KEES ROEST OVER PROTHESES P. Lukkenaer: geen heimwee naar de schooi van vroeger Een halve eeuw bij het onderwijs door ADRf LAAN Verkeer Te vr< roeg 56 kinderen Examens Klompenmaker Leerfabrieken Wat *ii mooie beentjes Op het atelier van Kees Roest, Nijmeegs kunstenaar, 47 jaar, pronken de protheses van kinderen van de Sint Maartens Kliniek. Zilverbespoten staan en langen daar de losge maakte benen en armen, nnringd door eveneens verzilverde plastic doemenkraiisjes. .Mooie beentjes" zegt Kees Roest. „Kijk die ïens, weet je dat die lo'n drieduizend gulden heeft gekost. Een ge woon been kost al gauw ussen de f 800,- en f 1000,-". Al vijf jaiair brengt Kees Roest in de Sint Maartens Kliniek gehandicapte kinde ren op het spoor van eigen creativiteit. Spastische kinde ren, kinderen lijdend aan spierverstarrimg, softenon- kinderen, slachtoffers van kinderverlamming en slacht offers van verkeersongeluk ken. „Ik dacht vijf jaar ge leden, i!k probeer het. Ik zal nooit vergeten dat ik voor 't eerst werd rondgeleid. „Dit is Marcel", zeii de hoofdnon, en ik, sufferd, stak mijn hand uit. Maar Marcel had geen hand en op dat moment begreep ik een beetje wat gehandicapt was, met die doelloze hand van mezlef. De aanpassing van je men taliteit is je grootste struikel blok. Ik ben maar begonnen. Veel tekenen. In het begin namen ze me ie pakken, lie ten mie gevallen dingen opra pen terwijl ze het best zelf konden. Dat leer je wel snel af. Ik probeer nu zo gauw mogelijk aan de weet te ko men wat ze met hun handi cap technisch kunnen". Na 't tekenen is 't werk uitgegroeid met allerlei handvaardig- heidstechniekentimmeren, sdellsmeden, pottebakken, emadleren. Er staat een pot- tebakkersoven en een kera mische oven. In de twee lo kalen die hij op de school van de kiniek tot zijn be schikking heeft en waar hij afwisselend een vijftigtal kleintjes en een vijftal „gro ten" 17, 18 en 19 jaar bezig houdt dan we wel ge specialiseerd opleidt. ,Ik heb ontdekt dat er 'n enorme weerstand bestaat tegen ge handicapten. Men sust zijn geweten, betaalt wat aan de collecte en wil ze dan maar liefst zo ver mogelijk wegge stopt hebben. Maar ik heb ge zien dat iemand met één hand meer presteren kan dan een ander met twee". Hij zag ook in dot zijn werk niet slechts een opleiding was tot bezighouderij. „Ik heb Nico Hollander, die twee protheses had inplaats van benen, een volledige grafi sche opleiding gegeven. Hij werkt nu als lithograaf bij de grote drukkerij Smeets en schippers. Hij is nu produc tief in de maatschappij. Toen hij wegging bij de Kliniek zei hij tegen me: „meneer, ik heb nog twee oude protheses. Iets voor u?". Ik heb dat af scheidscadeau twee jaar lang in mijn atelier laten hangen tot het moment waarop een jongen tegen me zei dat hij niet bon komen, omdait zijn nieuwe arm nog niet Maar was. Toen reali seerde ik me dat voor zo'n jongen zijn prothese dezelfde waarde heeft als voor mij m'n hand. Als mij iets over komt met m'n hand wordt-ie geamputeerd en gooien ze hem weg. Als een prothese niet meer goed voldoet ge beurt er hetzelfde. Daarom heb ik" hij wijst naar een van zijn zilverMeurdige objec ten „dat been daiar in een klein doodMstje gepakt ten zilver gespoten. Een soort posthume begrafenis van 'n mooi ding, uit eerbied voor de verleende diensten". Wat wil hij uitdrukken met dii)e vrijwel sinistere voorwer pen? „Kijk", zegt hij, „daar aan de wand, dat is een bruidje". Er steken twee beanprotheses oocquet uit on der tulestof, allés weer zil ver bespoten. „Ik zag die pro theses liggen in de behandel kamer. Weken. Wel zes we ken. Ik vroeg er naar en de dokter zei: „Neem ze maar mee, we hebben net besloten dat het kind noodt meer zal kunnen lopen". Vier of vijf jaar was het kind. Dat pak te me wel even aan. Daarom heb ik er een bruidje van gemaakt, want dat is ook iets wat dat kind nooit zal be leven. Ja, het is misschien eigenlijk wel een uitspreken van je machteloosheid, al die objecten die ik van die pro theses maak. Maar het gaat me er ook om ze te gebrui ken als kapstok waaraan ik allerlei misse toestanden kan ophangen. Een hoeveelheid zilver gespoten chemicaliën verwijzen naar de verkeerde pilletjes die wel eens gege ven worden. Sommige benen en armen herinneren aan de beperktheid van onze medi sche capaciteiten. O, met dat vele medici dat zelf niet be seffen, hoewel niet allemaal, helaas. Ze praten er alleen niet over. Niemand beseft overigens dat er anderhalf miljoen gehandicapten in Ne derland zijn, jazeker a n - Jerhalfmiljoeu En nog maken ze nieuwe postkantoren met stoepen en draaideuren, zodat die men sen er geen gebruik van kun nen maken". Het verkeer zit hem hoog. „We hebben onder ons een statistiekje aangelegd. Twee jaar geleden waren er bij on ze kinderen 2 percent ver keersslachtoffer. Meestal hersenletsel, verlamde on derlichaampjes, beentjes kwijt, armpjes kwijt, geen gecontroleerd gebruik van ledematen, enfin, dat alles. Nu hebben we achttien per cent verkeersslachtofferjes. Wel even een aardige stij ging dus. Ach, de mensen le zen over een verkeersonge val, twee doden, vier zwaar gewonden, nou ja, die dooien gaan onder de grond, die zie je niet meer en die zwaargewonden daar zie je eigenlijk ook nooit meer iets van. Maar ik zie ze wel, bij ons. Ik ben niet tegen ver keer. Maar er wordt te wei nig bij stilgestaan wat de ge volgen zijn van ongelukken. Ze hebben uitgeMend dat 20 percent van ons volk geeste lijk onvolwaardig is. Daar zit gerust de helft van achter het stuur, met alle afwijkin gen en alle geldingsdrang. Auto's, groot of klein, moes ten in ons land niet harder kunnen dan 110 km hooguit". ,,Er wordt verdomd ruw om gegaan met het memstlijk le ven". Hij knikt naar een verzilverde voetbal onder een verzilverde beenprothese. „De Wereldcup". Als je toch ziet hoe ze mekaar af en toe lens trappen en hoe een scheidsrechter gemolesteerd wordt..." Hoe vinden de kin deren het dat hij hun afge dankte protheses gebruikt als materiaal voor zijn objec ten? Bruidje. „Machtig interessant vin den ze het. Ze hebben er nu eindelijk iets van kunnen zien op de televisie in het programma Signalement, van Ageeth Scherphuis. Ze kunnen wegens de trappen niet in mijn atelier komen kijken. Maar als ik straks 'n expositie in de Nijmeegse Waag heb, zal ik proberen een bouwlift te laten aanbren gen. Het is nu zover dat ze zelf zeggen, meneer, ik krijg een nieuwe prothese, de ou we is voor u. Harry Schreurs gaf me zijn beide benen, een prachtige dubbele prothese, maar hij was te vroeg want zijn nieuwe waren nog niet klaar. Ik had ze echter al verwerkt... Harry moest toen gewoon wachten, zonder beentjes". Drie van Zijn ou dere leerlingen zijn bijzon der. talentvol. Ze zouden naar de Arnhemse Academie kun nen, ware het niet dat de een niet met zijn rolstoel de trap- jen op zal kunnen en de an der ademnood zal krijgen als hij uit zijn rolstoel op zijn stokken verder moet. Alleen de derde zou zich enigermate kunnen redden. „Ik zie nu pas goed dat we erop uit moeten zijn de verbinding met de maatschappij te ma ken". Hij heeft een plan om in een van de gerestaureer de Kanunnikhuisjes rond de Stevenstoren, een winkel werkplaats te maken. „Die jongens maken erg leuke din gen, niet alleen potjes en be kertjes, maar van alles en dat zou je in serieprodukt noeten doen". Er zijn con tacten met de gemeente Nij megen en C.R.M. en Kees Roest ziet het hoopvol in. Op vrijdag 14 mei gaat in de Nijmeegse Waag zijn grote tentoonseiling open. Daar stelt hij zich veel van voor. Tegen diepzwarte muren en op zilveren gazons met grint paden- moeten zijp protheses in het licht gezet worden Over een zebrapad komt men binnen in déze „Hof van He den". zoals de expositie gaat heten. „Ik wil de gelegen heid aangrijpen om er een grote show van te maken en de mensen te laten zien wat ik bedoel. Er wordt bijzon der ruw met mensen omge sprongen". Hij streelt bij die uitspraak tedeT een ingenieu ze prothese. „Verduiveld mooie beentjes", zegt hij. door Jos Ahlers „Terug naar de school van vroeger? Asjeblief niet. Maar ik zeg"ook niet dat het vroeger allemaal verkeerd was. We moeten vooruit en dus moet het anders, dat is logisch. We kunnen ook niet terug naar de kleine scholen. Absoluut niet- Op die manier kun je de honderdduizenden leerlingen toch niet meer opvangen. Zelfs de universiteit verliest het elite-karakter, zelf de universiteit wordt volksschool". Dat zegt de heer P. Lukke naer, die ons onderwijs deze maand liefst een halve eeuw dient. Hij begon bij het la ger onderwijs in Best en Til burg en bereikte vijf jaar ge leden de pensioengerechtigde leeftijd als rector van het St.-Chrysostomoslyceum in Boxmeer. Hij verhuisde naar het rustige Noordlimburgse dorpje Ottersum om, zoals dat in afscheidsspeeches heet, van een welverdiende rust te gaan genieten. Maar hij geeft al weer jaren Ne derlands aan de Nijmeegse scholengemeenschap. De vol gende maand wordt hij ze ventig, maar hij lijkt zeker twintig jaar jonger. En dat in een tijd waarin de lera- renbladen vol staan over af knappen en vervroegd met pensioen gaan. „Natuurlijk heb ik een stukje eerzucht in me, dat is wel duidelijk", zegt de heer Lukkenaer en zijn carrière onderstreept dat. Op 18-jari- ge leeftijd was hij onderwij zer. „In de situatie van nu zou ik zeker naar de univer siteit zijn gegaan, maar in het Brabant vam toen waren er maar twee mogelijkheden om een intellectueel beroep te Mezen, je werd pastoor of schoolmeester". Op 1 juni 1920 stond hij voor de klas en de betere re kenaars zullen concluderen, dat de heer Lukkenaer het onderwijs dus al Langer dan een halve eeuw dient. Maar hij is er een maand of elf uit geweest en die trekt hij er als goede .schoolmeester' af. „Ik was achttien en kreeg een tweede Mas met 56 kin- leren. Het hoofd zei: Ga je gang maar en ik keek in 112 ogen". „Ik was erg op kennis ge steld", zegt hij nu simpel. In twee jaar tijd had hij de beruchte hoofdakte, een jaar later ook de lager akte Frains. Later kwamen daar nog M.O. Nederlands en de lager akte Engels bij. In 1938 werd de heer Luk kenaer verbonden aan een ulo-school in Amersfoort en hij werd bovendien docent aan de Middelbare Handels avondschool in Hilversum. In 1944 keerde hij naar Bra bant terug als leraar Neder lands aan het Carolus Borro- meuscollege te Helmond. En weer accepteerde hij een dubbele baan, hij werd ook leraar en later directeur van ie Handelsavondschool. In 1949 werd hij belast met de oprichting van een streek- h.b.s. in Boxmeer. Men mik te op hooguit 250 leerlingen, nu is het een lyceum met tegen de 1000 leerlingen. Maar de heer Lukkenaer slaagde er niet in het op zijn 65ste allemaal welletjes te vinden. „Je raakt in de exa mens en ik was een maand of drie gecommitteerde. In Maastricht, Wageningen, Doetinchem en tenslotte ook in Nijmegen. Nu was me dat werk slecht bekomen, ik heb er geen gezicht voor. Je zit er samen met mensen die helemaal geen verstand Van het onderwijs hebben, met een dominee en met een me vrouw die ook denkt dat ze het allemaal weet, Ik nam nogal eens de leiding en had helemaal geen zin om over al die gevallen die toch sla gen heel sjiek te gaan pra ten. Bovendien heb je lera ren die de zaak proberen te beduvelen. Marietje moet ge schiedenis doen en de leraar vraagt iets. Marietje weet het niet, maar de leraar zegt: Marietje weet het wel, ze is anders altijd heel goed hoor, maar ze is nu wat ze nuwachtig. Marietje weet niks, maar moet dan toch een zeven hebben. Ik wil daarbij niet als de ruziema- ker rondlopen en daarom dacht ik: ik niet langer ge committeerde, nooit meer. Drs. Struijk had op zijn school in Nijmegen, toen net een leraar voor twintig uur Nederlands nodig en hij P. Lukkenaer Wij docenten hebben soms meer belang stelling voor de kinderen dan de ouders zelf. vroeg mij. Ik zei nee, maar het slot was dat ik toch vrij onbevredigd thuis zat. Ik bel de op en vroeg: is die baan er nog? Ik heb twaalf uur genomen. En ik doe het nog met heel veel genoegen. Maar nu is het wel ongeveer zo ver dat ik zeg: een streep eronder". En dan wordt de uiterst beminnelijke man, die met zijn kijker naar de patrijzen rit te Mjken en trots is op zijn tuin, opeens fel. We hebben het over de belangen van de leerlingen die altijd voorop dienen te staan. Hij valt uit over leraren die de „knuppel" hanteren en beter klompenmaker hadden kun nen worden. Ik mag nog even geen notities maken en dan volgt bedachtzaam op dicteersnelheid de volgende uitlating: „Een leraar dient voldoende soepelheid te heb ben om de leerlingen in staat te stellen naar hun ei gen aard de stof op te ne men. Men moét zich niet handhaven door autoritair gezag. En dan zoals men in jude toneelstukken iets ter zijde zegt: „Ik zou er als hatelijkheid achter willen zetten", weer op dicteersnel heid: „autoritair gezag is in wezen een vorm van zwak heid". Hij praat over de „liefde voor het vak" en zegt: „De studie heeft voor mij een pragmatische kant, ik wil er altijd iets mee doen". Hij schreef een paar schoolboe ken. Maar primair was en blijft het persoonlijke con tact met zijn leerlingen. Hij zegt: „U kent mijn leeftijd, want wat ik nu ver tel klinkt ijdel. Jk heb nog contact met mijn oud-leer lingen uit Boxmeer. Als ze gaan trouwen, krijg ik be richt. Laatst reed hier een jongen op een bromfiets langs, hij draaide en kwam terug. Ik herkende hem niet meer, maar riep: „Moet jij niet werken" „Nee meneer, ik heb vandaag mijn kandi daats gedaan". Dat moest hij me even laten weten en daar kwam hij helemaal voor naar Ottersum. Ik wist alles van mijn leerlingen, ik wist wanneer moeder er van door was of vader gek deed. Ik kende alle achtergronden. Die persoonlijke begelei ding is belangrijk. We hou den de grote scholen en ze zullen nog wel groter wor den. Maar op het ogenblik is die persoonlijke begeleiding onmogelijk en daar moet iets op gevonden worden. Het worden leerfabrieken, maar het moeten in de allereerste plaats gemeenschappen blij ven". Over de toenemende maat schappelijke druk op het on derwijs: „De mentaliteit vam een schoolmeester ver anderen is bijzonder moei lijk. Als schoolleider moet je werken met mensen die niet van plan zijn naar een ander te luisteren. Ze komen zo vain de universiteit bij je binnen, maar je mag ze niks zeggen, want ze weten het immers aL Die maatschappelijke druk is vrij onschuldig, er komt niks van terecht. Ouders hebben neestal geen belang stelling voor de school, soms zelfs nauwelijks voor hun ei gen kinderen. Wij docenten hebben soms meer belang stelling voor de kinderen dan de ouders zelf". Over kritische leraren: „Mijn zoon is zelf een kriti sche leraar, maar in dat op zicht ben ik verouderd. Ik vind het grappig, alleen maar grappig. Vooral als je weet dat verschillende van die lui niet eens orde kunnen houden". Over vernieuwing: „Ze hoeven niet al die veldsla gen te kennen, maar er zijn wel dingen waar je op bou wen moet". Het is leuk voor een station te zeggen wij hebben deze en de ze plaat gemaakt, zoals wij kunnen zeggen, wij hebben Mo zart gemaakt. Joost de Dromer Vietnamese, boeren moeten een plaats kópen in concentratie kampen omdat het alternatief niet meer is dan kapotgescho ten worden. Achterblijvers zijn immers vogelvrij. mt I ndocfww Story Men blijft bij de PvdA hin ken op twee gedachten. Hoe ver gaan we links en waar is de grens. Piet de Jcmg Mijn ouders hadden een para detent. Iedereen moest voor 'n voorstelling op de parade staan om het publiek naar binnen te praten en muziek te maken. Ik voelde me altijd in m'n hemd gezet. Ik vond het ver schrikkelijk zo aangegaapt te worden, want ik was toen al erg trots. Toni BolUni Geld is, alles en geld is niets, Als je een pakhuis vol hebt en je doet er niets mee, dan is het waardeloos. De materie is om te gebruiken, niet om te bezitten. Karet Appel Een slecht moreel bevordert bij de politie de misdaad. prof. mr. ,G Duisterwirikel Vrouw en mode vormen een fenomeen dat niet te verkla ren valt. Wij'hebben dit leren accepteren als een feit. L. v. Strooien, directeur pantyfabriek Het allermoeilijkste van vetra- len is dat je niet moet merken dat er iemand tussen de schrij ver en de lezer heeft ingeze ten. mevrouw Rita. Törnquist-Verschure Wij zijn opgegroeid met het idee dat we het krijgen van bepaalde ziekten waaronder mazelen nu eenmaal niet konden vermijden. Vroeg of laat kreeg men het gewoon. Dr. J Huisman Freud verdedigt de burgerlijke voortplantingsmoraal, hij is dan ook een produkt van zijn tijd. Dr. Jos van (7s.se/ Na -een in Den Haag meer ver toonde mammoet-dracht is CRM eindelijk bevallen van een bibliotheekwetje. Hopelijk mogen we hem bij de hand nemen en op de richtingsbor den van een nieuwe tijd wij zen. H. de Werd Emancipatie van drie k's naar 6 k's: keuken en kantoor, kin deren en kreches, kerk en ker- vergadering. Nieww gesegde

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1971 | | pagina 9