
menlijk schreven ze „Leader of
ack", het aandoenlijke verhaal
en meisje dat verliefd is op
kan voerder van een motorrijdc
lang, die aan het einde van
led dodelijk verongelukt. Toen
phangri-Las begin 1965 aan een
Ipese toernee begonnen, had N
lie de groep inmiddels verlaten
zing men als trio verder. Er volg
pog enkele hitjes (waaronder „P
present and future", maar mill)
ellers waren er niet meer bij.
roep dook onder in vergetelheid
trerd op een moment dat niet e
cies vaststaat, definitief ontt
Jen.
„Maar ja, het Is hier al va
zegd, de wonderen zijn de sh
business nog niet uit. The Shan
.as staan opnieuw in 't middelp
n de belangstelling. Behalve
it-single (met op de b-kant „lea
of the pack") is er ook een la
elplaat uitgebracht, waarop
Shangri-las-nummers die typer
«ijn voor de nadaden van het
Sfende-zusjes-tijdperk staan te
■kisteren- Het is duidelijk gedat
de muziek, maar in z'n soort
■lechter dan veel amusements:
lick die vandaag wordt gemaakt
bovendien is er altijd nog zoiets
Jeugdsentiment.
De vraag blijft of de plotsel:
terontdekking van de groep tot
Jjerland beperkt zal blijven. Nol
IVenema verwacht van niet. Hij
t
