lil
i
1
IK!
SAARTJE WIL
SCHILDEREND
RIEK SCHAGEN
ZIJN
de
NVSH in beroep
tegen afwijzing
gewijzigd statuut
Als je maarMekker neemt.
Voortrekker, de gemakkelijke pijptabak
,Het is zalig om te doen; fijn, steeds fijner
Verkeer produceert ieder jaar
1,4 miljoen ton koolmonoxyde
Studiebeurzen voor
komend jaar hoger
binnenland
buitenland
j
i
=11111
III
■1111
papier
oor uw pen
FANTASIE
DOORGAAN
Nachtmerrie
Wegenbouwers
willen in winter
doorwerken
Sjaloom vraagt 0111
steun van vakbonden
Experimentele
lerarenopleiding
te Tilburg
Afschaffing groetplicht
VVDM vindt
toezegging
niet volledig
Willekeur
Onderzoek ont
staan oxidatieve
luchtvervuiling
Dat is zo'n gemakkelijke
tabak. Gewoon plezierig
je pijp stoppen.
Trekt lekker licht. Islekker
zacht. Dat weet iedere
Voortrekker-roker, f 1,50
VRIJDAG 2 APRIL 1971
55
BREDA Wie is Riek Schagen? De ouwe-trouwe dienst
bode Saartje in de avonturen, die Joop Doderer als Swieber
tje veel tvkijkers terugvoert naar een weemoedig tijdperk
van oubollige burgerlijkheid? Of is zij de schilderes, kun
stenares als je wilt, die dag in dag uit op een zolderverdie
ping in Amsterdam met verf en krijt bezf|g is?
De Saartje, die nu ook op de vaderlandse schouwburgplanken
de potten en pannen om de oren krijgt gegooid en een vuile dief
helpt onschadelijk maken tot „lering"ende vermaak van gillen
de kinderen? Of de vrouw, die haar kunstzinnige expressies sedert
enige tjjd exposeert en zoals gemeld momenteel tot en met
25 april een tentoonstelling van 50 werkstukken in de Bredase
Beyerd heeft?
„De rol van Saartje is nu voor
mij een schnabbel" vertelt ze. „Ik
wil geen succes met mijn schilderij
en, omdat ik Saartje ben, want
op dit moment wil ik op de eerste
plaats Riek Schagen zijn, die schil
dert".
Maar imat de geur van de
schmink niog op haar gezicht kan
ze er niet aan ontkomen te vertel
len, dat zij van origine toneel
speelster is. „Althans sinds '39. En
dat is eigenlijk een beetje typisch
begonnen. Ha, ha, ha. goed
lachs als ze is. Na wat vragen: „Ik
was voordden hulp in de huishou
ding" - een soort Saartje dus -
„zorgde voor kinderen etc. Speelde
wat toneel in amateurgezelschap-
pen in Amsterdam en had contac
ten met Do van Dalsum. Ik zal bij
Albert (van Dalsum) eens probe
ren of hij geen rolletje voor Je
heeft op het „grote" toneel, zei ze
tegen me. En zo kwam ik als non
in „L'Annonce" van Claudel; ik
mocht één zin zeggen. Na de oor
log in '45 had ik het helemaal
geroken en kwam op „het" toneel
aan de slag bij Van Dalsum,
Groenier, Stern eberg e.a.". Ze
speelde mee in films als „Cdske de
Rat" en „Overval", zat in „Stad
huis op stelten" in „Kaas" van
Elschot en onlangs nog in de eerste
afleveringen van „De Kleine
Waarheid" als de kukenmeid van
mevrouw Elemans. „Ja, steeds als
huisvrouw, als het moedelrijke ty-
het type van de werkvrouw, de
pe. Ik schijn dat te zijn, hahia, ik
heb zelf geen kinderen, maar ben
blijkbaar wèl het moederlijke ty
pe".
Zeven jaar geleden begon ze ,,ao
maar" te schilderen, als hobby.
Haar man is econoom en schildert
als bobby; schoonvader was inder
tijd voorzitter van Artd. Zo kwam
het schilderen in haar leven. „Het
is zalig om te doen; fijn, steeds
fijner. Van alles proberen, je laten
drijven op je fantasie". Na 8 jaar
Swiebertje, T jaar schilderen en
3 jaar exposeren (Amsterdam, La
ren, Kopenhagen), gaat haar voor
keur nu duidelijk uit naar het
leven met kwast en krijt. „Maar je
kunt er nog niet van leven, daarom
de - ook wel leuke - schnabbel
Swieber erbij".
„Ben het liefst bezig met goua
ches en krijt tegelijk". Haar stuk
ken krijgen daardoor als het ware
een bekoorlijk „aangevreten" of
,^ohimmelacihtig" reliëf. „De ima
ginaire droomwereld houdt me het
meest bazig. Stemmingen. Bijna
nonfiguratief. Het is haast niet uit
te leggen. Ja er is wel een zekere
wisselwerking met het toneel, in
zover daardoor bepaalde stemmin
gen ontstaan". Stemmigen, die ze
met een exploderende ontwikke
ling in een boeiend koloriet en
fantasierijke vormen weet vast te
leggen. Op een wijze, die boeit,
zonder dikwijls te kunnen zeggen:
waarom? Ze laat haar fantasie de
vrije loop. „Nee, ik ga nooit ergens
tegenaan zitten kijken, als een
soort model, maar laat het maar
komen. Soms lukt het, soms niet.
De namen geef ik pas achteraf".
Namen, die misschien iets ver
duidelijken; namen zoals ze nu in
De Beyerd genoteerd staan: De
schreeuw, Bezwering, Trekpoppen,
Angst voor symbolen, Verschij
ning, Spanning in een groep, Func
tie Rood, De toneelmeester, Rond
dolende schimmen etc. Kunstwer
ken, waarbij je geen zin hebt om
ze te objectiveren in grote of kleine
„k", maar die je graag wilt overla
ten aan een mogelijke vonk, die
overspringt op de willekeurige be
zoeker, die zegt: dat doet óók mij
iets, of: ik vind het niets. En dan
moet je maar naar huis gaan. Maar
ik denk, dat de eerste groep groter
zal zijn, dan de tweede.
Hoe moet dat nu? Die tegenstel
ling tussen het gooi- en smijtwerk
van Swiebertje en dit wat pure en
todhwel vrouwelijk getinte fijn
zinnige werk? Riek Schagen: „Een
zalige tegenstelling. In Swiebertje
speel ik de rol van een ander, van
degene, die het schreef. In het
schilderen kan ik helemaal mezelf
zijn. Fijn, dat u het werk vrouwe
lijk vindt; ik vind het fijn vrouw
te zijn. Nee, ik voel me daarbij
echt geen „Amsterdamse joffer".
En de waardering, die ze bij het
exposeren ondervindt, ondergaat ze
met het plezier van een „echte
Amsterdamse" (ook al is ze in
Amersfoort geboren), maar nog
meer: „Het geeft me een geweldige
stimulans om juist op deze weg
door te gaan".
HENK EGBERS
(ADVERTENTIE)
(Van onze redactie binnenland)
AMSTERDAM Op grond van
het huidige aantal motorvoertuigen
in ons land is berekend, dat de
totale uitworp aan koolmonoxyde
per jaar 1,4 miljoen ton bedraagt.
Koolmonoxyde vonnt dan ook louter
kwantitatief gesproken de belang
rijkste verontreinigingscomponent
vooral in stedelijke gebieden. Van
die 1,4 miljoen ton wordt de helft
verspreid binnen de randstad.
De Amsterdamse G.G.D. zegt dit
in een rapport over het koolmonoxy-
degehalte van de buitenlucht op een
aantal drukke verkeerspunten in de
stad. Sinds september 1969 is de
verontreiniging op 34 vaste punten
gemeten.
Na een jaar meten is de G.G.D.
tot de conclusie gekomen, dat de
verontreiniging dezelfde orde van
grootte kent als in andere Europese
en Amerikaanse steden. In de win
ter worden doorgaans hogere con
centraties gemeten dan tijdens de
zomer. In het centrum was de ver
ontreiniging groter dan in de tuin
steden.
De concentraties lagen in hoofd
zaak tussen 5 en 15 delen per mil
joen delen lucht. De als veilig be
schouwde grenswaarde van 10
„parts per million" werd 73 maai
(9,6 procent) overschreden.
De luchtvervuiling zal nog wel
grotere vormen aannemen in de ko
mende jaren. Dat kan men afleiden
uit de sombere kanttekeningen, die
drs. G. Hupkes van het Centrum
voor Vervoersplannen te Utrecht
plaatst bij .de studie „Op weg naar
2000" van het ministerie van Ver
keer en Waterstaat.
Een absurde situatie in het recrea
tie- en vakantieverkeer is z.i. onver
mijdelijk. In de weekeinden van
mei tot september zullen gedurende
alle daguren de autosnelwegen met
files vol zitten. Snelheid van de file;
50 km. per uur.
Het aantal auto's wordt in 2000
geraamd op 7,5 miljoen. Het geplan
de wegennet is naar de mening van
drs. Hupkes tegen deze toename niet
opgewassen. Bovendien wordt het
verzadigingspunt wat de aanschaf
van automobielen betreft naar zijn
mening pas na de eeuwwisseling
verwacht. Als we allemaal een auto
hebben aangeschaft hebben we ge
lijk het rijden voor elkaar onmoge
lijk gemaakt, aldus drs. Hupkes.
In de studie van het ministerie
wordt als voorwaarde voor een se
lectief gebruik van de auto genoemd
een volwaardig openbaar vervoersal-
ternatief. Drs. Hupkes ziet daar niet
veel van terechtkomen. Twijfels zijn
bij hem o.a. ontstaan bij het verne
men van de wenselijkheid van ren
dabele exploitatie van openbaar ver
voerbedrijven. Er zijn naar zijn me
ning twee mogelijkheden: onrenda
bel vervoer in de oude betekenis of
geen openbaar vervoer.
Vbor de automobilist wordt bet op
de weg steeds moeilijker om nog
vooruit te komen; gezien de veront-
reinigingscijfers van nu en de toena
me van het autopark wordt het voor
iedere Nederlander steeds' moeilij
ker gezonde lucht in te ademen.
RUSSISCHE politiemannen hebben
een Rus weggesleurd, toen hij pro
beerde het terrein van de Ameri
kaanse ambassade in Moskou te be
treden.
DEN HAAG (ANP) De NVSH
is in beroep gegaan tegen het Ko
ninklijk Besluit, waarbij werd afge
wezen in de statuten alle leeftijds
grenzen te laten vervallen. De be
langrijkste overwegingen voor de
afwijzing van de statutenwijziging,
die hiervoor nodig was, zijn, dat de
werkzaamheden van de vereniging
dan gemakkelijker tot bevordering
van strafbare feiten zullen leiden. In
het beroepschrift wordt de nadruk
gelegd op uitspraken van opeenvol
gende ministers van justitie en op
het feit, dat voorlichting in de plaats
moet komen van bestrijding langs
strafrechtelijke weg.
Wat de overwegingen voor de af
wijzing van de statutenwijziging be
treft zouden door het contactadver
tentieblad Sextant-contact van de
NVSH-leden jonger dan 16 jaar
kunnen worden uitgenodigd tot
seksuele contacten. De NVSH meent,
dat afdoende controlemaatregelen
daartegen mogelijk zijn. Zo'n con
trole is veel moeilijker bij de con
tactadvertenties in andere week- en
maandbladen. Het feit, dat de NVSH
een vereniging is met rechtspersoon
lijkheid, biedt de overheid de gele
genheid om in te grijpen, aldus de
NVSH.
In het beroepschrift wordt verwe
zen naar de behandeling van de
wetsontwerpen over anticonceptio-
nele middelen en over homoseksuele
contacten met minderjarigen. De ge
dachte van voorlichting^ in plaats
van strafrechtelijke bestrijding sluit,
meent de NVSH. goed aan bij de
gewraakte statutenwijziging.
„Wat in dit geval de staass ecreta-
ris oordeelt, dat de NVSH minderja
rigen zou blootstellen aan zedelijke
en lichamelijke ondergang, blijkt
dus een levensgroot misverstand te
bestaan. De houding van justitie
komt helemaal in een vreemd dag
licht, als men zich realiseert, dat
reeds is aangekondigd dat in het
nieuwe burgerlijk wetboek dit soort
controle op verenigingen zal worden
afgeschaft.
Bij de contacten, die de NVSH
over deze zaak heeft gehad met het
- Ministerie van Justitie, zijn voortdu
rend nieuwe argumenten naar voren
gebracht. In november 1970 werd
zelfs de mogelijkheid van een ver
bod ter sprake gebracht, wat
pas wend afgezwakt toen de NVSH
dit in de publiciteit bracht. De
NVSH meent duidelijk in haar recht
te staan en de positieve functie te
vervullen voor de bevordering van
de geestelijke volksgezondheid. Dooi
de houding van de overheid voelt de
NVSH zich rechtstreeks in haar be
lang getroffen, juist in een tijd dat
dit in toenemende miate erkenning
vindt".
DEN HAAG (ANP) De Stich
ting Verletbestrijding Bouwnijver
heid en de Nederlandse Vereniging
van Wegenbouwers hebben een
werkgroep ingesteld, die de verlet
strijdingsproblemen bestudeert.
iUdus de stichting, die zegt dat
ook in de wegenbouw de belangstel
ling om 's winters door te werken
groeiende is en dat gezocht wordt
naar oplossing van de problemen,
die daa-r thans nog aan kleven.
Tot voor kort bestond er vrij wei
nig belangstelling van de kant van
de wegenbouwers om door te wer
ken. De wegenbouw werd per tradi
tie in feite beschouwd als een sei-
zoenbedrijf. Zodra vorst en sneeuw
optraden, werden de activiteiten
plat gelegd.
ODIJK (ANP) „Zet maximale
druk van de vakbeweging in om aan
de onrechtvaardige en onmenselijke
oorlog in Indo-China een einde te
maken".
De vredesbeweging „Sjaloom" in
Odijk heeft dit in een brief a-an de
hoofdbesturen van de Nederlandse
vakbonden en vakcentrales ge
vraagd. Sjaloom vraagt bovendien
alle led-en van vakorganisaties de
oproep over te nemen en aan hun
vakbondsleiders door te sturen.
(Van ooze omderwljsrediaciteur)
TILBURG De nieuwe leraren
opleiding van het Maller Instituut in
Tilburg gaat ook experimenteren met
!de middelbare akte-opleiding Ne
derlands, Engels en economische we
tenschappen. De minister van onder
wijs en wetenschappen heeft daar
toestemming voor verleend. Het Mol-
ler Instituut, een samenwerkingsor
gaan van de Katholieke Leergangen,
de Technische Hogeschool Eindhoven,
de Katholieke Universiteit Nijmegen
en de Katholieke Hogeschool Tilburg,
aktestudierichtingen, namelijk ge
schiedenis, aardrijkskunde, natuur
kunde, scheikunde en wiskunde.
De studenten die de experimentele
<m;o.-akte-opleiding gaan volgen,
•moeten twee vaIËken kiezen. Men
verwacht dat de belangstelling voor
de experimentele lerarenopleiding in
Tilburg zeer groot zal worden door
de uitbreiding van combinatiemoge
lijkheden die nu is ontstaan. In het
experimentele stadium van de oplei
ding mag echter slechts een be
perkt aantal studenten worden toe
gelaten. Maximaal 320 eerstejaars
studenten zullen starten voor zover
zij de nieuwe experimentele opleiding
gaan volgen.
UTRECHT (ANP) „Het is een
stap vooruit. Maar zolang de groet
plicht in de kazerne nog niet is
afgeschaft blijven we ageren".
Dat was gisteren de reactie van
de voorzitter van de Vereniging Van
Dienstplichtige Militairen, mr. J.M.
Reijntjes, op de toezegging van mi
nister Den Toom dat de groetplicht
voor militairen op de openbare weg
zal worden afgeschaft. „De groet
plicht in de kazerne is even weinig
functioneel als op de openbare
weg", aldus mr. Reijntjes.
De VVDM gaat zich er nu over
beraden of de nationale groetdag,
die uit protest tegen de groetplicht
op 1 juli a.s., zou worden gehouden,
door moet gaan of niet.
(Van onze onderwijsredacteur)
DEN HAAG Voor het studie
jaar 1971-1972 zal het maximum van
de rijksstudietoelage met 420 wor
den verhoogd en worden gebracht
van 4740 op 5160. In 1967 gaf het
rijk 61 miljoen gulden uit aan studie
toelagen. Dit bedrag is gestegen tot
115 miljoen gulden (87%).
Voor het hoger beroepsonderwijs
steeg het bedrag van de toelagen met
ruim 22 miljoen gulden (162%).
Brieven -oor deze rubriek moeten met vol
ledige naam en adres worden ondertekend. Bij
publicatie zullen deze vermeld worden. Slechts
bij hoge uitzondering zal van deze regel wor
den afgeweken. Naam en adres zijn dan bij
de redactie bekend. Publicatie van brieven
(verkort of onverkort) betekent niet dat de
redactie het in alie gevallen eens is mat 1—
boud, c.q. strekking.
J.l. zondag heb ik bij de wedstrijd
Baronie - Limburgia een scheids
rechter aan het werk gezien, die
voor allerlei flauwe overtredingen
met het boekje schermde.
Zo ik hoorde was er afgelopen
week weer een schrijven van de
K.N.V.B. gekomen aan de scheids
rechters toch vooral goed toe te zien
op ontoelaatbare feiten. Zijn de re
glementen voor scheidsrechters, die
ln de competitie fluiten, anders dan
voor die de Europaclub fluiten.
In de wedstrijd Celtic - Ajax
probeerden 20 spelers (de doelver-
dedigers tel ik niet mee) elkaar het
ziekenhuis in te trappen en miljoe
nen mensen hebben kunnen zien hoe
vuil en gemeen er die wedstrijd is
gespeeld. Alles wat normaal niet
toegelaten is liet de scheidsrechter
rustig gaan en een boekje heb ik
niet gezien.
Moest zo'n wedstrijd geleid wor
den zoals de K.N.V.B. het voorlegt
aan zijn scheidsrechters, dan kwam
er geen enkele cupwedstrijd ten
einde.
De FIFA moet een nieuw regle
ment maken, zoals bij ijshockey.
Het strafbankje, maar dan minstens
10 minuten. De mogelijkheid zit er
wel in, dat de wedstrijd na een half
uur al gestaakt moet worden we
gens te weinig spelers in het veld,
maar het zou te proberen zijn. Maar
zoals het nu gaat is te gek. Dat is
geen sport meer.
BREDA A. SLEDDENS
DEN HAAG (ANP) Staatsse
cretaris Kruisinga (Volksgezond
heid) heeft 't Centraal Laboratorium
TNO en het Instituut voor Gezond
heidstechniek TNO verzocht een on
derzoek in te stellen naar het ont
staan van oxidatieve luchtverontreini
ging, die in bepaalde gebieden een
belangrijk bestanddeel is van de
totale luchtverontreiniging. He( on
derzoek waar de bewindsman om
heeft gevraagd zal drie jaar du
ren.
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
roken is eenvoud*;