Waarde van Zeelai
staat nog niet vast
Die mensen zijn
hier toch
om te werken
PROVINCIALE RAAD VOOR RECREATIE
Buien
Fall-out
enquête
in Hulst
In tweede helft 1971
al experimentele
arbeidsbureaus
Convenant
„geen vodje
papier"'
Restaurant
Grevelingen
blijft
bestaan
MINISTER
LEBER
NAAR
ZEELAND
GASTARBEIDERS EN SEX
DRIELEDIGE OPDRACHT
stad
streek
ONDERBOUW
hoogwater
waterstanden
SAMENWERKING
Voorlichting
over bouw
in Nieuw- en
St.-Joosland
Oplossing
Anders
Onmogelijk
Fa. C. J. Schieman-
Cappon
M. PASSIEUX
Beroepingen
I
DONDERDAG 25 FEBRUARI 1971
(Van een onzer verslaggevers)
MIDDELBURG De Zeeuwse vrijetijdsindustrie slokt
miljoenen guldens uit de schatkist op. Volgens een schat
ting van ETI-directeur M. C. Verburg, ligt de jaarlijkse
omzet in toerisme en recreatie in Zeeland ver boven de
honderd miljoen gulden.
Toch weet tot dusver niemand met zekerheid wat Zeeland als speeltuin
van Nederland, West-Duitsland en België, waard is, wat de toeristen trekt,
wat men als onaangenaam ervaartKortom, wat men van een wasmiddel
wel kan zeggen, dat kan men van Zeeland, dat elke zomer zijn bevolking
bijna ziet verdubbelen door de komst van vele ontspanningzoekenden, niet
zeggen. Een grootscheeps onderzoek kosten vier ton moet nu klaarheid
brengen.
De provinciale raad voor de recre
atie in Zeeland heeft het oog op een
onderzoek dat het mogelijk maakt
om de toeristische en recreatieve
betekenis van Zeeland in statistie
ken te vangen. Daarvoor worden
vijf deelstudies voorbereid.
1) Inventarisering van toeristische
voorzieningen. Welke verbldjfsvor-
men voor toeristen bezit Zeeland?
Hoe ontwikkelt zich de waag naar
de „tweede vakantie-woning?" Hoe
lang blijft de gemiddelde toerist in
Zeeland? Welke recreatiegebieden
zijn er te vinden en welke aanvul
lende elementen, zoals uitgaansmo
gelijkheden?
2) Waar trekken de toeristenstro-
mam precies naar toe? Welke recrea
tiegebieden zijn van meer dan lo
kaal of regionaal belang? Hoe ont
wikkelt zich het dagbezoek ten op
zichte van het verblijfetoerisme?
3) Hoe gedraagt de Zeeuwse dag-
recreant zich als hij in zijn eigen
provincie „uit" ós? Voldoen de di
verse voorzieningen in de provincie
wel aan de behoefte van de bevol
king?
4) Hoe gedragen de miet-Zeeuw-en
zich als zij op vakantie of op een
dagtochtje in Zeeland verblijven?
Zijn zij tevreden over de hun aan
geboden voorzieningen en attracties?
Hebben zij in Zeeland gevonden wat
zij dachten te vinden?
5) Hoe ziet de toeristenmarkt voor
Zeeland er uiiit, en hoe kan zij het
best worden bewerkt? Wat vragen
degenen die het oog op Zeeland als
vakantied'amd hebben laiten vallen
van deze provincie?
Het onderzoek, waarvan sommige
deelstudies zich over een periode
van twee jaar uitstrekken, is van
groot belang, zo heeft de voorzitter
van de recreatieraad, de heer A. L.
van Geesbergen, verzekerd, om een
gefundeerd recreatdebeleid voor de
toekomst uit te stippelen. De kosten
van het onderzoek vormen slechts
een fractie van bet astronomische
bedrag dat de overheid in allerlei
Zeeuwse reoreatieprojecten, waaron
der oratsluitingswegen etc. etc.
pompt. Het onderzoek zal dan ook
-allereerst uitmonden dn een tweede
Zeeuwse recreatienota, die de on
derbouw zal zijn voor veel nieuwe
bedrijvigheid in de recreatiesector.
Vooruitzichten
voor vrijdag en
zaterdag, opge
steld door het
KNMI op woens
dag om 18.00 uur.
Kouder weer met
opklaringen, maar
ook plaatselijk
een hui.
Weersvooruitzichten in cijfers ge
middeld over Nederland.
Voor vrijdag: aantal uren zon: twee
tot zeven; min. temp.: van ongeveer
normaal tot drie graden boven nor
maal; max. temp.: omstreeks nor
maal; kans op een droge periode van
minstens 12 uur: 80 procent; kans op
een geheel droog etmaal: 50 procent.
Voor zaterdag: aantal uren zon:
twee tot zeven; min. temp.: omstreeks
normaal; max. temp.: van ongeveer
normaal tot vier graden onder nor
maal; kans op een droge periode van
minstens 12 uur: 80 procent; kans op
een geheel droog etmaal: 60 procent.
Morgen vrijdag 26 februari,
Bergen op Zoom 4.29 en 16.54 uur.
Hansweert 3.37 en 16.08 uur,
Terneuzen 2.53 en 15.24 uur,
Vlissingen 2.26 en 14.52 uur,
WemeMinge 4.19 en 16.44 uur.
Konstanz 268 ,onv., Rheinfelden
180-6, Straa sbur-g 168-16, Plitters-
dorf 315 pl 4, Maxau 369 pl 15,
Plochingen 139 pl 3, Mannheim 184
pl 1, Steinbach 150 pl 14, Mainz 214-
6, Bingen 137-5, Kaub 146-4, Trier
316-15, Koblenz 191-6, Keulen 172-1,
Rurhort 356pl 8, Lobith 974 pl 14,
Pannerdense Kop 941 pl 11, IJsseJ-
kop 860 pl 9, Eefde IJssel 388 pl 4,
Deventer 280 pl 4, Monsin 5474-8,
Borgharen 4077-19, Belfeld 1241-23,
Grave beneden de Sluis 530-19.
In veel Zeeuwse regio's, maar
ook -in tal van kleine Zeeuwse ge
meenten, zijn werkgroepen met re-
creatiiepLannen bezig. Het is van be
lang dait zij zich kunnen refereren
aam een soort algemene schets, een
recreaitii-estrategie voor de gehele
provincie, zodat niet de ene gemeen
te alleen m-aar jachthavens, en de
andere alleen maar kampeerterrei
nen aanlegt.
Br staan enkele geweldige reore
atieprojecten voor de deur: het Gre-
velingenibekken, en het nieuwe
Zeeuwse meer, dat zal bestaan uit
een afgesloten Oostersehelde. Br
moeten ruimtelijke inrichtinigsplan-
nien voor worden gemaakt.
De provinciale planologische
dienst heeft grote behoefte aan be
trouwbare prognoses over de ont
wikkeling van de openluchtrecreatie
en het toerisme, om bij nieuwe
streekplannen of bij herzieningen
van oude streekplannen, met „de
derde pijler" van de Zeeuwse eco
nomie rekening te kunnen houden.
Het bedrijfsleven en de provin
ciale Zeeuwse WV willen graag
weten wat d-e toerist in Zeeland
verwacht, en of hetgeen hij er heeft
gevonden, hem tevreden heeft ge
steld of niet. Interessant is bijvoor
beeld het feit dat er een verschui
ving plaatsvindt van de ene ver-
blijfsvorm naar de andere. Tent
wordt caravan, caravan wordt sta
caravan, en sta-oaravan wordt twee
de woning. Maar in welk tempo
verschuift die zaak en hoe zal het
verder gaan?
Het rijk heeft er reeht op te
weten wat een recreatiegebied als
Zeeland, naast andere Nederlandse
recreatiegebied-en -eigenlijk waard ós,
en dus nodig heeft.
Br is vele maanden aan de opzet
van het onderzoek gedokterd. H-et is
mogelijk dat er tijdens de rit nog
zal worden bijgestuurd, bijvoor
beeld, doordat men de gegev-ens van
d-e bómende volkstelling kan hante
ren om iets meer over het vrije
tijdsgedrag van ons volk aan d-e
weet te komen. Verschillende des
kundige instanties zullen voor het
toeristisch onderzoek de handen in
een slaan. Daar zijn: de Zeeuwse
PPD, d-e provinciale Zeeuwse WV,
d-e gemeentebesturen, het provinci
aal opbouworg-a-an Stichting Zeeland,
het Nederlands researchinstituut
voor toerisme en recreatie, en het
Economisch Technologisch Instituut
voor Zeeland. Aan h-et eind van
deze hele rij komt de computer die
alle verzamelde gegevens zal ver
werken tot handzame tabellen.
eüÉÉÉÉafi
(Van een onzer verslaggevers)
HULST In de periode va 22
februari tot en met 1 juli wore, in
de gemeente Hulst een fall t
enquête gehouden. De gegevens t
het onderzoek zullen door de B..
worden gebruikt om na te gaan op
welke manier de bevolking in geval
van een atoom-oorlog of bacteorolo-
gische oorlogsvoering het best be
schermd kan worden tegen radio
actieve of aneder neerslag.
Het onderzoek strekt zich uit tot
bepaalde woningen en andere ge
bouwen. Niet alle woningen zullen
in het onderzoek worden betrokken,
omdat grote wooncomplexen uni
form van bouw zijn. De gegevens
van een woning zijn in zo'n geval
voldoende om zich een idee te kun
nen vormen over de beste bescher
mende maatregelen. Daarom zullen
in de gemeente op verschillende
plaatsen steekproeven genomen wor
den.
Voor het onderzoek naar de kwa
liteit van gebouwen, die niet in de
eerste plaats als woonruimte voor
een gezin dienst doen, is een aparte
commissie in het leven geroepen,
die uit een aantal deskundigen be
staat. De belangrijkste vraag bij de
ze enquête is waar gezinnen in drei
gende omstandigheden een- schuil
plaats kunnen vinden.
De enquêteurs zijn in he-t bezit
van een door de burgemeester gete
kend legitimatiebewijs en de onder
vragers doen hun werk tussen 9.30
en 17.00 uur.
Wat hebben zij in Zeeland ge
vonden, wat hebben zij er gemist,
waar komen zij vandaan, en wat
doen zij tijdens him vakantie in
Zeeland? Vragen die door het on
derzoek beantwoord moeten worden.
Burgemeester Wolters.
(Van een onzer verslaggevers)
MIDDELBURG Vrijdagavond,
aanvang zeven uur, zal in café De
Nieuwe Hoop te Nieuw- en St.-
Joosland een voorlichtingsbijeen
komst worden gehouden over de ac
tiviteiten van de werkgroep Nieuw
en St.-Joosland. Op deze voorlich
tingsavond wordt het woord gevoerd
door de burgemeester van Middel
burg, drs. P. A. Wolters.
De wethouder W. Baars zal een
toelichting geven op de gebiedsinde
ling van Nieuw- en St.-Joosland. De
heer J. Kelderman, stedebouwkundi-
ge, zal een nadere toelichting geven
op het plan Van Akenstraat en om
geving en het plan Kerkstraat.
Vervolgens vertelt de heer G.
Verschoor, adjunct-hoofdingenieur
directeur voor d-e volkshuisvesting,
iets over subsidiemogelijkheden bij
woningverbetering. De directeur van
gemeentewerken te Middelburg, ir
C. van Unen, zal toelichting ver
schaffen op de gang van zaken bij
aankoop van panden door de ge
meente.
Na elke uiteenzetting zal er gele
genheid zijn tot het stellen van vra
gen. Bovendien kunnen degenen, die
direct bij d e plannen Van Aken-
straat en Kerkstra-at zijn betrokken,
hun individuele problemen met de
verschillende inleiders bespreken.
(ADVERTENTIE)
ders. „Vrouw is vrouw", zeggen
zij. Of zij nu uit Rabat, Ankara of
Zelzate komt, is hen om het even.
Directeur Hofstè denkt er wat ge
nuanceerder over.
BREDA-BERGEN OP ZOOM
In een oud herenhuis aan de Bre
dase Boschstraat is het bureau van
de Stichting Bijstand voor Buiten
landse Werknemers in West-Bra
bant gevestigd. Het heeft driedui
zend gastarbeiders onder zijn
„hoede".
Wij praten er met directeur Hof-
sté en twee van z'jn buitenlandse
medewerkers, de Marokkaan M. Si-
dali (ruim vier jaar in Nederland)
en de Turk Attila Oztiirk (vijf
jaar in ons land) over het nog met
veel taboes omgeven onderwerp
„gastarbeider en sex".
Hofsté: „Het is natuurlijk een
groot probleem dat ons al geruime
tijd bezig houdt. Je stuit direct op
de moeilijkheid: wat kun je eraan
doen? Wij hebben hier in Neder
land zo'n slordige honderdduizend
buitenlandse werknemers. Die
mensen lopen met hun problemen
niet te koop. In het land van
herkomst wondt totaal niet over
sex gesproken. Het sexuele vraag
stuk heeft er een heel andere di
mensie dan hier".
Maar of er over gesproken wordt
of niet: Marokkanen, Turken, Joe-
gosl-aven Spanjaarden en Italianen
zoeken een uitweg en dn, veel ge
vallen vinden ze die ook.
„In Bergen op Zoom", zo vertelt
de heer Sidali (éèn van de geluk
kigen die vrouw en kinderen kon
den latten overkomen) „wonen on
geveer driehonderd Marokkanen.
Ik schat dait tien procent sexueel
contact met een (gescheiden of an
dere alleenstaande) vrouw heeft.
Vijftig procenit leeft volgens deze
medewerker van de Stichting Bij
stand voor Buitenlandse Werkne
mers in algehele onthouding.
Sidali: „Dat zijn wat oudere
mammen (veertig tot vijftig jaar)
die wachten tot ze thuis zijn. De
resterende veertig procent gaat
naar Rotterdam en ook wel naar
Luik. Velen kennen laatstgenoem
de stad omdat ze in de Limburgse
mijnen hebben gewerkt". Volgens
de Islam mag een man vier vrou
wen hebben. In Marokko is dat
ook op grote schaal het geval. In
Bergen op Zoom werken twee Ma
rokkanen die ieder thuis twee
vrouwen hebben. Probleempjes:
als ze al in staat zouden zijn om
een vrouw te laten overkomen,
wie van de twee dan? want veel
wijverij is er in Nederland niet
bij.
„Als je dat doet moet je natuur
lijk wel heel goed de consequen
ties overzien. Naar mijn mening is
gezinshereniging de enige oplos
sing. De rest is lapmiddel, We
weten dat de buitenlanlers ons
veel geld in het laatje irrengen -
men spreekt daar liever niet over
- weln-u: als dan gezinshereniging
de beste oplossing is moet je een
sociaal goed klimaat laten prevale
ren boven iets meer winst. Laat
die gezinnen overkomen. Men
praat ook al over het afbouwen
van onze welvaart, maar wie wil er
aan? Als we nóg rijker willen
worden zu-llem we opnieuw honderd
duizend gastarbeiders moeten
aantrekken. Als je die dan hier
naar toehaalt neem ze dan met
gezin en al, desnoods voor een
kortere periode. Ik vind dat wer
kelijk de enige oplossing."
Een ander geluid komt van Atti
la Oztiirk. Van de vierhonderd
Turken d-ie in de Scheldestad aan
de slag zijn gegaan heeft zeventig
procent - volgens zijn zeggen -
geen contact met welke vrouw dan
ook. Ze zijn nog geen jaar in ons
land. Dertig procent is langer dan
een ja-ar hier en heeft wel contac
ten gelegd: voornamelijk in het
nabije Rotterdam.
Overigens is de situatie in Tur
kije geheel anders dan in Marok
ko. In de in 1921 gestichte Turkse
republiek kent men tientallen ja
ren het monogame huwelijk, wat
overigens weer niet zo heel veel.
zegt, want maitresses en bordelen
zijn in Turkije zeer bekende be
grippen. Wat moet men nu doen
om de gastarbeiders, wier aantal -
óók in West-Brabant en Zeeland -
haast met de dag toeneemt en die
hun vrouw, een vrouw missen, te
helpen?
Net als in Duitsland huizen in
richten waar een aantal vrouwen-
speciaal voor hèt doel in landen
als Marokko en Turkije geworven
- bijeen is gebracht?
Ja, zegt Sidali zonder aarzelen,
ja is ook het antwoord van Oztiirk.
Beiden vinden het helemaal niet
noodzakelijk om die huizen te be
volken met vrouwen, afkomstig uit
de landen van de gastarhei-
In Nederland is het inricihtten van
huizen waar de een vrouw zoeken
de gastarbeiders, van wie er velen
met levensgrote sexuele frustraties
rondlopen (uitspraak van een
maatschappelijk werker) terecht
kunnen, eenvoudig onmogelijk. In
dit land waar we er nog ruzie over
maken waar automaten met be
paalde middelen neergehangen
moeten worden haalt niemand het
in zijn hoofd speciaal voor dat doel
vrouwen te laten overkomen.
Zowel de Marokkaanse als de
Turkse medewerker van de Stich
ting Bijstand Buitenlandse Werk
nemers wijst erop, dat de gastar
beiders homosexuele relaties afwij
zen.
Sidali: „Er wordt vaak veronder
steld dat dergelijke relaties zeer
vaak voorkomen. Het taboe echter
rond de hom-osexualiteit is bij ons
veel groter dan hier. Als men weet
dat een man een relatie onderhoudt
met een andere man wordt die
man verstoten. Zoiets accepteert
men niet. Dat hij na,ar een vrouw
in een rosse buurt gaat vindt men
heel gewoon".
Gastarbeiders en sex: een thema
vol voetangels en klemmen.
Men praat er liever niet over.
De gangbare mening: die gastar
beiders zijn hier toch om te wer
ken, ze verdienen toch goed
PIET DE BONT
(Van een onzer verslaggevers)
BREDA/DEN BOSCH In de tweede helft van dit jaar hoopt men
te kunnen beginnen met de oprichting van een aantal experimentele
arbeidsbureaus. Dat zal gebeuren nadat de eerste gedachten op tafel
liggen van een landelijke werkgroep „arbeidsbureaus nieuwe stijl",
die in juni 1970 met haar werkzaamheden is begonnen.
De opdracht is drieledig: 1ste het
inventariseren van gedachten om
trent doel, taak, werkwijze en mid
delen van de arbeidsbureaus, op de
tweede plaats adviseren bij de ver
dere ontwikkeling en het begeleiden
van experimenten, en tenslotte het
tot ontwikkeling brengen van een
aantal experimentele bureaus. De
totale werkgroep, waarin landelijke,
provinciale en gewestelijke verte
genwoordigers zitting hebben, be
staat uit een hoofdgroep en een
aantal werkgroepen voor deelgebie
den. Wat die laatste betreft, ze rich
ten zich met name op de relaties
van d-e arbeidsbureaus met de werk
nemers, de werkgevers, de overige
instellingen zoals b.v. de u-itkerings-
organen, de onderwijssector (o.a. be
roepskeuze en beroepenvoorlichting)
en de organisatie, met name de ver
binding arbeidsbureaus met dis
trictsbureaus en centrale dienst.
Naast de ambtelijke werkgroep is er
ook een werkgroep van de nationale
commissie van bijstand en advies,
die h-et bedrijfsleven vertegenwoor
digt en die via informatie over en
weer -gelijk opwerkt met de ambte
lijke groep. Volgens de directeur-
hoofdinspecteur van de arbeidsvoor
ziening in Noord-Brabant, ir. A.J. de
Wildt zijn er tot nu toe zo'n zeven
tig tot tachtig reacties gebundeld als
resultaat van de onderzoekingen van
de werkgroepen. Daarbij zijn er ook
van de kant van het bedrijfsleven.
De heer De Wildt noemde het wen
selijk, dat het apparaat van de ar
beidsvoorziening voortdurend wordt
bekeken op de mogelijkheid verbe
teringen aan te brengen. Met het
aanbrengen van verbeteringen wordt
overigens niet gewacht tot d-e werk
groep haar opdracht voltooid heeft.
„Wanneer er suggesties gedaan wor
den die voldoende rijp zijn en waar
over niet meer gediscussieerd hoeft
te worden, dan kunnen we daar
meteen mee aan het werk gaan",
aldus ir. De Wildt.
(Van onze haagse redactie)
DEN HAAG Het feit dat de
tweede fosfor-oven bij Hoechst in
Vlissingen indertijd in bedrijf is ge
steld zonder dat daar een hinder
wetsvergunning voor was afgegeven,
is volgens minister B. Roolvink van
Sociale Zaken en Volksgezondheid
niet van die importantie geweest,
dat het convenant tussen het rijk,
Zeeland en Vlissingen tot een vodje
papier is gedegradeerd.
Weliswaar moet volgens artikel 3
van dat convenant de vergunning
aanwezig zijn voordat de fosfor-
oven gaat proefdraaien, maar aldus
minister Roolvink, aangezien
Hoechst al een vergunning had voor
de eerste oven, h-ad artikel 3 danig
aan betekenis ingeboet. De minister
deelt dat mede namens zijn collega's
van Binnenlandse Zaken en Econo
mische Zaken en de staatssecretaris
van Justitie in antwoord op vragen
van het Tweede Kamerlid dr. M.
Imkamp (D'66). De bewindsman
merkt nog op, dat de vergunning
intussen is verleend en dat tegen
die beslissing beroep is ingediend.
(ADVERTENTIES)
DAAR KONDEN WIJ NIET
TEGENOPWERKEN.
AI in de eerste week van de SOLA
ELITE PANNEN aktie zijn er.meer
dan 15.000 pannen ingeruild.
Na de tweede week zaten al vele
winkeliers totaal zonder voorraad.
Wij draaien op volle toeren. Er
wordt veel overgewerkt. Maar vóór
eind februari kunnen we alle be
stellingen niet afleveren. Daarom
wordt de
SOLA ELITE
PANNEN INRUIL-AKTIE
VERLENGD TOT
15 MAART A.S.
Dus, als u nog wilt inruilen met
20 korting, doe het dan snel. Wij
zullen alles in het werk stellen om
de achterstand vlot weg te werken.
DIREKTIE SOLA FABRIEK
Luxe en huishoudelijke artikelen
NOORDSTRAAT 18
AXEL, TEL. 1614
Fijnslijperij en handel in fijne
staal waren
Ganzepoortstraat 1, Goes
Tel. 01100 - 8895
Geref. Kerken Vrijgemaakt
's-GRAVENHAGE. Bedankt voor
Noordbergum KD. van Dijk te Ter-
neuzen.
(Van een onzer verslaggevers)
MIDDELBURG-BRUINISSE
Het bericht inzake het faillissement
van de n.v. Wema, een maatschappij
die o.a. het restaurant De Grevelin
gen te Bruinisse exploiteert heeft
de veronderstelling doen postvatten
dat de Grevelingen, gelegen aan de
noordkant van de dam door de ge
lijknamige zeearm, zou worden ge
sloten.
Het tegendeel is echter het geval.
Sedert 21 december j.l. zijn de rela
ties tussen de n.v. Bierbrouwerij
Breda, die de voornaamste belang
hebbende in De Grevelingen is, en
de n.v. Wema verbroken. Exploi
tant van het goedlopende bedrijf,
dat in het voorjaar van 1966 werd
geopend, is de heer F. H. van dei-
Wolk, die tot 21 december j.l. be
drijfsleider van het restaurant was:
(Van een onzer verslaggevers)
MIDDELBURG-BRUINISSE De
Westduitse minister van verkeer, R.
Leber zal maandag een kort bezoek
aan Zeeland brengen.
Tijdens een vlucht per helikopter
boven het Deltagebied, zal hij om
circa een uur landen bij het restau
rant De Grevelingen te Bruinisse,
waar hij de lunch zal gebruiken met
de commissaris der koningin in Zee
land, mr. J. van Aartsen. In het
gezelschap van de Westduitse minis
ter bevindt zich o.a. de Nederlandse
staatssecretaris van Verkeer en Wa
terstaat, de heer J. de Keyzer. De
Westduitse minister van verkeer
brengt maanda-g een werkbezoek
aan ons land.