ALETTA JACOBS
Dolle Mina
van het
eerste uur
fijn
samen fietsen
Dóe haar
een genoegen-
steek'n
Derk de Vries op!
Bemm
DERK DE VRIES
hoera
hoera
voor
Remia!
- WJ
Ik heb al lang gezien,
dat beter niet bestaat, duurder
dus niet hoeft. Eéns?
JNiet-Nederlanders in
samenleving belicht
binnenland
buitenland
Ongelijk
Hoger peil
r
WOONTEXTIEL
LD
GORDIJNSTOFFEN en TAPIJTEN Uw woninginrichter staat er voor in!
ALLOCHTONEN IN NEDERLAND
VERSTOPPING?
CARTERS
perfekt tot de laatste trek
papier
oor uw pen
Medisch comité
Ned.-Vietnam
Schmelzer-Godwaldt
DONDERDAG 15 APRIL 1971
"Pen vrouw is ook maar een mens. Behalve een enkele cy
nische heer zal niemand dat nog willen ontkennen. Toch
bestaan er nog mensen, die „typisch mannelijke" en „typi
sch vrouwelijke" eigenschappen onderscheiden. En nog
steeds trekken er vrouwen en steeds meer mannen ten strij
de tegen de vooroordelen van die mensen. Toch staat de
vrouw anno 1971 een stuk sterker dan haar sexegenote van
zo'n honderd jaar geleden.
De moderne vrouw heeft in ieder geval de mogelijkheid mee te
beslissen over het wel en wee in de wereldze heeft bijvoorbeeld
stemrecht en het recht om net als de man een universitaire op
leiding te volgenhet zijn rechten die in de wet zijn vastgelegd.
Ze zijn er niet zomaar gekomen.
Enkele vrouwen hebben er - omstreeks de eeuwwisseling - keihard voor
moeten vechten. Een van die vrouwen was Aletta Jacobs, die honderd
jaar geleden, op 20 april 1871 als eerste vrouwelijke studente werd toege
laten tot de universiteit van Groningen.
Ze werd op 9 februari 1854 in
Sappemeer geboren als achtste in
een rij van (later) elf kinderen.
Ze kon goed leren en haar vader
zorgde ervoor dat ze op de hbs
werd geplaatst. Maar Aletta wilde
nog meer: haar grote ideaal was
zelf dokter worden. Tijdens haar
hbs-tijd maakte ze kennis met het
werk van de Engelse econoom
John Stuart Mill. Als enig middel
voor de arbeiders om een groter
aandeel in de welvaart te krijgen,
zag hij geboortebeperking. Ook
schreef hij over de positie van de
vrouwen. In 1969 verscheen de Ne
derlandse vertaling van zijn boek:
„Over de onderwerping van de
vrouw". Zijn werk had grote in
vloed op de vrouwenbewegingen
in West-Europa. En waarschijnlijk
hebben zijn boeken ook op Aletta
diepe indruk g emaakt.
Maar voor een universitaire stu
die had ze de toestemming van de
minister nodig. Gelukkig had ze
veel steun aan haar vader. Hij
schreef minister Thorbecke zelf
aan en Aletta verkreeg inderdaad
toestemming, als was het voorlopig
voor de tijd van een jaar. In het
voorjaar van 1872 kreeg ze verlof
haar studie te voltooien. Het be
richt stond in een brief met een
rouwrand. Minister Thorbecke had
de toestemming op zijn sterfbed
gegeven. In 1878 deed Aletta Ja
cobs artsexamen: het jaar daarop
promoveerde ze.
Ze was nog helemaal niet van
plan een praktijk te beginnen.
Eerst wilde ze nog wat van de
wereld zien. Ze maakte een studie
reis naar Londen, die ze onderbrak
om in Amsterdam een medisch
congres hij te wonen. Vele vrou
wen kwamen haar opzoeken en
wonnen haar advies in over kin
derverzorging. Ze gin-g niet meer
terug naar Londen. Nog hetzelfde
jaar, 1879, begon ze een praktijk
in Amsterdam. Haar mannelijke
collega's konden de sohok nauwe
lijks verwerken. Ze verzochten
haar zich uitsluitend te beperken
tot verloskundige hulp en haar ho
norarium moest ze maar een flink
stuk lager dan dat van de heren
doktoren stellen.
Aletta trok zich - uiterlijk al
thans - niets van de aanvallen aan.
Indaohtig de leus: Voorkomen is
beter dan genezen, ook al ben je
dan dokter, trok ze de Jordaan en
andere volksbuurten in om de
vrouwen voor te lichten over kin
derverzorging en hygiëne. Boven
dien maakte ze propaganda voor
anti-conceptionele middelen, lijn
recht tegen de opvattingen in van
geneesheren en predikanten van
die tijd (en van heel veel later).
Tegelijkertijd trok ze zich het on
recht dat de arbeiders en vooral de
vrouwen werd aangedaan zeer aan.
Slechts een handjevol rijken kon
invloed uitoefenen op het bestuur:
vrouwen gingen in het geiheel niet
naar de stembus.
In 1883 liet Aletta Jacobs zich
op de kiezersLijst plaatsen van de
gemeente Amsterdam. Waarom ook
niet. Er stond in de wet nergens
zwart op wit dat een vrouw niet
mocht stemmen; integendeel, ieder
Nederlands onderdaan boven een
bepaald inkomen mocht gebruik
maken van het stemrecht. Toch
nam de Amsterdamse raad haar
verzoek niet serieus. Kennelijk
deelden de raadsleden de opvat
ting: „Uit een rib gemaakt en dan
wat te zeggen hebben? Nooit". Het
Algemeen Handelsblad uit die da
gen schreef naar aanleiding van
haar verzoek aan de raad: „Mejuf
frouw Jacobs heeft de letter van
de wet voor zich, niet de geest van
de wet. Er is voor vrouwen een zo
ruime werkkring weggelegd - ook
in het edele en zelfopofferende
vak, waaraan mejuffrouw Jacobs
zich heeft gewijd, dat het waarlijk
niet nodig is, dat de vrouw zicb
met politiek inlaat".
Maar Aletta liet zich wel in met
politiek en ze besloot de zaak tot
voor de Hoge Raad uit te vechten.
Het college stelde haar in het on
gelijk: „Onder Nederlands onder
daan moest alleen de man worden
verstaan, anders zou het wel an
ders vermeld staan".
In 1887 kreeg een groter aantal
Nederlanders kiesrecht, maar in de
nieuwe wet werd wel uitdrukke
lijk vermeld dat de eer slechts aan
mannen was voorbehouden. Deze
maatregel werd een groot aantal
vrouwen in Nederland te gortig en
mede onder invloed van buiten
landse initiatieven ontstond ook
hier een massale vrouwenbewe
ging-
Ondertussen ging Aletta door
met haar praktijk. In 1894 ontving
ze een brief van winkeliersters in
Amsterdam. Deze vrouwen moes
ten vaak van 's-morgens acht tot
Aletta Jacobs (links) met een van haar patiënten. Foto uit 1S82.
's-aivonds elf uur staande hun
werk doen. Als gevolg daarvan
kregen ze allerlei klachten over
hun gezondheid. De bazen weiger
den in de winkels bankjes neer te
zetten. Aletta Jacobs richtte toen
in verscheidene bladen een oproep
tot het winkelende publiek om
winkels te boycotten, waarin der
gelijke toestanden voorkwamen.
De winkeliers waren zeer verbol
gen, maar de publieke belangstel
ling van het probleem was gewekt
en her en der werden vrouwenco-
mité's opgericht. Een wettelijke
regeling bleef echter uit. to«
1902.
Aletta Jacobs raakte er hoe lan
ger hoe meer van overtuigd dat er
een partij moest komen die zelf de
rechten van de vrouw ging verde
digen. In 1902 volgde ze Annette
Versluys op als presidente van do
Vereeniging voor Vrouwenkies
recht. Ze deed in die functie her
haaldelijk een beroep op de vrou
wen die nog steeds afzijdig ble
ven; ze had veel contact met soort
gelijke verenigingen in het buiten
land en verder schreef ze een aan
tal boeken, o.a. Uit het leven van
werkende vrouwen en, samen met
haar man, C.V. Gerritsen: Brieven
uit en over Amerika.
C.V. Gerritsen was, net als Alet
ta, een zeer zelfstandige persoon
lijkheid. In de politiek stelde hij
zich op als radicaal liberaal. Bei
den zagen in het huwelijk de ach
terstelling van de vrouw bevestigd.
Eerst na lang wikken en wegen
besloten ze te trouwen. Hierbij
hadden ze alleen het belang van
hun kind op het oog, dat, als ze
niet trouwden, met de vinger zou
worden nagewezen.
In 1913 besloot het parlement
het kiesrecht uit te breiden tot alle
Nederlandse gezinshoofden. Vrou
wen werden opnieuw nadrukkelijk
uitgesloten. Gesteund door succes
sen van vrouwenbewegingen in het
buitenland (Finland en Denemar
ken) organiseerde de Vereeniging
voor Vrouwenkiesrecht een pro
testvergadering. Er waren affiches,
waarop een vrouwelijke dokter
stond afgebeeld met de tekst: De
dokter mag niet stemmen; haar
koetsier wel. De opkomst was
massaal en Aletta Jacobs hield een
felle rede. In de troonrede van dat
jaar stond dat een commissie het
kiesrecht zou herzien.
In 1915 kondigde de regering
Cort-van der Linden aan dat vrou
wen passief kiesrecht kregen:
voortaan zouden dus vrouwen zit
ting kunnen nemen in bestuurscol
leges. Wat Aletta gevreesd had,
gebeurde. Er was geen sprake van
één vrouwenpartij. De diverse par
tijen namen zelf vrouwen op de
kieslijsten op. Aletta Jacobs was
zeer teleurgesteld. „Vrouwen op
partijlijsten", schreef ze, „zullen
eerder partijgangsters zijn dan
vechtsters voor de belangen van de
vrouw". En: „Wij vrouwen zullen
zelfs al vóór de verkiezingen el
kaar moeten bestrijden". Toch liet
ze zich zelf op de lijst plaatsen
van de Vrijzinnig Democraten. Ze
kreeg de meeste voorkeurstemmen
bij de verkiezingen in juli 1918:
het waren er 1919: te weinig om
in de kamer te komen. Wel in de
kamer kwam een vrouw van de
SDAP-lijst: Suze Groeneweg. „La
ten we hopen", schreef Aletta Ja
cobs, „dat zij voor de belangen van
het algemeen kiesrecht opkomt".
Lang behoefden de Nederlandse
vrouw-en daar niet meer op te
wachten. Toen de eerste wereld
oorlog afliep, voleden de Neder
landse parlementariërs zich ge
noodzaakt democratische maatrege
len te nemen, evenals de regerin
gen in andere Westeuropese lan
den. Mr. H.P. Marchan-t diende het
z.g. voorstel Wet Jacobs in, dat
onmiddellijk werd aangenomen.
Het woord „mannelijk" werd uit
de kieswet geschrapt. Het doel
was bereikt, hoewel pas in .1922
het algemeen kiesrecht officiëel id
de grondwet w-erd geregeld
Aletta Jacobs trok zich terug uit
het openbare leven en schreef haar
Herinneringen, waarin ze naast
haar ervaringen het doel van al
haar activiteiten omschreef:
„Het hoge doel der vrouwenbe
weging is om in de vrouw de mens
tot volle ontwikkeling te doen ko
men en daarvoor is onontbeerlijk
opleiding tot zelfstandigheid. Want
eerst wanneer de vrouw als zelf
standig individu optreedt, kan zij
doordrongen worden van het besef,
dat zij niet alleen haar waarde
ontleent aan haar geslachtsorganen
of haar voortplantingsvermogen,
doch dat ook zij de maatschappij
kan en moet dienen ten einde het
mensdom op te voeren tot een
hoger peil van ontwikkeling".
Op 10 augustus 1929 overleed ze
in Baarn. ELS SMIT
(ADVERTENTIE)
DE IRAAKSE minister van -voor
lichting is naar Lissabon vertrokken
voor besprekingen met de Gulbenki-
an stichting. Onderwerp van ge
sprek is de restauratie van de han
gende tuinen van Babylon.
ADVERTENTIES)
6,15
In de serie "Ontdek Nederland op de fiets" kunt u kiezen
uit 67 fijne fietstochten, de vrijheid in.
Stuur 30 ct. aan postzegels in een gesloten, als brief
gefrankeerde envelop aan: "stichting: fiets!", postbus 7120
Amsterdam, en u ontvangt een lijst van alie beschikbare
fietsroutes thuis. Wél duidelijk uw naam en adres vermelden.
En dan: fijn samen fietsen!
DEN HAAG (ANP). "Allochto
nen in Nederland" is de titel van
een boek, dat over enkele weken bij
de staatsuitgeverij zal verschijnen.
Het hoek, dat is geschreven in op
dracht van het ministerie van
C.R.M., bevat een aantal beschou
wingen over Indische Nederlanders,
Ambonezen, Surinamers, Antillia-
nen, buitenlandse werknemers, Chi
nezen, vluchtelingen en buitenlandse
studenten.
De samenstelster van dit boek,
mevrouw dr. H. Verwey-Jonker en
enige van haar medewerkers hebben:
op een persconferentie een toelich
ting gegeven op de inhoud. In haar
inleiding stelde mevrouw Verwey-
Jonker, dat er tegen het woord "al
lochtonen" nogal wat weerstand is
geweest, onder andere in de Tweede
Kamer, ma-ar zij achtte het gebruik
van woorden als "immigranten" en
"vreemdelingen" onjuist. "De groot-
ADVERTENTIES
Wellicht is uw galtoevoer onvol
doende. - en die is onontbeerlijk
voor een goede spijsvertering en het
regelmatig functioneren van uw
ingewanden. Te weinig gal brengt
de werking ervan in de war. U gaat
zich loom en onprettig voelen en
wordt daardoor humeurig. Doe de
kuur met zachte Carters Pilletjes.
Zij wekken de gal op en zorgen voor
een goede toevoer ervan in de dar
men. U voelt zich dan weer prettig,
opgelucht en in een beter humeur.
PILLETJES
Import Benelux: N.V. Ode! Company Amsterdam
ste groep, de Indische Nederlan
ders", zo zei ze, "beschouwen zich
beslist niet als vreemdelingen".
Dr Verwey-Jonker wees erop, dat
het probleem van de allochtonen
geen Nederlands maar een Europees
vraagstuk is. "Een duidelijk pro
bleem vormen in Nederland de Am
bonezen en de buitenlandse werkne
mers", zo meende zij; "Deze groe
pen zijn sociaal kwetsbaar en wij
mogen van deze groepen ook geen
snelle assimilatie verwachten. Pas
de tweede generatie zal zich minder
gefrustreerd en minder bijzonder
voelen".
In het slothoofdstuk van het boek
trekt dr. Verwey-Jonker enkele con
clusies. Zij stelt allereerst, dat "er
weinig sociaal-wetenschappelijk on
derzoek naar de integratie- en assi
milatieprocessen bij allochtone be
volkingsgroepen in Nederland
verricht. In enkele geVallen heeft de
overheid een onderzoek gestimu
leerd - zoals bij de buitenlandse
arbeidskrachten - maar dan wel met
het oog op de praktische beleidspro
blemen". Zij betreurt het ook, dat
"een deel van het beschikbaar basis-
materieel over de Indische Neder
landers niet is geanalyseerd en toe
gankelijk gemaakt". Zij concludeert
echter toch, dat "de collectieve inte
gratie van de Indische Nederlanders
inmiddels een feit is geworden"
„Heel andere staat het met de
tweede groep van allochtonen, die
uit Indonesië afkomstig is. Hier is
geen sprake van een collectieve in
tegratie. Zij spreken thuis geen Ne
derlands en oo-k hun kerkelijk en
verenigingsleven speelt zich af bui
ten de Nederlandse sfeer. De Ambo
nezen zullen als aparte groep voor
lopig blijven bestaan".
Senorita APOLLO 20 cent
Brieven «oor deze rubriek moeten met vol
ledige naam en adres worden ondertekend. Bij
publicatie zullen deze verrfield worden. Slechts
bij hoge uitzondering zal van deze rege! wor
den afgeweken. Naam en adres zijn dan bij
de redactie bekend. Publicatie van brieven
(verkort of onverkort) betekent niet dat de
redactie het in alle gevallen eens is me*
houd, c.q. strekking.
In verscheidene delen van Zee
land is reeds enige tijd een inzame
lingsactie gaande voor o.a. Vietnam.
In het kader van deze actie worden
artsen benaderd met het verzoek
proefmonsters af te staan aan het
Medisch Comité Nederland-Vietnam,
een artsencomité.
Deze monsters worden uiter
aard geselecteerd gestuurd naar
het Noordvietnamese rode kruis, en
naar medische diensten van de be
vrijdingsbewegingen van Zuid-Viet
nam, Laos en Cambodja. Het afhalen
van deze monsters geschiedt om be
grijpelijke redenen door mensen,
werkzaam in de medische sector:
verpleegsters, verplegers, apothekers
assistenten, artsen, medische stu
denten, etc. In Zeeland leverde deze
inzamelingsactie reeds voor ver
scheidene duizend enguldens aan art
senmonsters op.
Gezien de huidige situatie de
hervatte bombardementen op Noord-
Vietnam, de zgn. verzadigingsbom-
bardementen op Zuid—Vietnam, La
os en Cambodja, de natuurrampen in
het noorden van Z. Vietnam eind
vorig jaar is rechtstreekse hulp
aan de medische organisatie van de
bevolking meer nodig dan ooit. Wij
rekenen op de - humane traditie van
de arts.
De Franse „Conseil Oecumenique
des Eglises" (Oecumenische Raad
van Kerken) heeft onlangs f 200.000
beschikbaar gesteld aan het Franse
Medische Comité voor hulp aan bo
vengenoemde organisaties.
Het Medisch Comité Nederland-
Vietnam richt zich tot allen die
verontrust zijn over de escalatie van
de oorlog in Indochine, om door stor
ting op postgiro 1090400 t.n.v. de
penningmeester MCNV te Amster
dam, meer medische steun mogelijk
te maken,
middelburg
mevr. C. Villerius
(verpleegster)
mevr. F. Westerweel
(verpleegster)
E. Zandee (anaesthesist)
In alle ernst zou ik de kiezer
willen aanraden de eerste pagina
van het dagblad De Stem van
woensdag !4 april 1971 te lezen, om
te vernemen wat de fractievoorzitter
van de KVP, drs. Schmelzer en de
burgemeester van Roosendaal, God-
waldt, hebben gezegd. Mijn conclu
sie: Waar haalt Schmelzer het lef
vandaan om de kiezer zo een rad
voor de ogen te draaien?
BREDA
E. Wijne
(ADVERTENTIE)
Voor je romige frites-saus.
Tóe maar!
Méér frites-saus
op onze bruin gebakken
lijfjes.
Méér, méér.
Oei, wat is die frites-saus
vers.
Oei, wat worden we
lekker gemaakt.
't Kan niet op, uit zo'n
Kilo emmertje van Remia.
FRITES-SAUS
tijdelijk 30 cent voordeel
h
