rode
hondvaccin
Psychiater Greveiink
en zijn
eenmansveldtocht:
Wereld-
gezondheids
dag
in het
teken
van de
suikerziekte
De Haagse psy
chiater J. Greve
iink (47) is van
uit zijn „hoofd
kwartier" aan
het deftige Jozef
Israëlplein een
eenmansveld
tocht begonnen
tegen het zieken
fonds, de hono
rering van spe
cialisten, de zie
kenhuizen, het
slaaf-zijn van de
patiënt en de ver
keerde image,
welke rond zijn
beroep hangt.
lezen
ere promoties
J.Th.J.M. Willems
pil
L
„De patient
is een slaaf wiens
ziekte door drugs
verdoezeld wordt"
door
Lambiek Knepflé
Hij schrijft met grote re
gelmaat brieven aan de Eer
ste en .Tweede Kamer, aan
ministers en staatssecreta
rissen, publiciteitsmedia, de
Consumentenbond en de Ko
ninklijke Nederlandse Maat
schappij voor Geneeskunst.
Dokter Greveiink doet dat
zeer zakelijk, korte punten
met a's, b's en c's. Van al
les houdt hij archief bij. Al
le interviews en gesprekken
worden op de band vastge
legd en uitgewerkt.
Tijdens het gesprek ver
schijnen langzamerhand
steeds meer papieren op de
kale schrijftafel. Maar die
worden met één veeg verwij
derd wanneer de fotograaf
verschijnt. Dokter Greve
iink wil ook niet ter aankle
ding voor zijn enorme boe
kenkast op de plaat gezet
worden: „ik hou er niet van
dat doktoren worden gezien
als een soort kamergeleerden
die vanuit hun boeken zitten
te filosoferen als wijze diep-
weters". Hij is bedrijfspsy-
chiater bij de overheid en
houdt er thuis nog een klei
ne psycho-therapeutische
praktijk op na. Al zijn vrije
tijd besteedt de psychiater
aan zijn eenmansveldtocht.
Waarom deze eenmansac
tie?
Greveiink: ,,al sinds jaar
en dag lees ik in de medische
tijdschriften kritiek op de
punten waartegen ik ten
strijde trek. Maar er wordt
niets aan gedaan. Alle
„clubs" die iets willen ver
anderen falen uiteindelijk.
Er wordt teveel tijd besteed
aan onderlinge communi
catie en er zijn zoveel menin
gen over hoe het wel moet,
dat men eenvoudig niet aan
verandering toekomt. Daar
om heb ik doelbewust voor
een eenmansactie gekozen".
En de „kritiese artsen"
dan? Die streven wellicht
naar dezelfde doeleinden?
Greveiink: „ik heb op het
laatste congres van de art
senmaatschappij met hen ge
sproken. Maar het is bij hen
net hetzelfde: zoveel hoofden
zoveel zinnen en - het wordt
tenslotte toch hetzelfde kliek
je"
'Maar vecht u als eenling
niet tegen de bierkaai?
Greveiink: „mijn collega's
hebben mijn denkbeelden in
formeel wel gunstig maar
toch ook een beetje griezelig
ontvangen. Formeel wordt ik
echter volkomen genegeerd".
Dokter Greveiink wil de pa
tiënt uit zijn passieve slaaf -
zijn halen. Hij legt dit uit
aan de hand van zijn „klont-
kluwen-Mien-Piet' '-theorie.
Er verschijnen drie voor
werpen op zijn lege schrijf
bureau die samen een drie
hoek vormen. Een agenda is
Piet, een soort lucifersdoos-
diens maag en een bakje stel
len de buitenwereld voor. Nu
krijgt Piet moeilijkheden
met de buitenwereld in de
vorm van het lange haar van
zijn zoon. Zoonlief trekt zich
van de vermaningen van zijn
pa niet veel aan, wat tot ge
volg heeft, dat vader zijn ge
voelens niet meer aan de bui
tenwereld meedeelt, maar
maar in zijn maag opkropt.
Hij krijgt dan een maag
zweer of zoiets en gaat dan
als Piet Patiënt naar Jan
Dokter. En dan gaat het
fout, want Jan Dokter be-
Irijft alleen deelgeneeskunde
dat wil zeggen dat hi] de
maag van Piet gaat genezen
met pillen en poeders. Maar
de oorzaak van de ellende,
de wrijving tussen pa en zoon
daar wordt niets aan gedaan.
Natuurlijk is hieraan niet
alleen de arts, die in zijn
drukke werk nauwelijks de
tijd vindt om verder te zoe
ken, schuld. Ook de patiënt
zelf. Hij is veel te passief.
Iemand die zijn auto naar
de garage brengt, omdat er
iets mee is, weet meestal
wel in welke richting de
fout gezocht moet worden en
zegt dat ook tegen de dok
ter-monteur. Maar het typi
sche is, aldus Greveiink, dat
de meeste mensen geen en
kel verstand van hun eigen
lichaam hebben. Zij lopen
ermee naar de dokter en ho
pen er het beste van. „Het is
gek, het apparaat waarbij je
het meeste betrokken bent,
geef je het gemakkelijkst he
lemaal over voor „repara
tie". Piet Patiënt moet zich
in de spreekkamer van Jan
Dokter meer als „klant" ge
dragen. Hij moet de dokter
het mes op de keel zetten, zo
dat deze hem niet in het on
gewisse kan laten over de
aard van de eventuele ziek
te".
En het ziekenfonds?
Greveiink: „Ik heb er te
gen geprotesteerd toen door
de Kamer zomaar even be
sloten werd door het optrek
ken van de loongrens 60.000
mensen in het ziekenfonds
te houden en 70.000 anderen
uit de particuliere verzeke
ring te halen. Ik ben trou
wens tegen dit hele systeem.
Er moet een soort nationale
volksverzekering tegen ziek
tekosten komen, waaraan ie
der premie betaalt naar zijn
inkomen. Dan komt er ein
delijk een einde aan het ver
schil in behandeling tussen
de fonds- en particuliere pa
tiënt en ook in de specialis
tentarieven"
Wat is er met de ziekenhui
zen aan de hand?
Greveiink: „Beter dan het
bedrijven van de eerder op
genoemde deelgeneeskunde,
waardoor iemand soms ja
renlang van hot naar haar
sjouwt en z'n ziekte met
irugs wordt verdoezeld en
diepgevroren, zou 't zijn ie
mand voor 't stellen van 'n
diagnose drie dagen in 't hos
pitaal op te nemen. Dan kun
je hem helemaal onderzoe
ken en weet je meteen hoe
de kaarten liggen. Op dit
moment ligger er mensen in
het dure ziekenhuisbed, die
er in feite 50 procent van hun
tijd voor niets doorbrengen.
Opmerkelijker is, dat een
ziekenfondspatiënt meestal
langer in het hospitaal ligt
dan de particuliere. Blijk
baar wordt aan deze laatste
toch meer zorg besteed"
Wat vindt u van de uit
spraak van prof. Speijer, dat
een kwart van de Nederlan
ders psycho-sociaal-disfunc-
tioneert?
Greveiink: „Een hoogst on
gelukkige term. Het komt bij
iedereen op zijn tijd voor dat
zijn „computer" in het hoofd
in de war is, soms voor lan
ger achtereen. Maar daarom
is hij nog niet meteen gees
telijk gestoord. Zijn „com
puter" is wel goed, maar al
leen tijdelijk buiten gebruik,
als een lift zonder boy. Dat
het zoveel mensen zijn, 25
procent, die zich niethele
maal lekker voelen In deze
maatschappij, is een teken
des tijds. Het is gemakkelij
ker'zelf niet meer z'n hoofd
te breken over problemen,
maar deze laten oplossen
door een echte computer, De
mensen g.aan door-'dit niat-
ze'lf-denken in het gareel van
de massa-maatschappij lo
pen". - s ;j
En tenslotte de psychiatri
sche patiënt?
Greveiink: „In het alge
meen wordt hij als gevaar
lijk of onnuttig aangezien:
weg met hem, sollicitaties
mislukken. Niemand wil zelf
ook voor geestelijk gestoord
worden aangezien. Gevolg
zowel de psychiater als zijn
patiënt komen in het ver
domhoekje. Een volledig ver
keerde instelling: ik bedrijf
in feite een optimistisch vak.
In tachtig procent van de ge
vallen, die als hopeloos wor
den beschouwd, weet ik met
20 uurtjeê praten de „com
puter" weer op gang te bren
gen. Dat kost 1600 gulden,
maar hoeveel kost het niet
méér, als iemand sukkelen
blijft?"
Dokter Greveiink over zijn
loopbaan: „ik was van '57
tot '65 geneesheer-directeur
van de psychiatrische inrich
ting Sancta Maria in Noord-
wijk, u weet wei, met non-
..netjes". Hij voegt er aan toe:
„en met opgevallen resul-
.taat". Was dat opvallen het
fgit dat hij daar ingehuurd
was om een modernisering
van deze ouderwetse inrich
ting op gang te brengen, of
dat hij er in '65 als „corps
alienum", als vreemd
lichaam, werd uitgewerkt?
„Ik heb het proces om 25
mille achterstallig salaris
verloren, maar de rechters
gaven in feite toe dat de ont
slaggrond onredelijk was",
aldus dokter Greveiink.
De farmaceutische industrie is
er tenslotte in geslaagd een
vaccin te ontwikkelen, dat ro
de hond kan voorkomen. Ro
de hond is een besmettelijke
ziekte, die o.a. gepaard gaat
met een rode huiduitslag, die
in principe vrij ongevaarlijk
is, maar bij a.s. moeders grote
ellende kan veroorzaken.
Door een rode hondinfectie in
de eerste 4 tot 5 maanden van
de zwangerschap kan het zich
ontwikkelende kind namelijk
ernstig worden beschadigd:
slechts 15 procent van de kin
deren van moeders die tijdens
de zwangerschap rode hond
hebben gehad, is volkomen
„normaal". De invloed van
het rode hondvirus op de
zich ontwikkelende vrucht
kan van verschillende aard
zijn. Bij 16 procent van de
moeders met een rode hond
infectie in de eerste vier
maanden van de zwanger
schap sterft de vrucht vroeg
tijdig, in 70 procent van de
gevallen treedt een of andere
vorm van doofheid op, bij 50
procent van de kinderen wier
moeder rode hond heeft ge
had, treden hartafwijkingen
op en 62 procent heeft oog
letsels. Bij 46 procent treedt
bovendien een bepaalde vorm
van achterlijkheid op. De
kans op een rode hondinfectie
is weliswaar niet zo erg groot
(1 of 2 op de 1000 zwanger
schappen), maar desondanks
is vaccinatie, waardoor be
smetting voorkomen kan wor
den, erg belangrijk. Vooral
zgn. high-risk-groepen zoals
kinderverzorgster, jeugdleid
sters, onderwijzeressen e.d.
moeten volgens de farmaceu
tische industrie tijdig worden
ingeënt. Proeven hebben in
middels aangetoond, dat het
vaccin volkomen veilig en on
schadelijk is. Bij geen van de
100.000 proefpersonen (kinde
ren en volwassenen) zijn met
dit nieuwe vaccin complicaties
opgetreden.
Verschillende ontwikkelings
landen gebruiken TV in de
strijd tegen het analfabetisme
of zijn van plan dat te doen.
De meningen over deze me
thode raken de laatste tijd
echter steeds meer verdeeld.
Sir Walker, leider van de
Australische delegatie bij de
Unesco, vreest dat TV juist
een tegengestelde werking
heeft, d.w.z. dat men door TV
het lezen vèrleert. Veel stu
denten blijken aanvullende
cursussen in intensief lezen
nodig te hebben, voordat ze
aan hun eigenlijke studie kun
nen beginnen, wist de Austra
liër te vertellen. Hij drong er
op aan de invloed van de TV
op de leeskunst diepgaand te
bestuderen.
Ter ere van de Dies Natalis
op 26 maart zullen dan de
Rijksuniversiteit in Utrecht 6
ere-doetoraten worden uitge
reikt. De volgende personen
mogen met hun uitverkiezing
het feest opsieren: dr. Ger
hard von Rad uit Heidelberg
(oude testament), dr. P. Bucy,
(neurochirurgie), prof. J. Tits
uit Bonn (wiskunde), prof. G.
Sterba uit Leipzig (neurohor-
monen), mr. J. den Tex uit
Amsterdam (Oldenbarneveld-
biografie) en prof. C. Moor
rees uit Boston (tandheelkun
de).
Om een kern-reactor vei-
ligte laten werken is een
uitlaatklep nodig die bij te
hoge druk „stoom af kan
blazen". Een dezer dagen
werd in het Zeeuwse Sloe-
gebied een dergelijke vei
ligheidsklep (doorsnee 46
meter, wanddikte 2 a 3 cm)
op de gereedgekomen cen
tralemantel geplaatst. Na
deze afsluiting kunnen de
drukproeven beginnen, die
de laatste voorbereidende
fase voor het eigenlijke
kernsplijtingsproces vor
men.
Niet alleen de chemische in
dustrie veroorzaakt waterver
vuiling, ook de anti-concep-
tionele pil is volgens prof.
Davies uit Birmingham een
vorm van vervuiling, die alle
aandacht verdient. Het mas
saal consumeren van hormo
nen beschouwt de Engelse ge
leerde als een toekomstig pro
bleem, omdat de hormonen
uit de pil in het water niet
worden afgebroken en dus
uiteindelijk weer in het
drinkwater terecht kunnen
komen. In een meer dan 100
pagina's tellende rapport
heeft prof. Davies de Unesco
verslag gedaan van zijn be
zorgdheid en gevraagd om
diepgaande studie van de
door hem gesignaleerde pro
blemen. De opmerkingen van
de Brit zijn overigens niet
hieuw, want ook al eerder is
van Amerikaanse zijde ge
waarschuwd tegen het gevaar
van hormoonvervuiling. Men
heeft toen zelfs geschermd
met de mogelijkheid, dat er
zoveel vrouwelijk hormoon in
de rivieren zou kunnen ko
men, dat dit massale on
vruchtbaarheid zou veroorza
ken. In principe is een derge
lijke watervervuiling natuur
lijk altijd mogelijk, maar in
de praktijk zal het zker zo'n
vaart niet lopen. Wat meer
voorzichtigheid met sensatio
nele uitspraken is soms ook
in de wetenschappelijke we
reld niet overbodig.
De meeste Japanners die
ouder dan 90 zijn geworden
blijken opgewekt van natuur
te zijn en tot op hoge leeftijd
hun beroep uitgeoefend te
hebben.
(Japans ministerie van ge
zondheidszorg)
Nederland gaat samen met
Denemarken een volledig ge
automatiseerde attenderings-
systeem ontwikkelen voor
technisch- en wetenschappe
lijke literatuur. Door dit sys
teem kunen gegevens zeer
snel te voorschijn worden ge
haald en kan dus veel tijdro
vend literatuuronderzoek
worden vermeden.
Het instituut voor immunolo
gie in Natal (Zuid-Afrika)
heeft een nieuw anti-lichaam
pje ontwikkeld dat van groot
belang kan zijn bij het voor
komen van leverinfecties. Met
dit anti-gen kunnen namelijk
bloedtransfusies worden ge
controleerd op de aanwezig
heid van infectie veroorza
kende virusdeeltjes.
Meer dan 250 kankeronder
zoekers uit de hele wereld ko
men van 12 tot 15 mei in Am
sterdam bijeen om deel te ne
men aan een congres over de
rol van virussen en erfelijke
factoren bij het ontstaan van
kankers.
Het voeren van een bevol
kingspolitiek, die gericht is op
vermindering van de bevol
kingsgroei in Nederland, moet
gekoppeld worden aan af
schaffing van de huidige kin
derbijslagregeling.
(Stelling bij proefschrift van
V. van der Vliet, Utrecht).
De Engelse waterzuivering
begint vruchten af te werpen.
In een deel van de Theems,
waar al bijna 100 jaar geen
vissen meer waren waargeno
men, zijn de afgelopen maan
den weer 41 verschillende
soorten gesignaleerd.
Nog een positief bericht uit
het Verenigd Koninkrijk: de
wegwerpfles behoort tot het
verleden. De Britse consu
ment heeft ontdekt dat hij
uiteindelijk die wegwerpfles
toch zelf betaalt en boven
dien is men zich bewust ge
worden van de enorme ver
vuilingsproblemen. Wanneer
zullen de Nederlanders ont
dekken, dat gratis glas ook
niet alles is?
Gezien de stormachtige groei
van de universiteiten is het
waarschijnlijk, dat er een
overschot aan academici zal
ontstaan. De implicaties van
deke ontwikkeling voor de
verhouding universiteiten en
maatschappij verdienen ern
stige aandacht.
(Stelling bij proefschrift van
K. Wirtz, Utrecht).
DOOR RINUS VAN BIJNEN
Voor een suikerzieke is het
vandaag de dag mogelijk een
normaal werkzaam leven te
lijden, kinderen te baren, aan
sport te doen en met volle
teugen van het leven te ge
nieten".
Dat stelt dr. M. G. Candau,
directeur-generaal van de
wereldgezondheidsorganisatie
in het laatste nummer van
„World health". De suikerpa
tiënt dient daarbij natuurlijk
wel de voorschriften van de
dokter wat betreft dieet en
medicamenten (injecties) se
cuur op te volgen. Houdt hij
rich daar goed aan dan kan
lij inderdaad vrij normaal
door het leven gaan.
Dat is dan met name te dan
ken aan de Canadese dokto
ren Banting en Best, die vijf
tig jaar geleden in een labo
ratorium te Toronto met suc
ces de door hun ontdekte in
suline toepasten op een dia
beet. Een gouden jubileum
dus, dat de suikerpatiënten
aver de hele wereld als een
feest zullen ervaren.
Voor die gedenkwaardige dag
was het een dubbeltje op zijn
kant of een suikerpatiënt in
leven bleef en dan nog was er
van „leven" in feite geen
sprake. De wereldgezond
heidsorganisatie heeft het
enorme belang van de ont
dekking van de insuline wil
len onderstrepen door de we-
reldgezondheidsdag vol
gende week woensdag in
iet teken van de suikerpatiënt
te stellen.
Maar niet alleen om dit feit
te vieren. Ook om in de hele
wereld de aandacht te vesti
gen op deze ziekte, waar naar
schatting twee procent van de
wereldbevolking aan lijdt.
Er moet nog ontstellend veel
gedaan worden aan research
om „de kwaal zo geruisloos
mogelijk te kunnen verdra
gen".
Hoe meer men met de neus
op de feiten gedrukt wordt en
met de veelheid van proble
men rond deze ziekte wordt
geconfronteerd, des te beter
zal men in staat zijn te vech
ten voor een zo goed mogelijk
eindresultaat.
Om ons tot Nederland te be
perken: suikerziekte is hier
de vierde volksziekte. Rond
de 125.000 patiënten zijn onder
behandeling, maar voorzich
tige ramingen spreken van
nog eens zo'n aantal dat aan
de ziekte lijdt zonder onder
behandeling te staan.
Van dit enorme aantal zijn er
slechts dertigduizend lid van
de N.V.S., de Nederlandse
Vereniging van Suikerzieken.
De meest voor de hand lig
gende oorzaak is, dat de N.V.
3. tot nu toe weinig aan de
weg timmerde. Hetgeen niet
wegneemt, dat de vereniging
met geringe middelen tot uit
zonderlijke aktiviteiten wist
:e komen. Om enkele zaken te
aoemen: zij bevordert mede
het medisch speurwerk, be
hartigt individuele en alge
mene belangen van de suiker
zieken, geeft voorlichting en
neemt suikerzieke kinderen
bp in het eigen tehuis „Bos en
Duin".
Vooral dit laatste kost han
denvol geld maar is dan ook
van vitaal belang voor de
jonge suikerpatiënt. Een
nieuw paviljoen is heel hard
nodig (kosten 450.000).
Hoog op de verlanglijst van
de N.V.S. staat genoteerd een
diabetisch centrum, hetgeen
zo'n slordige twee miljoen zal
sosten. De overheid subsi
dieert de N.V.S. niet, zodat
dergelijke bedragen door par
ticulier initiatief bijeenge
bracht zullen moeten worden.
De N.V.S. heeft er voor ge
zorgd, dat de suikerzieke be
ter wordt geaccepteerd in be
drijfsleven en verzekerings
wereld. De vereniging heeft
voorts voor zgn. suikervrije
irtikelen een garantiezegel
ingesteld. Het zijn allemaal
activiteiten, die het leven
voor de suikerpatiënt veel
draaglijker maken.
Met de komst van de insuline
werd het mogelijk gemaakt
de diabeet in leven te houden.
Het gaat er nu vooral om dat
dat leven ook waard is ge
leefd te worden". Dat is een
zaak, die de hele samenle
ving aangaat. Daarom de
suikerziekte in het zonnetje
>p 7 april, wereldgezond-
heidsdag.
