A. DEN DOOLAARD MORGEN ZEVEN TIG Ik zou het fijn vinden als ik als dichter zou eindigen Vondeling zorgt voor financieel voorproefje 2dagen Amsterdam f37.- LHV POSITIEF OVER VOLKS VERZEKERING Uw Magneet vakantie begint nu! Ronddolen Verre reizen doen Twee uur staken in Italië Canarische ancien binnenland buitenland Bezielde aarde Beelden Hoogmoed Einde is: uit Over de rand Jongeren Recept 't GEMAKKELIJKE A NIEUWE ffl BB mm* ZAKTELEFOON Km Mm WJ& NUMMER U JK U K HERASHEKWERK voordelig uit met NS Kalm aan Volkstelling Operaties Westduitse marine uitgebreid DE MAGNEET n.v ZATERDAG 6 FEBRUARI 1971 (Van een onzer redacteuren) A. den Doolaard wordt morgen zeventig. Daar loop hij. Alsof hij tegen windkracht elf optornt en met zoveel doorzettings vermogen dat je bijna te doen krijgt met de storm. Zijn stem heeft nog steeds de weerbarstigheid die bij de jeugd thuishoort. Zoals hij tijdens de oorlog vanuit Londen voor de Brandaris en radio Oranje al wat hem tegenstond fel attaqueerde, zo spreekt hij nu nog alsof uit alle sloppen en steden het onbegrip, de on verdraagzaamheid en de tegenwerking hem wijdbeens tege moet komen. Den Doolaard beweegt zich niet voorwaarts, hij baant zich een weg. Hij wil niet alleen overtuigen, hij wil ook veroveren. Nog steeds. Vroeger waren het vrouwen, landen, volken en bergen of liever dat leek zo, want natuurlijk was hij altijd bezig zichzelf te veroveren. En dat is nog zijn voorwaartse bezigheid, die hem zijn vitale houding gieeft en zijn stem zo jong doet zijn. „Ik ben bij gaslicht geboren en alles van deze eeuw heb ik meege maakt", zegt A. den Doolaard. Hij wordt zeventig. Hij heeft 29 boe ken geschreven, waarvan er een achttal verschenen in vele vertalin gen. Hij reisde door landen die nu toeristisch gebied zijn, vóór er nog maar iemand aan dacht daarheen te gaan. Maar daarover, over die innerlijke zwerver, krijg je hem nooit aan het praten. Het heeft te maken met de mysterieuze krachten binnenin hem waaruit hij zijn verhalen put. Daar wil hij niet aan raken. „Ik ben een sterk instinctief levend mens. het vermogen tot schrijven blijft een raadsel en het is goed zo". Hij zwijgt dan. Bijna stug. Terwijl je over welk ander onderwerp dan ook maar hoeft te prikken en daar komt hij los, met afgeronde zinnen die een stenograaf bij wijze van spre ken zo tot een boekwerk zou kun nen componeren. Vraag hem over de ruimtevaart en de Apollo 14. „Een schande", zegt hij onmiddel lijk, „zolang er negerbaby's in de wieg opgevreten worden door de ratten". Hij voelt wel voor techni sche vooruitgang, zeker wel. „Maar alles heeft zijn compensatie. In Joe goslavië zijn nu modernere wegen. Je wordt nu door de vrachtwagens de weg afgedrukt. Vroeger als je over de steenslagwegen hobbelde en je banden versleet was er een broe derschap, die zich uitte als je panne had. Dan stopte de vrachtauto die zich in de verte in een stofwolk aankondigde, ze wilden je helpen. Ik vind autorijden heerlijk en ik rij nog altijd behoorlijk hard, behalve met mijn vtouw naast me, dan mag ik niet harder dan honderd. Je kan overal komen en dat is belangrijk. Maar ze hakken bomen om, want, zeggen ze, anders rijden ze zich te pletter. Nou rijden ze zich te pletter tegen de vangrail". „Die ruimtevaart is een interes sant verschijnsel, zoals heel onze technologie. Maar het leidt wel af, als we niet oppassen, van de proble men op onze aarde. De mens gaat vóór alles. Het streven naar simpel menselijk geluk dreigt zoek te ra ken. Dat neemt niet weg, dat ik door die ruimtevaart de kans kreeg die prachtige foto's te zien waarop de aarde ronddrijft in een pralend blauw heelal. De vraag naar de oor sprong van het heelal is voor mij als schrijver van geen enkel belang. Ik weet alleen zeker en ik besefte het dioor die foto's nog eens, dat de aarde voot mij een levend wezen is, een bezield wezen waarop ik als schrijver lees en mag schrijven voor mijn tijdgenoten". „Het zal best nuttig zijn, op de lange duur en we moeten doorgaan met alles te onderzoeken. Maar het raadsel zal altijd blijven dat de zon precies op zo'n afstand van ons staat dat we niet verbanden en niet be vriezen. Daardoor kan het leven zich voortzetten. We zijn deel van een continue schepping en schrijven hoort daarbij". ling, die wij met onze denkmoge- lijkheden niet kunnen omvatten. En dan krijg je die, zoals de Grieken dat noemde, die „hybris", die hoog moed. Men denkt zelfs leven te kunnen maken. Dat is onzin. Het blijft een mysterie. Eerst was ik, in mijn jonge jaren, een vitalist en ik dreef op mijn hartstochten. Ik ben veel meer humanist geworden, wat je in mijn later werk goed kan merken. De journalistiek die ik be dreven heb speelt in die ontwikke ling een grote rol. Dat zal ik nooit verloochenen. Doordat ik voor de oorlog redacteur werd van het Volk ging iik reportages maken. Ik inter viewde werklozen, die al tijden werkloos waren. Dan krijg je be kommernis met de mens, maar er is nooit één zin uit mijn journalistieke reportages letterlijk in een roman terecht gekomen, dat niet". Nee, ik geloof niet aan een persoonlijke god. Jezus vind ik groot, maar Boedha is net zo groot. De schepping is er met een bedoe- „Ik ben heel sterk visueel-moto- risch ingesteld. Gezichten, bewegin gen, die blijven me bij. Waar ik eenmaal ben geweest daar weet ik altijd de weg weer terug te vinden. Auditief ben ik niet. Muziek doet me niets. Als ik ga schrijven heb ik foto's om me heen van het milieu waarin het verhaal speelt. Door zo'n zwart-wit beeld van een foto gaat alles weer leven, de omgeving krijgt kleur, de gesprekken worden hoor baar. Toen ik in Londein was, explo deerde een vliegende bom twintig meter van me vandaan. Sindsdien is mijn rechteroorvlies niet goed meer, niets aan te doen. Ik had overigens maar een paar gebroken ribben. Er waren zo'n 65 dioden, een safe was opengebarsten en de pakjes ponds biljetten hingen boven in de plan ken van het plafond. Ik schrik nooit. De schrik komt bij mij pas de volgende dag. Ik kreeg nachtmerries van al die doden en midden in de nacht ben ik achter de schrijfmachi ne gekropen om alles weg te schrij ven. Want dat hoort er natuurlijk ook bij: je schrijft weg wat je dwars zit. Als schrijver heb je een onuitroeibare beroepsafwij-king dat hij alles wat er gebeurt. Je denkt, hoe kan ik dat gebruiken. Je ont wikkelt je tot een registratieinstru ment en de band blijft doorlopen en registreren. Ik heb het toen allemaal opgeschreven en dan is het merk waardige dat één detail genoeg is om alles weer tot leven te brengen. Dat was toen die kleine dames schoen die hoog boven in de lucht, onbereikbaar, aan een stang hing. Misschien gebruik ik het ooit nog eens. Maar zo'n beeld is voldoende. De rest komt dan op de een of andere manier vanzelf. Ik beschouw dat als een deel van de levens stroom waarin we allemaal meedrij ven. Ik wil niet eens weten waar het vandaan komt. Je moet leren er geduldig naar te luisteren". „Het verhaal blijft daarbij altijd het belangrijkste. Je moet dat niet onderbreken en met een microscoop het weefsel van dichtbij bekijken en de lieve lezer meedelen dat het nu daarom en daarom zo verder gaat. Tenminste ik moet dat niet doen. Dat ligt me niet. Want wat nu af en toe door jonge schrijvers geprodu ceerd wordt vind ik soms zonderlin ge mengsels van beschouwingen. Het aardse bestaan en alle waarden worden daarin met een misprijzende ironie bekeken. Nee, daar houd ik niet van. Ik houd het liever op Albert Schweizer, die ik ooit ont moet heb - „eerbied voor het leven". Die jongens met hun ironie, ciie staan radeloos tegenover het myste rie, ze kunnen het niet eens de baas, ze zeggen, God is dood en de roman is dood, maar zolang er verhalen verteld zullen worden, is dat niet waar. Alle verhalen zijn varianten op het sprookje en ze beginnen ei genlijk altijd met „er was er eens". Je moet er moeite voor doen en er niet met de pet naar gooien. Voor een verhaal geldt hetzelfde als voor een ijsberg - maar eentiende ervan wordt zichtbaar. De schrijver moet veel meer weten dan hij er instopt". „Wat ik denk dat het effect van mijn boeken op de mensen is? Ik weet het niet. Ik heb er nooit over nagedacht. Dat hoort tot het terrein van de lezer. Zodra ik met een boek klaar ben, neem ik alles bij mekaar: ontwerpen, mappen met materiaal, aantekeningen mislukte fragmenten, ik sleep het achteT het huis en dan verbrand ik de hele troep. Zodra ik het woordje einde heb geschreven, is het uit met alles". „Maar natuurlijk, ik vind leven belangrijker dan schrijven. Er zijn drie dingen waar ik, als ik terug kijk, het dankbaarste voor ben. Ten eerste dat ik in een commune leef met de natuur van jongsafaan. Oor spronkelijk was ik pantheïstisch, maar dat is verdiept: ik zie nu het heelal als het gewaad van een scheppende geest. Ten tweede ben ik dankbaar vanwege enkele weini- JOE TELETYPE ge, maar zeer hechte vriendschap pen, die ik beschouw als de kost baarste elementen van het leven. Ten derde ben ik dankbaar dat ik genoten heb van een aantal schone vrouwen". het seizoen - en dan nog iedere dag twee borrels en een appel. Werken moet je ook, met je handen. Ik moet hoognodig een greppel uitgraven. Dat is fijn werk. Elke dag een paar uur, daar ben ik een week mëe bezig. Je slaapt er uitstekend op, zonder een hoofd vol warrige ge dachten". „Ja, inderdaad, het ouder worden heb ik ervaren. Tussen mijn 55ste en 60ste had ik het er te kwaad mee, voor 't eerst. Het was een lichamelijke ervaring, een moeilijke bergtocht over een noordwand met de zoon van m'n ouwe gids. Die jongen was 21 en ineens kon ik zijn tempo niet bijbenen. Na een grillige rotspartij beklommen we wat mij voorkwam als een eindeloze, steile sneeuwhelldng, eindigend in een ne vel en ik dacht dat ik naar de eeuwigheid klom. Zo ga ik door, dacht ik, moeizamer en moeizamer, en op een /dag val ik over die rand heen. Ik had het erg te kwaad. Ik kwam uitgeput beneden. M'n ouwe gids zei: „Ja, m'sier, we zijn geen dertig meer'Mk ben er nu overheen. Je moet je aanpassen. Ik doe geen gekke dingen meer. Maar ik loop nog alitijd ski" „Mijn beleving van de natuur is nog intenser geworden. Het aller mooiste vind ik 's ochtends, als bij de vorstdagen de rode zon opkomt over de wei achter het Akkermaals hout. Dan denk ik vaak aan die Indiase boeren, die hun handen vou wen en een 3000 jaar oude formule uitspraken tegen die zon: „Wees ge groet Savitri die mijn gedachten verlichting schenkt". Die natuur, daar voel ik me deel van. Als je me vraagt om het recept voor een ge zonde ouderdom dan zeg ik: als je in Nederland woont, blijf weg uit de randstad. En verder: doe aan sport, maar niet op de tribune, eet elke dag een haring - dat doe ik echt, in „De jongeren? Een deel van hen lijkt me op de vlucht, met een beetje muziek, een stickie en wat vrijen zonder hartstocht, een ander deel protesteert gelukkig tegen dez: wereld en dat is me een troost, omdat het er toch vrijwel troosteloos uitziet op onze aarde als ik zo ze ventig jaar terugkijk. Een kabouter als Roel van Duyn apelleert op de dichter in me. Ik ben aan gedichten bezig". Den Doolaard is jong begon nen als dichter. Keert hij terug naar een „jetigdzonde"? „Dat is het juiste woord niet". Hij zwijgt, zoals hij steeds doet wanneer het hem erg ter harte gaat. Dan zegt hij: „Ik zou het fijn vinden wanneer ik als dichter zou eindigen". Den Doolaard: „Nee, ik praat er verder niet over. Je kan ontzaglijk veel leren van het geweldige geduld van de natuur, die alles op z'n tijd doet. Je moet nooit, als de bomen uitbotten, aan die knoppen gaan friemelen. Afblijven". En zo is het. Er moet genoeg mysterie overblij ven om het concrete naar voren te brengen voor deze man die van alle tijden lijkt, die je je kunt voorstel len in de steentijd en in de verre toekomst omdat hij, zolang er men sen leven tegen de stroom op zal roeien. Als een bergbeklimmer ver momd loopt hij rond en nog in zijn romans verhult hij zijn oproep tot menselijkheid achter het sterke ver haal. Hij is niet bereid ergens voor te capituleren tenzij voor de oer kracht van het leven zelf. Het woordje einde staat nog bij lange na niet in zijn levensboek. (ADVERTENTIE) 1# 04997- "Hl %0 ROME (Reuter - DPA) Uit protest tegen de aanslag in de Zuid-Itali aanse stad Catanzaro, waarbij donderdag één arbeider om het leven kwam en dertien personen werden gewond, hebben de drie grote vakcentrales in Italië vrijdag een landelijke staking van twee uur uitgeroepen. In Catanzaro zelf werd omstreeks het middaguur het werk voor onbepaalde tijd neerge legd. (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG Deze week heeft de Tweede Kamer al een voor proefje gegeven van de financië le beschouwingen in het najaar, als een nieuw kabinet een nieuwe begroting moet verdedigen. Uit gangspunt waren vragen van Von deling naar het „gat van Witte- veen", waarover de Haagse Post had geschreven. Vondeling is de voorganger van Witteveen op het „Paleisje aan de Kneuterdijk", het ministerie van Fi nanciën. In de „nacht van Schmelzer" werd het kabinet-Cals naar huis ge stuurd, omdat Vondeling geen be hoorlijke penningmeester werd be vonden. Dat kan de Friese socialist Vondeling nog steeds niet verkrop pen en vergeten. En als hij kans krijgt, probeert hij de liberaal Wit teveen op diens financiële beleid te pakken. Maar dat is moeilijk, want Witteveen is niet alleen een geheide liberaal maar ook een groot financieel expert. Hoewel het een kort en wat schim mig debatje was, deze week, is het voor de goede verstaander heel ver helderend geweest. Voora] voor de goede verstaanders bij de confessio nele regeringspartijen, die het nieu we kabinet grote daden willen laten doen. Iedereen weet het: daden van een kabinet, zeker nieuwe, kosten geld. Is dat er? Een interdepartementale werkgroep berekende, dat als er niets aan het beleid verandert, volgend jaar voor 860 miljoen gulden zal worden uitgegeven, zonder dat daar voor geld beschikbaar is. De top mensen van de rijksbegroting zijn minder somber. Zij zien voor volgend jaar een „gat" in de begroting van 260 miljoen, maar liefst 600 miljoen minder. (ADVERTENTIE) Ontdek de gezelligste stad van Nederland! Volledig verzorgd, dus incl. hotel, maaltijden, reis en tramabonnement: van elk station Vertrek dagelijks. Alle informatie in de NS-reiskrant op de stations. DE DOORSTROMING van leerlingen van lager naar middelbaar onderwijs en van middelbaar naar hoger tech nisch onderwijs is groot. Dit blijkt uit cijfers van het CBS. „Dat verschil", zegt minister Wit teveen, „komt door verschillende op vattingen over de vraag, wat nu ei genlijk onder ongewijzigd beleid moet worden verstaan." Iedereen kan nu wel op zijn vin gers uitrekenen dat er volgend jaar zonder aandraaien van de fiscale duimschroeven weinig nieuwe taken kunnen worden aangepakt. Integen deel. Goed, de confessionele partijen willen best de belastingen verhogen om meer te doen aan woningbouw, tegen milieuvervuiling enz., maar nu komt het centraal planbureau om de hoek kijken. Dat waarschuwt: fiscale verzwaringen leiden tot prijsstijgin gen, die leiden tot loonsverhogingen, die weer tot prijsstijgingen leiden, en ga zo maar door met dit haasje-over spel. Kortom: als de overheid niet kalm aandoet, de prijzen en de lonen niet in de hand warden gehouden, komt er, van inflatiebestrijding niets terecht. Probleem voor de confessionele partijen: hoe vertellen wij de kiezers, dat ons ambitieuze program niet veel meer kan zijn dan een vette kluif, waarnaar alleen maar verlekkerd mag worden gekeken, op 28 april, als er gekozen moet worden. Daarna is de kluif verdwenen. UTRECHT (ANP) „Wij zullen ons kritisch moeten afvragen, of er inderdaad medisch zo veel argumenten kun nen worden ingebracht tegen een of andere vorm van een volksver zekering. Als er een be tere gezondheidszorg te realiseren is, dan moe ten wij er aan meewer ken, ten behoeve van hen die aan onze zorgen zijn toevertrouwd". Dit zei vrijdagavond de heer F. N. M. Bie- rens, de nieuwe voor zitter van de Landelijke Huisartsen Vereniging, op een ledenvergade ring in Utrecht. De heer Bierens noemde het me de de taak van de LHV daadwerkelijk mee te denken over de toekom stige organisatie van de gezondheidszorg. „Als wij geen voor waarden weten te scheppen om het huis- artsenbestaan leefbaar te houden, zullen wij er niet in slagen de cen trale positie van de praktizerend arts in de gezondheidszorg te handhaven", aldus de heer Bierens, sprekend over de problemen van de huisartsen. Als be langrijke punten voor de verbetering van de leefbaarheid van het vak huisarts, onmisbaar om medische studenten er toe te brengen zich na hun studie als huis arts te vestigen, noem de hij de honorering, de huisvesting, het ont koppelen van praktijk en privéwoning, betaal bare assistentie om de besognes op te vangen, gezondheidscentra, be reikbare praktijkgebie- den, parkeerfaciliteiten en beperking van het huisbezoek. Oplossing van deze zaken is voor al in de grote steden volgens de heer Bierens het kardinale punt van deze jaren. Volgens hem is er een tekort van 1200 huisartsen in Nederland. Met zo'n te kort, vindt hij, is het onmogelijk voor de huisartsen om optimaal te functioneren. „Prak tijkverkleining tot 2000 patiënten zou de enige oplossing zijn, de hono reringsstructuur en het gebrek aan mankracht laten deze oplossing buiten beschouwing", aldus de voorzitter van de LHV. „Een oplossing kan zijn de vorming van groepspraktijken" vindt de heer Bierens, maar hij beschouwt dit mid del niet alleen zaligma kend, onder meer om dat in de medische op leiding de leer tot sa menwerking nog nau welijks is ingevoerd. Een nog betere oplos sing vindt hij werken van huisartsen in wijk of buurtgezondheids- centra. papier kW pen Brieve: «ur-ek moeten met vol» ledige tiaarn en adres worden ondertekend. Bij oublicatie zullen deze vermeld worden. Slechts oij hoqe uitzoi.cenna zal van deze regel wor den atqeweken Naam en adres zijn dan bij de 'edactle oekeno Publicatie van brieven verkort o+ onverkort* betekent niet dat de redactie het in alle gevallen eens is met in houd, c.q. strekking. In de diskussie over de a.s. volks telling worden door de voorstan ders de argumenten van de tegen standers om niet deel te nemen irrationeel genoemd. Deze argumen ten zijn: de geheimhouding is niet 100 pet gewaarborgd, waardoor mis bruik mogelijk is hetzij door de tellers hetzij door de regering. De gegevens worden niet meteen ver nietigd, er blijven een aantal men sen wier verdere levensloop gevolgd wordt. De gegevens van de volkstel ling kunnen en zullen door het be drijfsleven gebruikt worden om hun reclame nog beter af te kunnen stemmen op het kweken van nog niet aanwezige behoeften bij de Ne derlanders. Al deze argumenten zijn geen be wijzen in strikte zin; iemand die niet gevoelig is voor dit soort aan wijzingen kan ze gemakkelijk emo tioneel ja zelfs irrationeel noemen. Er zijn m.i. echter twee argumen ten, die zonder meer steekhondend zijn omdat ze rationeel zijn en uit gaan van de gegevens van de volks- tell'ng zelf. Statistieken zijn per definitie star, staties en onveranderlijk; dit blijkt uit de hele denktrant van de volks telling. Men zegt ja of nee, een nuancering is niet mogelijk. Voor godsdienst staat een van de gevestig de religies men kan niet invullen „christen" als de oude confessies niet voldoen. Zo is er ook geen ruimte voor alternatieve levensvor men: men is gehuwd of ongehuwd; voor vormen als commune, homofie le verbintenissen of gewoon samen leving zonder huwelijk is in de volkstelling geen plaats. Dit is een achterhaalde vorm van denken, die zoals gezegd staties, ordelijk denkt, het denken van het establishment. Het tweede rationele argument betreft de bedoeling van de volks telling. Men wil aan de hand vam de gegevens een beleid bepalen voor de toekomst. Het verleden en het heden leert ons echter, dat dat een kapitalistisch beleid zal zijn. Elke vorm van egaliseren, gladstrijken of verzachten van de kapitalistische sa menleving is strijdig met de doelen van de antikapitalistische strijd. Het weigeren van medewerking aan volkstelling doet afbreuk aan de ka pitalistische beleidsplanning en is een wapen in de strijd tegen het kapitalisme. Het logische gevolg van mijn antikapitalistische houding is bijgevolg: ik tel niet mee. NIJMEGEN WIM J. MATHIJSSEN (ADVERTENTIES) Voor tijdelijke kantoorkrachten BREDA-Joris Helleputtestraat 15 Tel. 01600-48516 BONN (DPA) De Westduitse marine zal intensiever dan tot nu toe in de Noordzee gaan opereren, zo is vrijdag van welingelichte zijde in Bonn vernomen. Minister van defensie Helmut Schmidt zal in mei bepalen welke taken de Westduitse marine in de Noordzee moet verrichten en welke bewapening daarvoor nodig is. GISTERNACHT IS de 30-jarige W. O. A. om het leven gekomen, toen er brand uitbrak in het vooronder van het motorschip Rijnstaal 32 dat in de Waal ter hoogte van Leeuwen voor anker lag. (ADVERTENTIE) IN BREDA EN MIDDELBURG Wij hebben zeer exclusieve reizen. Voor betaalbare prij zen. Naar Kenya. Maar ook naar' Indonesië of Rhodos. Verblijf in first-class hotels. Vraag de Magneet vakantie reisgids. Een voorbeeld: Rhodos, 15 d. v.a. f 502.-, Kenya, 17 d. v.a. f 1945.-, Indonesië, 18 d. v.a. f 3304.-. Onvergelijkelijk mooi. In da Dolomieten wacht u 'n aards paradijs. Stoere natuur. Ru we rotspartijen. Onverwachte meren. Vergezichten. Onder ga de grootsheid van 'n stok oud gebergte. Ga per touring car naar de Dolomieten. Ex cursies te over.Vraag de Mag neet vakantiereisgids. Een voorbeeld: Dolomieten Vinti touringcar 10 d. v.a. f 295.-, Cles touringcar 13 d. v.a. f 315.-. Extra voordelige vluchten per KLM naar Tenerife en Las Palmas, iedere maandag en za terdag in februari en maart 8, 15 en 22 dg. v.a. ƒ488, Ook wekelijkse vluchten naar: Majorca, Costa del Sol en Benidorm. WINTERSPORT naar Tirol per KLM, touringcar of trein v.a. ƒ228,— ÜSSBUlïl^U meest complete reisorganisatie Gunstige touringcaxvertrektijden Vertrek Breda 08.00 uur. Breda, reisbur. de Magneet Zuid-Nederland n.v. Pas sage 2, tel. 01600-3 35 52 - Middelburg, reisbur Intraned, Londensekaai 19, tel. 01180 - 78 55.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1971 | | pagina 17