„Uc-project vervulling van Hitiers droom PvdA-motie over grotere rijksbijdrage in ziektekosten Ook voor jnproevers is er nu cofreïnevrije koffie. \kn Douwe Egberts. JOURNALIST WIM KLINGENBERG IN BOEK Smartegeld verzoet Roermonds lottodrama binnenland buitenland 55 Verhoudingen Ongeloofwaardig Stellingen Bewij zen Eenzijdig Gevaar De Jong: Geen protesten over gift Juliana gekregen HEINEKEN NEEMT BOKMA OVER Vier katholieke hoogleraren in Utrecht Veiling verbod voor onrijpe appels Commune PTT WIL LENINGEN VERSTREKKEN De echte koffiekenners proeven, dat: verse, geurige koffie en töchcoffeïnevrij! Snelfilter-gemalen en vacuum vers verpakt. Douwe Egberts koffie, dus lekkere koffie. Ag 250 gram ..lekkere koffie! DINSDAG 9 MAART 1971. (Van een onzer redacteuren) ALMELO. Het ultracentri- fugeproject komt van oorsprong uit het Duitsland van Hitier. Voor en tijdens de Tweede We reldoorlog hebben teams van ge leerden geprobeerd deze goedko pe methode van kernbrandstof- verrijking te vervolmaken, om dat Hitier een nieuw wapen als de atoombom nodig had. Het is hem niet gelukt het onderzoek af te ronden, voordat het nazidom ineenstortte en Rus sen en Amerikanen overwinnaar bleken. Hitier kreeg geen atoombom. Maar de gegevens over het ultracentrifuge-onder zoek bleven bestaan. Direct na de oorlog werd het hele project in het allerdiepste geheim aan Nederlandse geleerden toever trouwd, die tijdens de be zettingsjaren hadden samenge werkt met de Duitsers, althans volgens W. Klinkenberg in zijn dezer dagen verschenen boek „De Ultracentrifuge 1937—1970" Prof. dr. J. Kistemaker was een van die Nederlandse wetenschaps mensen. Hij zou voor een Duitse spionageorganisatie hebben ge werkt. De ultracentrifuge als me thode voor het verrijken van ura nium (brandstof voor kernreacto ren, een onmisbaar onderdeel van atoombommen) kon daardoor na de oorlog in Nederland verder worden ontwikkeld. Daarbij heeft Nederland weten schappelijk zonder twijfel grote successen behaald. En daardoor werd het een klein land als het onze mogelijk om met Engeland en West-Duitslamd een verdrag te sluiten over de vervaardiging van kernbrandstof via de u.c.-methode, die bijzonder aantrekkelijk is van wege zijn relatieve eenvoud, zijn goedkoopte en zijn onopvallend heid. Al die aantrekkelijkheden heb ben die ultraoentrifuge gemaakt tot een fel begeerd bezit, dat de inter nationale verhoudingen drastisch heeft gewijzigd. De internationale verhoudingen worden door de u.c.- methode ook bedreigd. Het ver drag tussen Nederland, Engeland en Duitsland maakt het laatstge noemd land mogelijk over uranium voor atoombommen te beschikken, dank zij het feit dat ontzagwek kende commerciële belangen er heil in zagen de u.c.-methode via evacuatie naar Nederland te be schermen tegen de chaos van het einde van de tweede wereldoorlog. Dit artikel begint met een grie zelig verhaal. Het klinkt hier en daar ongeloofwaardig en misschien is het dat ook wel. De journalist Wim Klinkenberg, oud-redacteur van „De Waarheid", denkt er ech ter anders over. Hij heeft een boek geschreven over de afkomst van het u.c.-project en over de echt heid van het geestelijk vaderschap van prof. Kistemaker ten opzichte van datzelfde u.c.-prooede. In dat boek komt hij via een suggestieve maar niet altijd even overtuigende bewijsvoering tot de conclusie, die wij hierboven getracht hebben sa men te vatten. Klinkenberg noemde zijn ver- haai „De ultracentrifuge 1937- 1970" en het is een voor f 8,90 verkrijgbare co-produktie van de uitgeverijen Van Gennep (Amster dam en In Den Toren Baarn) ge worden. De auteur Wim Klinken berg gaf er nog een ondertitel aan mee: Hitler's bom voor Strauss?" De verschijning van zijn penne- vruclit kwam keurig op tijd, want de vorige- week ook heeft de Tweede Kamer gedebateerd over het u.c.-verdrag met Duitsland en Engeland. Interesse voor het on derwerp mocht dus worden ver wacht. Klinkenberg komt in zijin boek tot een zestal stellingen en op grond daarvan bouwt hij zijn ver haal op. Het is misschien goed die conclusie nog even geordend op een rijtje te zetten. Klinkenberg zegt: 1 De methode om via ultraoen trifuge uranium te verrijken, zoals wij die kennen in Nederland, is afkomstig van geleerden uit Duiits- land-Hdtlertijd. 2 Het u.c.-project werd aam het einde vam de oorlog vanuit Duits land in Nederland tegen onder meer Amerikaanse nieuwsgierig heid, in veiligheid gebracht. 3 Prof. dr. J. Kistemaker, de geestelijke vader van de Neder landse ultracemtrifuge, werkte voor Duitse instanties tijdens de oor logsjaren, met name voor de we tenschappelijke spionagemaat- schappij Cell-astic, die in Amster dam was gevestigd. Hij ontmoette in die jaren ook wetenschappelijke topfiguren uit Duitsland, die daar toen bezig waren met de ontwik keling vam de Duitse atoombom voor Htiler. 4 Grote commerciële belangen groeperingen op internationaal ni veau zijn het ultracentrifugeproce- dé door de oorlogsjaren heen blij ven koesteren. Diezelfde belangen s blijken zioh na de oorlog en ook nu via het u.c.-verdrag weer met ultracentrifuge bezig te houden. 5 De ultracentrifuge is van zo grote politieke en commerciële be tekenis, dat de internationale ver houdingen van de laatste tijd (de tegenstelling tussen Frankrijk en de rest van Europa bijvoorbeeld) er duidelijk door worden beïn vloed. v 6 Het u.c.-verdrag geeft West- Duitsland de mogelijkheid om zond-er enige schending van welk verdrag ook in het Nederlandse Almelo uranium te maken voor hun eigen atoombom. Wim Klinkenberg heeft de tekst van zijn boek voorzien van een ongelooflijk aantal voetnoten, waarin hij naar allerlei andere li teratuur verwijst. Op het eerste gezicht maakt zijn verhaal daarom een redelijk betrouwbare indruk. Archieffoto van prof. dr. J. Kistemaker in een laboratorium voor massaspectografie. Maar wie begint te lezen gaat toch twijfelen. De auteur heeft dat wel voorzien. In zijn voorwoord zegt hij „Men mag er alle onbewezen stellingen en conclusies uitpikken, men is er dan toch niet mee klaar" En hij heeft ook een excuus: ,J>e bewijzen bevinden zich vaak nog in de archieven en kluizen en kun nen dan niet 100 procent geleverd worden". Klinkenberg geeft iin zijn boek ook voorbeelden. Het Instituut voor Oorlogsdocu mentatie van dr. L. de Jong liet hem niet toe bepaalde documenten te bekijken. Ook zonder dat voor beeld willen wij echter wel gelo ven, dat archieven dicht blijven als mem dat wat Klinkenberg be weert, probeert te bewijzen. Blijven de bewijzen, die veel vuldig in de voetnoten van dit boek worden aangesjouwd. Op een aantal punten is wat dat betreft geen tegenspraak mogelijk. Maar daar staat tegenover, dat heel wat van Klinkenbergs gegevens stam men uit het boek „Alias Teixeira" van de ex-S.S.'er Van der Gouw. Een niet zo betrouwbare bron, die later vele beweringen in een twee de boek weer introk, maar dat vermeldt Klinkenberg niet. Journalist Wim Klinkenberg is communist. Ruim tien jaar geleden al hoorde hij van het u.c.-project. Hij was toen redacteur van het communistische dagblad De Waar heid, dat in die tijd al probeerde aan te tonen wat er fout was aan het verleden van prof. Kistemaker. Het feit dat Klinkenberg commu nist is, behoeft echter aan de be trouwbaarheid van zijn boek niets af te doen. Helaas heeft de auteur echter geen kans gezien helemaal afstand te nemen van zijn eigen opvattin gen. Daardoor wordt zijn verhaal geen wetenschappelijk koele waar neming, maar een geschiedenis met witte plekken, waarbij die witte plekken worden opgevuld met de gekleurde visie van de schrijver. Daardoor heeft hij men sen als het DS '70 Kamerlid Goed hart (die zijn boek lasterlijk noemde) bij voorbaat gelegenheid gegeven de hele zaak af te doen als communistische machinaties of zo iets. En dat is jammer, want wie dit werk heeft gelezen, voelt dat er toch wat blijft hangen. We zijn een beetje ademloos ge worden van de opsomming van concerns en hun onderlinge verbin dingen, maar mensen met een communistische kiijk op de wereld hebben daarvoor nu eenmaal een gevoelig oog. En wie niet al te naïef is, weet wel, dat het in dè wereld van de internationale con- oernt af en toe een wat wild-west- achtige bedoening is. Nederland beweert nog altijd, dat prof Kistemaker min of meer toevallig de oplossingen van de ultracentrifugeproblemein op het spoor kwam. Als Klinkenberg ge lijk heeft, heeft Kistemaker het gewoon van de Duitsers geleerd, Duitsers wel te verstaan, die voor Hitier een atoombom wilden ma ken. Dat klinkt niet erg fris, maar we zijn nog niet voor de volle honderd proeent overtuigd. Veel griezeliger en daarom be langrijker zijn de opmerkingen van Klinkenberg over twee zaken (en ook hier kun je weer pakweg 60 procent van al bet beweerde aftrekken zonder gerustgesteld te zijn). Ten eerste is hij erin ge slaagd ons behoorlijk te doen twij felen omtrent het feit of in de Almelose verrijkingsfabrieken de grondslag voor atoombommen kan worden gelegd of niet. Wij zouden niet meer verbaasd staan als later zou blijken, dat het toch kon. In de tweede plaats toont Klinkenberg zoveel verbindingen van zoveel concerns met dit pro ject aan, dat uitlekken von gege vens over dit project juist via die industrieën nauwelijks te vermij den moet zijn. Dat betekent een rechtstreeks gevaar voor verdere spreiding van kernwapens over de hele wereld. Klinkenbergs in vele opzichten twijfelachtige verhaal roept ver ontrustende vragen op. Die kunnen niet afgedaan worden met de op merking: wat wil je, die man is een communist. Die vragen zouden beantwoord moeten worden. Wij vrezen echter met grote vreze, dat een afdoend antwoord nog lang op zich zal laten wachten. (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG De PvdA-fractie in de Tweede Kamer wil dat de rijksbijdrage in de financiering van de Algemene Wet Bijzondere Ziek tekosten (AWBZ) wordt vergroot. In een vergadering van de Tweede- Kamer-commissie voor volksgezond heid heeft dr. Dolman (PvdA) daar toe gisteren een motie ingediend. De VVD-fraetie drong in een motie aan op de nota over de uitbreiding van de voorzieningen die onder de wer kingsfeer van de AWBZ komen te vallen. In een motie van de PvdA word. erop gewezen dat de overheidsbij drage in de financiering van de Algemene Wet Bijzondere Ziekte kosten in verhouding geleidelijk verder dreigt te dalen, nu de soci aal-psychiatrische diensten onder de werkingssfeer van de wet zijn ge bracht. Dit betekent voor de socia le verzekering een lastenverzwaring die zou moeten worden gecompen seerd door de rijksbijdrage te ver hogen. De motie werd ingediend bij de behandeling van de nota van staats- secretaris Kruisinga over de geeste lijke gezondheidszorg. In een later stadium zal de Tweede Kamer er KRUISINGA over stemmen. De motie maakt wei nig kaïns te worden aangenomen. De staatssecretaris liet in de commissie vergadering al weten, dat de motie overbodig is omdat het maar om een betrekkelijk klein bedrag gaat dat op kosten van de AWBZ moet wor den gefinancierd. De rijksbijdrage hoeft daan-om naar zijn mening niet worden verhoogd. Mej. Van Leeuwen (AR) en de neer Tilanus (CHU) vonden het ge wenst dat er meer duidelijkheid wordt geschapen over de vraag wel ke voorzieningen onder de werking vam de AWBZ worden gebracht. Daar sluit ook de motie van de WD op aan. Hierin wordt gesteld, dat niet zander meer allerlei kosten die nu op de rijksbegroting drukken, naar de sociale verzekering moeten worden overgeheveld. Eerst dient volgers de motie te worden onder zocht, welke zaken allemaal op basis van de AWBZ moeten worden gefi nancierd. Daarover kon de staatsse cretaris, vlak voor de verkiezingen, niet erg duidelijk zijn. Een nieuw kabinet moet zich daarover uitspre ken. In de motie van de WD wordt de regering verzocht eerst te onder zoeken hoe de sociale verzekeringen moeten worden uitgebreid en wat de financiële consequenties daarvan zijn. Volgens de motie zouden geen zaken naar de sociale verzekering moeten warden overgeheveld, voor dat de Kamer over de consequenties daarvan is ingelicht. DE AUSTRALISCHE minister van defensie, Malcolm Fraser, is afgetre den, omdat hij ervan was beschul digd niet meer „geloofwaardig" ge acht te kunnen worden en omdat hij kritiek zou hebben geleverd op de Australische militaire eenheden in Vietnam. DE VIER Brazilianen, die vorige week in Paramaribo zijn gearresteerd op beschuldiging van plannen om voor aanstaande Surinamers te ontvoeren, zouden met de opbrengst hun verlie zen in de z.g. Transito-koffiehandel hebben willen dekken. (Van een onzer verslaggevers) ROERMOND Het lottoleed om een half miljoen Duitse mark is in huize Scheepers te Roermond al weer geleden. Zondagmiddag heeft de 24- jarige Anisieidammer 4 van Amstel, de man achter 't bemiddelingsbureau „Von Amstel" in Emmerik (Duits land) waaraan de gedupeerde familie al twee jaar lang wekelijks de lotto formuliertjes toevertrouwt, een be zoek aan zijn cliënten gebracht, en. is men door middel van een schade vergoeding gekomen tot een com promis. Op de vraag hoe groot het bedrag is dat Van Amstel zal uitbetalen, antwoordde mevr. Scheepers: „Dat kan ik natuurlijk niet aan de grote klok gaan hangen." Wel wilde mevr. Scheepers kwijt diat Van Amstel per tinent beweert geen schuld te heb ben aan de noodlottige gang van za ken, waarbij de familie Scheepers een droomfortuin van een half mil joen aan de neus voorbij ging. Wer den vorige week in Roermond tra nen van teleurstelling gehuild, gis teren pinkte men zelfs een opgewelde waterlander weg, toen Van Amstel, die zeer onder de indruk vam het lotto-drama was, getuigde dat de hele affaire hem geen goed had ge daan, en dat zijn kinderen op school van hun klasgenootjes moesten horen dat hun vader een oplichter was. DEN HAAG (ANP) „Bij de Ne derlandse regering zijn geen officiële protesten binnengekomen van Zuid- afrikaanse kant tegen de persoon lijke gift van koningin Juliana voor de actie 3etaald Antwoord'." Dit heeft minister-president De Jong ge zegd in een vraaggesprek in de KRO rubriek „Kruispunt". De actie .Betaald Antwoord' moet de Nederlandse bijdrage vormen aan de oproep van de Wereldraad van Kerken om geld beschikbaar te stel len voor de bestrijding van heit ra cisme. De redactie van „Kruispunt" had nadat in Zuid-Afrika geprotesteerd was tegen de koninklijke gift, ver geefs om een gesprek met koningin Juliana gevraagd. Minister-president De Jong zei dat het in Nederland de gewoonte is om de koningin ruimte te geven om uiting te geven aan persoonlijke ge voelens. „De regering staat achter het gebaar en draagt er de verant woordelijkheid voor," aldus de pre mier. AMSTERDAM (ANP) De Friese distilleerderij Bokma zal worden overgenomen door het Heineken- concern. De overneming geschiedt legen een niet bekendgemaakt be drag in contanten. De directie van Bokma heeft het besluit om zich bij Heineken aan te sluiten genomen om zich hierdoor van de continuïteit van haar sterke positie in de gedistilleerdmarkt te verzekeren, aldus hebben beide be drijven bekendgemaakt. Heineken heeft thans reeds een belang van 50 pet. en optie op de overige aandelen van Coebergh. Na de overneming van Bokma neemt het concern nu ongeveer 15 pet. van de Nederlandse gedistilleerdmarkt voor haar rekening. (Van onze redactie binnenland) UTRECHT In het kader van het gentleman's agreement tussen de ka tholieke theologische hogeschool Utrecht en de theologische faculteit van de Utrechtse rijksuniversiteit zijn vandaag vier katholieke professoren benoemd tot buitengewoon hoog leraar.' Het zijn prof. dr. H. Wegman voor liturgie, prof. dr. G. de Stroete voor het Oude Testament, prof. dr. J. Kok voor kerkgeschiedenis en prof. dr Th. de Kruijf voor het Nieuwe Testa ment. De overeenkomst voorziet be halve in de benoeming van vier bui tengewone hoogleraren ook in de bp- noeming van 6 katholieke weten schappelijke medewerkers. (Van onze redactie binnenland) DEN HAAG Het Produktschap voor Groenten en Fruit is van plan ook deze zomer weer een verhande lingsverbod op onrijpe appels in te stellen. Het verbod zal gelden voor de eerste weken van het oogstseizoen voor de rassen James Grieves en Cox's Orange. Het produktschap wil nog deze maand beslissen voor welke termijn en voor welke maten dit jaar het ver handelingsverbod van James en Cox's zal gelden. De fruittelers kunnen er dan rekening mee houden bij het eventuele uitdunnen van de vrucht jes. öneve, jtrz. rubriek .„Delen mei vol ledige naam en adres morden ondertekend. Bij publicatie tullen deze vermeld worden. Slechts bij hoge uitzondering zal van deze regel wor den afgeweken Naam en adres zijn dan bij de redactie bekend. Publicatie van brieven 'verkort ot onverkort) berekent niet dat de redactie het in alle gevallen eens is mtf houd. c.q strekking. Naar aanleiding van uw bericht over het stichten van een Emmaus- commune te Langeweg, gaarne het volgende commentaar. Zonder mij uit te spreken over de gevolgen van een dergelijk initiatief, betreur ik het, dat een ingrijpende aangelegenheid voor een kleine gemeenschap wordt geno men zonder enige inspraak. Alleen het zogenaamde kerkbestuur was op de hoogte. Blijkbaar geldt hier nog steeds „over ons maar zonder ons". Dat een provinciaal bestuur van de orde de beslissing heeft genomen en nu de gelegenheid wil geven tot het stellen van vragen, maakt niet goed, dat zij te kort is geschoten. Wanneer men een ander verwijt te weinig pro gressief te zijn, dan mag men toch een andere wijze van handelen ver wachten. Geleerd door ervaring van jaren heb ik echter niets anders ver wacht. De vraag zal zijn of een actie enig resultaat zal hebben, maar het onbehagen is er niet minder om bij een groot gedeelte der bevolking. LANGEWEG M. BELJAARS IN BONN zullen op 18 maart bijeen komen Egon Bahr van West-Duits- land en Michael Kohl van de DDR voor hun negende gesprek. IN ALABAMA is een straalpassa- giersvliegtuig van de Amerikaanse luchtvaartmaatschappij National Air lines gekaapt door een jongeman met een pistool. (Van onze pari. redactie) DEN HAAG De PTT overweegt uitbreiding van het dienstenpakket met het verstrekken van persoonlijke leningen en hypotheken. Een PTT- woordvoerder, die dit meedeelde, zei- echter dat hem niets bekend was van plannen bij de PTT om ook vakantie reizen te gaan verkopen, zoals som mige berichten willen. Momenteel vindt overleg plaats tussen de bedrijfsleiding en de vak organisaties van het PTT-personeel over o.m. promotiemogelijkheden en het rangenstelsel. In it overleg wordt ook de uitbreiding van het dienstenpakket besproken. Het over leg is nog niet afgerond en beslis singen zijn dan ook nog niet geno- (ADVERTENTIE)

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1971 | | pagina 7